Σε μια συνολική συμφωνία για την επιτυχή έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα του ESM προσβλέπουν οι Βρυξέλλες, έως το Eurogroup της 21ης Ιουνίου. Μια συμφωνία η οποία θα περιλαμβάνει την ελάφρυνση του χρέους, τη στρατηγική για την ανάπτυξη και τη μεταμνημονιακή εποπτεία.
Οι Βρυξέλλες εκτιμούν ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον σωστό δρόμο για να βγει με επιτυχία από το πρόγραμμα του ESM τον Aύγουστο, ωστόσο επισημαίνουν ορισμένους κινδύνους: αυτούς που συνδέονται με εξωγενείς παράγοντες (π.χ. νευρικότητα των αγορών, γεωπολιτικές εξελίξεις κτλ), τα αποτελέσματα των stress test των ελληνικών τραπεζών που θα ανακοινωθούν στις 5 Μαΐου και την εκπλήρωση των 88 προαπαιτουμένων της τέταρτης αξιολόγησης.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την τέταρτη και τελευταία αξιολόγηση του προγράμματος, τέσσερα είναι τα πιο ακανθώδη ζητήματα για τις Βρυξέλλες:
* Πρώτον, τα προνομοθετημένα δημοσιονομικά μέτρα της περιόδου 2019-2020. Οι θεσμοί θα πρέπει να εξετάσουν τα μέτρα για τις συντάξεις, το αφορολόγητο και τα αντίμετρα, με βάση τα στοιχεία για την ανάπτυξη και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017, τα οποία θα ανακοινώσει η Eurostat στα τέλη Απριλίου.
* Δεύτερον, οι τιμές των ακινήτων στο σύστημα του ΕΝΦΙΑ – ένα θέμα «πολιτικά ευαίσθητο» για την κυβέρνηση και «τεχνικά σύνθετο», σύμφωνα με τις Βρυξέλλες. Τρίτον, η αγορά ενέργειας και οι ιδιωτικοποιήσεις. Τέταρτον, ο διορισμός διοικητών στο δημόσιο τομέα.
Σημειωνεται ότι η τελευταία αξιλόγηση συνδέεται με μια σημαντική δόση των δανείων, της τάξεως των 11,7 δισ. ευρώ, η οποία πρέπει να εκταμιευθεί πριν τη λήξη του προγράμματος στις 20 Αυγούστου 2018. Αυτό σημαίνει ότι η τέταρτη αξιολόγηση θα πρέπει να κλείσει ως τα τέλη Μαΐου, προκειμένου η δόση να εκταμιευθεί το αργότερο εντός του Ιουλίου, καθώς τον Αύγουστο τα εθνικά κοινοβούλια θα είναι κλειστά.
Όσον αφορά τη “μετά το πρόγραμμα εποχή”, δεδομένου ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν επιθυμεί μια προληπτική πιστωτική γραμμή, οι Βρυξέλλες αναζητούν τρόπους για να υπάρξει συνέχιση των μεταρρυθμίσεων τα επόμενα 3-5 χρόνια στην Ελλάδα, αλλά και εποπτεία των πολιτικών που εφαρμόζονται.
Για την “ομαλή” και “βιώσιμη” έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα, οι Βρυξέλλες δίνουν μεγάλη βαρύτητα στη δημιουργία, ως τον Αύγουστο, ενός ταμειακού αποθέματος, από 16 ως 20 δισ. ευρώ, με το οποίο εκτιμάται ότι η χώρα θα μπορεί να εξυπηρετήσει τις δανειακές της υποχρεώσεις ως τις αρχές του 2020.
Όσον αφορά τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, ορισμένα από αυτά θα συνδεθούν με την υλοποίηση των συμφωνηθέντων από την Ελλάδα τα επόμενα έτη. Μεταξύ των προτάσεων που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση περιλαμβάνονται τα εξής:
* Πρώτον, ο μηχανισμός που συνδέει την αποπληρωμή του χρέους με την ανάπτυξη.
* Δεύτερον, το πακέτο των μεσοπρόθεσμων μέτρων, όπως είναι η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων.
* Τρίτον, η χρησιμοποίηση μέρους των αδιάθετων χρημάτων του προγράμματος του ESM, που φτάνουν τα 27 δισ. ευρώ, για την αγορά των δανείων του ΔΝΤ.
* Τέταρτον, η επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα (SMPs) που υπολογίζονται περί τα 4 ως 5 δισ. ευρώ.
Εξάλλου, όσον αφορά τη συνολική στρατηγική για την ανάπτυξη που θα πρέπει να παρουσιάσει ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, ως το Πάσχα, οι Βρυξέλλες τονίζουν ότι πρέπει να έχει την «απόλυτη κυριότητα» της ελληνικής κυβέρνησης. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μέτρα για την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα, τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, μια «φιλική» φορολογία για την ανάπτυξη, αλλά και τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Σημειώνεται, τέλος, ότι τα τρία θέματα που θα περιλαμβάνει η συνολική συμφωνία για την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα (μεταμνημονιακή εποχή, μέτρα για το χρέος και στρατηγική ανάπτυξης) θα συζητηθούν για πρώτη φορά σε πολιτικό επίπεδο στο άτυπο Eurogroup της 27ης Απριλίου στη Σόφια της Βουλγαρίας.
Στο Eurogroup της 27ης Απριλίου στη Σόφια το νέο πολυετές αναπτυξιακό σχέδιο για την εποχή μετά το πρόγραμμα
Στο Eurogroup της 27ης Απριλίου στη Σόφια, θα παρουσιάσει η κυβέρνηση το νέο πολυετές αναπτυξιακό σχέδιο για την εποχή μετά το πρόγραμμα. Υψηλόβαθμος κυβερνητικός παράγοντας επισημαίνει πως το σχέδιο «είναι δική μας ιδιοκτησίας και ένα είδος συμφώνου κατανόησης» και θα έχει τρεις αποδέκτες: τους θεσμούς, τις αγορές και το εσωτερικό της χώρας. «Πρέπει να ικανοποιήσουμε μια λεπτή ισορροπία: να πούμε στις αγορές “επενδύστε σε εμάς γιατί δεν πρόκειται να υπάρξουν αρνητικές εκπλήξεις μόλις τελειώσει το μνημόνιο”, αλλά και να δώσουμε το μήνυμα πως τα πολύ δύσκολα έχουν τελειώσει», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Το αναπτυξιακό σχέδιο θα περιλαμβάνει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και στόχους για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, των αποκρατικοποιήσεων και των δημοσιονομικών επιδιώξεων, αλλά και δέσμη προγραμματισμένων μέτρων κοινωνικού χαρακτήρα. Όπως επισημαίνει το υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος, αφ’ ενός πρέπει να κριθεί επαρκές από τις αγορές, από τις οποίες η Ελλάδα αναζητεί νέα κεφάλαια. Και αφ’ ετέρου να στείλει μήνυμα στο εσωτερικό της χώρας, πως στη μεταμνημονιακή περίοδο δεν θα υπάρχουν υπαναχωρήσεις από τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί, αλλά παράλληλα θα διασφαλιστούν σταδιακά βαθμοί ελευθερίας για στοχευμένα μέτρα αναπτυξιακού και κοινωνικού χαρακτήρα.
Κεντρική επιδίωξη της κυβέρνησης τα επόμενα χρόνια θα είναι η δυναμική μείωσης των φορολογικών επιβαρύνσεων, με την ιεράρχηση των κινήσεων να αναμένεται να τεθεί στο τραπέζι των συζητήσεων με τους θεσμούς. Παράλληλα, το τρέχον διάστημα προωθείται για να συμπεριληφθεί στο αναπτυξιακό σχέδιο, σε συνεννόηση με τους θεσμούς, η αύξηση του κατώτατου μισθού. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα είναι στα πρότυπα του «πορτογαλικού μοντέλου» και θα υλοποιηθεί σταδιακά.
Η στάση του ΔΝΤ
Δεύτερη κομβική ημερομηνία, κατά το υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος, είναι η 21η Ιουνίου, οπότε και αναμένεται συμφωνία σε τρία μέτωπα: την ολοκλήρωση της δ’ αξιολόγησης, τα μέτρα για τη διευθέτηση του χρέους και το πλαίσιο της εποπτείας μετά τη λήξη του προγράμματος τον Αύγουστο.
Το ζήτημα με τα δημοσιονομικά μεγέθη είναι πιθανόν να κλείσει λίγο αργότερα από την 21η Ιουνίου, καθώς έως τότε ενδέχεται να μην υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού τους πρώτους μήνες εφέτος. Στο σημείο αυτό, ο κυβερνητικός παράγοντας εμφανίζεται αισιόδοξος ότι δεν θα υπάρξει εμπλοκή με το θέμα του αφορολόγητου (σ.σ. να ζητηθεί από το ΔΝΤ να εφαρμοστεί κατά ένα έτος ενωρίτερα), προσθέτοντας, ωστόσο, ότι το ζήτημα μιας διαπραγμάτευσης για τις συντάξεις «δεν είναι της παρούσης». Η αισιοδοξία του κυβερνητικού στελέχους εδράζεται στο ότι η πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών (και ειδικά του περσινού πρωτογενούς πλεονάσματος που εκτιμάται πως θα κλείσει τελικά περί το 4,5% του ΑΕΠ και «καθαρό» περί το 3,5% του ΑΕΠ) θα ακυρώσει στην πράξη την όποια επιχειρηματολογία του ΔΝΤ για εφαρμογή ενωρίτερα της μείωσης του αφορολόγητου.
Ειδικά για τη στάση του ΔΝΤ, ο εν λόγω παράγοντας εκτιμά ότι «μάλλον μένει στο πρόγραμμα», ενώ αναζητείται ο ρόλος που θα έχει την «επόμενη ημέρα». Ο ρόλος αυτός ενδέχεται να συνδέεται και με τη συμφωνία για τη διευθέτηση του χρέους, με ανοικτή να είναι η πιθανότητα εξαγοράς από τον ESM του μεγαλύτερου μέρους των οφειλών της χώρας προς το Ταμείο, συνολικού ύψους περίπου 12 δισ. ευρώ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα παραμείνει ένα πολύ μικρό μέρος της οφειλής προς το ΔΝΤ, προκειμένου αυτό να μπορεί να έχει ένα είδος «μόχλευσης» (leverage) μετά το πρόγραμμα.
Τα μέτρα για το χρέος
Για το θέμα του χρέους, στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται ένα πλέγμα μέτρων, σύμφωνα με τη συμφωνία στο Eurogroup του Ιουνίου 2017. Κεντρικός άξονας είναι οι επεκτάσεις του χρόνου ωρίμανσης των ομολόγων έως και κατά 15- 20 έτη, οι επεκτάσεις στον χρόνο αποπληρωμής των τόκων, καθώς και η καταβολή μέσα στα επόμενα χρόνια περίπου 10 δισ. ευρώ από ANFA και SMPs. Σημαντικό ζήτημα αποτελεί και η αιρεσιμότητα (τα προαπαιτούμενα βάσει των οποίων θα υλοποιούνται σταδιακά τα μέτρα για το χρέος) και υπάρχουν σκέψεις αυτή να συνδέεται αποκλειστικά και μόνον με την τμηματική καταβολή των ANFA και των SMPs.
Ο συγκεκριμένος παράγοντας επισημαίνει πως για την κυβέρνηση δεν τίθεται θέμα προληπτικής γραμμής στήριξης, δεδομένου ότι η χώρα θα διαθέτει μετά το πρόγραμμα ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» και η μία στρατηγική υποκαθιστά την άλλη, δεν την συμπληρώνει. Στόχος είναι το ύψος του ταμειακού αποθέματος να βρίσκεται στο επίπεδο των 20 δισ. ευρώ, από τα αδιάθετα κονδύλια από τον ESM και από τα έσοδα από τις εκδόσεις ελληνικών ομολόγων. Για το πώς θα κατανέμεται η συμμετοχή κάθε πλευράς, ο κυβερνητικός παράγοντας αναφέρει πως «όλα αυτά θα τα δούμε τον Μάιο, όχι ενωρίτερα». Καθώς, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τα stress tests των τραπεζών και να είναι ευνοϊκές οι συνθήκες στις διεθνείς αγορές για να μπορέσει η χώρα να πραγματοποιήσει ακόμη 1- 2 εκδόσεις ομολόγων.
«Το βέβαιο είναι ότι το πρόγραμμα τελειώνει τον Αύγουστο εφέτος», δηλώνει κατηγορηματικά ο συγκεκριμένος παράγοντας, διαψεύδοντας πλήρως τη φημολογία για τεχνική παράταση που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας. Σημειώνεται ότι οι εξελίξεις για τη συμφωνία – πακέτο στο Eurogroup της 21ης Ιουνίου θα μπουν στην «τελική ευθεία» από τις αρχές Μαΐου, με την επιστροφή των επικεφαλής των κλιμακίων των θεσμών στην Αθήνα, ενώ θα έχει προηγηθεί η ετήσια σύνοδος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στις 20- 22 Απριλίου στην Ουάσινγκτον.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
