Μπορεί ο Ερντογάν να είναι χαρισματικός ηγέτης. Μπορεί το κόμμα του να έχει βαθιές ρίζες στο τουρκικό εκλογικό σώμα. Όμως τίποτε δεν ανταμείβει πολιτικά όσο η διαρκής αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού.
Στη γείτονα, οι κανόνες πράγματι αναμένεται να αλλάξουν για άλλη μία φορά. Μετά την μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρικό και την τροποποίηση του εκλογικού νόμου, ώστε να επιτρέπει τη σύναψη συμμαχιών, τώρα προετοιμάζεται η επίσπευση των επόμενων εκλογών, που είναι προγραμματισμένες για τις 3 Νοεμβρίου 2019. Τον “λαγό” ανέλαβε και σε αυτή την περίπτωση να βγάλει ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Ο Μπαχτσελί το έχει διαπράξει και στο παρελθόν: λ.χ. ήταν αυτός που προκάλεσε τις πρόωρες εκλογές του 2002, οι οποίες έφεραν για πρώτη φορά στα πράγματα τους ισλαμιστές του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKΡ). Και είναι αυτός που μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2015, οπότε δεν αναδείχθηκε αυτοδύναμη πλειοψηφία, κράτησε άκαμπτη διαπραγματευτική στάση, με αποτέλεσμα η χώρα να επιστρέψει στις κάλπες – και στη μονοκομματική διακυβέρνηση του ΑΚΡ.
Από την επαύριο του αποτυχημένου πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016 το ΜΗΡ κινείται ως ακραιφνώς συμπολιτευόμενη δύναμη: στήριξε την αναθεώρηση του συντάγματος (αν και η επικράτηση του “Ναι” στο δημοψήφισμα του Απριλίου 2017 υπήρξε, ακόμη και έτσι, οριακή) και αργότερα έκανε γνωστό ότι στις επόμενες προεδρικές εκλογές δεν πρόκειται να υποστηρίξει δικό του υποψήφιο, αλλά θα συνταχθεί πίσω από τον Ερντογάν.
Όλα αυτά, βέβαια, άφησαν τραύματα στο κόμμα του Μπαχτσελί, το οποίο διασπάστηκε, με τους διαφωνούντες να ιδρύουν το “Καλό Κόμμα” (Iyi partisi) υπό την άλλοτε υπουργό Εσωτερικών Μεράλ Ακσενέρ. Ωστόσο, το ΑΚΡ έσπευσε προς διάσωση του ΜΗΡ: με αλλαγή του εκλογικού νόμου κατέστη δυνατή η συνεργασία διαφορετικών κομμάτων στην κάλπη, χωρίς να τροποποιηθεί το εξωφρενικό όριο εκλογικής εκπροσώπησης του 10% που αποβλέπει στην παρεμπόδιση της αυτοτελούς εκπροσώπησης του κουρδικού στοιχείου. Με αυτό τον τρόπο, ΑΚΡ και MHP συγκρότησαν τη “Λαϊκή Συμμαχία”, ενώ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, κοινοβουλευτικά και εξωκοινοβουλευτικά, εξετάζουν αντίστοιχες συμπράξεις.
Τώρα, ο Μπαχτσελί ζητά, όπως ανέφερε στην τελευταία συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του, την πραγματοποίηση των πρώτων βουλευτικών και ταυτόχρονα προεδρικών εκλογών με το νέο Σύνταγμα στις 26 Αυγούστου 2018, αντί της 3ης Νοεμβρίου 2019.
Οι κυβερνώντες, που μέχρι τώρα επέμεναν ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν στην ώρα τους αντέδρασαν σαν αιφνιδιασμένοι. Ο υπουργός Δικαιοσύνης Αμπντελχαμίτ Γκιούλ, αρχιτέκτονας της εκλογικής συμμαχίας ΑΚΡ-ΜΗΡ, έσπευσε την Τρίτη να συναντηθεί με τον Μπαχτσελί, ενώ τον ηγέτη των εθνικιστών θα δεχθεί σήμερα Τετάρτη ο ίδιος ο Ερντογάν.
Η χώρα δεν αντέχει να περιμένει για ενάμιση χρόνο, δηλώνει ο Μπαχτσελί. Κατά νου έχει πολλά (όχι πάντοτε ομολογημένα) επιχειρήματα υπέρ της διεξαγωγής πρόωρων εκλογών. Τα κυριότερα αφορούν την κατάσταση της οικονομίας, καθώς η ασταμάτητη υποχώρηση της λίρας, η άνοδος του πληθωρισμού και το άνοιγμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών υπονομεύουν το κυριότερο “μυστικό” της μέχρι τώρα δημοφιλίας των κυβερνώντων και φέρνουν πιο κοντά το ενδεχόμενο αύξησης των επιτοκίων.
Από εκεί και πέρα, ο Μπαχτσελί δεν μπορεί παρά να συνυπολογίζει ότι η αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή μπορεί να επιβαρύνει την Τουρκία με νέα προσφυγικά κύματα, ενώ με τη λήξη της επιχείρησης στο Αφρίν θα κοπάσει ο μιλιταριστικός οίστρος της κοινής γνώμης, ο οποίος αποτελούσε αέρα στα πανιά της συμμαχίας ΑΚΡ-ΜΗΡ. Επιπλέον, η επίσπευση των εκλογών θα απαλλάξει τους κυβερνώντες από τη δοκιμασία να πρέπει πρώτα να διεξαγάγουν τις προγραμματισμένες για τον Μάρτιο δημοτικές εκλογές, όπου αναμένεται να χάσουν τον έλεγχο μεγάλων αστικών κέντρων, όπως η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα, η Μερσίνα κτλ. – τάση που είχε διαφανεί ήδη από το δημοψήφισμα και οδήγησε στην εκκαθάριση από τον Ερντογάν σειράς δημάρχων του ΑΚΡ.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, πάλι, δηλώνουν, όπως είναι υποχρεωμένα, ότι δεν βλέπουν την ώρα να αναμετρηθούν στην κάλπη με το καθεστώς του ΑΚΡ, το οποίο υποστηρίζουν ότι κλυδωνίζεται. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ανέτοιμα – στην περίπτωση του ‘”Καλού Κόμματος” ακόμη και με τυπικούς όρους, εφόσον δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές έχουν οι πολιτικοί σχηματισμοί που έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον έξι μήνες νωρίτερα το συνέδριό τους.
Οι αντιπολιτευόμενες δυνάμεις καταγγέλλουν το γεγονός ότι γίνεται λόγος για πρόωρες εκλογές, ενώ παρατείνεται διαρκώς, όπως πρόκειται να συμβεί και αύριο Πέμπτη, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε την επαύριο του αποτυχημένου πραξικοπήματος.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημά τους έγκειται στο ότι τους είναι πολιτικά αδύνατο να συνεργασθούν (οι ψηφοφόροι του ΑΚΡ θα ήταν αδύνατο να συνυπάρξουν λ.χ. με αυτούς της Ακσενέρ) και κυρίως να βρουν, δεδομένης της προσωποπαγούς φύσης της αναμέτρησης στις προεδρικές εκλογές, έναν υποψήφιο ικανό να σταθεί απέναντι στον Ερντογάν. Αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι αυτό τον ρόλο θα μπορούσε να αναλάβει μόνο ο πρώην πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιούλ, τον οποίο επιδιώκει να προτείνει το μικρό ισλαμιστικό κόμμα Σααντέτ, χωρίς να είναι διόλου βέβαιο ότι ο ίδιος θα υπερνικήσει τους δισταγμούς του.
Στην πραγματικότητα, το σχέδιο των κυβερνώντων είναι να υποχρεωθούν τα άλλα κόμματα να κατέβουν στη μάχη των προεδρικών με τους αρχηγούς τους, ώστε ο Ερντογάν να νικήσει από τον πρώτο γύρο. Απέναντι σε αυτό, βέβαια, παραμονεύουν οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις (π.χ. της Metropoll) που εμφανίζουν τη “Λαϊκή Συμμαχία” περί το 50% και άλλες που εμφανίζουν το φιλοκουρδικό κόμμα HDP να πλησιάζει και πάλι το 10%, παρά τη φυλάκιση του μισού ηγετικού δυναμικού του.
