Στις 17 Φεβρουαρίου του 2008 η βουλή του Κοσόβου ανακήρυξε την ανεξαρτησία από την Σερβία, μονομερώς, χωρίς την έγκριση του Βελιγραδίου. Έκτοτε, το ανεξάρτητο Κόσοβο αναγνώρισαν οι 114 από τις 193 χώρες μέλη του ΟΗΕ. Πέντε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ισπανία, Ελλάδα, Ρουμανία, Σλοβακία, Κύπρος) αρνούνται να αναγνωρίσουν το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος όπως και δύο μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (Ρωσία, Κίνα) τα οποία και εμποδίζουν την ένταξη του στον ΟΗΕ. Η Σερβία αντέδρασε άμεσα με ψήφισμα του κοινοβουλίου που κήρυττε παράνομη την ανεξαρτητοποίηση ενώ δημιούργησε παράλληλους κρατικούς θεσμούς στις περιοχές όπου ο σερβικός πληθυσμός αποτελούσε πλειοψηφία. Έτσι στο βόρειο Κόσοβο και σε πόλεις του Κοσόβου με σερβικό πληθυσμού, στους τομείς της ασφάλειας (αστυνομία) της δικαιοσύνης, της παιδείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης λειτουργούσαν θεσμοί που εφάρμοζαν την σερβική νομοθεσία και δεν αναγνώριζαν την δικαιοδοσία του Κοσόβου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2012, προκειμένου να ενισχυθεί η κυριαρχία του Κοσόβου, να ξεπεραστούν τα προβλήματα δυσλειτουργίας του κράτους και να μειωθεί η ένταση στις σχέσεις των δύο εθνικών κοινοτήτων, που αποκτούσε πολλές φορές χαρακτήρα σύγκρουσης, ανέλαβε πρωτοβουλία για απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ του Βελιγραδίου και της Πρίστινα. Παράλληλα, άνοιξε για το Βελιγράδι η προοπτική ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση γεγονός που λειτούργησε δελεαστικά για την πολιτική ηγεσία της Σερβίας και οδήγησε, τον Απρίλιο του 2013, στη Συνθήκη των Βρυξελλών, που υπέγραψαν οι τότε πρωθυπουργοί Σερβίας και Κοσόβου, Ίβιτσα Ντάτσιτς και Χάσιμ Θάτσι. Στην ουσία η συνθήκη αυτή κατοχυρώνει τα κυριαρχικά δικαιώματα του κράτους του Κοσόβου σε ολόκληρη την επικράτεια ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται ιδιαίτερο καθεστώς σε πολιτικό και διοικητικό επίπεδο για την σερβική μειονότητα. Το Βελιγράδι αναγκάζεται να διαλύσει τους παράλληλους κρατικούς θεσμούς στο Κόσοβο (αστυνομία, δικαιοσύνη, παιδεία), οι εκπρόσωποι των Σέρβων εντάσσονται στους κρατικούς πολιτικούς θεσμούς (κυβέρνηση, κοινοβούλιο), εφαρμόζεται η νομοθεσία του Κοσόβου στις αποκαλούμενες σερβικές περιοχές, αναγνωρίζεται η δικαιοδοσία των συνοριακών τελωνειακών αρχών του Κοσόβου και δεσμεύεται η Σερβία ότι δεν θα εμποδίσει την ένταξη του Κοσόβου στους περιφερειακούς διεθνείς οργανισμούς.
Η Πρίστινα από την άλλη δεσμεύεται να επιτρέψει την δημιουργία της Ένωσης Σερβικών Δήμων ως θεσμικού πολιτικού οργάνου εκπροσώπησης της σερβικής μειονότητας με δικαιοδοσία στα θέματα πολιτισμού και συμβουλευτικό ρόλο σε θέματα παιδείας. Δεσμεύτηκε επίσης να τηρεί τις ποσοστώσεις, βάσει τις εθνικής σύνθεσης του πληθυσμού σε τοπικό επίπεδο, στα σώματα ασφαλείας και στο δικαστικό σώμα.
Η κυβέρνηση του Κοσόβου αν και εφάρμοσε τις δεσμεύσεις για τις ποσοστώσεις εμποδίζει εδώ και πέντε χρόνια τη σύσταση της Ένωσης Σερβικών Δήμων. Από την άλλη το Βελιγράδι ικανοποίησε όλες τις υποχρεώσεις που ανέλαβε ωστόσο συνεχίζει να ασκεί έντονη πολιτική επιρροή στο βόρειο Κόσοβο. Στις περιοχές όπου ο σερβικός πληθυσμός αποτελεί πλειοψηφία με την εφαρμογή της Συνθήκης των Βρυξελλών δημιουργήθηκε ένα κενό εξουσίας όπου τυπικά ισχύει η νομοθεσία του Κοσόβου αλλά στην ουσία δεν ισχύει κανένας νόμος. Το Κόσοβο γενικότερα αποτελεί «Ελντοράντο» για κάθε παράνομη δραστηριότητα. Διαφθορά, λαθρεμπόριο, διακίνηση ναρκωτικών, εγκληματικότητα συνθέτουν την καθημερινότητα στο Κόσοβο. Στις περιοχές δε όπου ο σερβικός πληθυσμός αποτελεί πλειοψηφία επικρατεί απόλυτη ανομία. «Οι κοντοκουρεμένοι με τα αυτοκίνητα χωρίς πινακίδες» όπως συνηθίσουν να αποκαλούν οι απλοί πολίτες τους ανθρώπους του υπόκοσμου, κυριαρχούν σε κάθε μορφή κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού βίου.
ΑΠΕ-ΜΠΕ