Της Βάννας Σφακιανάκη
Λίγο πριν εγκριθούν τα πρώτα Περιφερειακά Χωροταξικά στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου μας ζητούσε να συναινέσουμε για να μπει μια αρχή και να υπάρχει Χωροταξικός Σχεδιασμός.
Το ίδιο λίγο πολύ ζητήθηκε σε όσους παρευρεθήκαμε στην ενημερωτική εκδήλωση που έγινε στις 7 Νοεμβρίου στο Ηράκλειο, για να γίνει μια αρχή στον Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό με Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και Σχέδια Διαχείρισης για τις Περιοχές του Δικτύου Natura 2000 στην Κρήτη.
Μόνο που τώρα είμαστε στο 2019 κι όχι στο 2000!
Γιατί αν το 2000 ήταν ήδη πολύ αργά για το χωροταξικό σχεδιασμό, το 2019 είναι είκοσι χρόνια αργότερα και τριάντα χρόνια μετά από την ύπαρξη νομοθεσίας για την εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών.
Με τη νομοθεσία αυτή εκπονήθηκαν Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες που δεν εγκρίθηκαν ποτέ, επειδή ποτέ δεν υπήρχε η πολιτική βούληση να εγκριθούν.
Γιατί εκπονούνται οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες τώρα;
Η οδηγία για τους οικοτόπους θέσπισε το Natura 2000, ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων φυσικών περιοχών, αποτελούμενο από Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) και Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πτηνά (ΖΕΠ) .
Κάθε κράτος μέλος θα εντόπιζε και θα πρότεινε τόπους, σημαντικούς για τη διατήρηση των ειδών και των οικοτόπων στο έδαφός του.
Η Επιτροπή, στη συνέχεια, θα τους ενέκρινε ως τόπους κοινοτικής σημασίας (ΤΚΣ).
Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη θα είχαν προθεσμία έως και έξι χρόνια για να θεσπίσουν τα αναγκαία μέτρα διαχείρισης για τη διατήρηση ή την αποκατάσταση των υφιστάμενων ειδών και οικοτόπων σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης.
Οι στόχοι διατήρησης θα έπρεπε να καθορίζονται ειδικά, συγκεκριμένα, δεσμευτικά και επίσημα για τον κάθε προστατευόμενο τόπο.
Τα μέτρα διατήρησης θα μπορούσαν να θεωρηθούν επαρκή, μόνον όταν θα διασφαλιζόταν ότι εκπληρώνουν τους στόχους διατήρησης που θα είχαν τεθεί.
Μόνο έτσι άλλωστε, θα μπορούσε να ισχυριστεί μια δημόσια αρχή, ότι είναι βέβαιη ότι κάθε έργο –δημόσιο ή ιδιωτικό- δεν θα έβλαπτε αυτό που θα έπρεπε να διατηρηθεί.
Στις 25 Ιουλίου 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της ΕΕ, επειδή δεν προστατεύει επαρκώς τη βιοποικιλότητα. Αν και η Ελλάδα έχει ορίσει ειδικές ζώνες διατήρησης για την προστασία των φυσικών οικοτόπων και των ειδών που περιλαμβάνονται στο δίκτυο Natura 2000, δεν έχει καθορίσει τους αναγκαίους στόχους διατήρησης και μέτρα που να ανταποκρίνονται στις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων φυσικών οικοτόπων και των ειδών που ζουν σε όλους αυτούς τους τόπους», επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει γνωστοποιήσει το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν βιάστηκε και πολύ, για την ακρίβεια καθόλου, να ασκήσει την προσφυγή.
Η Ελλάδα επίσης δε βιάστηκε καθόλου να συντάξει τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και τα Διαχειριστικά Σχέδια για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000.
Το παρακάτω ιστορικό το αποδεικνύει.
1992 – Εκδίδεται η οδηγία για τους οικοτόπους και τη δημιουργία του δικτύου Natura 2000.
1994 – 96 – Καταγράφονται στη χώρα μας οι τόποι της Οδηγίας 92/43/ΕΚ (296 περιοχές – «Επιστημονικός Κατάλογος»), από ομάδα περίπου 100 επιστημόνων που συστήθηκε ειδικά για το σκοπό αυτό στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE (1994-1996).
2008 – Με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίνεται ο πρώτος ενημερωμένος κατάλογος Τόπων Κοινοτικής Σημασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή, με πληροφορίες που επικύρωσαν η Γαλλία, η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο (για το Γιβραλτάρ), η Ισπανία, η Ιταλία, η Κύπρος, η Μάλτα και η Πορτογαλία.
2011 – Δημοσιεύεται σε νόμο ο εθνικός κατάλογος των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας, που χαρακτηρίζονται ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης του δικτύου Natura 2000 (239 περιοχές, δηλαδή 57 λιγότερες από αυτές του Επιστημονικού Καταλόγου).
2012 – Λήγει η εξαετής προθεσμία που είχε η Ελλάδα για να θεσπίσει τους αναγκαίους στόχους και τα αναγκαία μέτρα διατήρησης για τους τόπους του Natura 2000.
2015 – Τρία χρόνια αργότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει «προειδοποιητική επιστολή» που αποτελεί το πρώτο στάδιο πριν από την παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
2016 – Ένα χρόνο αργότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει «αιτιολογημένη γνώμη», που αποτελεί το δεύτερο στάδιο πριν από την προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και της δίνει περιθώριο δύο μηνών για να απαντήσει.
2018 – Δύο χρόνια μετά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει «συμπληρωματική αιτιολογημένη γνώμη», με περιθώριο και πάλι δύο μήνες για να απαντήσει.
Διαβουλευτήκαμε ότι θα διαβουλευτούμε
Μετά από όλα αυτά θα περίμενε κανείς, στην παρουσίαση που έγινε στις 7 του Νοέμβρη στο Ηράκλειο να υπάρχει μια πρώτη εικόνα των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για την Κρήτη.
Αντί γι αυτό, ενημερώθηκαν «παλιοί» και «νέοι» – με δεδομένο ότι έχει αλλάξει μια γενιά στην αναμονή των εξελίξεων- ότι το κρίσιμο είναι να βρούμε μια χρυσή τομή συμφερόντων ανάμεσα στους κατοίκους των περιοχών, τους «χρήστες» και, βέβαια, τους «επενδυτές»!
Με λίγα λόγια, τέθηκε απλά το θέμα ότι πρέπει να γίνει μια διαβούλευση!
Η ολοκλήρωση των μελετών, που υποτίθεται ότι θα καταλήξουν –κάποτε- σε Προεδρικά Διατάγματα, έχει ορίζοντα το 2021.
Κανέναν δεν απασχολεί το γεγονός ότι εδώ και πάνω από 20 χρόνια υπάρχει νομοθεσία στην Ελλάδα που υποθετικά «προστατεύει» τους πυρήνες των περιοχών Natura 2000, δηλαδή τις κρίσιμες ζώνες όπου υπάρχουν σε μεγάλη πυκνότητα τα «προστατευτέα αντικείμενα», χωρίς να γνωρίζουμε ποιες είναι αυτές οι ζώνες, χωρίς να υπάρχουν στόχοι και μέτρα προστασίας και χωρίς να γίνεται παρακολούθηση!
Όσο αυτά δεν είναι προσδιορισμένα, όλα τα έργα σε περιοχές Natura 2000, δημόσια και ιδιωτικά, γίνονται απρόσκοπτα και η προστασία επαφίεται σε μελέτες που διαβεβαιώνουν ότι «κάνουν ό,τι είναι σωστό και απαραίτητο».
Την παρακολούθηση δεσμεύονται να την κάνουν οι «επενδυτές», με απροσδιόριστο το ποιος και πως θα τους ελέγχει!
Οι καθυστερήσεις της Ελλάδας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, εξασφαλίζουν να συνεχίσουμε να πορευόμαστε έτσι επ’ αόριστον!
Με προστατευτέα αντικείμενα και όχι προστατευόμενα…
