Η Κρήτη και η μάχη της (6ο): Οι μαρτυρίες των κομμουνιστών Μήτσου Βλησίδη και Λευτέρη Ηλιάκη

Του Δημοσθένη Καραγιάννη

Αναφερθήκαμε στα προηγούμενα σημειώματα για την αρχική «αδιαφορία» του Χίτλερ να αναμειχθεί στις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον της Ελλάδας, Κρήτης και Βόρειας Αφρικής. Συμφωνούσε με το φασιστικό δόγμα της «mare nostroum» του Μουσολίνι που θεωρούσε τη Μεσόγειο «ιταλική υπόθεση» (ιταλικός ζωτικός χώρος). Έτσι βάσει των μεταξύ τους συμφωνιών (Χαλύβδινο Σύμφωνο, Τριμερές σύμφωνο, διμερείς συμφωνίες, κ.λπ.) η Γερμανία δεν θα αναμειγνυόταν στις ιταλικές διεκδικήσεις και γι αυτό ο Χίτλερ δεν είχε εντάξει την Ελλάδα στα αρχικά σχέδιά του.

Δείτε επίσης: Η Κρήτη και η μάχη της (1940 – 1949)… (1)

Η Κρήτη και η μάχη της (2ο)

Η Κρήτη και η Μάχη της: Η έκκληση για αντίσταση από τον κομμουνιστή ηγέτη Μιλτιάδη Πορφυρογένη

Η Κρήτη και η μάχη της… – Η ώρα της επίθεσης στον Χάρακα

Η Κρήτη και η μάχη της: Η αφήγηση του Λευτέρη Λυδατάκη

Μετά όμως την εποποιία του ελληνικού στρατού στο αλβανικό μέτωπο, την υποχώρηση των ιταλικών στρατευμάτων από το μέτωπο του Τομπρούκ στη Βόρειο Αφρική, την «εγκατάσταση» των Εγγλέζων στην Ελλάδα, πράξη που έβγαζε τη χώρα από την γερμανόφιλη «ουδετερότητα», παρείχε την ευχέρεια επιδρομών της ΡΑΦ (βρετανική αεροπορία) στις πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας (Πλοέστι) και ενίσχυε την πιθανότητα παρεμπόδισης του βασικού στόχου της ναζιστικής Γερμανίας εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης (αναζήτηση «ζωτικού χώρου» ανατολικά – επιχείρηση Μπαρμπαρόσα) τα σχέδια των Ναζί αναθεωρήθηκαν και τα γεγονότα εξελίχτηκαν όπως τα γνωρίζουμε με τα σχέδια (Μαρίτα – Ερμής). Διαφωτιστική είναι η δήλωση του γερμανού επιτελάρχη του Χίτλερ, στρατάρχη Βίλχεμ Κάιτελ που αναφέρει: «…ήθελε (σ.σ. ο Χίτλερ) να δώσει στους Έλληνες ένα δίκαιο διακανονισμό σε αναγνώριση της γενναίας προσπάθειάς τους και της άδικης αιτίας αυτού του πολέμου. Ούτως ή άλλως τον ξεκίνησαν οι Ιταλοί».

Η παράδοση των ελληνικών στρατευμάτων στην ηπειρωτική Ελλάδα ξεκίνησε από την 3^η μέρα της εισβολής, ενώ στη Μάχη της Κρήτης η παράδοση των στρατευμάτων άρχισε μετά από 8 μέρες αντίστασης κατά των εισβολέων όπως θα δούμε στη συνέχεια αντιπαραθέτοντας τα χρονολόγια.

Παραθέτω πρώτο ένα σύντομο χρονολόγιο της γερμανικής εισβολής και κατάκτησης της ηπειρωτικής Ελλάδας με τα βασικότερα γεγονότα που χαρακτηρίζουν τον ελληνογερμανικό πόλεμο. Εύκολα ο αναγνώστης θα διακρίνει πως οι δυνάμεις της Βρετανικής αυτοκρατορίας που στάλθηκαν για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των Γερμανών περισσότερο ως «ψυχολογική» αρωγή μπορεί να εκτιμηθεί, παρά ως ουσιαστική βοήθεια. Ήδη ο ελληνικός στρατιωτικός μηχανισμός βρίσκονταν στα χέρια των Εγγλέζων και οι αποφάσεις που παίρνονταν κάθε άλλο παρά την αντιμετώπιση των ελληνικών αναγκών αφορούσαν. Οι δε θρασύδειλες ελληνικές αρχές (βασιλιάς – καθεστώς Μεταξά) για το μόνο που σκέφτονταν, αποφάσιζαν και προετοιμάζονταν ήτανε η λιποταξία τους τη δύσκολη ώρα της μάχης.

Ο μόνος που διαχώρισε τη θέση του μέσα από αυτούς τους πολιτικούς και στρατιωτικούς ανάξιους που απ’ τα χέρια τους κρέμονταν οι τύχες του ελληνικού λαού, και διατήρησε την τελευταία έστω στιγμή την τιμή του, καθώς έβλεπε ότι όλοι οι «ομοϊδεάτες» Εγγλέζοι και «Έλληνες», πολιτικοί και ανώτατοι στρατιωτικοί, θρησκευτικοί ηγέτες και παράγοντες τον πρόδιδαν ή τον ακύρωναν, απελπισμένος και προσβεβλημένος σκληρά από τον μεθύστακα βασιλιά μετά από μια σύσκεψη που έγινε στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» της πλατείας συντάγματος αποχώρησε συντετριμμένος, ήταν ο βασιλικός διορισμένος πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής. Τον ακολούθησε ο τότε «πρίγκιπας» Παύλος και μετά από λίγη ώρα ανακοινώθηκε ότι ο Αλέξανδρος Κορυζής «αυτοκτόνησε» (σ.σ. ή κάποιος τον …«αυτοκτόνησε») στο σπίτι του με δυο σφαίρες στην καρδιά.

Με τα αποτελέσματα των πρώτων ημερών της εισβολής, τη διαφαινόμενη ήττα των ελληνικών και συμμαχικών δυνάμεων, τις παραδόσεις των ΤΣΑΜ και ΤΣΗ το βασικό μέλημα πιά δεν ήτανε να οργανωθεί η αντίσταση του λαού, αλλά η μεθόδευση και η σιγουριά της λιποταξίας και εγκατάλειψης λαού και στρατού από την ανάξια και τρομοκρατημένη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία προκειμένου να σώσουν τα τομάρια τους! Οι Άγγλοι θα φρόντιζαν για τη διάσωση όσων περισσότερων στρατιωτών τους μπορούσαν που θα ήτανε χρήσιμοι στο μέτωπο της Αφρικής. Ας δούμε όμως τα χρονολόγια.

Α). Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα

6 Απρίλη 1941: στις 5.15 π.μ. εκδηλώνεται η γερμανική επίθεση στα σύνορα Ελλάδας – Βουλγαρίας. Στις 5.30 το πρωί ο Γερμανός πρεσβευτής στην Ελλάδα πρίγκιπας Βίκτωρ φον  Έρμπαχ  παραδίδει στον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή τη γερμανική διακοίνωση σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση του Γ΄ Ράιχ έδωσε εντολή στον γερμανικό στρατό να διώξει τους Εγγλέζους από την Ελλάδα. Ο πόλεμος όμως έχει αρχίσει ήδη πριν από 45 λεπτά…

7 Απρίλη 1941: σκληρές μάχες διεξάγονται στα οχυρά της «γραμμής Μεταξά». Κατά το απόγευμα κάμπτονται οι αντιστάσεις του ελληνικού στρατού στα οχυρά Νυμφαία, Κελκαγιά, Αρπαλούκι και Ιστίμπεη. 

8 Απρίλη 1941: διασπάται η άμυνα της «γραμμής Μεταξά» και οι Γερμανοί μπαίνουν σε ελληνικά εδάφη. Απειλείται η κύκλωση του στρατού της Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ= Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας) από τη 2^η μεραρχία των γερμανικών πάντζερ που μπαίνει από την κοιλάδα της Δοϊράνης και κατευθύνεται προς τη Θεσσαλονίκη. Κατά το απόγευμα καταλαμβάνεται η Ξάνθη.

9 Απρίλη 1941: οι γερμανοί μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη με την υπογραφή παράδοσης της πόλης στις 8,00 το πρωί από τον στρατιωτικό διοικητή της πόλης (αντιστράτηγος Ραγκαβής). Παραδίδεται το «Εχίνος» ένα από τα πιο ισχυρά οχυρά της «γραμμής Μεταξά» και το μεσημέρι της μέρας υπογράφεται η παράδοση του ΤΣΑΜ στους Γερμανούς από τον στρατηγό Κωνσταντίνο Μπακόπουλο. Ήτανε η πρώτη παράδοση ελληνικού στρατού στους Γερμανούς, ενώ παρά την υπογραφή παράδοσης του ΤΣΑΜ, σκληρές μάχες συνεχίζονται σε ορισμένα οχυρά του Μπέλλες (Λίσσε, Ντάσαβλη, Περιθώρι, Μαλιάγκα, Πυραμιδοειδές, κ.λπ.). στο τέλος της ημέρας τα περισσότερα από τα οχυρά έπεσαν.

10 – 12 Απρίλη 1941: οι μάχες στο Κλειδί ή η μάχη της Βεύης. Από το στενό πέρασμα της οχυρής θέσης «Κλειδί» στα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα (βόρεια της Φλώρινας) οι Γερμανοί μετά από σκληρές μάχες με τα συμμαχικά στρατεύματα «δύναμη Μακέι» κατορθώνουν να διασπάσουν την άμυνα και να αναγκάσουν τις μαχόμενες δυνάμεις (Έλληνες, Αυστραλούς, Νεοζηλανδούς) να συμπτυχθούν (11 Απρίλη) στη νοτιότερη γραμμή άμυνας Σνιάτσικο – Βουρτινός – Καμβούνια – Πιέρια – Όλυμπος, που θεωρούνταν περισσότερο ισχυρή για την αντιμετώπιση της γερμανικής επέλασης. Τη νύχτα της 12^ης  Απριλίου αρχίζει η εκκένωση και της Δυτικής Μακεδονίας από τις ελληνικές και συμμαχικές δυνάμεις.

13 Απριλίου 1941: ο διοικητής των αγγλικών και ελληνικών δυνάμεων στρατηγός Ουίλσον υποχωρεί νοτιότερα στον Αλιάκμονα και προς το βράδυ ακόμη πιο νότια, στη γραμμή Θερμοπυλών.  Τα νικηφόρα ελληνικά στρατεύματα του αλβανικού μετώπου υποχωρούν άτακτα ναι διαλυμένα στην Πίνδο.

14, 15 Απρίλη 1941: οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τις πόλεις Κοζάνη, Καστοριά και Άργος Ορεστικό, μπλοκάροντας την υποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από το αλβανικό μέτωπο.

16 Απρίλη 1941: ο Ουίλσον ενημερώνει την ελληνική στρατιωτική ηγεσία (στρ. Παπάγο) για απαγκίστρωση των βρετανικών στρατευμάτων και από τις Θερμοπύλες. Την ίδια ώρα το ΤΣΗ (=Τμήμα Στρατιάς Ηπείρου) ενημερώνει το γενικό στρατηγείο ότι τα ελληνικά στρατιωτικά τμήματα βρίσκονται σε διάλυση και απαιτείται πολιτική παρέμβαση για τη διάσωσή τους. Φυσικά η ηγεσία του ΤΣΗ δεν εισακούεται από την κυβέρνηση που σκέφτεται μόνο τη σωτηρία της δια της φυγής!

16 -18 Απρίλη 1941: μετά από τριήμερες σκληρές μάχες με τα ελληνικά στρατεύματα (οι συμμαχικές δυνάμεις κρατούσαν τον ανατολικό τομέα της γραμμής) στο πέρασμα του δυτικού Πηνειού οι Γερμανοί περνούν τον ποταμό και καταλαμβάνουν τα Γρεβενά καταστρέφοντας όποιες ελληνικές δυνάμεις που συναντούν.

19 Απρίλη 1941: οι Γερμανοί μπαίνουν στη Λάρισα και καταλαμβάνουν το αεροδρόμιο της πόλης. Την ίδια μέρα περνούν σε γερμανικά χέρια και τα Ιωάννινα.

20 Απρίλη 1941: ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου, διοικητής του Γ΄ σώματος στρατού  με την ενθάρρυνση του γερμανόφιλου επιτελείου του και του μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα υπογράφει την παράδοση της χώρας στους Γερμανούς. Ο στρατός του βούλγαρου βασιλιά εισβάλλει στη δυτική Θράκη.

21 Απρίλη 1941: ενώ οι Γερμανοί καταλαμβάνουν το Βόλο η ελληνική κυβέρνηση και το βρετανικό επιτελείο αποφασίζουν την εγκατάλειψη της ηπειρωτικής Ελλάδας και των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων. Αποφασίζουν επίσης να εγκαταλειφτούν και όσες συμμαχικές δυνάμεις δεν προλαβαίνουν ή δεν «χωρούν» στα συμμαχικά πλοία με προορισμό την Κρήτη και την Αίγυπτο. Στους Έλληνες στρατιώτες θα παρεμποδιστεί με κάθε τρόπο η επιβίβαση στα πλοία.

23 Απρίλη 1941: γίνεται η επίσημη παράδοση των ελληνικών δυνάμεων του αλβανικού μετώπου στους Γερμανούς και στους Ιταλούς μετά από προσωπικό αίτημα του Μουσολίνι στον Χίτλερ. Έτσι από νικητής στο μέτωπο ο ελληνικός στρατός  με υπογραφή ενός Κουίσλιγκ στρατηγού μεταβάλλεται σε νικημένο.

24 Απρίλη 1941: μετά από αντίσταση οι εγγλέζικες δυνάμεις που είχαν οχυρωθεί στις Θερμοπύλες υποχωρούν προς την Αττική και επιβιβάζονται (5.200 στρατιώτες) στα πολεμικά πλοία από το Πόρτο Ράφτη, ενώ άλλες δυνάμεις καταφεύγουν στη Θήβα.

25 Απρίλη 1941: από τα Μέγαρα και το Ναύπλιο φεύγουν 10.200 Αυστραλοί στρατιώτες προς την Κρήτη, μαζί με κάποιες λίγες αεροπορικές μοίρες που φεύγουν για την Αίγυπτο. Την ίδια μέρα οι Γερμανοί βομβαρδίζουν τον ισθμό της Κορίνθου και αρχίζει η κατάληψη της Πελοποννήσου.

27 Απρίλη 1941: οι Γερμανοί μπαίνουν σε μια έρημη πόλη, την Αθήνα μετά από 21 μέρες στρατιωτικών επιχειρήσεων.

28 Απρίλη 1941: οι Ιταλοί αρχίζουν τις επιχειρήσεις για να καταλάβουν τα Εφτάνησα και τα νησιά του νοτιονατολικού Αιγαίου (Δωδεκάνησα, κ.λπ.)

29 Απρίλη 1941: οι Γερμανοί ολοκληρώνουν την κατάληψη της Πελοποννήσου και συλλαμβάνουν αιχμάλωτους περισσότερους από 7.000 άνδρες των βρετανικών δυνάμεων που προσπαθούν να διαφύγουν προς την Κρήτη. Τη μέρα αυτή ορκίζεται και η πρώτη κυβέρνηση προδοτών και δοσιλόγων (Κυβέρνηση Τσολάκογλου). Οι επόμενες κατοχικές κυβερνήσεις είναι η βραχύβια του Λογοθετόπουλου και η τρίτη μακρόβια του Ράλλη.

30 Απρίλη 1941: ολοκληρώνεται η εκκένωση των ελλαδικών περιοχών από τους βρετανούς στρατιώτες. 50.000 άνδρες κατορθώνουν να διαφύγουν, ενώ απαγορεύεται στους Έλληνες στρατιώτες να επιβιβαστούν σε πλοία για να μεταφερθούν σε άλλα μέτωπα.

Όπως φαίνεται και από τα προηγούμενα το ζητούμενο για την Αγγλία δεν ήτανε να βοηθήσει την Ελλάδα στην αντιμετώπιση τόσο της ιταλικής (πρόταση του Μεταξά προς τους Εγγλέζους που απορρίφτηκε), όσο και της γερμανικής επίθεσης. Την Αγγλία την συνέφερε η επίθεση και η διεύρυνση του μετώπου των Γερμανών στα Βαλκάνια, καθώς και οι διαρκείς επιχειρήσεις στο μέτωπο της Β. Αφρικής επειδή όσο διατηρούνταν «ζωντανά» αυτά τα μέτωπα τόσο εξασθενούσε η πιθανότητα μιας εισβολής των Γερμανών στην Αγγλία. Μετά μάλιστα την έναρξη της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα» στη Σοβιετική Ένωση η δυνατότητα αυτή των Γερμανών σχεδόν εξαλείφτηκε κι έτσι κύριος στόχος πια των Εγγλέζων ήτανε η μεταπολεμική θέση τους στη Μεσόγειο.

Όσον αφορά δε την «βοήθεια» που θα έδιναν οι Εγγλέζοι στην Ελλάδα στις συνθήκες αυτές (με την υπογραφή της διακήρυξης, είναι αρκετά διαφωτιστικά τα όσα γράφει ο Άντονη Ήντεν (υπουργός των αποικιών και εξωτερικών της Αγγλίας) στο ημερολόγιό του: «Το ασθενές σημείο της πολιτικής μας είναι ότι δεν εμμένουμε ποτέ στα σχέδια που κάνουμε. Αν ποτέ είχαμε σκεφθεί να βοηθήσουμε την Ελλάδα, θα έπρεπε προ πολλού να είχαμε καταρτίσει τα σχέδιά μας αναλόγως. Αντί γι΄ αυτό, εσκεμμένα, αποφασίσαμε το αντίθετο, και εκ των υστέρων επανήλθαμε «στην πολιτική βοήθειας», αυτοσχεδιάζοντας σε βάρος της αεροπορικής μας ισχύος. Τα μεγάλα λόγια απλώς χειροτερεύουν τα πράγματα». Η βοήθεια που υποσχόταν ήτανε πρόφαση επειδή ήθελε να εμπλέξει την Ελλάδα στον πόλεμο με το μέρος της για να αδυνατίσει τη δυνατότητα γερμανικής απόβασης στην Αγγλία.

Επιπρόσθετα τα όσα «κέρδη» που αποκόμισε από τον Α΄ μεγάλο πόλεμο και τη μικρασιατική ελληνική καταστροφή δεν ήτανε εξασφαλισμένα και μάλιστα με την διαρκώς διευρυνόμενη (=εισβολή συμφερόντων) επιρροή και αύξηση των ΗΠΑ στις χώρες της κεντροανατολικής Μεσογείου. Η «Γηραιά Αλβιών» φαίνεται πως βρισκόταν σε «ρόγχο θανάτου» των παλαιών μεγαλείων της και αδυνατούσε να διατηρήσει την «Μεσογειακή κυριαρχία» του ναυτικού της. Παρόλα αυτά γνωστό είναι πως στα τελευταία του το θεριό γίνεται πιο επικίνδυνο μέχρι την τελευταία του ανάσα.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ως γνωστόν, εγγλέζοι πράκτορες, σαμποτέρ και δολιοφθορείς διέτρεχαν την Ελλάδα διατηρώντας την ανάγκη κατακράτησης γερμανικών δυνάμεων στην νότια Βαλκανική. Ο φόβος τους για εισβολή στο νησί τους ήτανε μεγάλος και προκειμένου να τον διασκεδάσουν έκαναν τα πάντα, αδιαφορώντας για συνθήκες, συμφωνίες, υποχρεώσεις και δεσμεύσεις…

Παραθέτοντας ένα χρονολόγιο και από τη μάχη της Κρήτης θα κλείσουμε το σημερινό σημείωμα για να μπούμε από το επόμενο στα βαθιά νερά της Κρητικής Αντίστασης που τόσα έχουν γραφτεί από αφηγήσεις και μαρτυρίες αγωνιστών και «πρωταγωνιστών» για τα γεγονότα στην τετράχρονη γερμανική «ναζιστοκρατία».

Β) Χρονολόγιο Μάχης της Κρήτης.

21 Απρίλη 1941: σε ειδική στρατιωτική σύσκεψη που έγινε στο Βερολίνο η στρατιωτική ηγεσία των ναζί αποφασίζει την εισβολή στην Κρήτη. Δυό μέρες μετά αρχίζει ο σποραδικός επιλεκτικός βομβαρδισμός του νησιού. Οι «επισκέψεις» των γερμανικών βομβαρδιστικών είναι καθημερινές και την 25^η του ίδιου μήνα εγκρίνεται από τον Χίτλερ το σχέδιο «ΕΡΜΗΣ» για την εισβολή από αέρος στο νησί.

16 Μάη 1941: ολοκληρώνεται η μεταφορά των αλεξιπτωτιστών και των άλλων στρατιωτικών δυνάμεων στις βάσεις (αεροδρόμια) της ηπειρωτικής Ελλάδας (Άργος, Ελευσίνα, Μέγαρα, κ.λπ.) απ’ όπου θα ξεκινούσαν την επίθεση. Στο διάστημα μέχρι την έναρξη της επίθεσης καταβάλλονται προσπάθειες από τους Γερμανούς να δημιουργηθούν προγεφυρώματα στα πλησιέστερα νησιά των Κυκλάδων που θα βοηθούσαν και θα στήριζαν την επίθεση (Μήλος. κ.α.). Την ίδια μέρα δημοσιεύεται στον τοπικό τύπο το άρθρο του Μιλτιάδη Πορφυρογένη (που έφτασε στην Κρήτη, δραπετεύοντας από την Κίμωλο όπου τον είχε σε εξορία ο σπιθαμιαίος δικτάτορας Μεταξάς) που καλεί τους κομμουνιστές και τους πατριώτες σε παλλαϊκό ξεσηκωμό και προετοιμασία για την εισβολή.

20 Μάη 1941: ξεκινά επίσημα η Μάχη της Κρήτης. Από τα τέλη του Μάρτη γερμανικά αεροπλάνα σχεδόν καθημερινά πετούν πάνω από το νησί, κατασκοπεύουν και πολυβολούν, βομβαρδίζουν σποραδικά, αλλά δεν επιχειρείται ευρεία επιδρομή ή απόβαση. Στις 6 το πρωί ξεκινά η αεραποβατική εισβολή στο Μάλεμε με σκληρό βομβαρδισμό της περιοχής και της πόλης των Χανίων. Το μεσημέρι εκδηλώνεται όμοια επίθεση εναντίον της πόλης του Ρεθύμνου και το απόγευμα εναντίον του Ηρακλείου. Σφοδρές μάχες και λαϊκός ξεσηκωμός στις βομβαρδιζόμενες περιοχές. Ο λαός άοπλος και προδομένος αντιστέκεται όπως μπορεί. Δημιουργείται το πρώτο προγεφύρωμα των Γερμανών στον Ταυρωνίτη Χανίων. Οι διαρκείς εκκλήσεις του λαού για εξοπλισμό του από τις αρχές στις δύσκολες ώρες αυτές απορρίπτονται τόσο από την προδοτική «ελληνική» κυβέρνηση, όσο και από τους Εγγλέζους. Οι κρητικοί μαχητές μόνοι τους εγκαταλείπονται ν’ αντιμετωπίσουν τον εισβολέα.

21 Μάη 1941: την πρώτη νύχτα της μάχης εγκαταλείπεται από τις δυνάμεις των Εγγλέζων το σημαντικό ύψωμα με τον κωδικό 107 που είναι σε θέση να υπερασπιστεί αποτελεσματικά το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Το αεροδρόμιο πέφτει ανυπεράσπιστο ουσιαστικά στα χέρια των Γερμανών αλεξιπτωτιστών. Η ενέργεια αυτή χαρακτηρίζεται …«στρατιωτικό λάθος»!!! Είναι όμως ενδεικτική για τις …αγωνιστικές διαθέσεις του εγγλέζικου επιτελείου για την υπεράσπιση του νησιού.

22 Μάη 1941: σημειώνεται μια αντεπιθετική προσπάθεια των συμμαχικών στρατευμάτων για ανακατάληψη του αεροδρομίου και του υψώματος 107. Η προσπάθεια αποτυγχάνει.

22 – 23 Μάη 1941: ο λιποτάκτης «βασιλιάς!!!» Γεώργιος, το σκυλάκι του, η «κυβέρνησή του» (του Τσουδερού και το σκυλάκι του!!!), και όλος ο πολιτικός και στρατιωτικός συρφετός που είχε κουβαληθεί στην Κρήτη ξαναδραπετεύουν στην Αίγυπτο για να σώσουν τα τομάρια τους σε αγγλικό πλοίο, έχοντας ήδη στείλει τον ελληνικό χρυσό (που παραδίδεται τελικά στους Εγγλέζους για να κατασπαταληθεί απ’ αυτούς για εξαγορά συνειδήσεων αργότερα). Ήδη μετά τις μάχες των ημερών αυτών οι Γερμανοί κατορθώνουν να στήσουν προγεφυρώματα και στους τρεις νομούς.

25 Μάη 1941: οι Γερμανοί προχωρούν στην ενδοχώρα Χανίων και καταλαμβάνουν την Κάνδανο.

26 Μάη 1941: επιτυγχάνεται η κατάληψη του Γαλατά Χανίων από τους Γερμανούς.

27 Μάη 1941: καταλαμβάνονται τα Χανιά και το λιμάνι της Σούδας. Το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο αντιστέκονται ακόμη. Την ίδια μέρα η αγγλική κυβέρνηση στέλνει διαταγές για την εκκένωση του νησιού από τις συμμαχικές δυνάμεις. Ο γερμανός στρατηγός Στούντεντ αναφέρει: «Η αιφνίδια κατάρρευσις της αμύνης της νήσου την 27ην Μαΐου, μας κατέπληξε, διότι επεριμέναμεν μακρόν αγώνα».

28 Μάη 1941: τη νύχτα οι εγγλέζοι εγκαταλείπουν το Ηράκλειο χωρίς να ενημερώσουν τους Έλληνες και Κρητικούς μαχητές. Φεύγουν με πλοία ύπουλα κι αθόρυβα, αλλά όταν φτάνουν στο Καρπάθιο πέλαγος δέχονται επίθεση από γερμανικά Στούκας με σημαντικές απώλειες. Παράλληλα προσεγγίζουν πλοία τη νότια Κρήτη (Αγιά Ρουμέλη, Σφακιά, κ.λπ.) και αρχίζουν να παραλαμβάνουν στρατιώτες για την εκκένωση του νησιού. Το απόγευμα της ίδιας μέρας ο «στρατηγός» Λιναρδάκης υπογράφει την παράδοση του Ηρακλείου στην πλατεία των Πεζών.

Την ίδια μέρα (28 Μάη) ιταλικά στρατεύματα αποβιβάζονται στη Σητεία και καταλαμβάνουν σε 15 μέρες ολόκληρο το νομό Λασιθίου!!!

29 – 31 Μάη 1941: το τριήμερο και ενώ οι μάχες ακόμη δεν έχουν κοπάσει στην πόλη του Ηρακλείου και σε άλλες περιοχές – εστίες, συνεχίζεται η εκκένωση της Κρήτης που διαρκεί τρεις μέρες. Ολοκληρώνεται την 31^η του μήνα. Οι εναπομείναντες συμμαχικοί στρατιώτες εγκαταλείφτηκαν στην φιλοξενία και τη μεγαλοψυχία των Κρητικών, αλλά και στα χέρια των συνεργατών και καλοθελητάδων των Γερμανών και των προδοτών και δοσιλόγων.

30 Μάη 1941: σταματούν οι μάχες και καταλαμβάνονται οι πόλεις Ηράκλειο και Ρέθυμνο.

31 Μάη 1941: ολοκληρώνεται η αποχώρηση των συμμαχικών στρατευμάτων.

Φυσικά οι Γερμανοί μετά την κατάληψη βγάζουν όλο το εκδικητικό τους μένος στον άμαχο πληθυσμό (Κοντομαρί, Κάνδανος, Αλικιανό, Παλιόχωρα, Άδελε, Περιβόλια, κ.λπ.) ήδη από τις πρώτες μέρες της κατοχής…

Κλείνω το σημείωμα αυτό με τη μαρτυρία του κομμουνιστή Μήτσου Βλησίδη από τα Χανιά που δημοσιεύεται στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ της 22 του Μάη 2011 για τον τρόπο που οι κρητικοί και οι άλλοι αγωνιστές της μάχης αντιμετώπισαν την υποχώρηση των εγγλέζων και των συμμάχων τους (Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί, κ.λπ,) οι οποίοι σημειωτέον πολέμησαν γενναία: «Όταν έγινε γνωστό ότι το Λονδίνο αποφάσισε να εγκαταλειφθεί η Κρήτη και άρχισε να συνειδητοποιείται το γεγονός της ήττας, ο κρητικός λαός και όσοι άλλοι (Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί μαχητές) πολέμησαν, αισθάνθηκαν προδομένοι. Θυμούμαι τη σκηνή στο καφενείο του χωριού μου στις 2:00 το μεσημέρι της 27ης Μάη που συγκεντρωμένοι πολλοί χωριανοί κάτω από το απαίσιο μουγκρητό των “Στούκας” ακούσαμε από το ραδιόφωνο την είδηση ότι δόθηκε εντολή να εκκενωθεί η Κρήτη, όλοι φώναξαν: Προδοσία! Και ξέσπασαν σε βρισιές εναντίον των Άγγλων. Μου ‘ρχονται στο νου οι άγριες σκηνές που ζήσαμε στις σπηλιές στους Κομητάδες στις 28 και 29 του Μάη, όταν μέσα απ’ το φαράγγι της Νίμπρου κατέβαιναν τις βραδινές ώρες μπαρουτοκαπνισμένοι, με την αγριάδα της μάχης στα πρόσωπα και τις κινήσεις τους, πεινασμένοι και διψασμένοι οι Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί μαχητές, με την ελπίδα να επιβιβαστούν σε κάποιο πλοίο για την Αίγυπτο και να γλιτώσουν την αιχμαλωσία. Όλοι τους βρίζουν με τις χειρότερες βρισιές τον Τσόρτσιλ, την Αγγλία. Γρονθοκοπούσαν, κλοτσούσαν και κατακεφάλιαζαν με τον υποκόπανο κάθε Βρετανό στρατιώτη που συναντούσαν. Όλοι τους είχαν πολεμήσει με την πιο μεγάλη παλικαριά και αυταπάρνηση. Και διδάχτηκαν από τα γεγονότα ότι έχασαν τη μάχη από ανικανότητα της ηγεσίας τους. Υποψιάζονταν ότι προδόθηκαν. Αυτές τις ώρες και μέσα από την εμπειρία της μάχης, η γνωστή αγγλοφιλία των Κρητικών “πάτωσε” στη συνείδησή τους. Όλοι είχαν γίνει πολιτικά σοφότεροι».

Έτσι η Κρήτη παραδόθηκε επισήμως εξαπατημένη και τελικώς προδομένη και από τους …«έλληνες πατριώτες» και από τους Εγγλέζους προστάτες…

Η Μάχη τελείωσε με την εγκατάλειψη των Κρητικών. Πολλοί αγωνιστές καταφεύγουν στα βουνά καταζητούμενοι, επικηρυγμένοι, κυνηγημένοι, καταδιωκόμενοι, παράνομοι για τους κατακτητές και τους κουίσλιγκ, ελπίδα και σπίθα λευτεριάς για τον κρητικό λαό που ρίχνεται ολόψυχα (όχι βέβαια κι όλοι μαζί για να ξέρουμε και τι λέμε!) στον αγώνα για την οργάνωση της αντίστασης.

Αφηγείται ο κομμουνιστής Λευτέρης Ηλιάκης από τα Χανιά: «Και ενώ οι Νεοζηλανδοί και οι Αυστραλοί πετούσαν όλα τους τα όπλα και τα εφόδια για να πάνε στα Σφακιά που τους περιμέναν τα καράβια να φύγουνε, εμείς ακούσαμε την προσταγή των παλιότερων. «Μαζέψτε τα γιατί θα χρειαστούνε». Αυτά σε τρεις ημέρες τα εξαφανίσαμε. Τα κρύψαμε…. Η ουσία είναι ότι εμείς εμαζέψαμε πολλά όπλα… και μετά όταν άρχισε το αντάρτικο περνούσαμε από κειπου τα ’χαμε κρυμμένα  και τα δίναμε και μετά εβγήκαμε και μεις βέβαιαστο βουνό»

Ο πόλεμος όμως εναντίον του φασισμού, του ναζισμού, των κατακτητών και των … «ψευτοπροστατών» του λαού μόλις αρχίζει…

Κι έχουν τόσα πολλά να γίνουν…

Δήμος Σθένης

(Συνεχίζεται)