Οι σχέσεις διαπλοκής Novartis – ΜΜΕ, με τις αθέμιτες πρακτικές της φαρμακευτικής εταιρείας είναι καταγραμμένες όχι μόνο από τους μάρτυρες στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ, αλλά και μέσα από τα ίδια τα αρχεία της εταιρείας. Σύμφωνα με την «Εφημερίδα των Συντακτών» βασικός στόχος του Κ. Φρουζή και των συνεργατών του υπήρξε η πάση θυσία «στενή» συνεργασία με δημοσιογράφους και ΜΜΕ της Ελλάδας.
Οι στόχοι της Novartis Hellas που αφορούν τα ΜΜΕ, όπως αποτυπώθηκαν από τον Κ. Φρουζή, για το 2010 ήταν η ενίσχυση της επικοινωνιακής προώθησης των φαρμάκων της με κάθε τρόπο. Ένας από αυτούς ήταν η εφαρμογή πρωτοβουλιών Κοινωνικής Εταιρικής Ευθύνης και συγκεκριμένα προγράμματα δωρεάν «Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Εξέλιξης» για τους δημοσιογράφους.
Όπως αναφέρει ο άλλοτε ισχυρός άνδρας της Novartis Hellas, «τρέξαμε δύο εργαστήρια “Εκπαίδευσης των ΜΜΕ” με μεγάλη επιτυχία, στα οποία συμμετείχαν δημοσιογράφοι του υγειονομικού ρεπορτάζ και μη, δημοσιογράφοι του επιχειρηματικού ρεπορτάζ (85 δημοσιογράφοι στο δεύτερο εργαστήριο). Ακολούθησε τα σεμινάρια σημαντικός αριθμός δημοσιευμάτων και δελτίων Τύπου».
Η ενδυνάμωση των σχέσεων της εταιρείας με τους δημοσιογράφους του υγειονομικού ρεπορτάζ και μη ήταν κυρίαρχος στόχος και το 2011. Χρηματοδοτήθηκαν σεμινάρια εκπαίδευσης των ΜΜΕ στα οποία συμμετείχαν εκτός από τους δημοσιογράφους του υγειονομικού ρεπορτάζ και δημοσιογράφοι του επιχειρηματικού ρεπορτάζ, τηλεοπτικοί δημοσιογράφοι αλλά και μια κατηγορία που χαρακτηρίζεται «δημοσιογράφοι πρώτης γραμμής».
Προτεραιότητα στις επαφές με τα ΜΜΕ είχαν τα νέα φάρμακα που επρόκειτο να κυκλοφορήσει η Novartis και η παρουσίαση των ασθενειών που αντιμετωπίζουν.
«Επιβάλλεται να διατηρηθεί στενή σχέση με τους κορυφαίους δημοσιογράφους προκειμένου να αξιοποιηθεί η πολυεπίπεδη επιρροή τους». Αυτό σημειώνει ο Κ. Φρουζής και συνεχίζει: «Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη διείσδυση της εταιρείας μας». Ο Κ. Φρουζής υποστηρίζει ότι και η έκδοση μεγάλου αριθμού δελτίων Τύπου θα διευκολύνει την επίτευξη του παραπάνω στόχου.
Για το 2013 κύριος στόχος ήταν «να χρησιμοποιηθεί η εξουσία των ΜΜΕ υπέρ της Novartis». Προς αυτή την κατεύθυνση αναφέρει ότι χρειάζεται «να συνεχίσουμε να εξαπλώνουμε την επιρροή μας πέρα από τους δημοσιογράφους του υγειονομικού, του επιχειρηματικού, του οικονομικού ρεπορτάζ, των τηλεοπτικών και των “δημοσιογράφων πρώτης γραμμής” ώστε να διαμορφώσουμε το περιβάλλον της υγειονομικής περίθαλψης, προκειμένου να συνηγορήσουν μαζί μας στη διαμόρφωση του χώρου της υγείας, να ενδυναμώσουμε τη φήμη των φαρμάκων της Novartis και να προστατέψουμε τη Novartis Ελλάς από την κρίση».
Επιπλέον, σημειώνει ότι «πρέπει να επικεντρωθούμε στην επικοινωνία των νέων φαρμάκων μας και των ασθενειών ώστε να αποδώσει η επένδυση (!) στην κάλυψη των θεμάτων μας από τα ΜΜΕ»!
Ο Κ. Φρουζής επισημαίνει ότι η Νovartis Hellas θεωρείται «blockbuster» (δηλαδή σπάει τα ταμεία, σαν τους «Transformers» ή τους «Πειρατές της Καραϊβικής») στην Ελλάδα. «Πολλά τα βραβεία (!) για τους ανθρώπους μας. Το προσωπικό μου βραβείο ως Μάνατζερ της χρονιάς είναι απλώς ενδεικτικό της καλής μας φόρμας και της επιρροής μας που ξεπερνά τον χώρο του φαρμάκου».
«Η εστίασή μας όπως και τα αποτελέσματα είναι παρόντα. Η επικοινωνία με τα ΜΜΕ και τον χώρο του φαρμάκου είναι το κλειδί για την καθοδήγηση των αποφάσεων του υπουργού Υγείας».
Και το 2014 οι στόχοι περιλαμβάνουν την κεφαλαιοποίηση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μιας κατάστασης win-win. «Η εταιρεία μας θεωρείται από όλους τους Φορείς και τις Αρχές blockbuster ανάμεσα σε όλες τις βιομηχανίες. Αυτός ήταν ο δικός μου/δικός μας στόχος, προερχόμενος από άλλους τομείς και επιτυγχάνοντας τον στόχο αυτόν με την ομάδα μου. Πολλές μελέτες και βραβεία για την εταιρεία αλλά και προσωπικά επιδεικνύουν την αναγνώριση αυτή».
Το «σχέδιο» της Εταιρικής Ευθύνης, αναφέρει λίγο παρακάτω, «εκτελέστηκε επιτυχώς», αφού, όπως σημειώνει, η εταιρεία έλαβε το «Χρυσό Βραβείο Εταιρικής Ευθύνης της χώρας. Σπουδαία αναγνώριση με συνέχεια αφού πέρυσι είχαμε λάβει το Ασημένιο βραβείο».
Ο Κ. Φρουζής αναφέρει ότι «παρόλο που είμαστε 6οι στη διαφήμιση ανάμεσα στις φαρμακοβιομηχανίες, η στρατηγική μας για τα ΜΜΕ είναι αποτελεσματική». Κι εξηγεί ότι αυτό επιτεύχθηκε με την «κάλυψη σχεδόν όλων των ΜΜΕ και των δημοσιογράφων, σε χώρους κλειδιά, με τον πιο οικονομικό τρόπο».
Αναλυτικότερα στη συνέχεια αναφέρει ότι «η εταιρεία εστίασε την προσπάθειά της στο πρώτο μισό του χρόνου, ώστε να μπορέσει να επικεντρωθεί στις εκλογές του ΣΦΕΕ από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο 2014» και σχολιάζει ότι «έχει γίνει πρόοδος παρόλο που η επιθυμητή ευθυγράμμιση (!) δεν έχει επιτευχθεί».
Για να γίνει αυτό, τονίζει ότι πρέπει να «επεκταθεί η επιρροή μας πέραν των δημοσιογράφων του υγειονομικού ρεπορτάζ» και εξηγεί ότι χρειάζεται να προσεγγιστούν δημοσιογράφοι του οικονομικού, του πολιτικού και του επιχειρηματικού ρεπορτάζ. «Αυτό είναι το κλειδί για να περάσουμε τα μηνύματά μας». Κι όλα αυτά βέβαια προφανώς με το αζημίωτο!
Παρακάτω επισημαίνει ότι «είχαμε καλά αποτελέσματα όσον αφορά την κάλυψη θεμάτων της εταιρείας από τα ΜΜΕ και τη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων» και αναφέρει ενδεικτικά εντός παρενθέσεως το παράδειγμα του Lucentis που ξέφυγε από τον (επιβεβλημένο) έλεγχο στην Ελλάδα.
Παρ’ όλα αυτά όμως, ο Κ. Φρουζής δηλώνει «καθόλου ευχαριστημένος με το ποσό που ξοδεύτηκε για τη διαφήμιση και τα “κακής ποιότητας” μπάνερ στα μίντια, ενώ δεν υπάρχει έλεγχος στο πόσο και πού επενδύσαμε τους πόρους μας», προσθέτοντας ότι «χρειάζεται περισσότερη έρευνα στο κομμάτι αυτό».
Οι μάρτυρες και τα ΜΜΕ
Οι μάρτυρες μέσα από τις καταθέσεις τους επιβεβαιώνουν και για τους δημοσιογράφους τα λεγόμενα του Κ. Φρουζή. Τόσο οι προστατευόμενοι στην Ελλάδα όσο και οι προστατευόμενοι του FBI συμπληρώνουν τον πρώην ισχυρό άνδρα του χώρου του φαρμάκου στη χώρα μας.
Από τις ελληνικές μαρτυρίες αντιγράφουμε:
«Το μεγαλύτερο σκάνδαλο αφορούσε κατά τη γνώμη μου τον διαγωνισμό για τον μοριακό έλεγχο του αίματος από τον ιό HIV. Πιο συγκεκριμένα από ό,τι θυμάμαι κατόπιν δημοσιεύματος του Βήματος τον Δεκέμβρη του 2006 που αφορούσε ατυχές περιστατικό θανάτου από μόλυνση ασθενούς κατόπιν μετάγγισης ο τότε υπουργός Δ. Αβραμόπουλος εξήγγειλε τον μεγαλύτερο διαγωνισμό που έγινε ποτέ στο χώρο της υγείας ύψους 200 εκ. ευρώ.
»Τα τεστ διέθετε μόνο η Novartis και η Roche, ποσοστό της οποίας κατείχε η Novartis. Τα τεστ κόστιζαν στο ελληνικό Δημόσιο για τη μεν Novartis 40 ευρώ για δε την ελληνική εταιρεία (που ανήκε στον όμιλο Novartis) 50 ευρώ. Μέσος όρος τότε στην Ευρώπη ήταν 5-15 ευρώ ανά τεστ».
«Οι Λοβέρδος και Φρουζής είχαν απευθείας συνομιλίες μέσω των προσωπικών τους μέιλ. Χαρακτηριστική ειδική μεταχείριση προς τη Novartis ήταν η εκ μέρους του υπουργού έκδοση δελτίου τιμών τον Αύγουστο του 2011 οπότε τιμολογήθηκαν το DILEGNIA και το TASGINA. Για μεγάλο διάστημα δεν είχε κυκλοφορήσει και δεν είχε τιμολογηθεί κανένα άλλο φάρμακο κατά τη σύσταση της τρόικας προκειμένου να μην αυξηθεί η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη (σ.σ. την αναφορά αυτή κάνει και ο ίδιος ο Κ. Φρουζής στις αξιολογήσεις του).
Για να επιταχυνθεί η τιμολόγηση των ανωτέρω φαρμάκων χρησιμοποιήθηκαν μεταξύ άλλων και οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας ΒΗΜΑ. Ο Ν.X. κουμπάρος του Α. Λοβέρδου και η Ε.Φ. Συγκεκριμένα, κατόπιν εντολής της Novartis Ελλάς, συστάθηκε τον Ιούλιο του 2011, έναν μήνα πριν την έκδοση του ΦΕΚ για τα ανωτέρω προϊόντα, η εταιρεία PRESTIGE με αντικείμενο τις δημόσιες σχέσεις και τη διαφήμιση.
Η εταιρεία έλαβε από τη Novartis έργα συνολικού ύψους 200.000 ευρώ σε διάρκεια μίας διετίας προκειμένου: να προωθηθεί σε επίπεδο δημοσιότητας η κατ’ εξαίρεση τιμολόγηση των ανωτέρω προϊόντων μέσα στον Αύγουστο του 2011 καιθ να καλλιεργηθεί η θετική εικόνα του Α. Λοβέρδου και του Κ. Φρουζή που ήταν υποψήφιος για την προεδρία του ΣΦΕΕ (έγινε πρόεδρος το 2012). Εκτοτε η PRESTIGE ανέλαβε τις δημόσιες σχέσεις του ΣΦΕΕ. Διαχειριστής της εταιρείας ήταν ήταν ο σύζυγος της Ε.Φ. Είναι χαρακτηριστικό ότι έδρα της εταιρείας ήταν η διεύθυνση που εδρεύει η μεγαλύτερη προμηθεύτρια της Novartis για τη διοργάνωση ταξιδίων FREI».
Από τα έγγραφα του FBI αντιγράφουμε:
«Η Novartis προσκάλεσε έναν αναγνωρισμένο δημοσιογράφο να συμμετάσχει σε πάνελ κατά την προεκλογική περίοδο με κυβερνητικούς αξιωματούχους. Ο Λιαρόπουλος (μέλος της ΔΡΑΣΗΣ) συστήθηκε σαν πολιτική οντότητα που έκανε εκστρατεία. Ηταν άλλα τρία άτομα που συμμετείχαν στο πάνελ: Μ. Αγγελάκης υφ. της Ν.Δ., Β. Κοντοζαμάνης υποψήφιος για τη Ν.Δ., Α. Δρέττα γ.γ. του υπ. Υγείας».
«Ο Μαυρίκος είχε εμπλακεί στο σχέδιο δωροδοκίας. Ο ίδιος έβαλε διαφημιστικό χώρο σε ιστοσελίδες για τη Novartis. Η ZENITH MEDIA ήταν υπεύθυνη για την παροχή ανάλυσης όλων των διαφημίσεων στα ΜΜΕ. Ο Μαυρίκος ήταν η γέφυρα ανάμεσα στη Novartis και τους κυβερνητικούς αξιωματούχους, είχε πρόσβαση σε 3-4 υπουργούς Yγείας. Το έγγραφο του FBI αναφέρεται σε αρκετές εταιρείες “επικοινωνίας” και επώνυμα στους ιδιοκτήτες τους που διαμεσολαβούσαν ώστε να προωθούνται τα προϊόντα της εταιρείας.
»Τρεις εξ αυτών έχουν αποβιώσει (Πιτσιλίδης, Βουλκίδης, Μαυρίκος). Η “μητρική εταιρεία” ήταν η PUBLICIS HELLAS (κεντρικός πωλητής) και μικρότερες εταιρείες όπως η ZENITH MEDIA που έπαιζαν τον ρόλο του “οχήματος” χειραγώγησης της αγοράς. Οι εταιρείες αυτές σύμφωνα πάντα με το έγγραφο επικοινωνίας και διοργάνωσης δημοσίων εκδηλώσεων ήταν και τα οχήματα για τις δωροδοκίες».
«Οι δύο τρόποι για να πληρώνονται οι αρθρογράφοι ήταν να τιμολογούν για υπηρεσίες και να δίνουν μαύρα χρήματα σε αυτούς. Ο Φρουζής ήταν σε επαφή με τους ιδιοκτήτες της PRESTIGE. Ετσι υπήρχε πιθανότητα τα χρήματα να επιστρέψουν στον ίδιο». Το συγκεκριμένο έγγραφο αναφέρει ότι ο προϋπολογισμός για διαφημίσεις το 2012 ήταν περίπου 500.000 ευρώ.
«Η Ελλάδα είχε υψηλότερα έξοδα για τα μίντια από ό,τι η Γαλλία ή η Γερμανία. Ο προϋπολογισμός του τμήματος επικοινωνίας αυξήθηκε σημαντικά, ειδικότερα όσον αφορά τα έξοδα προώθησης. Το αρχικό ποσό του προϋπολογισμού ήταν 40.000 ευρώ. Ο προϋπολογισμός αυξήθηκε κατά 500.000 ευρώ, εκτός των 500.000 ευρώ για την πρόσβαση στην αγορά και ενός ξεχωριστού κονδυλίου για την πρόσβαση στην αγορά στο κομμάτι της ογκολογίας. Σύμφωνα με την εταιρική πολιτική ο προϋπολογισμός αναθεωρούνταν κάθε εξάμηνο».
«Η Novartis είχε τη δυνατότητα να επιλέγει μικρούς πωλητές όταν υπήρχε συνεργασία με εξειδικευμένα ιατρικά ΜΜΕ.
»Η ευθύνη της Publicis Hellas ήταν να αμφισβητεί τα ψευδή sites και δόλιες διαφημίσεις, το οποίο δεν συνέβη. Συγκεκριμένοι προμηθευτές πληρώθηκαν μέσω της Publicis Hellas χωρίς τη δέουσα επιμέλεια.
»Η Publicis ήταν υπεύθυνη για την επικύρωση των προμηθευτών, ωστόσο λάμβανε 6% επιστροφή χρημάτων για κάθε συναλλαγή. Η Publicis μεταφόρτωνε φωτογραφίες των συγκεκριμένων διαφημίσεων των sites και δεν έκανε περαιτέρω έρευνα στην κίνηση των μέσων ή περαιτέρω ανάλυση».
«Η διαδικασία έγκρισης της Novartis για την πληρωμή τιμολογίων χρειαζόταν την έγκριση του Γενικού Οικονομικού Διευθυντή μόνο όταν το ποσό υπερέβαινε τις 25.000 ευρώ».
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα των Συντακτών
