Από τον Σεπτέμβριο του 2019 είχαμε αναδημοσιεύσει μια έκθεση ειδικών, που πραγματοποιήθηκε μετά από αίτημα του ΟΗΕ, το συμπέρασμα της οποίας ήταν ότι μια παγκόσμια θανατηφόρα πανδημία είναι θέμα χρόνου και είμαστε εντελώς απροετοίμαστοι γι’ αυτό
Τον Σεπτέμβριο του 2019 και στις αρχές Ιανουαρίου του 2020 το Candiadoc.gr αναδημοσίευσε δύο άρθρα από το Tvxs.gr, σχετικά με την απειλή μίας παγκόσμια πανδημίας καθώς και με μία «μυστηριώδη πνευμονία» που είχε χτυπήσει την Κίνα, αντίστοιχα.
Συγκεκριμένα στις 24 Σεπτέμβρη του 2019 το πρώτο δημοσίευμα αναδείκνυε ως ιδιαιτέρως σημαντικό θέμα μια έκθεση ειδικών, που πραγματοποιήθηκε μετά από αίτημα του ΟΗΕ, το συμπέρασμα της οποίας – αν πρέπει να ειπωθεί σε μία πρόταση – ήταν το εξής: «μια παγκόσμια θανατηφόρα πανδημία είναι θέμα χρόνου και είμαστε εντελώς απροετοίμαστοι γι’ αυτό».
Δείτε: Έρευνα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για παγκόσμια θανατηφόρα πανδημία
Το δεύτερο δημοσίευμα, στις 8 Ιανουαρίου 2020 κάνει λόγο για μυστηριώδη ασθένεια που χτυπά την Κίνα.
Δείτε: Ανησυχία για μυστηριώδη ασθένεια που χτυπά την Κίνα
Σήμερα η κατάσταση συνοψίζεται ως εξής. Η «μυστηριώδης πνευμονία» είναι πλέον ο διαβόητος κοροναϊός (Covid-19) κι έχει σημάνει διαπλανητικό συναγερμό. Έχει υψηλή μεταδοτικότητα και ο ΠΟΥ αναφέρει ποσοστό θνησιμότητας προς το παρόν γύρω στο 3% (σ.σ. τα ποσοστά αυτά έχουν την τάση να αυξομειώνονται). Κρούσματα καταγράφονται πλέον σε 114 χώρες. Σε παγκόσμιο επίπεδο τα επιβεβαιωμένα κρούσματα αγγίζουν τις 118.000 ενώ ο αριθμός των νεκρών ανέρχεται σε 4.291 και των ασθενών που έχουν αναρρώσει σε 66.577. Ο ΠΟΥ κήρυξε επίσημα πλέον πανδημία.
Η Ιταλία είναι η μεγαλύτερη εστία εξάπλωσης παγκοσμίως μετά την Κίνα, βάσει των καταγεγραμμένων κρουσμάτων. Μόλις το τελευταίο 24ωρο καταγράφηκαν 168 θάνατοι και 977 νέα κρούσματα (συνολικά η Ιταλία μετρά 631 νεκρούς και 10.149 κρούσματα). Ολόκληρη η χώρα των 60 εκατομμυρίων κατοίκων έχει μπει σε καραντίνα. Στην Ελλάδα βρισκόμαστε στην αρχή, όπως παραδέχτηκε ο πρωθυπουργός που δήλωσε πως «τα δύσκολα είναι μπροστά μας». Τα 99 επιβεβαιωμένα κρούσματα αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά το επόμενο διάστημα, ενώ τα κομβικά λάθη στον σχεδιασμό και το σύστημα ελέγχου, που αποδείχτηκε διάτρητο, εντείνουν την ανησυχία.
Τα μέτρα που λαμβάνονται από τις περισσότερες χώρες είναι πλέον δρακόντεια. Τα ταξίδια περιορίζονται στο ελάχιστο με τον παγκόσμιο τουρισμό να αποτελεί το πρώτο θύμα του κορονοϊού στον τομέα της οικονομίας. Κλείνουν σχολεία, πανεπιστήμια, δημόσιοι χώροι και εκκλησίες. Σε κάποιες χώρες και επιχειρήσεις. Αναστέλλονται εκδηλώσεις. Κατά περιπτώσεις δημιουργείται πανικός και αδειάζουν τα σουπερμάρκετ. Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.Όλα αυτά γυρνούν την συζήτηση πίσω στην αρχή πόσο προετοιμασμένοι ήμασταν για μια πανδημία;
Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε για μια πανδημία;
Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ μια πανδημία πλανητικών διαστάσεων ήταν θέμα χρόνου και θα μπορούσε να καταλήξει στην εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων αλλά και στην καταστροφή έως και του 5% της παγκόσμιας οικονομίας. Ο δε πλανήτης, σημείωναν οι ερευνητές, είναι παντελώς απροετοίμαστος κι αυτό γιατί «η πρόληψη παρεμποδίζεται από την συνεχιζόμενη έλλειψη πολιτικής βούλησης σε όλα τα επίπεδα». Εξειδικεύοντας η έκθεση ανέφερε ότι τα κράτη ανταποκρίνονται σε κρίσεις που αφορούν στην δημόσια υγεία μόνο όταν ξεκινήσει ο πανικός – όπως αποδείχτηκε με τον κοροναϊό – δεν δαπανούν τους πόρους που απαιτούνται για να μην εξελιχθούν τα επιδημικά ξεσπάσματα σε πραγματικές καταστροφές. Και παρότι τέτοια μηνύματα έχουν σταλθεί επανηλλημένα στις πολιτικές ηγεσίες και τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, το αποτέλεσμα ήταν πάντα το ίδιο. Δηλαδή δεν άλλαξε τίποτα.
Ο Χέικο Σνέιτλερ, επί χρόνια επικεφαλής της υγειονομικής αρχής του Ντίσελντορφ της Γερμανίας λέει στο Spiegel, ότι οι προετοιμασίες για την εξάπλωση του κοροναϊού, δηλαδή ενός εντελώς νέου παθογόνου δεν μπορούν να ολοκληρωθούν σε δυο εβδομάδες ή δυο μήνες. «Για κάτι τέτοιο χρειάζονται περισσότερα από 20 χρόνια». Η Γερμανία είναι η χώρα που ξοδεύει τα περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη ώρα στην Ευρώπη στις υπηρεσίες υγείας της. Παρόλα αυτά όταν πρόκειται για την «προετοιμασία έκακτης ανάγκης και τον προγραμματισμό αντίδρασης», καταλήγει στην 67η θέση στον Δείκτη Παγκόσμιας Υγειονομικής Ασφάλειας. «Δεν είμαστε καθόλου προετοιμασμένοι», σημειώνει ο Μίκαελ Κόχεν, πρόεδρος του Γερμανικού Κολλεγίου Γενικών και Οικογενειακών Αρχών που θέτει σε βαρύτητα το ζήτημα της πολιτικής προστασίας.
Κάτι τέτοιο γεννά ερωτήματα για την αντιμετώπιση της επιδημίας σε χώρες που το δημόσιο σύστημα υγείας είναι υποστελεχωμένο και επιβαρυμένο, όπως της Ελλάδας, κάτι για το οποίο έχουν επανηλλημένα προειδοποιήσει οι νοσοκομειακοί γιατροί, σημειώνοντας ότι η χώρα είναι τελείως ανοχύρωτη. Η Ένωση Νοσοκομειακών Γιατρών Αθήνας – Πειραιά κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δεν έχει λάβει κανένα ουσιαστικό μέτρο ενίσχυσης και στελέχωσης του δημόσιου συστήματος υγείας ενώ πληροφορίες του tvxs.gr από ιατρικές πηγές αναφέρουν ότι στα νοσοκομεία καταγράφονται ελλείψεις υλικών σε όλα τα επίπεδα ενώ οι οδηγίες προς το προσωπικό αλλάζουν καθημερινά, δείγμα ότι οι αρμόδιοι φορείς τρέχουν πίσω από τις εξελίξεις.
Κανένα μάθημα από το παρελθόν
Πίσω στο παγκόσμιο επίπεδο, οι επιδημίες δεν είναι κάτι με το οποίο δεν ήρθε αντιμέτωπος ο σύγχρονος κόσμος. Ένας τεράστιος αριθμός μέχρι πρότινος άγνωστων ιών, όπως αυτός που προκάλεσε την επιδημία του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS) το 2003, έχουν κοστίσει τη ζωή ανθρώπων και ζώων σε όλο τον κόσμο. Σε μόλις επτά χρόνια (από το 2011 έως το 2018), για παράδειγμα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε μάχες εναντίον 1.483 επιδημιών.
Εκτός από το κόστος σε ανθρώπινο κεφάλαιο υπήρξε και επιδείνωση του κόστους των οικονομικών επιπτώσεων των επιδημιών αυτών. Σύμφωνα με μελέτη του Συμβούλιου Παγκόσμιας Παρακολούθησης και Πρόληψης (GPMB)που ανατέθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα, η επιδημία του SARS του 2003 κόστισε 40 δισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία, η επιδημία της γρίπης των χοίρων το 2009 έφτασε τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια και η επιδημία του Έμπολα στη Δυτική Αφρική από το 2014 έως το 2016 κόστισε σχεδόν 53 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η ίδια έρευνα ανέφερε ότι μια πανδημία γρίπης παρόμοια με τη γρίπη του 1918 θα κόστιζε σήμερα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία, ή το 4,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ήδη οι πρώτες εκτιμήσεις για τις οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού δεν είναι καθόλου ευοίωνες με ΟΟΣΑ, ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα να εκτιμούν ότι υπάρχει ο κίνδυνος η παγκόσμια οικονομία να βυθιστεί σε επίπεδα χαμηλότερα από την περίοδο που ξέσπασε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Βέβαια, ως είθισται, ακόμη και οι πανδημίες δεν έχουν τις ίδιες συνέπειες σε όλους. Έτσι, οι πλούσιες χώρες έχουν αποδειχθεί πιο ανθεκτικές σε πρόσφατα κρούσματα και το GPMB προβλέπει, ότι χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία θα μπορούσαν να περάσουν μια καταστροφική επιδημία με οικονομική απώλεια λιγότερη του 0,5% του ΑΕΠ τους. Χώρες από την Ινδία μέχρι την Κεντρική Αφρική θα μπορούσαν να χάσουν έως και το 2% του ΑΕΠ. Στην Ελλάδα η οικονομία αναμένεται να παρασυρθεί επί τα χείρω αφού η καθίζησή της ήταν γεγονός πριν καν ξεσπάσει η επιδημία – πλέον πανδημία.
Τι έπρεπε να έχουμε κάνει;
Η έκθεση του GPMB εκτός από τις προβλέψεις περιέχει και μια λίστα πολιτικών πρωτοβουλιών που πρέπει να εφαρμοστούν σε όλο τον κόσμο για να βελτιώσουν τις πιθανότητες της ανθρωπότητας έναντι των μικροβίων. Όλες αυτές οι προτάσεις, με κάποια μορφή, βρίσκονται στο τραπέζι για χρόνια, ακόμα και δεκαετίες.
«Τα συστήματα πρόληψης και αντίδρασης στην εμφάνιση ασθενειών δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση του τεράστιου αντίκτυπου, της ταχείας εξάπλωσης και του σοκ για την υγεία, τα κοινωνικά και οικονομικά συστήματα, από μια εξαιρετικά θανατηφόρα πανδημία, φυσική, τυχαία ή σκόπιμη. Δεν υπάρχουν επαρκείς επενδύσεις και προγραμματισμός για έρευνα και ανάπτυξη εμβολίων, αντιβιοτικών ευρέος φάσματος και κατάλληλων, μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων» αναφέρει η έκθεση. «Το κόστος επιδημιολογικού περιορισμού θα πνίξει εντελώς τις τρέχουσες προβλέψεις χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης».
Το GPMB επιμένει ότι είναι δυνατόν να περιοριστούν τα μικροβιακά κρούσματα σε μια ελεγχόμενη κλίμακα εάν η ανθρωπότητα έχει την πολιτική και οικονομική βούληση να το πράξει. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχει κάνει τίποτα γι’ αυτό και η πανδημία του κοροναϊού θα την δοκιμάσει εκ νέου.
