Οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας, η εισαγωγή θεσμών άμεσης δημοκρατίας, η διασφάλιση δημόσιων αγαθών και η επέκταση-κατοχύρωση της νεότερης ατζέντας ατομικών επικοινωνιακών δικαιωμάτων είναι τα τέσσερα μεγάλα ζητήματα τα οποία θα πρέπει να ανοίξουν με την αναθεώρηση του Συντάγματος, δηλώνει σε συνέντευξή του στην Εφημερίδα των Συντακτών ο υπουργός Επικρατείας Χριστόφορος Βερναρδάκης.
Ξεκαθαρίζει ότι οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, προεξοφλεί συντριπτική ήττα της Ν.Δ. σε αυτές, ενώ σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση των σκανδάλων λέει πως «η αποκάλυψη ή συγκάλυψη των αποφύσεων διαφθοράς είναι μια ταξική επιλογή». Σχολιάζει τις αντιδράσεις στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης για την απλή αναλογική, ενώ, τέλος, θεωρεί ότι οι καταγγελίες της αντιπολίτευσης για «κομματικοποίηση» της δημόσιας διοίκησης από τον ΣΥΡΙΖΑ «προδίδουν το άγχος του παλιού πελατειακού συστήματος μπροστά στην πλήρη αποδόμηση όλων των ευνοιοκρατικών εργαλείων που είχε συγκροτήσει».• Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι θα εξαντλήσει την τετραετία. Την ίδια ώρα οι δημοσκοπήσεις δίνουν και παίρνουν, κάποιες παρουσιάζουν μια μεγάλη διαφορά της Ν.Δ. από τον ΣΥΡΙΖΑ, κάποιες άλλες δίνουν μικρή διαφορά. Με δεδομένο το γεγονός ότι τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια οι δημοσκοπήσεις απέτυχαν να αποδώσουν το κλίμα σε μια σειρά από σημαντικά γεγονότα, ποια είναι η δική σας εκτίμηση για τον χρόνο των εκλογών και για το αποτέλεσμα;
Ο χρόνος των εκλογών, όπως πολλάκις έχουμε πει, θα είναι το τέλος της τετραετίας, δηλαδή το φθινόπωρο του 2019. Και δεν πρόκειται για μια κοινότοπη επανάληψη. Ο χρόνος των εκλογών είναι για μας συνάρτηση του πολιτικού μας σχεδιασμού. Ο σχεδιασμός αυτός προβλέπει συγκεκριμένα βήματα που ξεκινούν από την «καθαρή έξοδο» από τη μνημονιακή επιτροπεία, προχωρούν με συγκεκριμένα άμεσα μέτρα ενίσχυσης των λαϊκών και εργατικών συμφερόντων (αύξηση του κατώτατου μισθού, ολική επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων), συνεχίζουν με τη στοχευμένη παρέμβαση σε φορολογικές αδικίες και βεβαίως ολοκληρώνονται με την αναδιοργάνωση ενός παραγωγικού κοινωνικού κράτους και με πολιτικές δίκαιης (περιφερειακής και εθνικής) ανάπτυξης. Το αποτέλεσμα των εκλογών θα κριθεί από τη δική μας και μόνο αποτελεσματικότητα στα παραπάνω και σε κάθε περίπτωση θα πρόκειται για μια συντριπτική ήττα του ακροδεξιού νεοφιλελευθερισμού που εκπροσωπεί η Ν.Δ.
• Εχει ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση, για την οποία τα πολιτικά κόμματα έχουν πάρει λίγο-πολύ μια θέση. Η κυβέρνηση έχει αφήσει να εννοηθεί πως δεν είναι και τόσο δύσκολη η διαμόρφωση μιας πλειοψηφίας των 180 βουλευτών που θα κληθεί να την προχωρήσει μέσα σε ένα πλαίσιο προοδευτικών τομών. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη και αν ναι, ποιες θεωρείτε ότι πρέπει να είναι οι πιο ρηξικέλευθες αλλαγές σ’ αυτή τη διαδικασία;
Τη συμμερίζομαι εν μέρει. Υπάρχουν ώριμα ζητήματα αλλαγών που είναι πιθανόν να διαμορφώνουν τέτοιες πλειοψηφίες. Υπάρχουν και άλλα όπου πρέπει οι θέσεις των πολιτικών δυνάμεων να διατυπωθούν με μεγαλύτερη σαφήνεια. Στη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εδώ και περίπου έναν χρόνο έχει ανοίξει με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού μια μεγάλη κοινωνική διαβούλευση.
Υπό την εποπτεία της Επιτροπής Διαλόγου έχουν γίνει δεκάδες εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, έχουν κατατεθεί εκατοντάδες προτάσεις στη διαδικτυακή πλατφόρμα, έχει με δυο λόγια για πρώτη φορά θεσμοθετηθεί μια ανοικτή συμμετοχική διαδικασία συζήτησης για το Σύνταγμα. Οι προτάσεις αυτές κωδικοποιούνται, πολλές εξ αυτών αποτελούν σημαντική συνεισφορά στον δημόσιο διάλογο. Κατά τη γνώμη μου, η αναθεωρητική διαδικασία πρέπει να ανοίξει κυρίως σε τέσσερα μεγάλα ζητήματα:
- α) στο ζήτημα των σχέσεων Εκκλησίας – Κράτους,
- β) στην αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος, με την εισαγωγή θεσμών άμεσης δημοκρατίας,
- γ) στη διασφάλιση δημόσιων αγαθών,
- δ) στην επέκταση-κατοχύρωση της νεότερης ατζέντας ατομικών επικοινωνιακών δικαιωμάτων.
• Το ολιστικό σχέδιο της κυβέρνησης για την ανάπτυξη περνάει μέσα από τα περιφερειακά αναπτυξιακά συνέδρια. Είστε ο άνθρωπος που «τρέχει» το παρατηρητήριο παρακολούθησης των κυβερνητικών εξαγγελιών που έχουν γίνει σε αυτά. Ποια είναι η έως τώρα εικόνα που έχετε;
Το παρατηρητήριο λειτουργεί ουσιαστικά ως μηχανισμός επιτάχυνσης του κυβερνητικού έργου σε επίπεδο περιφερειών. Σύντομα θα ξαναγυρίσουμε στις περιφέρειες, σε μια διαδικασία απολογισμού των δράσεων και των πολιτικών. Αυτή τη στιγμή το παρατηρητήριο επεκτείνεται και σε επίπεδο νομού. Η γενική εικόνα δείχνει ότι βρισκόμαστε περίπου στο 30% εφαρμογής. Υπάρχουν υπουργεία που εμφανίζουν καθυστερήσεις, είτε για αντικειμενικούς είτε για άλλους λόγους, ωστόσο τώρα που τελειώνει ο κύκλος των καθαυτό περιφερειακών συνεδρίων θα εντατικοποιηθεί η διαδικασία παρακολούθησης.
• Η αντιπολίτευση έχει κατηγορήσει επανειλημμένα την κυβέρνηση ότι επενδύει στη σκανδαλολογία με στόχο τη σπίλωση των πολιτικών της αντιπάλων. Απ’ την άλλη αρκετός κόσμος πιστεύει ότι οι υποθέσεις Novartis, ΚΕΕΛΠΝΟ, κ.λπ. δεν πρόκειται να οδηγήσουν πουθενά. Τι απαντάτε στους μεν και στους δε;
Απαντώ το αυτονόητο. Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να καλύψουμε καμία εστία αναπαραγωγής πολιτικής διαφθοράς. Για λόγους ουσίας και μόνο: η εκτεταμένη διαφθορά σε τομείς του κράτους και των σχέσεων που ανέπτυξε με κομμάτια του ιδιωτικού τομέα βρίσκεται στη ρίζα της κρίσης της δημοκρατίας, της εξάρτησης του πολιτικού και νομικού συστήματος από αδιαφανή επιχειρηματικά συμφέροντα και εντέλει των πολιτικών λιτότητας που επιβλήθηκαν στον ελληνικό λαό. Δεν πρόκειται ούτε για «σκάνδαλα» ούτε για «σκανδαλολογία». Πρόκειται για τον υλικό τρόπο λειτουργίας ενός πολιτικού συστήματος αναπαραγωγής των σχέσεων εκμετάλλευσης σε βάρος των εργαζομένων.
Σε τελική ανάλυση, η αποκάλυψη ή συγκάλυψη των αποφύσεων διαφθοράς είναι μια ταξική επιλογή. Σε όσους/ες προβληματίζονται αν οι αποκαλύψεις οδηγήσουν κάπου, θέλω να πω ότι ο αγώνας της σημερινής κυβέρνησης είναι συνεχής ώστε να μη συγκαλυφθεί απολύτως τίποτα. Είναι γεγονός ότι ένα τεράστιο πλέγμα συμφερόντων που συντηρείται διαχρονικά από τα καθεστώτα διαφθοράς και φαβοριτισμού κάνει ό,τι μπορεί και όπου μπορεί για να υπονομεύσει τις αποκαλύψεις. Είναι χρέος όλων μας να μην τους αφήσουμε να πετύχουν.
• Ας μεταφερθούμε στον θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης. Είναι, ομολογουμένως, έντονες οι αντιδράσεις απέναντι στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Πώς τις σχολιάζετε; Από την άλλη, πώς μπορεί να τεκμηριωθεί ότι η θέσπιση της απλής αναλογικής όντως ανταποκρίνεται στους σημερινούς κοινωνικο-πολιτικούς συσχετισμούς;
Αντιδράσεις υπάρχουν από εκείνη τη μερίδα των αυτοδιοικητικών αρχόντων που θεωρούν τον δήμο ιδιοκτησία δική τους και του πλέγματος τοπικών συμφερόντων που εξυπηρετούν. Γιατί είναι αστείο το επιχείρημα της «κυβερνησιμότητας» σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων.
Υπάρχει βεβαίως θέμα «κυβερνησιμότητας» όταν από τη θέση μιας επίπλαστης πλειοψηφίας ορισμένοι, π.χ., θέλουν να προχωρήσουν σε ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας, δηλαδή μιας δεσμίας αρμοδιότητας που τους παρέχει το κράτος και για την οποία οι πολίτες πληρώνουν ανταποδοτικά τέλη. Γι’ αυτό και αντιδρούν. Αντιθέτως, πολλοί δήμαρχοι, ακριβώς επειδή συγκροτούν ευρύτερες συμμαχίες για την εξυπηρέτηση των πολιτών τους, κατανοούν την ανάγκη της απλής αναλογικής ως αυτονόητης λειτουργίας.
• Τελικά κομματικοποιείται ή αποκομματικοποιείται η δημόσια διοίκηση; Η αξιωματική αντιπολίτευση καταγγέλλει «φωτογραφικές» προκηρύξεις γραμματέων. Το Μητρώο Επιτελικών Στελεχών, που συστήσατε κατά την υπουργική θητεία σας, δεν αρκεί για να διασφαλίσει το αδιάβλητο των διαδικασιών;
Η δημόσια διοίκηση εκσυγχρονίζεται με ταχύτατους ρυθμούς και βήμα βήμα μεταμορφώνεται σε ένα παραγωγικό εργαλείο διασφάλισης του δημόσιου συμφέροντος. Πρόκειται για γιγάντιο έργο, που θέλει και πολύ χρόνο και πολύ νεότερο ανθρώπινο δυναμικό.
Αλλά ήδη είναι πραγματικότητα η επιλογή των διευθυντικών στελεχών με όρους διαφάνειας και αξιοκρατίας, η θέσπιση των διοικητικών γραμματέων ως επικεφαλής της διοικητικής λειτουργίας, το Μητρώο Επιτελικών Στελεχών που καταγράφει ένα τεράστιο και ικανό ανθρώπινο δυναμικό που βρίσκεται στη διοίκηση, το σύστημα κινητικότητας με διαφάνεια που καταργεί τις «υπουργικές εξυπηρετησούλες» ακόμα και για μια απόσπαση υπαλλήλου, τα ψηφιακά οργανογράμματα σε όλο το Δημόσιο με πλήρη καταγραφή των θέσεων εργασίας και των αναγκών του κάθε φορέα, η ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων, η πολιτική ανοικτών δεδομένων, το ενιαίο μισθολόγιο με μικρές αλλά υπαρκτές αυξήσεις, η κατάργηση των εργολαβικών συμβάσεων εργασίας και της υπερεκμετάλλευσης τομέων όπως η καθαριότητα και η φύλαξη, τα συστήματα αξιολόγησης δομών και παραγόμενου έργου, οι θεσμοί αυτοοργάνωσης των υπαλλήλων στις διαδικασίες της αξιολόγησης. Πράγματα αδιανόητα τρία χρόνια πριν ήδη έχουν γίνει πράξη.
Για τον λόγο αυτό και η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζόμενων στον δημόσιο τομέα αισθάνεται την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη ότι μπορεί να δουλέψει καλύτερα και να παράγει περισσότερα.
Οι καταγγελίες για δήθεν «κομματικοποίηση» θα ήταν ανάξιες οποιουδήποτε σχολιασμού αν δεν πρόδιδαν το άγχος του παλιού πελατειακού συστήματος μπροστά στην πλήρη αποδόμηση όλων των ευνοιοκρατικών εργαλείων που είχε συγκροτήσει. Το να μιλούν η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ για «κομματικοποίηση» της διοίκησης είναι σαν να ζητά ο Ηρώδης άδεια λειτουργίας παιδικού σταθμού.
