Στις αρχές του καλοκαιριού του 1943, στη μέση της γερμανικής κατοχής, η Βιάννος δεχόταν μια παράξενη επίσκεψη, που μάλλον αντιμετωπίστηκε με αμηχανία, ίσως και με παγωμάρα, από τους ανθρώπους της. Στο χωριό βρέθηκαν δύο Γερμανοί στρατιωτικοί, και παρά την κάψα εκείνης της ημέρας, της 6ης Ιουνίου 1943, περπάτησαν επί ώρες στα σοκάκια αλλά και στις περιοχές γύρω από τον οικισμό. Οι Βιαννίτες τούς έβλεπαν χωρίς φυσικά να τολμούν να ρωτήσουν το σκοπό αυτής της παράξενης επίσκεψης. Ο ένας από τους δύο κρατούσε και φωτογραφική μηχανή. Μ’ αυτήν κατέγραψε τα πάντα. Δρόμους, κτίρια, περιβάλλοντες χώρους. Ακόμη και ανθρώπους. Έκανε και γενικά πλάνα του χωριού, από διάφορες πλευρές. Λες κι ήθελε να αποτυπώσει την περιοχή, μαζί με τους δρόμους διαφυγής!
Τότε τέτοιες σκέψεις δεν μπορούσαν να γίνουν. Τώρα όμως, μετρώντας την ιστορία, τους πάνω από 400 νεκρούς της σφαγής του Σεπτεμβρίου του 1943, μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί πόση σχέση είχε η φωτογράφιση των αρχών του Ιουνίου με τα φοβερά γεγονότα του Ολοκαυτώματος της επαρχίας Βιάννου, 3 μήνες αργότερα… Ίσως η υπόθεση να έχει στοιχεία αυθαιρεσίας, αλλά δεν μπορεί παρά να γίνει. Πολύ περισσότερο αν σκεφτεί κανείς δύο στοιχεία:
-Άλλη ανάλογη φωτογράφιση, τουλάχιστο στην Κρήτη, δεν έκαναν ή δεν είναι γνωστό ότι έκαναν οι Γερμανοί εκείνη την εποχή. Μόνο στο Κοντομαρί, στα Χανιά, στη σφαγή του ανδρικού πληθυσμού, στις 2 Ιουνίου 1941. Τότε, αφού φωτογράφισαν διάφορα σημεία του χωριού, μετά φωτογράφισαν τον πληθυσμό αλλά και την εκτέλεση του… Φωτογραφίες που κρατήθηκαν καλά κρυμμένες στα αρχεία του γερμανικού στρατού επί δεκαετίες.
-Οι φωτογραφίες, που είναι περίπου 50 και δεν είχαν δημοσιοποιηθεί μέχρι πρόσφατα. Είχαν εντοπιστεί αρχικά το 2013, αφού άνοιξε το φωτογραφικό αρχείο του γερμανικού στρατού. Κάποιες απ’ αυτές δημοσιεύσαμε το 2013 στο Candia.
Σε πολλές από τις φωτογραφίες εμφανίζεται ένας Γερμανός αξιωματικός – προφανώς ο υπεύθυνος της αποστολής- να περπατά στους δρόμους της Βιάννου. Πιθανώς ο ίδιος υποδείκνυε τις φωτογραφίες που θα έπρεπε να ληφθούν. Και δεν φαίνονται φωτογραφίες που τραβήχτηκαν για το προσωπικό του αρχείο… Υπάρχει ένας δεύτερος Γερμανός αξιωματικός που τον συνοδεύει, αλλά δεν φαίνεται πουθενά, καθώς αυτός είναι ο φωτογράφος. Γνωρίζουμε όμως το όνομά του, καθώς υπάρχει αποτυπωμένο σε κάθε φωτογραφία που τράβηξε και βρίσκεται στα γερμανικά φωτογραφικά αρχεία (Bundesarchiv Bild). Ήταν ο Karl Ottahal. Το όνομα του άλλου αξιωματικού των Ναζί, αυτού που φαίνεται στις φωτογραφίες, δεν αναφέρεται κάπου.
An der Südküste Kretas
Die Südküste Kretas wird jetzt besonders von den deutschen Besatzungstruppen ausgebaut. Ano Wianos ein malerisches Gebirgsdorf im Süden, wird jetzt eine Straße nach Iccapetra ausgebaut.
Ein sehr alter Bergahorn beschließt die alte Dorfstraße.
