Με ομόφωνη απόφαση το ΚΑΣ αναιρεί τον εαυτό του κατόπιν κυβερνητικών πιέσεων.
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα χθες το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αναθεώρησε προηγούμενη ομόφωνη γνωμοδότησή του (συνεδρίαση αρ.28 στις 10/7/ 2024,) με την οποία είχε μπλοκάρει τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) στη θαλάσσια περιοχή απέναντι από την Κάτω Ζάκρο, στο θαλάσσιο τμήμα ανατολικά και νότια του ακρωτηρίου Αφορεσμένος που βρίσκεται σε εγγύτητα με τη νησίδα Σπιναλόγκα και στη θαλάσσια περιοχή της Γυάρου. (ΑΔΑ:ΕΖΗΞ46ΝΚΟΤ-ΒΞΞ αναρτήθηκε στη Διαύγεια στις 2/8/2024).
Πριν από τη νέα θετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ, είχε προηγηθεί παρέμβαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο ΥΠΠΟ με τη μορφή επιστολής-αιτήματος θεραπείας της απόφασης ώστε να καμφθούν οι αντιρρήσεις και να συνεχιστεί απρόσκοπτα ο κυβερνητικός σχεδιασμός για τα θαλάσσια οικόπεδα-φιλέτα που προορίζονται προς ενεργειακή εκμετάλλευση και για τα οποία το ΚΑΣ πάτησε αρχικά φρένο «για λόγους προστασίας των μνημείων και θέσεων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος». Μάλιστα, όπως αναφέρουν ειδικές ιστοσελίδες-και δεν έχει διαψευστεί– προηγήθηκε επίσης συνάντηση-ακρόαση στο ΥΠΠΟ για την προετοιμασία του εδάφους μια εβδομάδα πριν από τη χθεσινή συνεδρίαση του ΚΑΣ.
Σύμφωνα με τη χθεσινή (4/8/2024) γνωμοδότηση των τακτικών μελών του ΚΑΣ (16 τακτικά μέλη μαζί με τον Γ. Γ. του ΥΠΠΟ Γιώργο Διδασκάλου καθώς και τη νομική σύμβουλο του κράτους στο ΥΠΠΟ ως αναπληρωματικό μέλος) η αίτηση θεραπείας του ΥΠΕΝ έγινε ομόφωνα δεκτή ανάβοντας το πράσινο φως στη δημιουργία υπεράκτιων αιολικών πάρκων τόσο απέναντι στον αρχαιολογικό χώρο του μινωικού ανακτόρου της Ζάκρου, το οποίο μάλιστα είναι υποψήφιο προς ένταξη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, όσο και στην περιοχή της Γυάρου σε μία από τις τρεις θαλάσσιες ζώνες που είχαν αρχικά προταθεί. Με την αιτιολογία ότι οι θαλάσσιες ανεμογεννήτριες δεν θα βρίσκονται σε οπτική επαφή ούτε με τον αρχαιολογικό χώρο της Ζάκρου ούτε με το στρατόπεδο των κρατούμενων στον ιστορικό τόπο της Γυάρου, όπως μεταδίδει το documentonews.gr.
«Αόρατες» ανεμογεννήτριες
Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι τα τακτικά μέλη του ΚΑΣ, ανάμεσα στα οποία βρίσκονται έγκριτοι επιστήμονες όπως ο καθηγητής Μανόλης Κορρές, φαίνεται να πείστηκαν από τις διευκρινίσεις και τα επιχειρήματα των παρισταμένων στη συνεδρίαση εκπροσώπων της ΕΔΕΥΕΠ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων), οι οποίοι προσπάθησαν να παρουσιάσουν τα έργα περίπου ως ….αόρατα, εφόσον, όπως είπαν, σχεδιάζονται να τοποθετηθούν πιο μακριά από την ακτή. Τα μέλη του ΚΑΣ που στην αρχή του Ιουλίου γνωμοδότησαν ότι τα υπεράκτια θαλάσσια πάρκα βρίσκονται «σε άμεση οπτική επαφή» και «σε εγγύτητα» με «κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, προκαλώντας οπτική όχληση και έμμεση βλάβη στα μνημεία», ένα μήνα μετά δεν βλέπουν κανένα ορατό κίνδυνο επειδή έλαβαν τη διαβεβαίωση ότι τα έργα θα τοποθετηθούν στα 9 χλμ μέσα στη θάλασσα στην Κάτω Ζάκρο και στα 10 χλμ στη Γυάρο. Η κύρια αιτιολογία που ακούστηκε στη συνεδρίαση υπέρ της άρσης της απαγόρευσης ήταν ότι «οι ανεμογεννήτριες θα φαίνονται πολύ μικρές στον ορίζοντα σε ύψος 2,5-3 εκατοστά, χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί καμία διαβεβαίωση για τη διάταξη των ανεμογεννητριών στις επιλέξιμες θαλάσσιες ζώνες και χωρίς να μπορεί να δοθεί σε αυτή τη φάση διαβεβαίωση ότι ο αριθμός τους δεν θα αυξηθεί αν οι ενεργειακές ανάγκες το απαιτήσουν. Όπως άλλωστε βλέπουμε να συμβαίνει κατά κόρον με τις χερσαίες ανεμογεννήτριες σε όλη τη χώρα.
Από τον αρχικό σχεδιασμό «γλύτωσε» η Σπιναλόγκα, καθώς η αίτηση θεραπείας δεν περιελάμβανε «βελτιώσεις» στο ανατολικό και νότιο σημείο του ακρωτηρίου Αφορεσμένος, προφανώς επειδή δεν θεωρήθηκε «αναπτυξιακό» να γεμίσει ανεμογεννήτριες η τουριστική περιοχή με τα μεγάλα ξενοδοχεία πέριξ της Ελούντας.
Μη αναστρέψιμες αποφάσεις
Από την άλλη πλευρά, εντύπωση προκάλεσε η επιχειρηματολογία των εκπροσώπων της ΕΔΕΥΕΠ με την «εύλογη αυτοπεποίθηση », όπως ανέφεραν , ότι τα έργα δεν δημιουργούν κανένα πρόβλημα, μη παραλείποντας ωστόσο να επισημάνουν μετ’ επιτάσεως ότι «αν αφαιρεθούν οι υπό συζήτηση περιοχές δεν υπάρχει εθνικό πρόγραμμα και εθνικός ενεργειακός στόχος». Ξεφεύγοντας από τον αυστηρά τεχνοκρατικό ρόλο τους επιχειρηματολόγησαν ακόμα και περί της «αύξησης της επισκεψιμότητας» στις περιοχές απέναντι από τα υπεράκτια αιολικά πάρκα …
Στη συνεδρίαση του ΚΑΣ κατά την οποία ούτε οι χωροθετήσεις των προς έγκριση υπεράκτιων αιολικών πάρκων άλλαξαν ούτε δόθηκαν επαρκείς διαβεβαιώσεις για τον τρόπο ανάπτυξης των ανεμογεννητριών σε αυτές, αλλά απλώς αποσαφηνίστηκαν οι θέσεις των επιλέξιμων περιοχών, πάρθηκαν μη αναστρέψιμες αποφάσεις για τον τόπο μας.
Σε ένα δυστοπικό μέλλον όπου ο ορίζοντας θα γεννά πλωτές ανεμογεννήτριες, τα πλοία θα κάνουν σλάλομ για να πιάνουν λιμάνι και από τις ακτές και τα υψώματα θα αντικρίζουμε το ηλιοβασίλεμα με φόντο φτερά και έλικες, το ΚΑΣ δεν κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Προσδεδεμένο αποφασιστικά στο κυβερνητικό αφήγημα της ενεργειακής ανάπτυξης με κάθε κόστος, δεν κράτησε τα μπόσικα στην προστασία του μεγαλύτερου πλούτου όλων, της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Πάνω που νομίζαμε (αρχικά) ότι θα το έκανε…
Πού δόθηκε εξ αρχής πράσινο φως
Οι υπόλοιπες 16 περιοχές που εγκρίθηκαν από το ΚΑΣ (στη συνεδρίαση στις 10/7/ 2024) με την έγκριση της ΣΜΠΕ για το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων είναι οι εξής:
1. Στη θαλάσσια περιοχή των Διαποντίων Νήσων, 2. Στη θαλάσσια περιοχή της Χίου, 3. Στη θαλάσσια περιοχή των Ψαρών, 4. Στη θαλάσσια περιοχή της Ικαρίας (δύο θέσεις Ικαρία 1, Ικαρία 2) 5. Στη θαλάσσια περιοχή των Αγ. Αποστόλων (Α της νότιας Εύβοιας) 6. Στη θαλάσσια περιοχή της Κύμης, 7. Στη θαλάσσια περιοχή του Αγ. Ευστρατίου (τρεις θέσεις Ευστράτιος 1α , Αγ. Ευστράτιος 1β, Αγ. Ευστράτιος 2), 8. Στη θαλάσσια περιοχή της Δονούσας (δύο θέσεις Δονούσα 1, Δονούσα 2), 9. Στη θαλάσσια περιοχή της Ρόδου, 10. Στη θαλάσσια περιοχή της Κάσου, 11. Στη θαλάσσια περιοχή της Καρπάθου, 12. Στη θαλάσσια περιοχή των Αντικυθήρων, 13. Στη θαλάσσια περιοχή Κρήτη 2β, Κρήτη 3, Κρήτη 4, 15. Στη θαλάσσια περιοχή του Πατραϊκού Κόλπου, 16. Στις δύο θαλάσσιες περιοχές χωροθέτησης πιλοτικών έργων Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, νοτίως της ακτογραμμής της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου και βορείως – βορειοανατολικώς της Σαμοθράκης.
