“Δεν μπορεί ελληνικό νησί να βρίσκεται εγκλωβισμένο σε τουρκική υφαλοκρηπίδα”
Το διεθνές δίκαιο είναι ένας μεγάλος σύμμαχος της Ελλάδας, πρέπει να πάμε στην Χάγη με προετοιμασία, με κόκκινες γραμμές τόνισε ο Αλέξης Τσίπρας, ενώ εξαπέλυσε καυστικά πυρά στον Κυριάκο Μητσοτάκη ο οποίος, όπως είπε, την πάτησε από τον Αντώνη Σαμαρά στα εθνικά θέματα.
Ο πρώην πρωθυπουργός σε συζήτηση που είχε με τον διευθυντή της εφημερίδας «Το Βήμα» Περικλή Δημητρολόπουλο στο συνέδριο «Μεταπολίτευση 1974-2024: 50 Χρόνια Ελληνική Εξωτερική Πολιτική», σημείωσε ότι ο διάλογος με την Τουρκία πρέπει να διεξάγεται με όρους υπευθυνότητας, γνώσης και διαφάνειας. «Στόχος μας να μεγαλώσει η χώρα, διατηρώντας την ειρήνη και την ευημερία στη περιοχή» υπογράμμισε ο Αλέξης Τσίπρας.
«Πρέπει να πάμε στη Χάγη με τρεις κόκκινες γραμμές. Το ζήτημα της εδαφικής κυριαρχίας των νησιών. Το ζήτημα της ασφάλειας των νησιών και την ενότητα του αιγιακού χώρου, με την έννοια ότι δεν μπορεί ελληνικό νησί να βρίσκεται εγκλωβισμένο σε τουρκική υφαλοκρηπίδα».
«Πριν πάμε όμως στη Χάγη, πρέπει να ορίσουμε τα χωρικά μας ύδατα. Γιατί αν δεν τα ορίσεις, μπορεί η Χάγη να στα προσδιορίσει και να στα αφήσει στα έξι ναυτικά μίλια» επισήμανε ο Αλέξης Τσίπρας.
Η Συμφωνία των Πρεσπών κλείνει μία μεγάλη πληγή
Μιλώντας για τη Συμφωνία των Πρεσπών, σημείωσε ότι με αυτή κλείνει μία από τις τέσσερις μεγάλες πληγές των τελευταίων 50 χρόνων. «Με τη συμφωνία των Πρεσπών έληξε μια 27ετή διαμάχη. Εναπόκειται στις επόμενες κυβερνήσεις να διατηρήσουν και να ενισχύσουν αυτή τη σχέση και τη συμφωνία, η οποία δίνει τη δυνατότητα στην εξωτερική πολιτική να ασχοληθεί με σημαντικότερα προβλήματα» ανέφερε ο Αλέξης Τσίπρας.
Όπως είπε, η «μεταπολίτευση μας βρήκε με τρεις μεγάλες πληγές και μια ακόμη πληγή προστέθηκε με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Η Ελλάδα δεν γιορτάζει το τέλος του παγκόσμιου πολέμου, αλλά την αρχή του πολέμου, λόγω του εμφυλίου πολέμου. Η καχεκτική δημοκρατία που ακολούθησε οδήγησε σε μια αμερικανοκίνητη δικτατορία. Βγαίνοντας από τη δικτατορία, κουβαλάγαμε αυτή τη πληγή της εξάρτησης της χώρας στην εξωτερική πολιτική».
Πώς ο Μητσοτάκης την πάτησε με τον Σαμαρά
Ο πρώην πρωθυπουργός υπενθύμισε τη στάση που είχε κρατήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Συμφωνία των Πρεσπών, λέγοντας ότι «η συντηρητική παράταξη αρέσκεται επί χρόνια στο σπορ να κατηγορεί για μειοδοσίες. Είναι γεγονός ότι αυτή η παθογένεια δεν βοηθάει καθόλου τη χώρα να προχωρήσει μπροστά. Είναι απολύτως φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις στρατηγικής για το πώς η Ελλάδα θα μπορέσει προχωρήσει στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Αλλά είναι διαφορετικό όλοι να κατανοούμε ότι υπάρχουν διαφορές στρατηγικής αλλά δεν είναι κανείς περισσότερο πατριώτης από τον άλλον και ο άλλος που έχει διαφορετική άποψη μειοδότης, και διαφορετικό με την πρώτη ευκαιρία να επικαλούμαστε εθνική προδοσία, εθνική μειοδοσία».
Και συνέχισε ο Αλέξης Τσίπρας: «Ιδιαίτερα στην περίοδο της Συμφωνίας των Πρεσπών δέχτηκα από τον νυν πρωθυπουργό σκληρότατη και άδικη κριτική, νομίζω ότι χειρίστηκε με τον πιο ακραίο τρόπο – ούτε ο κύριος Σαμαράς μίλησε με αυτόν τον τρόπο – στη συμφωνία των Πρεσπών. Από το βήμα της Βουλής με κατηγόρησε ότι αντάλλαξα τη Μακεδονία με τις συντάξεις. Ακόμα και όταν είχα ηττηθεί πολιτικά και ήταν δεδομένη η νίκη του, ανάμεσα στις δύο εκλογές το 2024, εργαλειοποίησε τη Θράκη ενώ υπήρχε συμφωνία των κομμάτων στην διακομματική επιτροπή».
«Τώρα έρχεται ο κύριος Σαμαράς και βλέπω τον κύριο Μητσοτάκη, ο οποίος ήταν χέρι χέρι μαζί του, αυτή την οξύτατη και λαϊκιστική στάση, να τον κατηγορεί ότι η πατριδοκαπηλία είναι το καταφύγιο των απατεώνων. Μιας και βλέπω την κυρία Δαμανάκη στο ακροατήριο, να θυμηθώ κάτι που έλεγε ο αείμνηστος Χαρίλαος Φλωράκης. Έλεγε “όταν κατουράς στη θάλασσα, το βρίσκεις στο αλάτι“. Έτσι την πάτησε ο κύριος Μητσοτάκης με τον κύριο Σαμαρά. Η ουσία είναι ότι θα πρέπει κάποια στιγμή να μπορέσουμε και αυτό θα είναι ένα επίτευγμα που θα αναδείξει την ανωτερότητα του πολιτικού συστήματος, να αντιπαρατιθέμεθα χωρίς να χρησιμοποιούμε όρους που μένουν ως πληγές στην πολιτική ζωή του κόσμου και δημιουργούν ένα κλίμα αφόρητης τοξικότητας».
Επιβεβαιώνεται αποτυχία δόγματος προκεχωρημένου φυλακίου – Επιστροφή σε πυλώνα ειρήνης/σταθερότητας
Ο Αλέξης Τσίπρας σε άλλο σημείο ανέφερε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση ενός τριγώνου αποσταθεροποίησης.
«Είναι φανερό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση ενός τριγώνου αποσταθεροποίησης: Λιβύη, Συρία, Ουκρανία. Άρα εδώ συγκρούονται δυο αντιλήψεις, με τη μία να λέει ότι η χώρα πρέπει να παραμείνει πυλώνας σταθερότητας και η άλλη ότι επειδή είμαστε κοντά στην αστάθεια, να γίνουμε ο μεθοριακός σταθμός της Δύσης, το προκεχωρημένο φυλάκιο».
«Παρεμβαίνω στα πράγματα με τον δικό μου τρόπο»
Κληθείς να σχολιάσει το πώς αντιλαμβάνεται τον ρόλο που έχει ως πρώην πρωθυπουργός, είπε: «Νομίζω ότι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συζητήσει κανείς για τα πενήντα χρόνια της μεταπολίτευσης. Να συζητήσει κανείς για τα επιτεύγματα και τις δυνατότητες και τις αδυναμίες και τις μεγάλες χαμένες ευκαιρίες της εξωτερικής μας πολιτικής. Απαντάω στην ερώτησή σας λέγοντας ότι η επικαιρότητα σε κυνηγάει όταν υπάρχει κάποιο έλλειμμα. Τους πρώην συνήθως η επικαιρότητα τους κυνηγάει, όταν υπάρχει κάποιο έλλειμμα από τους παρόντες ενεργά δρώντες».
«Δεν αισθάνομαι καθόλου ότι με κυνήγησαν τα απομνημονεύματα της Μέρκελ, άλλοι πρέπει να αισθάνονται ότι τους κυνηγάνε. Δεν θεωρώ ότι όταν φεύγεις από την ενεργό πολιτική δράση σημαίνει ότι πρέπει να μένεις βουβός και σιωπηλός. Δεν αντιλαμβάνομαι έτσι τον ρόλο του πρώην πρωθυπουργού».
Ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ συμπλήρωσε λέγοντας:
«Δεν αποφάσισα ούτε να αποσυρθώ σε κάποιο μοναστήρι, ούτε να αποσυρθώ από την πολιτική. Είμαι εδώ, παρεμβαίνω στα πράγματα με τον δικό μου τρόπο. Δεν είμαι στην πρώτη γραμμή αλλά έχω τη δυνατότητα να καταθέτω τις απόψεις μου για τα σημαντικά θέματα που αφορούν την χώρα, τα εθνικά θέματα,. Έχοντας μία ιδιαίτερη οπτική για την πορεία του προοδευτικού χώρου κα για την ανάγκη να διατυπωθεί μία εναλλακτική προοδευτική πρόταση στην κυρίαρχη σήμερα συντηρητική ατζέντα».
Ευτελισμός του θεσμού με ευθύνη του πρωθυπουργού η συζήτηση για την προεδρολογία
Κληθείς να σχολιάσει τα σενάρια για την Προεδρία της Δημοκρατίας, ο Αλέξης Τσίπρας σχολίασε ότι η «συζήτηση για ονόματα ή χαρακτηριστικά προσώπων την ώρα που υπάρχει Πρόεδρος της Δημοκρατίας που δικαιούται ανανέωση της θητείας είναι ένας ευτελισμός του θεσμού. Όχι του προσώπου. Του θεσμού. Και αυτόν τον ευτελισμό τον αφήνει να διεξάγεται ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Το να εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας με 120 ψήφους από το κοινοβούλιο, ευτελίζει τον θεσμό. Αν το κυβερνών κόμμα δεν μπορεί να έχει την πλειοψηφία της κοινοβουλευτικής του ομάδας για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, δημιουργείται μείζον πολιτικό ζήτημα».
«Δεν είναι το ζητούμενο σήμερα η συναίνεση. Η αντιπολίτευση είναι το ζητούμενο»
Σχετικά με τις δυνάμεις του προοδευτικού χώρου, ο Αλέξης Τσίπρας είπε: «Το ζήτημα δεν είναι να επανασυγκολλήσεις κομμάτια. Το ζήτημα είναι να δεις ποιο είναι το μεγάλο πρόβλημα τούτη την ώρα και για τον προοδευτικό χώρο, αλλά είναι πρόβλημα και για τη χώρα, για το πολιτικό της σύστημα. Και το πρόβλημα για τη χώρα και το πολιτικό σύστημα είναι ότι υπάρχει μια ανισορροπία πρωτοφανής. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση. Αυτό είναι το πρόβλημα. Και αυτό προφανώς είναι κάκιστο για την κοινωνία, Κάκιστο για τον προοδευτικό χώρο. Αλλά δεν είναι κακό, επαναλαμβάνω, και για τη χώρα και για το προοδευτικό σύστημα. Το πολιτικό σύστημα, ακόμα και το κυβερνών κόμμα, είναι κακό και άρα εγώ θα ξεκινούσα όχι από την ανάγκη ανασυγκρότησης, αλλά από την ανάγκη να υπάρξει μια στοιχειώδης συνεννόηση ανάμεσα σε αυτές τις κατακερματισμένες προοδευτικές δυνάμεις, τουλάχιστον σε ένα επίπεδο προγραμματικής και πολιτικής συζήτησης και σύγκλισης για τα μεγάλα θέματα της χώρας και αν είναι δυνατόν και μιας ενός συντονισμού σε κοινοβουλευτικό επίπεδο.
Δεν είναι το ζητούμενο σήμερα η συναίνεση. Η αντιπολίτευση είναι το ζητούμενο. Και στο κάτω κάτω ούτε ο Παπανδρέου είχε συναίνεση με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ούτε ο Κώστας Καραμανλής με τον Κωνσταντίνο Σημίτη, ούτε εγώ με τον κύριο Μητσοτάκη. Κάθε άλλο. Αλλά νομίζω δεν πήγε άσχημα η χώρα στα βασικά της ζητήματα. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι αντιπολίτευση. Σοβαρή, συγκροτημένη, εμπεριστατωμένη, αλλά ισχυρή αντιπολίτευση».
Αναλυτικά η συζήτηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Περικλή Δημητρολόπουλο
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Καλημέρα και από μένα, είναι ο Περικλής Δημητρολόπουλος. Να πω εκ προοιμίου ότι όπως με ενημέρωσαν ο χρόνος έχει ξεφύγει. Δεν το λέω γιατί θα χάσουμε από τον δικό μας, αλλά διότι δεν θα ακολουθήσει διάλειμμα μετά. Θα περάσουμε κατευθείαν στην ομιλία του Υπουργού Αμύνης του κύριου Δένδια. Κύριε Πρόεδρε, καλημέρα σας. Ευχαριστώ πολύ για την αποδοχή της πρόσκλησης.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Καλημέρα.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Στο συνέδριο που διοργανώνει το ΒΗΜΑ. To οικονομικό Forum των Δελφών και το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων. Πρωθυπουργός την περίοδο ’15 – ’19. Σημαντικός Πρωθυπουργός όπως είπε η συνάδελφός μου η Τάνια Κοζανίνου. Πρώην Πρωθυπουργός σήμερα. Δίνω μία μικρή έμφαση σε αυτό το πρώην, διότι έχει αποκτήσει, πως να το πω, ο προσδιορισμός ιδιαίτερες δηλώσεις τώρα τελευταία. Έχουμε μία σειρά από δημόσιες παρεμβάσεις έντονες, κατά περίπτωση είχαμε και μία χθες και θα ήθελα κατά συνέπεια να μου πείτε εάν, υπάρχει βέβαια και η συζήτηση της δικής σας πιθανολογούμενης επιστροφής στην κεντρική πολιτική σκηνή και το ερώτημα εδώ είναι όχι αν κυνηγάτε εσείς ή κάποιοι την επικαιρότητα, αλλά αν σας κυνηγάει η επικαιρότητα, δεδομένου ότι μνημονεύεστε ακόμα και στα απομνημονεύματα μιας Καγκελαρίου, πρώην Καγκελαρίου.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ναι, πρώτα απ΄ όλα να ευχαριστήσω για την πρόσκληση, νομίζω ότι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συζητήσει κανείς για τα 50 χρόνια της μεταπολίτευσης, να συζητήσει κανείς για τα επιτεύγματα και τις δυνατότητες και τις αδυναμίες και τις μεγάλες χαμένες ευκαιρίες της εξωτερικής μας πολιτικής. Απαντάω στην ερώτησή σας λέγοντας ότι η επικαιρότητα σε κυνηγάει όταν υπάρχει κάποιο έλλειμμα. Τους πρώην συνήθως η επικαιρότητα τους κυνηγάει όταν υπάρχει κάποιο έλλειμμα από τους παρόντες ενεργά δρώντες.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Ήμουν βέβαιος ότι θα βγάλουμε μια είδηση από την αρχή.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Σε κάθε περίπτωση δεν αισθάνθηκα καθόλου ότι με κυνήγησαν τα απομνημονεύματα της κας Μέρκελ, άλλοι μάλλον θα πρέπει να αισθάνονται ότι τους κυνηγάνε.
Κοιτάξτε, δε συμφωνώ με την άποψη ότι όταν δεν είσαι στην ενεργό πολιτική πρόσωπα που έχουν διατελέσει όπως εγώ και μάλιστα στο πιο σημαντικό αξίωμα είχα την τιμή, δεν πιστεύω και δεν θεωρώ ότι όταν φεύγεις από την ενεργό-ενεργό πολιτική δράση κατ΄ ανάγκη σημαίνει ότι πρέπει να κάθεσαι βουβός και σιωπηλός.
Τουλάχιστον εγώ δεν αντιλαμβάνομαι έτσι το ρόλο του πρώην Πρωθυπουργού και σε κάθε περίπτωση αποφάσισα να αποσυρθώ, να παραμερίσω όπως είπα από την πρώτη γραμμή, δεν αποφάσισα ούτε να αποσυρθώ από την πολιτική, ούτε να αποσυρθώ σε κανένα μοναστήρι.
Είμαι εδώ, λέω τις απόψεις μου, λέω τις θέσεις μου, παρεμβαίνω στα πράγματα με τον δικό μου τρόπο, χωρίς όμως την ίδια στιγμή να παριστάνω ότι είμαι και στην πρώτη γραμμή. Δεν είμαι στην πρώτη γραμμή, άρα έχω μια πολυτέλεια να παρεμβαίνω όποτε κρίνω απαραίτητο να παρεμβαίνω και να καταθέτω τις απόψεις και τις σκέψεις μου για τα σημαντικά θέματα που αφορούν τη χώρα, την κοινωνία, τα εθνικά θέματα, τα κρίσιμα εθνικά θέματα.
Και βεβαίως έχοντας και μία ιδιαίτερη οπτική για την πορεία του προοδευτικού χώρου και άρα για την ανάγκη να διατυπωθεί μια εναλλακτική προοδευτική πρόταση στην κυρίαρχη σήμερα συντηρητική ατζέντα.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Επιλέξατε ωστόσο μια εύλογη περίοδο σιωπής, να το πω έτσι, άρα έχει ιδιαίτερη σημασία και η σημερινή σας παρέμβαση και για ένα θέμα το οποίο νομίζω πως μας απασχολεί όλους, είναι «τα 50 χρόνια εξωτερικής πολιτικής» το θέμα του συνεδρίου στην μεταπολίτευση.
Η εξωτερική πολιτική δεν σταματά στις στρογγυλές επετείους, προσφέρονται όμως για μια αποτίμηση και για την εξαγωγή χρήσιμων θέλω να πιστεύω διδαγμάτων.
Άρα θα ήθελα την δική σας οπτική και την δική σας αποτίμηση στις καλές και στις κακές στιγμές αυτής της περιόδου. Ποιες ήταν οι επιτυχίες που εγράφησαν και οι αποτυχίες που καταγράφηκαν αυτά τα 50 χρόνια;
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ναι. Ας το πιάσουμε λίγο πιο σφαιρικά. Γιατί είναι πολύ ενδιαφέρον το ερώτημά σας.
Θα έλεγα ότι τα 50 αυτά χρόνια, η μεταπολίτευση μάλλον μας βρήκε, η είσοδος της χώρας στη μεταπολίτευση μας βρήκε με τρεις μεγάλες πληγές και μια ακόμα πληγή προστέθηκε με το τέλος του ψυχρού πολέμου, με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Μπήκαμε στη μεταπολίτευση με τη μεγάλη πληγή την οποία κουβαλούσαμε από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που η Ελλάδα ξέρετε η μόνη χώρα που δεν γιορτάζει το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου αλλά την αρχή του πολέμου ακριβώς διότι το τέλος ακολούθησε ένας εμφύλιος πόλεμος, ένας αλληλοσπαραγμός που μας οδήγησε σε ένα μετεμφυλιακό κράτος καχεκτικής δημοκρατίας και απόλυτα εξαρτημένου από τον διεθνή παράγοντα και συγκεκριμένα από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που με τη σειρά της αυτή η καχεκτική δημοκρατία μας οδήγησε σε μια δικτατορία. Την 7χρονη ξενοκίνητη, αμερικανοκίνητη δημοκρατία.
Άρα βγαίνοντας από τη δικτατορία κουβαλάγαμε αυτή τη μεγάλη πληγή της εξάρτησης της χώρας στην εξωτερική μας πολιτική. Και ταυτόχρονα μια δεύτερη μεγάλη πληγή που ήταν η τραγωδία της Κύπρου. Η τραγωδία της εισβολής της Κύπρου που βαραίνει ακόμα και σήμερα τον ελληνισμό και βεβαίως μια τραγωδία που είχε συνέπειες στην ειρήνη και σταθερότητα σε όλη την ευρύτερη περιοχή.
Μια τρίτη πληγή που ξεκίνησε να εξελίσσεται λίγο πριν το τέλος της δικτατορίας και ακλούθησε όλη την περίοδο μέχρι σήμερα δυστυχώς, είναι η πληγή των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Όχι μόνο εξαιτίας της Κύπρου και της εισβολής στην Κύπρο αλλά γιατί άρχισε σιγά-σιγά η Τουρκία να ξεδιπλώνει την αναθεωρητική της ατζέντα και τις διεκδικήσεις της στη Μεσόγειο πριν την πτώση της δικτατορίας με τα κοιτάσματα στον Πρίνο, αργότερα με το Χώρα, το Σισμίκ, κορυφώθηκε στα Ίμια. Συνεχίστηκε αυτή η αναθεωρητική στάση με το Oruc Reis.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Μια κρίση στην δεκαετία περίπου.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Και η τέταρτη πληγή ήταν με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας η πληγή που αναδείχθηκε στα βόρεια σύνορά μας με ένα νεοσύστατο κράτος που διεκδικούσε μέρος της πολιτισμικής μας κληρονομίας, το όνομα Μακεδονία και την αποκλειστική του χρήση, με αλυτρωτικές διαθέσεις.
Και ήταν ένα μόνιμο βάρος για 27 χρόνια στην εξωτερική πολιτική της χώρας η οποία πήγαινε από ήττα σε ήττα καθώς μία σειρά από χώρες σε όλο τον κόσμο αναγνώριζαν αυτή τη χώρα με το συνταγματικό της όνομα Μακεδονία.
Άρα εγώ θα πω ότι πολλές ήταν σημαντικά καλές στιγμές αλλά οι κυριότερες θετικές στιγμές στην εξωτερική μας πολιτική αυτά τα 50 χρόνια ήταν όποιες προσπάθειες πέτυχαν όχι να κλείσουν πληγές αλλά να επουλώσουν αυτές τις πληγές.
Πρώτη, και ίσως σημαντικότερη, η ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ. Γιατί; Γιατί ουσιαστικά η Ελλάδα μετατρέπεται από ένα αντικομμουνιστικό δορυφόρο της Δύσης σε μία χώρα που έχει ένα άλλο status ισότιμο με τις υπόλοιπες χώρες της τότε ΕΟΚ και αργότερα Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βεβαίως μέσα σε κάποια πλαίσια οικονομικής πολιτικής, κοινωνικής πολιτικής, γεωπολιτικής αλλά σε πλαίσια που δίνουν περιθώρια αυτονομίας.
Δεύτερη σημαντική στιγμή η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν έκλεισε την πληγή της διαίρεσης Κύπρου αλλά δημιούργησε μία σημαντική ασπίδα ασφάλειας και προστασίας της Κύπρου και του κυπριακού λαού εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και τρίτη σημαντική στιγμή, δεν μου αρέσει να περιαυτολογώ αλλά θεωρώ ότι είναι η Συμφωνία των Πρεσπών διότι έληξε μία 27ετή διαμάχη, επούλωσε να το πω, ούτε εκεί η πληγή έκλεισε.
Και εναπόκειται στις επόμενες κυβερνήσεις να φροντίσουν να διατηρήσουν και να ενισχύσουν αυτή τη σχέση και τη συμφωνία η οποία αποκαθιστά και το ότι δεν υπάρχει αποκλειστική χρήση του ονόματος, υπάρχει βεβαίως και μία αποκατάσταση σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά, κυρίως όμως δίνει την δυνατότητα η εξωτερική πολιτική να ασχοληθεί με άλλα πιο σημαντικά και βεβαίως να παίξουμε ένα σημαντικό ρόλο στα Βαλκάνια εκεί που παίζουν πιο πολύ πριν τη συμφωνία, συνεχίζουν να παίζουν ρόλο σημαντικό τρίτες χώρες, η Ρωσία, η Τουρκία. Και νομίζω ότι αυτό δεν είναι προς όφελος της χώρας.
Τώρα, η τέταρτη πληγή δεν έχει κλείσει, είναι εδώ, μας κυνηγά αλλά φαντάζομαι ότι θα είναι ένα αντικείμενο συζήτησης για την επόμενη 50ετία να δούμε να θα καταφέρουμε να την κλείσουμε.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Να μείνουμε, όμως, στη Συμφωνία των Πρεσπών γιατί μεταξύ άλλων, επειδή δεχθήκατε επικρίσεις και θα έλεγα ότι ένα μέρος από αυτές τουλάχιστον ξεπέρασαν τα εσκαμμένα τα γνωστά, μειοδοσίες, ενδοτικότητες, ξεπούλημα και τα λοιπά, και τα λοιπά. Ακούμε και σήμερα μία τέτοια ρητορική με αφορμή τον ελληνοτουρκικό διάλογο που εξελίσσεται.
Και το δικό μου ερώτημα είναι, εάν με τέτοιες εσωτερικές προϋποθέσεις μπορεί να γίνει το επόμενο βήμα στις εξωτερικές μας σχέσεις με όλους μας τους γείτονες.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ναι. Κατ’ αρχάς να πω ότι…
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Εννοώ με τέτοιες συνθήκες οξύτητας στην πραγματικότητα.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Κατ’ αρχάς να μου επιτρέψετε να σας πω ότι αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο στην πολιτική ζωή της χώρας. Και χωρίς να θέλω να βγάλω λάδι την προοδευτική παράταξη και όσους την εκπροσωπούσαν κατά καιρούς, διότι ακρότητες υπήρχανε πάντες, αλλά είναι ένα σπορ στο οποίο αρέσκεται η συντηρητική παράταξη χρόνια τώρα, έτσι;
Από την εποχή που είχαν κατηγορήσει για, το Λαϊκό Κόμμα τότε για μειοδοσία τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που διπλασίασε την χώρα.
Κοιτάχτε, είναι γεγονός ότι αυτή, αυτή, αυτή η παθογένεια δεν βοηθάει καθόλου την χώρα να προχωρήσει μπροστά. Διότι είναι απολύτως φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις στρατηγικής για το πως η χώρα θα μπορέσει να προχωρήσει μπροστά στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής.
Αλλά είναι διαφορετικό όλοι να κατανοούμε ότι υπάρχουν διαφορετικές στρατηγικές αλλά δεν είναι κανένας περισσότερο πατριώτης από τον άλλον και ο άλλος που έχει διαφορετική άποψη μειοδότης. Και διαφορετικό με την πρώτη ευκαιρία να επικαλούμαστε εθνική προδοσία, μειοδοσία.
Και εγώ, πράγματι, είναι γεγονός ότι ιδιαίτερα στην περίοδο της Συμφωνίας των Πρεσπών από τον νυν πρωθυπουργό εδέχθην σκληρότατη και άδικη κριτική. Νομίζω ότι χειρίστηκε με τον πιο ακραίο τρόπο. Ούτε ο κύριος Σαμαράς που τον είχατε χτες εδώ μίλησε με αυτόν τον τρόπο, με τις γνωστές και διακηρυγμένες διαφωνίες μας.
Να θυμίσω ότι στο βήμα της Βουλής είπε ότι εγώ αντάλλαξα την Μακεδονία με τις συντάξεις. Ότι είμαι εθνική εξαίρεση. Ότι δεν ξέρω τι σημαίνει πατριωτισμός. Είναι ξένη λέξη για μένα. Και πολλά άλλα που δεν έχει νόημα να τα θυμίσω.
Ακόμα- ακόμα και όταν είχα ηττηθεί πολιτικά και ήταν δεδομένη η νίκη του ανάμεσα στις δυο εκλογές του 23, όταν εργαλειοποίησε ένα άλλο κρίσιμο εθνικό θέμα, όπως η Θράκη, με πλήρη συμφωνία των κομμάτων στην διακομματική επιτροπή που ο ίδιος είχε φτιάξει.
Τώρα έρχεται, λοιπόν, ο κύριος Σαμαράς και βλέπω τον κύριο Μητσοτάκη, ο οποίος ήτανε χέρι- χέρι με τον κύριο Σαμαρά σε αυτή την οξύτατη και λαϊκιστική στάση, γιατί δεν τα πίστευε αυτά που έλεγε. Είναι προφανές.
Και τον κατηγορεί ο κύριος Μητσοτάκης ότι η πατριδοκαπηλεία, του είπε, είναι το καταφύγιο των απατεώνων. Εγώ, μιας και βλέπω στο ακροατήριο και την κυρία Δαμανάκη, με τιμά η παρουσία της, να θυμηθώ κάτι που έλεγε ο αείμνηστος ο Χαρίλαος Φλωράκης που ήταν θυμόσοφος.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Την καλημέρα μας ασφαλώς.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Και έλεγα, «όταν κατουράς στη θάλασσα, το βρίσκεις στο αλάτι». Έτσι νομίζω ότι την πάτησε τώρα και ο κύριος Μητσοτάκης με τον κύριο Σαμαρά.
Κοιτάχτε, η ουσία όμως είναι επαναλαμβάνω, η ουσία είναι ότι θα πρέπει κάποια στιγμή να μπορέσουμε και αυτό θα είναι ένα επίτευγμα που θα καταδείξει την ανωτερότητα του πολιτικού συστήματος, να αντιπαρατιθέμεθα στις στρατηγικές μας, στις απόψεις μας χωρίς να χρησιμοποιούμε όρους οι οποίοι μένουν ως πηγές στην πολιτική ζωή του τόπου και δημιουργούν ένα κλίμα αφόρητης πολλές φορές τοξικότητας.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Να δούμε λίγο τις τρέχουσες εξελίξεις. Έχουμε μια κλιμακούμενη κρίση στη Μέση Ανατολή. Έχουμε βεβαίως τον πόλεμο στην Ουκρανία. Εδώ η Κυβέρνηση έχει μια πολύ σαφή στάση.
Έχει ταχθεί υπέρ της Ουκρανίας, τονίζοντας το ζήτημα της εδαφικής της ακεραιότητας ιδιαιτέρως. Ενδεχομένως κάνοντας κάποιον παραλληλισμό αντίστοιχο και βεβαίως χαιρέτισε πολύ θερμά και την πτώση του καθεστώτος Άσαντ και θα ήθελα να μου πείτε ποια είναι η δική σας θέση .
Το λέω και επειδή η Κυβέρνηση και εσείς, νομίζω έχετε κατηγορήσει την Κυβέρνηση ότι είναι δεδομένη περίπου και ότι δεν αιφνιδιάζει τους συμμάχους της κατά έναν τρόπο που θα αποκομίσει κέρδη.
Εδώ χθες ήταν ο Υπουργός Εξωτερικών ο κύριο Γεραπετρίτης, ο οποίος είπε ότι η πολιτική της Κυβέρνησης η εξωτερική είναι μία πολιτική αρχών και όχι συναλλακτική.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ναι, ξέρετε αυτή η διαφορετική προσέγγιση και αντίληψη σε σχέση με την εξωτερική πολιτική της χώρας, δεν είναι καινούρια. Είναι πολύ παλιά.
Θα θυμίσω τη δεκαετία του ’60, αρχικά ο Γεώργιος Παπανδρέου, μετα και ο Ανδρέας Παπανδρέου κατηγορούσαν τότε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή λέγοντάς του ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι σύμμαχος και όχι δορυφόρος της δύσης.
Αργότερα τη δεκαετία του ’70 και του ’80 στη σύγκρουση Κωνσταντίνου Καραμανλή – Ανδρέα Παπανδρέου υπήρχε η περίφημη άποψη ότι «ανήκομεν εις τη δύση» η άλλη άποψη ότι «ανήκουμε στους Έλληνες».
Και αργότερα βεβαίως η θέση και η στάση πολλών κυβερνήσεων που θεωρούσαν συντηρητικών κυρίως, ότι πρέπει να ταυτιστούμε με την εξωτερική πολιτική και τις επιδιώξεις των Ηνωμένων Πολιτειών σε ένα μονοπολικό κόσμο τότε.
Ενώ οι δυνάμεις οι προοδευτικές αριστερές, η αριστερά κυρίως έλεγε ότι δεν πρέπει να ταυτιστούμε με αυτά τα συμφέροντα, ιδίως σε επεμβάσεις και δικαιώθηκε η Αριστερά σε αυτό, επεμβάσεις που δεν μπορούν να καταφέρουν να εξάγουν δημοκρατία ή να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατία. Στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Λιβύη, στη Συρία τώρα.
Κοιτάξτε όμως, νομίζω ότι το ερώτημά σας μας δίνει τη δυνατότητα να εμβαθύνουμε λίγο και στα μεγάλα καινούρια προβλήματα που έχουμε στην περιοχή, διότι πλέον είναι φανερό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση ενός τριγώνου αποσταθεροποίησης, τριγώνου αστάθειας: Λιβύη, Συρία, Ουκρανία και αν λάβει κανείς υπόψιν και το τι ακριβώς γίνεται στη Μέση Ανατολή, θα δει ότι και οι πλευρές αυτού του τριγώνου είναι σε πολύ μεγάλη ένταση.
Άρα εδώ συγκρούονται δύο αντιλήψεις, η μία που λέει ότι ακριβώς επειδή είμαστε σε αυτό το τρίγωνο της αστάθειας θα πρέπει η χώρα να είναι πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας, Και η άλλη που λέει ότι θετικό για τη χώρα είναι να είμαστε οι πρόθυμοι της Δύσης, ο μεθοριακός σταθμός, επειδή είμαστε κοντά στην αστάθεια το προκεχωρημένο φυλάκιο.
Αυτή η άποψη το λέει αυτό διότι θεωρεί πως προς όφελός μας στη διένεξη, στην αντίθεσή μας με την Τουρκία, θα είναι να έχουμε την εύνοια της Δύσης. Κοιτάξτε όμως τώρα πως έχουν έρθει τα πράγματα. Την εύνοια της Δύσης έναντι της Τουρκίας δεν πρόκειται να την αποκτήσουμε, ότι και να κάνουμε, ακριβώς διότι η Τουρκία είναι μια δύναμη εξαιρετικά υπολογίσιμη στην περιοχή, είναι περιφερειακή δύναμη.
Οι τελευταίες εξελίξεις αυτό το επιβεβαιώνουν, ούτε απομονωμένη είναι, ούτε αδύναμη είναι, αναβαθμίζεται ο ρόλος της, ιδίως όταν για δικούς τους διαφορετικούς στρατηγικούς λόγους τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ρωσία αποφασίζουν να αποσύρουν την ισχύ τους από την περιοχή και όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί να συμβάλλει και να έχει μια ενεργή παρουσία και ενεργητική εξωτερική πολιτική.
Άρα λοιπόν όταν εσύ θες να είσαι προκεχωρημένο φυλάκιο αλλά η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να γίνεται κατά το δοκούν προκεχωρημένο εκστρατευτικό σώμα στη Λιβύη ή στη Συρία και αξιοποιώντας ας πούμε και τα συμφέροντα, κατά το δοκούν πάντα και της Δύσης, τότε προφανώς είναι πολύ πιο χρήσιμη από σένα.
Άρα κατά τη γνώμη μου η δική μας στρατηγική, η προοδευτική εν πάση περιπτώσει στρατηγική, την οποία εν μέρει ακολούθησαν και συντηρητικές κυβερνήσεις, δηλαδή ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Κώστας Καραμανλής είχανε μια άποψη πολυδιάστατης ενεργητικής πολιτικής σε σημαντικές πτυχές της εξωτερικής πολιτικής, τα ανοίγματα στη Ρωσία, στην Κίνα.
Νομίζω ότι η άποψη αυτή, η στρατηγική αυτή της ενεργητικής πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, όχι του πρόθυμου συμμάχου, αλλά βεβαίως αξιοποιώντας, αναγνωρίζοντας ότι είμαστε κομμάτι της Δύσης, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ αλλά με τα ιδιαίτερα δικά μας χαρακτηριστικά ως μια χώρα που δεν είναι φυλάκιο αλλά γέφυρα στο γεωστρατηγικό και γεωγραφικό σταυροδρόμι τριών ηπείρων.
Αυτή λοιπόν η στρατηγική πιστεύω ότι επιβεβαιώνεται με τις εξελίξεις και είναι αυτή η οποία μπορεί α έχει σημαντικά οφέλη για τη χώρα. Αντιθέτως η άλλη στρατηγική θα μας οδηγήσει σε μεγαλύτερους κινδύνους.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Μάλιστα. Να πάμε στα ελληνοτουρκικά γιατί εκεί καταλήγουμε τελικά. Για κάθε θέμα της εξωτερικής πολιτικής που συζητάμε είτε είναι η Συρία, είτε είναι η Ουκρανία, η συζήτηση με έναν τρόπο πηγαίνει εκεί γιατί είναι και το θέμα που μας παθιάζει και καίει περισσότερο από όλα.
Έχουμε έναν διάλογο σε εξέλιξη. Ήταν εδώ εχθές ο Υπουργός σας των Εξωτερικών ο Νίκος Κοτζιάς, κατηγόρησε τον σημερινό Υπουργό για έλλειψη πείρας μεταξύ άλλων, είπε και άλλα.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Δεν είναι μεγάλη κατηγορία αυτή, εντάξει.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Όχι, δεν είναι μειοδοσία, σίγουρα. Αλλά θα ήθελα να μου πείτε πως αξιολογείτε εσείς τα ήρεμα νερά. Πώς βλέπετε να πηγαίνει αυτός ο διάλογος, αν κρύβει κινδύνους, αν είναι μυστική διπλωματία όλο αυτό που απειλεί τα εθνικά συμφέροντα.
Και βεβαίως το ενδεχόμενο μιας προσφυγής στη Χάγη και υπό το πρίσμα των όσων είπατε πριν, εάν δηλαδή οι εσωτερικές προϋποθέσεις, αυτή η οξύτητα, μπορεί να οδηγήσει σε αυτό το βήμα.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ε, τώρα μπαίνουμε στην ουσία της επικαιρότητας, ε; Ναι. Κοιτάξτε, με βάση την ανάλυση που έκανα πιο πριν τις μεγάλες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα και τους μεγάλους κινδύνους σε μια περιοχή αστάθειας και με τον ολοένα και αναβαθμιζόμενο ρόλο της Τουρκίας, νομίζω ότι πρέπει από όλα να καθορίσουμε ποια είναι η στρατηγική μας.
Η στρατηγική μας λοιπόν πάνω από όλα θα πρέπει λέω εγώ να είναι διασφαλίζοντας την ειρήνη και την σταθερότητα, γιατί αλλιώς τι πυλώνας ασφάλειας και σταθερότητας να είσαι αν δεν έχεις στόχο να διασφαλίσει την ειρήνη και τη σταθερότητα, να μεγαλώνεις τη δυναμική τη γεωπολιτική, το κύρος αλλά ταυτόχρονα και την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας. Να μεγαλώνεις την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα σημαίνει να έχεις κάποια στιγμή τη δυνατότητα να μεγαλώσεις τα χωρικά σου ύδατα γιατί είσαι στα 6 μίλια και να ασκήσεις τα κυριαρχικά σου..
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Εγκλωβισμένος εδώ και 50 χρόνια ωστόσο έτσι;
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ναι, βεβαίως. Και να ασκήσεις τα κυριαρχικά σου δικαιώματα στην αποκλειστική οικονομική ζώνη και στην υφαλοκρηπίδα που με βάση το διεθνές δίκαιο σου αντιστοιχεί.
Δεν είναι μια εύκολη εξίσωση αυτή. Αλλά νομίζω ότι αυτός πρέπει να είναι ο στόχος. Και πρέπει να το συμφωνήσουμε. Μπορεί να μην το συμφωνούμε όλοι αυτό τον στόχο γιατί ακούω και κάποιους να λένε ότι όχι πρέπει να μην συζητάμε με την Τουρκία γιατί είναι πειρατές απέναντι και πρέπει να πάμε μόνοι μας να κηρύξουμε με μια ρηματική διακοίνωση τη μέγιστη δυνατή Αποκλειστική Ζώνη που πιστεύουμε ότι μας αναλογεί.
Αυτό προφανώς υποκρύπτει το ότι θέλεις να προκαλέσεις εξελίξεις οι οποίες δεν θα είναι σταθερότητας, ενδεχομένως και ειρήνης στην περιοχή.
Και βεβαίως μπορεί να υποκρύπτει και μία υποκρισία όταν ακούγεται από αυτούς που όταν κυβέρνησαν δεν το έκαναν. Και συζητούσαν με την Τουρκία και δεν ανακήρυξαν, εξ όσων γνωρίζω, με ρηματική διακοίνωση από μόνοι τους Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στον ΟΗΕ.
Πάμε, λοιπόν, τώρα σε αυτούς που πιστεύουν ότι αυτή πρέπει να είναι η στρατηγική μας, ο στόχος μας μάλλον, ο στρατηγικός μας στόχος. Τώρα, ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν επίσης τρεις, θα μου επιτρέψετε να καταχωρήσω, διαφορετικές στρατηγικές.
Η πρώτη είναι αυτή της αναβλητικότητας. Είναι αυτή που λέει ότι επειδή δεν μας παίρνει, κάνουμε ότι συζητάμε αλλά δεν ρισκάρουμε για κάποια λύση και θα περάσει ο καιρός. Νομίζω ότι αυτή η στρατηγική έχει τα όριά της, είναι μία στρατηγική η οποία ολοένα και περισσότερο διαφαίνεται ότι μάλλον δεν μας ευνοεί. Όσο περνάει ο χρόνος μάλλον γίνεται ισχυρότερη η Τουρκία έναντι ημών με μεγαλύτερη γεωπολιτική δυναμική.
Και εν τη αύτη περιπτώσει και τα ήρεμα νερά δεν είναι πάντοτε ήρεμα. Δηλαδή σε αυτά τα 50 χρόνια είχαμε σχεδόν κάθε δέκα χρόνια μεγάλες κρίσεις οι οποίες μας πάνε βήματα πιο πίσω.
Τώρα στον αντίποδα αυτής της στρατηγικής αναβλητικότητας και της σχολής της αναβλητικότητας υπάρχει και μία λογική, με την οποία εγώ δεν συμφωνώ, η οποία λέει: λύση να είναι και ό,τι να είναι, γρήγορα να πάμε σε μία λύση, να προλάβουμε, ό,τι να είναι αυτή η λύση. Και εκεί επίσης νομίζω ότι είναι τελείως λάθος γιατί αυτό μπορεί να μας οδηγήσει σε εξελίξεις οι οποίες δεν θα είναι οι επιθυμητές εξελίξεις.
Η τρίτη στρατηγική που κατά τη γνώμη μου είναι αυτή η οποία πρέπει να έχει η χώρα, είναι μία στρατηγική που έχει αρχή, μέση και τέλος. Ξέρουμε τι θέλουμε, να μεγαλώσουμε τη χώρα. Και βλέπουμε ποια είναι τα εργαλεία και τα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα για να το πετύχουμε.
Προφανώς το διεθνές δίκαιο είναι ένα μεγάλο εργαλείο, ένας μεγάλος σύμμαχος. Τι σημαίνει το διεθνές δίκαιο; Σημαίνει ότι πρέπει να πάμε στη Χάγη για να αντιμετωπιστεί η διαφορετική εκτίμηση που έχουμε με τους γείτονές μας για την υφαλοκρηπίδα μας και την αποκλειστική μας οικονομική ζώνη.
Πρέπει να πάμε στη Χάγη χωρίς προετοιμασία; Προφανώς πρέπει να πάμε με προετοιμασία. Πρέπει να πάμε στη Χάγη με κόκκινες γραμμές. Τρεις κόκκινες γραμμές. Πρώτον, το ζήτημα της εδαφικής κυριαρχίας των νησιών μας. Αυτό δεν μπορεί να τεθεί σε συζήτηση.
Δεύτερον, το ζήτημα της ασφάλειας των νησιών μας ιδίως όταν έχουμε μία Τουρκία η οποία είναι αναθεωρητική δύναμη πια και έχει διαρκώς το casus beli, την απειλή πολέμου. Δεν μπορείς, λοιπόν, να θέσεις θέμα, να συζητήσεις αποστρατικοποίηση. Δεν μπορείς, ήρθε και ο υπουργός της Άμυνας, μια που μιλάω για την αποστρατικόποιηση.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Καλώς ήρθατε, υπουργέ.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Δεν μπορείς, λοιπόν, να θέσεις θέμα, να συζητήσεις το ζήτημα της αποστρατικοποίησης ή να στέλνεις οπλισμό, χρήσιμο και κρίσιμο, από τα ελληνικά νησιά στην Ουκρανία.
Και τρίτο θέμα ως κόκκινη γραμμή είναι η ενότητα του Αιγαικού χώρου. Δηλαδή, δεν νοείται να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση για το ότι μπορεί κάποιο ελληνικό νησί να βρεθεί εντός, να περιτριγυρίζεται από τουρκική υφαλοκρηπίδα. Αυτά τα τρία είναι οι κόκκινες γραμμές. Τώρα, θέλω να είμαι ειλικρινής. Όταν…
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Υπάρχει κανείς που… κόκκινες γραμμές;
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Όχι, δεν λέω ότι υπάρχει κάποιος που ξεπερνά. Αλλά να μπω στο κρίσιμο σημείο. Καλά, κατ’ αρχάς αυτό να σας πω, έτσι, με απόλυτη ειλικρίνεια, όσο η συζήτηση, γιατί αυτή η συζήτηση στις διερευνητικές, είναι ο κύριος Ροζάκης εδώ, ήτανε χρόνια τώρα. Πόσα χρόνια συζητάμε;
Αλλά συζητάγαμε με τους εμπειρογνώμονες μας του υπουργείου Εξωτερικών. Και είχαμε, οι πολιτικές ηγεσίες, απόλυτη γνώση των τεκταινόμενων και της πορείας των διαπραγματεύσεων.
Τώρα δεν συζητάμε με τους εμπειρογνώμονες. Συζητάμε σε επίπεδο υπουργών. Και αυτό είναι κάτι που εμένα με προβληματίζει, αν μη τι άλλο. Άρα όταν με ρωτάτε, με απόλυτη ειλικρίνεια θα σας πω, έτσι, από ότι λέει ο υπουργός και ο πρωθυπουργός, δεν υπάρχει τέτοιο θέμα. Αλλά δεν μπορώ να βάλω και το χέρι μου στην φωτιά διότι δεν έχουμε την απόλυτη εικόνα του τι συζητάμε και πως συζητάμε. Αλλά προφανώς αυτά θα τα δούμε. Έλεγα, όμως…
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν έχουμε… εκείνων των διαπραγματεύσεων;
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Όχι, δεν καταλάβατε τι λέω. Όλα τα αρχεία τα έχουμε.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν ξέρουμε τι συζητήθηκε…
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Λέω ότι στο τελευταίο διάστημα έχουνε ανασταλεί οι διερευνητικές. Δεν διαπραγματεύεται η χώρα με τους εμπειρογνώμονες του υπουργείου Εξωτερικών αλλά γίνεται διαπραγμάτευση ανάμεσα στους δυο υπουργούς. Πάμε παρακάτω όμως.
Όταν λέμε Χάγη να είμαστε ειλικρινείς μεταξύ μας. Χάγη τι σημαίνει; Χάγη σημαίνει ότι πρέπει πριν πας εκεί να ορίσεις τα χωρικά σου ύδατα.
Γιατί αν δεν τα ορίσεις και έχεις 6 ναυτικά μίλια, μπορεί εμμέσως η Χάγη να στα προσδιορίσει και να στα αφήσει 6. Αν, για παράδειγμα, σου πει ότι υπάρχει τουρκική υφαλοκρηπίδα στα 6,1 εσύ δεν μπορείς να αυξήσεις χωρικά ύδατα.
Άρα αυτό είναι ένα κρίσιμο θέμα. Και όσοι, λοιπόν, υποστηρίζουνε την Χάγη θα πρέπει να έχουν μια στρατηγική με βάση την οποία η χώρα θα πάει στην Χάγη.
Και η στρατηγική αυτή θα πρέπει να είναι μια στρατηγική που επίσης πρέπει να έχει αρχή, μέση και τέλος. Για παράδειγμα, ναι μεν οι κόκκινες γραμμές, οι τρεις που ανέφερα. Από κει και πέρα εγώ έχω καταθέσει στον δημόσιο διάλογο προτάσεις για την αξιοποίηση των ανταγωνιστικών, των πλεονεκτημάτων της χώρας που είναι μία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Άρα θα πρέπει να αξιοποιήσει τη θέση της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ανάγκη τής Τουρκίας να έχει για οικονομική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα να συνδέσει με έναν τρόπο τη συζήτηση για την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας με την προσφυγή στη Χάγη.
Και βεβαίως μια στρατηγική που θα έχει να κάνει με την επέκταση των χωρικών υδάτων όπου αυτό είναι εφικτό να γίνει χωρίς προβλήματα. Ξεκινήσαμε από το Ιόνιο.
Θυμίζω όταν εμείς το προαναγγείλαμε είχε γίνει ένας αντιπολιτευτικός χαμός. Μας λέγανε ότι πάμε να διχάσουμε τη χώρα και να δώσουμε πλεονέκτημα στην Τουρκία. Το έκανε μετά η Κυβέρνηση του κυρίου Μητσοτάκη και εμείς το χαιρετίσαμε. Δεν ακολουθήσαμε την ίδια στάση.
Παρόλα αυτά λέω λοιπόν, η επέκταση των χωρικών υδάτων στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να γίνει στα 12 μίλια και ταυτόχρονα όπου είναι δυνατόν να υπάρξει διμερής συμφωνία της χώρας με την Ιταλία έγινε, και ορθώς, με την Αλβανία πρέπει να γίνει ,το στηρίζουμε, με την Αίγυπτο έγινε. Να επεκταθεί προκειμένου να έχουμε αποκλειστική οικονομική ζώνη.
Και σε ότι αφορά το κρίσιμο θέμα με την Τουρκία, αυτό βεβαίως είναι ένα θέμα όπου εκεί πρέπει να δώσουμε τη βάση της διαπραγμάτευσης για τα χωρικά μας ύδατα πριν πάμε στη Χάγη.
Μέχρι τα 12 μίλια βεβαίως αλλά αυτό σημαίνει για να είμαστε ειλικρινείς, ότι θα υπάρχουν και κάποια σημεία όπου εκεί θα έχεις, θα διεκδικήσεις μια έντιμη συμφωνία
Αυτό σημαίνει έντιμη συμφωνία. Τώρα, για να ολοκληρώσω. Κατά τη γνώμη μου αυτά είναι πολύ σοβαρά ζητήματα που πρέπει να γίνονται, ο διάλογος πρέπει να διεξάγεται με όρους σοβαρότητας.
Πρέπει να διεξάγεται με όρους υπευθυνότητας και πρέπει να διεξάγεται και με όρους διαφάνειας. Γιατί αν δεν έχουμε πλήρη γνώση των εξελίξεων και πλήρη ταύτιση σε μία εν πάση περιπτώσει, γραμμή η οποία, με τις όποιες διαφορές στρατηγικής θα συμφωνήσουμε και εκεί είναι αναγκαίο και εφικτό νομίζω, να επιτευχθεί και η μέγιστη δυνατή συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων, αν όμως προϋπάρχουνε αυτές οι προϋποθέσεις που είπα πιο πριν.
Γνώση, διαφάνεια, και κυρίως η κατάληξη ότι ο στόχος μας, η σιμωνία όλων μας ότι ο στόχος μας είναι να μεγαλώσει η χώρα, διατηρώντας όμως επαναλαμβάνω την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Θα σας πάω τώρα σε ένα θέμα το οποίο άπτεται με έναν τρόπο επί των εθνικό θεμάτων. Είναι και επίκαιρο. Είναι το θέμα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Δε θα μπω στην ονοματολογία, γιατί μάλλον..
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Tώρα σας έδωσε ο κ. Δένδιας που ήρθε αυτό το έναυσμα, έτσι;
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Βεβαίως είναι εδώ, είναι μέρος της ονοματολογίας, αλλά θα την αποφύγουμε την ονοματολογία, θα ήθελα να μείνουμε στα χαρακτηριστικά του Προέδρου.
Το λέω γιατί; Διότι η δική σας επιλογή ήταν ο Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος έδινε έμφαση στα εθνικά θέματα κατά τις δημόσιες παρεμβάσεις του. Η κα Σακελαροπούλου την οποία στηρίξατε με την ψήφο σας άνοιξε έτσι μια κοινωνική ατζέντα που έδωσε στον θεσμό.
Άρα τα χαρακτηριστικά και άλλα όπως αν θα πρέπει να είναι πολιτικό ή μη πολιτικό πρόσωπο, έχει μπει και αυτό στη συζήτηση και κατά συνέπεια θα ήθελα έτσι τη δική σας οπτική σε αυτό το θέμα.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ναι, η ερώτηση ποια είναι ακριβώς;
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Η ερώτηση είναι η εξής: Ποια κατά τη γνώμη σας θα πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του Προέδρου της Δημοκρατίας; Υπό το φως και των υποδειγμάτων που έχουμε γνωρίσει έως σήμερα, έτσι;
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Ωραία, κοιτάξτε θα με αναγκάσετε να επαναλάβω κάτι που δήλωσα και πριν από μια εβδομάδα περίπου σε μία εκδήλωση που είχε κάνει ο
Οικονομικός Ταχυδρόμος.
Ότι η συζήτηση για ονόματα ή χαρακτηριστικά προσώπων, την ώρα που υπάρχει Πρόεδρος της Δημοκρατίας που με βάση το Σύνταγμα δικαιούται ανανέωση θητείας, είναι με έναν τρόπο ένας ευτελισμός όχι του προσώπου, αλλά του θεσμού.
Και είπα ότι αυτόν τον ευτελισμό τον αφήνει να διεξάγεται ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, διότι θα μπορούσε πάρα πολύ καθαρά να πει ξέρετε κάτι, σταματήστε τη συζήτηση θα ανανεώσω τη θητεία της κας Σακελαροπούλου.
Το ότι δεν το λέει, σημαίνει να μην πω ότι το έχει αποφασίσει να μην το κάνει, ότι μάλλον το σκέφτεται, έτσι; Θα πρέπει να μας εξηγήσει γιατί το σκέφτεται, θα πρέπει να μας πει αυτοκριτικά, στο βαθμό μάλιστα που το αποφασίσει, ότι έκανε λάθος που την πρότεινε και γιατί έκανε λάθος που την πρότεινε, που δεν ήταν καλή στα καθήκοντά της;
Σε κάθε περίπτωση μου δίνετε την ευκαιρία να πω δυο πράγματα. Το πρώτο είναι ότι κατά τη γνώμη μου ο θεσμικός ευτελισμός, να το πω -βαριά λέξη αλλά εν πάση περιπτώσει ας μου επιτραπεί ο όρος- έχει έρθει από την ίδια την αναθεώρηση όχι του άρθρου 32, για το οποίο εγώ εισηγήθηκα την αναθεώρησή του και νομίζω ορθά με μια αίσθηση ευθύνης μετά από μια πολυετή πείρα για την ανάγκη σταθερότητας του πολιτικού συστήματος.
Αλλά εμείς είχαμε πει ο Πρόεδρος να εκλέγεται ει δυνατόν με 200, 180, αν δεν μπορεί με 151 κι αν δεν υπάρχει ούτε αυτό τότε έσχατη λύση να μην πέφτει η κυβέρνηση αλλά στην έβδομη ψηφοφορία οι δυο πλειονοψηφήσαντες υποψήφιοι να πηγαίνουν στη λαϊκή κρίση.
Η Νέα Δημοκρατία στην δεύτερη διαδικασία της αναθεώρησης το ’19 ήρθε και επέβαλε την άποψη με την πλειοψηφία της, τη θέση που είναι συνταγματική θέση σήμερα, ο Πρόεδρος να μπορεί να εκλεγεί ακόμα και με 120 ψήφους, με σχετική πλειοψηφία. Αυτό ευτελίζει το θεσμό.
Διότι εντάξει, δεν έχει τις αρμοδιότητες που είχε παλιότερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά αν μη τι άλλο είναι ρυθμιστής του πολιτεύματος, είναι εγγυητής της ενότητας του έθνους και βεβαίως της ομαλής λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, του πολιτεύματος.
Άρα οφείλουμε να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι τουλάχιστον ένα πρόσωπο που θέλουμε να έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά δεν πρέπει να είναι ένα πρόσωπο παραταξιακό στενά, ένα πρόσωπο που θα βγαίνει με 120 ψήφους ή ένα πρόσωπο που θα το βάζουμε για μια χρήση και μετά χωρίς να εξηγούμε τον λόγο θα ταυ λέμε τελείωσες τώρα, ο επόμενος.
Δεν είναι Υπουργός Κυβέρνησης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Αυτή είναι η θέση μου, αυτή είναι η άποψή μου και νομίζω ότι θα συμφωνήσουν μαζί μου και άνθρωποι που δεν έχουν τις ίδιες απόψεις και ιδέες σε άλλα θέματα.
Νομίζω ότι η σωστή θεσμική συμπεριφορά είναι μια συμπεριφορά σεβασμού ως προς τον θεσμό, όχι επαναλαμβάνω ως προς το πρόσωπο.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Ένα ερώτημα είναι εδώ, εάν μια εκλογή με 120 ψήφους θα δημιουργούσε θέμα δεδηλωμένης για μια Κυβέρνηση. Το άλλο ερώτημα είναι και θα ήθελα την άποψή σας λίγο..
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Δεν θα δημιουργούσε λίγο, τι λέτε εσείς;
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν ξέρω, εγώ ρωτώ εσείς απαντάτε.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Όχι, να το σχολιάσω αυτό ευθέως. Να σας πω ότι είναι προφανές, δεν θα δημιουργήσει με βάση το σύνταγμα τετελεσμένο γεγονός πτώσης Κυβέρνησης και ορθά, αλλά κοιτάξτε τώρα, εάν ας πούμε δεν είναι ένα νομοσχέδιο στο οποίο μπορεί κανείς να πει ότι χάνω την πλειοψηφία αλλά παίρνω από άλλους χώρους δυο-τρία νομοσχέδια για δικαιώματα όπως ήταν το νομοσχέδιο για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Εδώ είναι ένα θέμα που έχει μια εκλογή σε ένα πρόσωπο που έχει ένα ιδιαίτερο συμβολισμό. Εάν λοιπόν δεν μπορεί το κυβερνών κόμμα να έχει την πλειοψηφία της κοινοβουλευτικής του ομάδας σε αυτή την ψηφοφορία και ψάχνει δάνεια από ψήφους άλλων κομμάτων τίθεται μείζον πολιτικό ζήτημα κατά τη γνώμη μου.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Και να σας ρωτήσω εδώ επιπροσθέτως αν θεωρείτε πως πρέπει να μπει στην αναθεωρητική ύλη του συντάγματος το θέμα των αρμοδιοτήτων του Προέδρου. Αν πρέπει να πάμε σε μια κατεύθυνση ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων δηλαδή.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Όχι, όχι, εγώ δεν συμφωνώ με αυτό. Αλλιώς θα το έθετα και το 2018. Και πιστεύω ότι ορθώς το σύστημα είναι πρωθυπουργοκεντρικό, έχουμε προεδρευόμενη δημοκρατία αλλά με πολύ διακριτούς τους ρόλους του Προέδρου της Δημοκρατίας που δεν είναι να παρεμβαίνει στις αποφάσεις της εκτελεστικής εξουσίας. Και έτσι πρέπει να παραμείνει. Αλλά να μην πάμε και στο άλλο άκρο του ευτελισμού, όπως σας είπα πιο πριν.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Μάλιστα. Έχουμε τρία λεπτά, κάτι παραπάνω, ίσως κλέψουμε και κανένα ακόμα, να μας κάνουν τη χάρη, να κλείσουμε με τα του οίκου σας, αυτό που ορίζετε προοδευτικό χώρο. Και θα ήθελα να μου πείτε, έχετε εκφραστεί υπέρ της ενότητας, καταρχάς, βλέπουμε όμως πολλές διαιρετικές τομές, διασπάσεις, και διαφορετικές εκδοχές. Προέκυψε τώρα τελευταία και μία πατριωτική αριστερά, δεν το είχαμε ακούσει ξανά….
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Δεν το είχα υπόψη μου αυτό.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Του κυρίου Στέφανου Κασσελάκη. Διακηρυγμένη. Και όταν είχε την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ.
Και ήθελα να μου πείτε εάν αυτές οι διαιρετικές τομές, αυτές οι διασπάσεις, οι οποίες ξεκίνησαν ήδη από το 2015, αυτά τα κομμάτια τέλος πάντων που αποκολλήθηκαν από το χώρο σας μπορούν σήμερα να επανασυγκολληθούν.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Κοιτάξτε, το ζήτημα δεν είναι να επανασυγκολλήσεις κομμάτια. Το ζήτημα είναι να δεις ποιο είναι το μεγάλο πρόβλημα τούτη την ώρα και για τον προοδευτικό χώρο αλλά είναι πρόβλημα και για τη χώρα, για το πολιτικό της σύστημα.
Και το πρόβλημα για τη χώρα και το πολιτικό σύστημα είναι ότι υπάρχει μία ανισορροπία πρωτοφανής, το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση, αυτό είναι το πρόβλημα. Και αυτό προφανώς είναι κάκιστο για την κοινωνία, κάκιστο για τον προοδευτικό χώρο αλλά είναι κακό, επαναλαμβάνω, και για τη χώρα και για το πολιτικό σύστημα ακόμα και για το κυβερνών κόμμα είναι κακό.
Και άρα εγώ θα ξεκινούσα όχι από την ανάγκη επανασυγκόλλησης αλλά από την ανάγκη να υπάρξει μία στοιχειώδης συνεννόηση ανάμεσα σε αυτές τις κατακερματισμένες προοδευτικές δυνάμεις, τουλάχιστον σε ένα επίπεδο προγραμματικής και πολιτικής συζήτησης και σύγκλισης για τα μεγάλα θέματα της χώρας. Και αν είναι δυνατόν και ενός συντονισμού σε κοινοβουλευτικό επίπεδο.
Τούτη την ώρα αυτό το οποίο έχουμε είναι λίγο οξύμωρο. Πάντοτε και πριν τη μεταπολίτευση, πριν την δικτατορία εννοώ, και μετά τη μεταπολίτευση είχαμε κυβερνήσεις οι οποίες έπεφταν, δεν είχαμε αντιπολιτεύσεις που έπεφταν. Τώρα δεν έπεσε η Κυβέρνηση έπεσε η αντιπολίτευση στη χώρα.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Καλό είναι να πρωτοτυπούμε, κάθε τόσο να πρωτοτυπούμε.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Και έχουμε μία αντιπολίτευση η οποία Αξιωματική Αντιπολίτευση, η οποία δεν έκανε και τίποτα για να ανέβει αλλά έμεινε στάσιμη και έγινε Αξιωματική Αντιπολίτευση. Πήρε το 11,8% στις εκλογές τις εθνικές και το 12,9%-13% στις ευρωπαϊκές ύστερα από πέντε μήνες.
Άρα νομίζω ότι θα πρέπει να αναλάβουν όλοι τις ευθύνες τους απέναντι στο μείζον πρόβλημα για τη χώρα και το πολιτικό σύστημα. Με τσιγκλάτε να πω κιόλας ότι δεν είμαι και πολύ ευτυχής από την εικόνα που είδα στα μέσα ενημέρωσης της συνάντησης του Πρωθυπουργού με το νέο Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, όπου η δήλωση ήταν ότι μόνο με την συναινέσεις πάει μπροστά η χώρα.
Ζωή να έχουμε, τόσα χρόνια, 50 χρόνια της μεταπολίτευσης το πολιτικό σύστημα και η χώρα πήγε μπροστά και με συγκρούσεις, όπου χρειάζεται.
Δεν είναι το ζητούμενο σήμερα η συναίνεση. Η αντιπολίτευση είναι το ζητούμενο. Και στο κάτω- κάτω, ούτε ο Παπανδρέου έκανε, είχε συναίνεση με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ούτε ο Κώστας Καραμανλής με τον Κωνσταντίνο Σημίτη, έτσι; Ούτε εγώ με τον κύριο Μητσοτάκη. Κάθε άλλο.
Αλλά νομίζω δεν πήγε άσχημα η χώρα στα βασικά της ζητήματα. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι αντιπολίτευση σοβαρή, συγκροτημένη, εμπεριστατωμένη αλλά ισχυρή αντιπολίτευση. Αυτό χρειάζεται η χώρα.
Και εν τοιαύτη περιπτώσει οι πολιτικές δυνάμεις του προοδευτικού χώρου, και θέλω να κλείσω με αυτό παίρνοντας λίγο από τον χρόνο σας, θα πρέπει να απαντήσουνε και σε ένα κρίσιμο ερώτημα. Τι γίνεται την επόμενη μέρα. Αργά ή γρήγορα.
Γιατί, για να μην αδικώ τον κύριο Ανδρουλάκη, είδα ότι το διόρθωσε. Αυτή την εικόνα την διόρθωσε. Είπε χτες ότι εγώ δεν θα συγκυβερνήσω με την Νέα Δημοκρατία όσο είμαι υπουργός, είμαι πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Αλλά ξέρετε κάτι; Δεν αρκεί να ξορκίζεις κάτι το οποίο θα έρθει στο τέλος ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία αν δεν κινηθείς σε μια άλλη κατεύθυνση.
Διότι κοιτάχτε τώρα, για την επόμενη μέρα στην χώρα υπάρχουν τρία σενάρια. Δεν υπάρχει αυτοδύναμη κυβέρνηση πια, όταν η αυτοδυναμία, και λέει ο πρωθυπουργός, ναι αλλά… εκλογικό νόμο είναι στο 38%.
Άρα τι υπάρχει; Μια εκδοχή είναι ο κύριος Μητσοτάκης να αποφασίσει να συνεργαστεί με τα κόμματα της Άκρας Δεξιάς. Βοήθεια μας. Μια δεύτερη εκδοχή είναι να αποφασίσει και να αποφασίσουν να συνεργαστούνε Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ. Το απεύχεται ο κύριος Ανδρουλάκης.
Μια τρίτη εκδοχή είναι να υπάρξει μια συνεργασία προοδευτικών δυνάμεων για να υπάρξει μια προοδευτική κυβέρνηση. Αν δεν κινηθούν από τώρα οι ηγεσίες των πολιτικών δυνάμεων του προοδευτικού χώρου σε αυτή την κατεύθυνση δεν θα γίνει πράξη ποτέ και θα πάμε σε ένα από τα δυο προηγούμενα σενάρια.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Ένα Λαϊκό Μέτωπο αλά Γκρεκ, λοιπόν.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Όχι. Δεν μιλάω για Λαϊκά Μέτωπα. Κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και τις δικές της, αν θέλετε, έτσι, τα δικά της χαρακτηριστικά.
Αυτό το οποίο λέω, αυτό το οποίο λέω είναι ότι πρέπει πρώτα από όλα να υπάρξει μια αναζήτηση και συζήτηση για το εναλλακτικό πρόγραμμα διακυβέρνησης.
Συγκλίσεις των προοδευτικών δυνάμεων στα μεγάλα θέματα. Εξωτερική πολιτική, οικονομική πολιτική, κοινωνική πολιτική, κράτος Δικαίου. Τα μεγάλα θέματα που βασανίζουν σήμερα την χώρα.
Και από κει και πέρα βεβαίως αυτό, αν μπορεί να καταλήξει και μπορεί να καταλήξει μόνο αν υπάρχουν κάποιες συναινέσεις σε αυτά, μπορεί να δημιουργηθούνε και οι προϋποθέσεις και για μετεκλογικές ή για προεκλογικές συνεργασίες.
Αλλά αυτό που λέω πρωτίστως είναι συζήτηση πάνω στις πολιτικές, εναλλακτικές πολιτικές και αντιπολίτευση. Αυτό έχει ανάγκη η χώρα σήμερα.
Κος ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε πρόεδρε, σας ευχαριστώ θερμά.
Κος ΤΣΙΠΡΑΣ: Να είστε καλά.
