Του Ανδρέα Ξανθού*
Παρά την εύλογη «περίοδο χάριτος» που απολαμβάνει η νέα κυβέρνηση, υπάρχουν «δείγματα γραφής» που προβληματίζουν, προκαλούν και επιβάλλουν τεκμηριωμένη κριτική. Από τις πρώτες κινήσεις του υπουργού Εργασίας κ. Βρούτση, ήταν η κατάργηση μιας εγκυκλίου για τη διευκόλυνση της απόδοσης ΑΜΚΑ από τα ΚΕΠ σε πρόσφυγες-μετανάστες-υπηκόους ξένων χωρών, που δημοσιεύτηκε στις 20/6/2019 με συνυπογραφή των υπουργών Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Τι ρύθμιζε αυτή η εγκύκλιος; Αποσαφήνιζε θέματα που αφορούσαν την εφαρμογή μιας προηγούμενης εγκυκλίου του 2018 για την απόδοση ΑΜΚΑ σε αιτούντες άσυλο πρόσφυγες και δικαιούχους διεθνούς προστασίας, τα οποία είχαν τεθεί από τους εργαζόμενους στα ΚΕΠ, ενώ παράλληλα αντιμετώπιζε δυσκολίες ως προς τη χορήγηση ΑΜΚΑ τόσο σε Ευρωπαίους πολίτες (χορήγηση ΑΜΚΑ σε Κύπριους φοιτητές, Ευρωπαίους συνταξιούχους) όσο και σε πολίτες τρίτων χωρών που διαβιούν στη χώρα μας και δικαιούνται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία άδεια διαμονής (π.χ. για ανθρωπιστικούς ή εξαιρετικούς λόγους, για λόγους εποχικής εργασίας, οικογενειακής επανένωσης κτλ).
Αυτές οι δυσκολίες είχαν ως αποτέλεσμα να αποκλείονται οι συγκεκριμένες ομάδες από θεμελιώδη δικαιώματα όπως αυτά της υγείας, της εργασίας και της εκπαίδευσης, γι’ αυτό και εκδόθηκε η εν λόγω συμπληρωματική εγκύκλιος για να αποσαφηνίσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά για το σύνολο των ξένων υπηκόων (πολιτών της Ε.Ε., πολιτών τρίτων χωρών, αιτούντων άσυλο και προσφύγων).
Ο υπουργός Εργασίας επικαλέστηκε αντιρρήσεις του υπηρεσιακού μηχανισμού του υπουργείου. Αν χρειάζεται μεγαλύτερη νομική θωράκιση το σύστημα απόδοσης ΑΜΚΑ και πιο αναλυτική επεξεργασία η εγκύκλιος, αν χρειάζεται να τεθούν δικλίδες ασφαλείας, να το συζητήσουμε. Αλλά είναι προφανές ότι δεν είναι αυτός ο λόγος της κατάργησής της.
Ο πραγματικός λόγος συνοψίζεται στη δήλωση του υπουργού ότι «πλέον η Ελλάδα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι». Αυτό είναι η ουσία: δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα τεράστιο κοινωνικό και ανθρωπιστικό πρόβλημα που αφορά όλη την Ευρώπη και που επιβάλλει χειρισμούς με βάση τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς, αλλά έχουμε να κάνουμε με μια πολιτική «ανοικτών θυρών» σε «λαθρομετανάστες»! Δυστυχώς η λογική του «ξέφραγου αμπελιού» δεν είναι ελληνική πατέντα. Είναι μια εξόχως δημαγωγική, λαϊκιστική, ξενοφοβική και ρατσιστική γραμμή που προωθεί η Ακροδεξιά σε όλη την Ευρώπη, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τον Σαλβίνι και τον Ορμπαν.
Ας αφήσουν, λοιπόν, οι της κυβέρνησης την προσβλητική για τη νοημοσύνη μας υποκρισία. Δεν γίνεται να υποστηρίζουν και την άποψη του «ξέφραγου αμπελιού» και την άποψη της «υγειονομικής βόμβας» και των «συνθηκών ντροπής στη Μόρια». Η απόδοση ΑΜΚΑ σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο ήταν μια πολιτική επιλογή αξιοπρεπούς φροντίδας και ομαλής ένταξης τους στην κοινωνία και, κυρίως, ένα μέσο για την ευχερή πρόσβαση ευάλωτων συνήθως ομάδων (η πλειονότητά τους είναι γυναίκες και παιδιά) σε αξιόπιστη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Οι λόγοι δεν είναι μόνο ανθρωπιστικοί ή κοινωνικοί. Η καθολική κάλυψη υγείας που συμπεριλαμβάνει τους πρόσφυγες-μετανάστες είναι πρωτίστως ζήτημα Δημόσιας Υγείας και άρα εξάλειψης του όποιου υγειονομικού κινδύνου από τη μετακίνηση πληθυσμών με υψηλότερο επιπολασμό λοιμωδών νοσημάτων. Στην πρόσφατη έκθεση (2018) του Ευρωπαϊκού Γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρεται ρητά ότι «δεν υφίσταται Δημόσια Υγεία χωρίς προστασία των προσφύγων-μεταναστών». Οι υστερίες λοιπόν για «υγειονομικές βόμβες» δεν συνάδουν με πολιτική αποκλεισμού των προσφύγων από την αναγκαία φροντίδα υγείας.
Επειδή ακολουθήσαμε αυτή τη γραμμή της καθολικής κάλυψης, για την οποία είμαστε περήφανοι και με την οποία η χώρα μας έτυχε διεθνούς αναγνώρισης και σεβασμού, δεν ενεργοποιήθηκε καμιά «υγειονομική βόμβα», όπως προφήτευαν οι γνωστοί καταστροφολόγοι, δεν υπήρξε καμιά επιδημία ιλαράς σε προσφυγικό καταυλισμό, δεν υπήρξε διασπορά μεμονωμένων κρουσμάτων λοιμώξεων, δεν μετατράπηκε το προσφυγικό σε πρόβλημα Δημόσιας Υγείας.
Τι ακριβώς θέλουν, λοιπόν, οι θιασώτες της πολιτικής της «αποτροπής» στο προσφυγικό, αυτοί που δεν θέλουν να χορηγείται εύκολα ΑΜΚΑ, αυτοί που πιστεύουν ότι πρέπει να τους «δυσκολέψουμε τη ζωή»; Θέλουν Υγεία μόνο για Ελληνες; Μα αυτό ήταν το σύνθημα της αλήστου μνήμης Χρυσής Αυγής. Να μην εμβολιάζονται τα προσφυγόπουλα; Να μην έχουν εύκολη πρόσβαση οι πρόσφυγες–μετανάστες στα νοσοκομεία; Να μην μπορούν να διαγνωστούν έγκαιρα και να αντιμετωπιστούν λοιμώδη νοσήματα που ενδεχομένως επιπολάζουν σ’ αυτούς τους πληθυσμούς;
Να αφήσουμε χωρίς φροντίδα έγκυες γυναίκες, ανθρώπους με σοβαρές χρόνιες νόσους, με καρκίνο, με ψυχικά νοσήματα, με αναπηρία; Αυτή την Ελλάδα, των κλειστών συνόρων, της μισαλλοδοξίας και της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θέλουν; Δυστυχώς, έχει αποδειχθεί ότι όσοι θέλουν διακρίσεις στη φροντίδα υγείας, έστω και αν αυτές αφορούν πρόσφυγες ή μετανάστες, στην πραγματικότητα αποδέχονται διακρίσεις και ανισότητες παντού. Αποδέχονται αποκλεισμούς από το θεμελιώδες δικαίωμα στην Υγεία, με βάση την εργασία, την ασφάλιση, το εισόδημα, την εθνοτική καταγωγή, τη θρησκεία, τη φυλή. Και αυτό πλέον είναι μείζον ζήτημα Δημόσιας Υγείας, κοινωνικής συνοχής και αξιοπρέπειας.
Ναι, αλλά γιατί να πληρώνουμε εμείς την περίθαλψη των αλλοδαπών, όταν μάλιστα η Ευρώπη χρηματοδοτεί τέτοιες δράσεις; Αυτός είναι ένας λογικοφανής αντίλογος. Οφείλουμε λοιπόν να διευκρινίσουμε ότι ήδη έχουμε αξιοποιήσει κοινοτικούς πόρους (περίπου 30 εκατ. ευρώ) από 2 ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία (ISF-AMIF) που αφορούν την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών υγειονομικής φροντίδας των προσφύγων–μεταναστών στα ΚΥΤ (Κέντρα Υποδοχής Ταυτοποίησης) στα νησιά και στις δομές ανοικτής φιλοξενίας σε όλη τη χώρα. Ειδικά το πρόγραμμα Philos που διαχειρίστηκε το ΚΕΕΛΠΝΟ και με το οποίο προσλάβαμε περίπου 700 επαγγελματίες υγείας για τα camps αλλά και για τις δομές του ΕΣΥ (νοσοκομεία – Κέντρα Υγείας – ΕΚΑΒ) είχε εξαιρετική απορροφητικότητα και επιτυχία.
Επίσης, οφείλουμε να ενημερώσουμε ότι «τρέχει» αυτήν την περίοδο νέο πρόγραμμα (Philos 2) μέσω του ΕΟΔΥ (πρώην ΚΕΕΛΠΝΟ) πιο ολοκληρωμένης φροντίδας υγείας αυτών των πληθυσμών, συνολικού ύψους 50 εκατ. ευρώ. Είναι στην τελική ευθεία η υπογραφή συμβάσεων εργασίας για πάνω από 1.000 υγειονομικούς σε χώρους φιλοξενίας και όμορες δομές του ΕΣΥ.
Η πολιτική της καθολικής κάλυψης υγείας, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων – μεταναστών – υπηκόων ξένων χωρών, δεν επιβαρύνει δημοσιονομικά τον ΕΟΠΥΥ, δεν στερεί παροχές από κανέναν πολίτη της χώρας, είναι μια πολιτική αλληλεγγύης και μείωσης ανισοτήτων που συμπληρώνει την ισότιμη πρόσβαση των ανασφάλιστων πολιτών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη η οποία υλοποιείται εδώ και 3,5 χρόνια με βάση τον Ν. 4368/2016. Εκτός και αν ο στόχος είναι ακριβώς αυτός.
* Ο Ανδρέας Ξανθός είναι τέως υπουργός Υγείας, βουλευτής Ρεθύμνου
