Όταν οι “νικητές” έστηναν αποσπάσματα: 19 Οκτωβρίου 1951 ξεκινά η πρώτη δίκη του Ν. Μπελογιάννη (ντοκουμέντα)

Η πρώτη δίκη του Μπελογιάννη ξεκινά στις 19 Οκτωβρίου του 1951, στα δικαστήρια της οδού Σανταρόζα. Εκεί δικάζεται από το έκτακτο στρατοδικείο για παράβαση του Α.Ν. 509. Η σύνθεση του δικαστηρίου έχει ήδη προεπιλεγεί από την παραστρατιωτική οργάνωση ΙΔΕΑ. Ένας απο τους στρατοδίκες του Μπελογιάννη είναι και ο μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. Συγκατηγορούμενοι του Μπελογιάννη είναι μεταξύ άλλων, η Έλλη Παππά, ο Τάκης Λαζαρίδης, ο Μιλτιάδης Μπισμπιάνος και ο Χαρίλαος Τουλιάτος.

Στις 16 Νοέμβρη, ώρα 3 το πρωί, το δικαστήριο καταδικάζει τον  Μπελογιάννη και τους υπόλοιπους 10 συγκατηγορούμνούς του σε θάνατο. Την επόμενη ο πρωθυπουργός Πλαστήρας θα δηλώσει ότι οι κατηγορούμενοι δεν θα εκτελεστούν. Έτσι ο Μπελογιάννης μεταφέρεται στην Κέρκυρα όπου θα ολοκληρώσει την μελέτη που είχε ξεκινήσει να συγγράφει στην απομόνωση της ασφάλειας με τίτλο: “Οι ρίζες της νεοελληνικής λογοτεχνίας”. Μερικές μέρες μετά θα ανακαλυφθούν στην Γλυφάδα και την Καλλιθέα ασύρματοι σε γιάφκα του ΚΚΕ από τους οποίους τα μέλη στην Ελλάδα έρχονταν σε επαφή με μέλη στο εξωτερικό. Η ανακάλυψη αυτή θα δώσει νέα τροπή στην υπόθεση Μπελογιάννη. 

Στα τέλη του Ιανουαρίου του 1952, ο Μπελογιάννης μεταφέρεται ξανά στην γενική ασφάλεια στην Αθήνα. Ο γενικός διευθυντής της ασφάλειας Ι. Πανόπουλος θα καλέσει τον Μπελογιάννης στο γραφείο του και θα του πει: ” Για την δική σου αξιοπρέπεια και την δική μας, δεν σου ζητάμε δήλωση. Σου ζητάμε μόνο να προσχωρήσεις σε εμάς και αύριο θα γίνεις και υπουργός!” Στην συνέχεια του υπογραμμίζει οτι δεν θέλει να του αποκαλύψει πρόσωπα και πράγματα. Ο Μπελογιάννης φυσικά αρνείται με χαμόγελο. 
Στις 15 Φεβρουαρίου, ο Νίκος Μπελογιάννης θα παραπεμφθεί εκ νέου σε δίκη, μαζί με ακόμα 28 συντρόφους του για κατασκοπία, με βάση τον νόμο 375 του 1936. Η βάση της κατηγορίας είναι οι ασύρματοι που έχουν βρεθεί. Ο υπεύθυνος των ασυρμάτων Ν. Βαβούδης αυτοκτονεί σε κρύπτη του σπιτιού του Νίκου Καλούμενου στην οδό Λυκούργου 13 στην Καλλιθέα. Ο Βαβούδης είχε πολλές φορές δηλώσει ότι δεν θα έπεφτε ποτέ ζωντανός στα χέρια του εχθρού. Ο Νίκος Μπελογιάννης στην νέα δίκη του θα αντικρούσει με πυγμή όλες τις κατηγορίες. Μιλάει για δίκες σκοπιμότητας, που έχουν ως απότερο στόχο, την συντήρηση του κλίματος ανωμαλίας στην χώρα. Αργότερα θα τονίσει υπερασπιζόμενος τον εαυτό του, τους αγώνες του ΚΚΕ για την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας . 



Ξεχωριστή στιγμή, η ώρα της απολογίας του Ν. Μπελογιάννη:

«Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ».

«Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του… Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω».

«Θα έλεγα ότι “δε μιλάνε για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου”, γιατί ο κόσμος το ‘χει τούμπανο τι ρόλο παίζουν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα. Και εδώ μέσα αποδείχτηκε ο ρόλος τους, ακόμη και στις ανακρίσεις της Ασφάλειας. Οι κομμουνιστές δεν είναι όργανα των ξένων. Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα (…). Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του, όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αλλά και πάλι υπάρχει μια διαφορά, ότι ενώ οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους μην ελπίζοντας σε τίποτα. Τη δίνουν για ν’ ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν. Ποιο όργανο των ξένων μπορεί να προσφέρει τη ζωή του σ’ έναν τέτοιο μεγάλο σκοπό;».

«Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχει στο λαό βαθιές ρίζες. Συνδέεται μαζί του με ακατάλυτους δεσμούς αίματος και δεν μπορεί κανείς να το εξοντώσει ούτε με στρατοδικεία, ούτε με εκτελεστικά αποσπάσματα. Ο στόχος μας ήταν και είναι να προστατέψουμε τα συμφέροντα του λαού και της χώρας μας…»

«Τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Γι’ αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Αντικρίζω την καταδικαστική σας απόφαση με περηφάνια και ηρεμία. Με το κεφάλι ψηλά θα σταθώ μπροστά στο εκτελεστικό σας απόσπασμα. Αλλά είμαι σίγουρος πως θα ‘ρθει η μέρα, που οι ίδιοι δικαστές που τώρα με δικάζουν, θα ζητήσουν χάρη απ’ τον ελληνικό λαό. Δεν έχω άλλο τίποτε να πω».

 «Την ευθύνη για το ότι η ελληνική γη είναι σπαρμένη με τάφους και ερείπια, τη φέρουν μόνο οι ξένοι ιμπεριαλιστές και οι έλληνες υπηρέτες τους…»

 «Εμείς πιστεύουμε στην ορθότητα της θεωρίας, που γέννησαν τα μυαλά των πιο πρωτοπόρων ανθρώπων. Και το νόημα του αγώνα μας είναι η θεωρία αυτή να γίνει πραγματικότητα τόσο για την Ελλάδα όσο και για όλο τον κόσμο…»

 «Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. Το δείξαμε όταν εκινδύνευε η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η ακεραιότητά της και, ακριβώς, αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο. Για το σκοπό αυτό αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι δικάζοντάς μας σήμερα, δικάζετε τον αγώνα για την ειρήνη, δικάζετε την Ελλάδα».

«Οι οργανωτές αυτής της δίκης, ντόπιοι και ξένοι, κατέβαλα πρωτοφανείς προσπάθειες για να κατασυκοφαντήσουν τον αγώνα του ΚΚΕ, χωρίς να διστάσουν ούτε μπροστά στη διαστρέβλωση γνωστών κειμένων. Απέναντι σ’ αυτές τις προσπάθειες εμείς βρεθήκαμε τελείως ανυπεράσπιστοι, γιατί μέσα στα απομονωτήρια της ασφάλειας δε μας δόθηκε καθόλου ο χρόνος και η δυνατότητα να μελετήσουμε και να συγκεντρώσουμε τα απαραίτητα για την υπεράσπισή μας στοιχεία. Ετσι υποχρεωθήκαμε να παλέψουμε κάτω από απαράδεχτα άνισους όρους. Αλλά παρ’ όλα αυτά, αποδείχτηκε ότι το ΚΚΕ είναι κόμμα πατριωτικό, με τίτλους εθνικούς, που κανένα άλλο κόμμα δεν έχει να παρουσιάσει. Γιατί στο βωμό της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της Ελλάδος έχει προσφέρει φοβερές εκατόμβες. Και αν δεν υπήρχαν σήμερα οι έμποροι και οι κάπηλοι του μίσους, η συμβολή του ΚΚΕ στην ειρήνευση του τόπου θα είχε εκτιμηθεί όχι μόνο από τους φίλους, αλλά και από τους τίμιους και καλόπιστους αντιπάλους μας. Γι’ αυτό οι σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος δε δολοφονούν εμάς. Δολοφονούν την ειρήνευση και την τιμή της Ελλάδος».

Την 1η Μαρτίου του 1952, το διαρκές στρατοδικείο Αθηνών αποσύρεται για να εκδόσει την τελική του απόφαση. Μετά από τρεισήμισι ώρες, στη μία το μεσημέρι, εκδίδεται η απόφαση. Οκτώ από τους κατηγορούμενους καταδικάζονται σε θάνατο. Οι υπόλοιποι 21 σε βαριές ποινές φυλάκισης. Οι κατηγορούμενοι που μέχρι τότε βρίσκονται στις φυλακές Καλλιθέας μαθαίνουν τα νέα από την γραμματεία του στρατοδικείου. 
Με την ανακοίνωση της απόφασης αυτής και στον τύπο ο Νίκος Πλουμπίδης, υπεύθυνος τότε του ΚΚΕ Αθήνας, στέλνει επιστολή με τα αποτυπώματά του στην Ασφάλεια Αθηνών, λέγοντας ότι δεν έχει καμία σχέση ο Μπελογιάννης με τους ασύρματους του ΚΚΕ αλλά όλη η ευθύνη βαραίνει εκείνον. Ο Πλουμπίδης όντς φυματικός και με λίγους μήνες ζωής ακόμα, προβαίνει στον ύψιστο ηρωισμό να δώσει την ζωή του για να σώσει αυτή του συντρόφου του Νίκου Μπελογιάννη. Παρόλα αυτά η επιστολή γράφει ότι ο ίδιος είναι η κεφαλή του παράνομου κομματικού μηχανισμού που επιχειρεί να στήσει το ΚΚΕ στην Ελλάδα, αποκαλύπτοντας έτσι αυτά που ως τότε η ασφάλεια μόνο υπέθετε… Για τον λόγο αυτό, η ΚΕ του ΚΚΕ θα τον κατηγορήσει για χαφιεδισμό και θα τον διαγράψει (παλιννόστηση του Πλουμπίδη έγινε 2 χρόνια μετά όταν εξακριβώθηκαν οι προθέσεις του). Λίγο μετά θα συλληφθεί και ο Πλουμπίδης.

Μετά την ανακοίνωση του στρατοδικείου ο Μπελογιάννης και η Παππά δεν προχωρούν σε αίτηση αναψηλάφησης της δίκης. Παγκοσμίως οι αντιδράσεις της κοινής γνώμης είναι καταιγιστικές. Οι κρατούμενοι κρατιούνται σε διαφορετικά κελιά και το ζευγάρι Μπελογιάννη- Παππά δεν μπορούν να δουν ο ένας τον άλλο. Όμως τα βράδια συζητάνε και πειράζονται μέσω της ηχούς του διαδρόμου που συνέδεε τα κελιά τους. “Δεν βλεπόμασταν αλλά η ακουστική ήταν θαυμάσια” θα πει αργότερα η Παππά. Ο Λαζαρίδης είχε αναλάβει το μουσικό μέρος και σφύριζε στο ζευγάρι διάφορες μελωδίες όπως το Plaisir d’ amour και τους ουγγρικούς χορούς του Μπραμς. Έξω από τα κάγκελα τα κίνημα για την απελευθέρωσή τους έχει φουντώσει και λάβει τεράστιες διαστάσεις. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο διαμαρτύρονται για την επικείμενη εκτέλεσή τους. 

Στις 25 Μαρτίου του 52, οι κρατούμενοι έπεσαν να κοιμηθούν. Κοιμόντουσαν με τα ρούχα συνήθως αφού από στιγμή σε στιγμή ανέμεναν τον θάνατο. όμως τώρα ήταν Σάββατο και γνώριζαν καλά ότι Κυριακή δεν γίνονταν εκτελέσεις. Κατά τις 2:30 ξημέρωμα Κυριακής το κρατητήριο φωτίζεται. Ο Μπελογιάννης πετιέται όρθιος. Ένας φύλακας του ανοίγει την πόρτα, ο Μπελογιάννης τον ρωτά: 

“Πάμε για καθαρό αέρα;” 
“Ναι Νίκο, πάτε για εκτέλεση..”

Οι δήμιοι του Μπελογιάννη αποφάσισαν να τους εκτελέσουν Κυριακή, την ημέρα του Θεού που κανένας σε ολόκληρο τον κόσμο δεν επιτρέπεται να πεθάνει στο απόσπασμα. Ο λόγος ήταν ότι οι αρχές φοβόντουσαν τις κινητοποιήσεις. Πρώτος βγαίνει ο Μπελογιάννης, μετά ο Μπάτσης. Του Λαζαρίδη του είπαν: “Εσύ κάτσε”. Από τους 8 καταδικασμένους σε θάνατο πήραν μόνο τους Νίκο Μπελογιάννη, Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο και τον Δημήτρη Μπάτση. Τον Λαζαρίδη τον άφησαν λόγω ηλικίας και την Έλλη Παππά, παρά το ότι είχε ζητήσει να μην εξαιρεθεί και να πεθάνει με τον Μπελογιάννη, την άφησαν λόγω της προχωρημένης της εγκυμοσύνης. 

Στις 3:48, η κλούβα με την φάλαγγα αυτοκινήτων που μεταφέρει τους μελλοθάνατους, φθάνει στο Γουδί πίσω από το Σωτηρία. Στις 4 όλοι βρίσκονται στις θέσεις τους. Εικοσιτέσσερις κάννες σημαδεύουν τέσσερα κορμιά που μέσα τους χωρά όλη η δύναμη και η αξιοπρέπεια ενός λαού. 


Στις 4:12, δίνεται η χαριστική βολή… 
 

Οι χειρόγραφες σημειώσεις του Νίκου Μπελογιάννη: Από τη δεύτερη δίκη έως την εκτέλεση

Ένα σπάνιο ντοκουμέντο από τα αρχεία του ΚΚΕ φέρνει στο φως ο Ριζοσπάστης, που δημοσιεύει τις χειρόγραφες σημειώσεις του Νίκου Μπελογιάννη, όπως εμφανίζονται στο τελευταίο μπλοκ που χρησιμοποίησε από την έναρξη της δεύτερης δίκης του έως και τις τελευταίες ώρες πριν από την εκτέλεση του.

Στην τελευταία του επιστολή, πριν την εκτέλεσή του, ο Νίκος Μπελογιάννης είχε βάλει τίτλο τη φράση «That is the question». Και κάτω από τον τίτλο παρουσίαζε την κατάσταση στο δικαστικό σύστημα εκείνης της περιόδου, η οποία ήταν τέτοια που θα έκανε ακόμα και τους θεούς του Ολύμπου να πάνε αλλού να δικαστούν. Το λογοπαίγνιο χρησιμοποιήθηκε σαν εισαγωγή σε μια ανάλυση που έδειχνε πως η αστική τάξη μπορεί να είναι ανεκτική απέναντι σε κάθε έγκλημα αλλά είναι αμείλικτη όταν πρόκειται να χτυπήσει την ίδια την αμφισβήτηση της εξουσίας της.

Αντίγραφο από την πρώτη σελίδα αυτής της επιστολής έχει ήδη εκτεθεί στην έκθεση που οργάνωσε το ΚΚΕ, το 2015, στην Αμαλιάδα στα 100 χρόνια από τη γέννησή του και αποτελεί σήμερα ένα από τα πολλά ντοκουμέντα που έχουν παραχωρηθεί από το Αρχείο του ΚΚΕ στον δήμο Αμαλιάδας για τη λειτουργία του Μουσείου «Νίκος Μπελογιάννης».

Με αφορμή τη συμπλήρωση 65 χρόνων από την εκτέλεσή του, ο Ριζοσπάστης ανέσυρε από το Αρχείο του ΚΚΕ τις χειρόγραφες σημειώσεις του Νίκου Μπελογιάννη, όπως εμφανίζονται στο τελευταίο μπλοκ σημειώσεων που χρησιμοποίησε από την έναρξη της δεύτερης δίκης έως και τις τελευταίες ώρες πριν την εκτέλεση. Κρατά λεπτομερείς σημειώσεις και συγκροτεί εντέλει τη δική του απολογία που περιέχει τη συγκλονιστική φράση «έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα».

***

Στην πρώτη ενότητα των σημειώσεων, καταγράφονται τα στοιχεία όπως παρουσιάζονται από τον Βασιλικό Επίτροπο με σύντομα σχόλια όπως: «Αρχή: Η δίκη αυτή είναι συνέχεια της προηγούμενης δίκης. Είναι στην ουσία επανάληψη της προηγούμενης. Ο 2ος γύρος» και «Οι κατήγοροί μας είναι οι από 25ετίας διώκτες μας». Στις 18 Φλεβάρη σημειώνει τους ισχυρισμούς Ταβουλάρη ότι «η ηγεσία (σ.σ. του ΚΚΕ) είχε ανάγκη να μάθει τι μέσα διαθέτουν αι ένοπλαι δυνάμεις για να επαναλάβει την επίθεσή της».

Στις 20/2 βρίσκουμε σημειώσεις για απάντηση στον Ρακιντζή, με υπενθύμιση της 7ης Ολομέλειας και την ομιλία Ζαχαριάδη για συνδυασμό νόμιμης και παράνομης δουλειάς.

Από μια χρονική στιγμή και μετά, κρατά σημειώσεις που παραπέμπουν σε προετοιμασία της απολογίας.

Εδώ εκτιμά ότι η β’ έκδοση της δίκης είναι «βελτιωμένη, επιτελικά οργανωμένη», και αναφέρει στα χαρακτηριστικά της:

« 1. βιαστικά βιαστικά ούτε τους δικηγόρους. 2. καταθλιπτική ατμόσφαιρα για να μην έχει κανείς κατηγορούμενος ελεύθερη βούληση 3. Πρωτοφανή ατμόσφαιρα προκαταλήψεων».

«Οι κατήγοροι – σημειώνει – ήρθαν να εξοφλήσουν τους λογαριασμούς τους. Οχι όμως τίμια». Και φέρνει σαν παραδείγματα τους ισχυρισμούς «κάθε κομμουνιστής κατάσκοπος», «δεν είναι κόμμα ελληνικό» κ.λπ. «Αρχίζω από αυτό το σημείο», σημειώνει ο Μπελογιάννης, και γράφει:

«Ο πατριωτισμός ενός κόμματος ή ατόμου δεν κρίνεται κυρίως από την θέση του κόμματος ή του ατόμου στον πολιτικό και κοινωνικό αγώνα στο εσωτερικό της χώρας. Και ιδίως όταν ο αγώνας οξύνεται, οπότε δεν υπάρχει όριο στις συκοφαντίες (σ.σ. αναφορά στον Βάντερμπιλντ, 1915-17). Ο πατριωτισμός ενός κόμματος ή ενός ατόμου κρίνεται όταν κινδυνεύει η ανεξαρτησία και η ελευθερία της πατρίδας μας. Εκεί η λυδία λίθος». Και ως προς αυτό σημειώνει: «1941. Γράμμα Ζαχαριάδη. Για ποια εξάρτηση από έξω μπορούμε να μιλάμε;»

Για να καταλήξει: «Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα. Με την καρδιά μας και με το αίμα μας. Τα γεγονότα μιλάνε τόσο δυνατά στον τοίχο».

Για την προστασία των παράνομων οργανώσεων

Στη σελίδα 8 σημειώνει: «τίποτα το καινούργιο δεν προστίθεται τώρα. Λένε: 1. Παράνομος μηχανισμός. Από το 1903 ο Λένιν, συνδυασμός νόμιμης και παράνομης δουλειάς. Γλαύκα στην Αθήνα; Νόμιμη άμυνα. Το ΚΚΕ από το 1925 στην παρανομία. Σκοπός: το μεγάλωμα της επιρροής μας για να καταχτήσουμε την πλειοψηφία. Πώς θα το πετύχουμε; Δίνοντας εξετάσεις και αποδείχνοντας ότι είμαστε κόμμα του λαού και της Ελλάδας. Αυτό γίνεται με τις νόμιμες οργανώσεις. Και το πετυχαίνεις μόνον όταν διατηρείς και φυλάς την παράνομη οργάνωση. Γι’ αυτό και η μάχη κατά των παράνομων οργανώσεων. Γι’ αυτό και η δίκη, ένας σκοπός της είναι να τρομοκρατήσει όσους βοηθάνε την παράνομη οργάνωση».

«Δεν αρνιέμαι ότι ήρθα στην Ελλάδα για να συντελέσω στη σωστή εφαρμογή της πολιτικής γραμμής. Ποια είναι αυτή η πολιτική;

– Στο εσωτερικό της χώρας: Ειρήνευση, δημοκρατία, γενική αμνηστία. Σταματήσαμε τον ένοπλο αγώνα. Οι πρόσφυγες έξω δεν ετοιμάζουν καμμιά επίθεση. Ολοι θέλουν να γυρίσουν. Αμβλυνση των παθών, έμποροι του μίσους που ζουν απ’ αυτό.
– Εξωτερική πολιτική: Πιστεύουμε ότι πρέπει (σ.σ. να μείνουμε) μακρυά από τον ενδεχόμενο πόλεμο.

(….) Πιστεύουμε ότι ένας καινούργιος πόλεμος δεν πρέπει να βρει την Ελλάδα αντίπαλο αλλά φίλο της Σοβιετικής Ενωσης. (…) Μέσα στα πλαίσια αυτής της πολιτικής που εξυπηρετεί κ.λπ. μας ενδιαφέρουν όλες οι εκδηλώσεις της πολιτικής. Πολιτικός τομέας, οικονομικός, κοινωνικός, πνευματικός, και οι ενδεχόμενες πολεμικές προετοιμασίες. Γενικά τα παρασκήνια Ζαχαράτου. Εμείς όμως κρυμμένοι. Απ’ αυτή την πλευρά φροντίζουμε να μαθαίνουμε ό,τι είναι δυνατό. Για να ρυθμίζουμε την πολιτική μας. Το ίδιο όλοι («Εθνος», «Αθηναϊκή») Αν μας μισούν γι’ αυτή, το ίδιο κι εμείς μισούμε στη βουλή επίτροπους αμερικάνους. Κατασκοπεία όμως όχι».

Στη σελίδα 19, σημειώνει:

«Δεν χτυπιέται με τέτοια μέσα το Κ. Εχει ρίζες βαθειές και ακατάλυτες, ποτισμένες στους αγώνες του για … Πιστεύουμε στο πιο ωραίο ιδανικό που από τα αρχαία χρόνια οραματίστηκαν τα πιο φωτισμένα (σ.σ. μυαλά) και αγωνιζόμαστε για να γίνει το ιδανικό αυτό πραγματικότητα στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο. Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της πολύ περισσότερο από τους κατηγόρους μας το δείξαμε όταν κινδύνευε κ.λπ. Αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν για τη χώρα μας καλύτερες, ευτυχισμένες ημέρες χωρίς πείνα και πολέμους. Και για το σκοπό αυτό όταν χρειαστεί δίνουμε αδίσταχτα τη ζωή μας. Δικάζοντάς μας, δικάζετε την ειρήνη και τη δημοκρατία. δικάζετε την ίδια την Ελλάδα».

Ο λαός θα πιάσει πάλι τα ταμπούρια

Παρότι το τέλος είναι ήδη προδιαγεγραμμένο παρακολουθεί τις εξελίξεις και γράφει:

«Ολα δείχνουν ότι ο Αμερ. ιμπερ. την Ελλ. και τα Βαλκ. διαλέγει σαν πεδία για την επόμενη πολεμική του πρόκληση. Πρέπει οι αμερ. οι πλουτοκρ. κλπ. κλπ. που τρέφονται από τον πόλεμο, να καταλάβουν πως τα πολεμικά τους σχέδια δεν θα περάσουν. Ο λαός της Ελλ. αδούλωτος και περήφανος ξαναλέει το όχι. Και αν τον κάνουνε τον πόλεμο θα πιάσει πάλι τα ταμπούρια, θ’ ανεβεί με τους αντάρτες στα βουνά, θα τους κάνει τον πόλεμο τάφο τους. Αν οι εκμεταλ. τολμήσουν, θα τους τσακίσουμε κλπ . Θα τους χτυπήσουμε και από πίσω μαζί με τους στρατούς των λαϊκών δημ. Δεν θα πολεμήσουμε τη Σοβ. Ενωση. Δεν θα ξαναγίνει 2η Ουκρανία».

Η περίπτωσή μου δεν είναι μοναδική

Στο σημειωματάριο βρίσκουμε και την πρώτη φόρμα για το τελευταίο γράμμα. Διαβάζουμε: «Αντί για καριέρα – και μπορούσα εύκολα να δημιουργήσω τέτοια – προτίμησα μια ζωή γεμάτη διωγμούς, στερήσεις, πείνα και δάκρυα. Οι Γερμανοί και Ιταλοί κατακτητές με έκλεισαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Κατάφερα να φύγω και τους πολέμησα μ’ όλη μου τη δύναμη με διάφορες μονάδες του απελευθερωτικού στρατού. Μετά την απελευθέρωση συνέχισα τον αγώνα μου. Συγχρόνως εχρημάτισα διευθυντής στο πολιτικό οικονομικό περιοδικό Ελεύθερος Μωρηάς. Η ανάπ. του 1945 μούδωσε την δυνατότητα να συνεχίσω διάφορες μελέτες μου και να γράψω και δύο βιβλία. Την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας και Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, που όμως είναι ακόμα ανέκδοτα γιατί οι νέοι διωγμοί εμπόδισαν την έκδοσή τους. Από το τέλος του 1946 με καταδιώκουν πάλι.

Η οικογ. όλη εξοντώνεται. Και τώρα η ίδια τύχη περιμένει και μένα. Η περίπ. μου δεν είναι μοναδική. Είναι πολλές, πάρα πολλές. Αυτός ο μονόπλευρος εμφύλιος πόλεμος κατά των οπαδών της αριστ. θα φέρει νέες μεγάλες συμφ. στην Ελλ. Ενώ αν υπήρχε καλή θέληση από την πλευρά της δεξιάς το πρόβλημα της σωτηρίας της άτυχης χώρας μας και του λαού της θα ήταν αρκετά απλό γιατί κρίνεται στις λέξεις: Γενική αμνηστία, Δημοκρατία, Ειρήνη και μέτρα για τη βελτίωση του βιωτικού επιπέδου του λαού. Αλλά ποια κυβέρνηση θα εφαρμόσει ένα τέτοιο πρόγραμμα; Ιδού το ερώτημα όπως λέει και ο μεγάλος Αγγλος ποιητής. That is the question».

Ντοκουμέντα από τον φάκελο του «ανθρώπου με το γαρύφαλλο»

Ενας κιτρινισμένος, εύθρυπτος χαρτοφύλακας της Ελληνικής Χωροφυλακής, στον οποίο εσωκλείονται «στοιχεία» των μυστικών υπηρεσιών για τον «άνθρωπο με το γαρύφαλλο». Στο εξώφυλλό του κάποιος έχει γράψει με κόκκινο στυλό τη λέξη «εξετελέσθη» και την έχει υπογραμμίσει. Πιθανότατα ο υπάλληλος που ανέλαβε να τον αρχειοθετήσει, το έτος 1952.

Δελτίον ταυτότητος

Από τις πρώτες σελίδες που εσωκλείονται στον φάκελο του Ν. Μπελογιάννη είναι το «Δελτίον Ταυτότητος και Παρακολουθήσεως». Μαζί με μία φωτογραφία του, καρφιτσωμένη στην άκρη της σελίδας, στο δελτίο-φακέλωμα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία ταυτότητας του «ανθρώπου με το γαρύφαλλο».

Μέχρι και το στρατόπεδο που υπηρέτησε, το 12ο Σύνταγμα Πεζικού με βαθμό στρατιώτη. «Ανάστημα: 1,73, Σωματική διάπλασις: κανονική, Βάδισμα: κανονικό, Κόμης: καστανή, Οφθαλμών: καστανοί, Μύστακος: ξυρισμένος, Ιδιαίτερα γνωρίσματα: ουδέν» είναι οι πληροφορίες που συμπληρώνουν τον φάκελο «υπ’ αριθμ. 1035» που είχε «ανοιχθεί» από το Τμήμα Πατρών της Διεύθυνσις Εθνικής Ασφαλείας.

Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στην Αμαλιάδα το 1915. Υπήρξε άριστος μαθητής και από τα φοιτητικά του κιόλας χρόνια -είχε εισέλθει με εξετάσεις στη Νομική Αθηνών- στοχοποιήθηκε για την πολιτική δράση του. Το 1934, σε ηλικία 19 ετών, εντάχθηκε στο παράνομο ΚΚΕ και ως γραμματέας της τοπικής οργάνωσης Αμαλιάδας μπήκε στο στόχαστρο του καθεστώτος λόγω της δυναμικής του παρουσίας.

Το πραξικόπημα της 4ης Αυγούστου του 1936, του Ιωάννη Μεταξά, βρίσκει τον Μπελογιάννη αντιμέτωπο με φυλακίσεις, εξορίες και βασανιστήρια. Ως κρατούμενος στις φυλακές Ακροναυπλίας αιτείται την ελευθερία του για να σταλεί στο μέτωπο να πολεμήσει τους ναζί, αλλά η κυβέρνηση αρνείται. Δραπετεύει και εντάσσεται στον ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο.

Κατά τον Εμφύλιο αναλαμβάνει ρόλο Πολιτικού Επιτρόπου της 10ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού. Το 1949 εγκαταλείπει τη χώρα και βρίσκει καταφύγιο στο εξωτερικό. Τον Ιούνιο του 1950, ως μέλος πλέον της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, επιστρέφει στην Ελλάδα, με εντολή να ανασυγκροτήσει και να οργανώσει τους μηχανισμούς του ΚΚΕ στην Αθήνα, το οποίο βάσει νόμου θεωρείται παράνομο. Ερχεται σε επαφή με τον Πλουμπίδη και την Ελλη Παππά (Ιωαννίδου τότε). Στον φάκελο του Μπελογιάννη στη Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας έχουν καταχωριστεί πληροφορίες για τρεις περιόδους της ζωής του, που φέρουν τον τίτλο «Κομμουνιστική δράσις».

«Α. Προ της 28 Οκτωβρίου 1940. Κατηχήθη εις τον κομμουνισμόν από μαθητής γυμνασίου υπό του Γυμνασιάρχου Παπαθεοδώρου Ανδρέου, και ως μαθητής γυμνασίου και εν συνεχεία ως φοιτητής Νομικής ανέπτυξεν σοβαράν κομ/στικήν δράσιν εν Αμαλιάδι και Αθήνας. Συνελήφθη και εξετοπίσθη κατ’ επανάληψιν διά την δράσιν του ταύτην.

Β. Περίοδος κατοχής και Εαμοκρατίας. Κατά την περίοδον της κατοχής και εαμοκρατίας έδρασεν αντεθνικώς εν Πελ/νήσω ως πολιτικός καθοδηγητής και αντιπρόσωπος της Π.Ε.Α. τυγχάνει μαρξηστικής μορφώσεως και δεινώς χειριστής του λόγω και της γραφίδος.

Εχει ασχοληθή με το σταφιδικόν ζήτημα και έχει εκδόση και σχετικήν επ’ αυτού μελέτην. Υπήρξεν εις εκ των κυριοτέρων συντελεστών της οργανώσεως και αναπτύξεως της κομμουνιστικής κατά την περίοδον της κατοχής ανταρσίας.

Γ. Μετά την συμφωνίαν της Βάρκιζας. Ανεχώρησεν εξ Αμαλιάδος μεταβάς κατά πληροφορίας μας εις Μπούλκες ένθα εξαιπεδεύθη. Ενετάχθη εκ των πρώτων εις τον Συμμοριακόν στρατό του Μάρκου ως ανωτάτου στέλεχος τούτου. Το έτος 1948 ήτο Διοικητής της Δ/σεως Λαϊκής Πολυτοφυλακής του Γενικού Αρχηγείου των συμμοριτών καθ’ ομολογίαν αυτομόλου συμμορίτου. Ελαβεν μέρος εις σύσκεψιν του Ζαχαριάδη μετά των Μπαρτζιώτα, Ιωαννίδη, κ.λπ. λαβούσης χώραν τον μήνα Ιανουάριον 1948, καθ’ ην συνεζητήθη η ανάπτυξις και οργάνωσις τού εναντίον της Ελλάδος συμμοριακού αγώνος.

Επίσης κατά το έτος 1948 διετέλεσε και Δ/τής της Σχολής Αξ/κών των συμμοριτών, εις Αετομηλίτσαν. Κατά τας εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις του Γράμμου του έτους 1949 ακολουθών τον Ζαχαριάδην εισήλθεν εις το αλβανικόν έδαφος».

Η σύλληψη

Ο Νίκος Μπελογιάννης και η Ελλη Παππά, αμφότεροι στελέχη του ΚΚΕ, συνελήφθησαν τον Δεκέμβριο του 1950 στο σπίτι του Τάκη Καλοφωλιά.

Η Ασφάλεια είχε εκδώσει «Ανακοίνωσις» με φωτογραφίες του Μπελογιάννη και της Παππά, στην οποία αναγραφόταν: «Τα εικονιζόμενα πρόσωπα είναι λίαν επικίνδυνοι κομμουνισταί. Αμφότερα έχουν συλληφθή αλλά η Αστυνομία δεν εξακρίβωσε την κατοικίαν των. Εκείνοι, οίτινες εμίσθωσαν ή παρεχώρησαν εις αυτά κατοικίαν καλούνταν όπως ανακοινώσωσι τούτο το ταχύτερον εις την Υποδιεύθυνσιν Ασφαλείας Αθηνών προς αποφυγήν βαρύτατων ευθυνών. Πας πολίτης, όστις γνωρίζει τι σχετικώς με τα ανωτέρω πρόσωπα, θα παράσχη σπουδαίαν υπηρεσίαν εις το Κράτος αν σπεύση να ανακοινώση τούτο εις την ως άνω Αρχήν».

Ο Μπελογιάννης και η Παππά οδηγήθηκαν στη φυλακή και έμειναν στην απομόνωση μέχρι την πρώτη δίκη τους. Μέσα στη φυλακή, τον Αύγουστο του 1951, γεννήθηκε ο γιος τους Νίκος…

Μαζί τους είχαν συλληφθεί ακόμη 90 σύντροφοί τους. Τον Οκτώβριο του 1951 ο Μπελογιάννης οδηγήθηκε ενώπιον του έκτακτου στρατοδικείου και καταδικάστηκε σε θάνατο. Απόφαση που προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και ο τότε πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας την ήρε.

Οι συγγενείς 92 κατηγορουμένων είχαν αποστείλει επιστολή-έκκληση στον πρόεδρο της ΕΣΣΔ προκειμένου να παρέμβει για τη δίκη, που είχε υποκλαπεί από τις μυστικές υπηρεσίες και είναι καταχωρισμένη στον φάκελο του Μπελογιάννη. Την υπέγραφαν, μεταξύ άλλων, οι Β. Παπανικολάου, Μ. Μπελογιάννη, Α. Ζαλαφωλιά και Γ. Καρτέλη. 

Ωστόσο ο Μπελογιάννης και μερικοί ακόμη σύντροφοί του θα δικαστούν και πάλι με την κατηγορία της κατασκοπείας, που στηρίχθηκε στον εντοπισμό παράνομων ασυρμάτων σε Καλλιθέα και Γλυφάδα.

Στις 15 Φεβρουαρίου 1952 ξεκίνησε το δεύτερο μέρος της δίκης, η οποία είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις. Ο Μπελογιάννης ενώπιον του Διαρκούς Στρατοδικείου Αθηνών αντικρούει όλες τις κατηγορίες περί κατασκοπείας.

Η απόφαση ήταν Μπελογιάννης, Αργυριάδης δις εις θάνατον, παμψηφεί. Μπάτσης, Καλούμενος, Ιωαννίδου (η Ελλη Παππά) μία φορά, παμψηφεί.

Στις 30 Μαρτίου 1952, ξημερώματα Κυριακής, ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελέστηκε μαζί με τους συντρόφους του στο Γουδί από το μετεμφυλιακό καθεστώς. Ηταν η μοναδική εκτέλεση που έγινε νύχτα, ενώ ισχυρές δυνάμεις του στρατού είχαν αποκλείσει τις φυλακές.

Πηγές: ΈθνοςΡιζοσπάστηςLeftCandiadoc

Σχετικά Άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

* Το email σας δεν θα εμφανιστεί