Απόφαση “κόλαφος” του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ηρακλείου για μηνύσεις / αγωγές με αβάσιμο χαρακτήρα προς εκφοβισμό
Πανηγυρική δικαίωση της έντυπης “Νέα Κρήτη” και του neakriti.gr ύστερα από μήνυση του αντιδημάρχου Κώστα Βαρδαβά – Στις 4 Μαΐου 2023, με απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ηρακλείου, αθωώθηκε πανηγυρικά ο πρόεδρος του Ομίλου “ΚΡΗΤΗ TV” Αντώνης Δημητρίου, μετά από αβάσιμη μήνυση του αντιδημάρχου Ηρακλείου Κωνσταντίνου Βαρδαβά
Το φαινόμενο SLAPP (ακρωνύμιο από τα αρχικά των λέξεων Strategic Lawsuit Against Public Participation) είναι ουσιαστικά αβάσιμες μηνύσεις/αγωγές με στόχο να εκφοβίσουν, εκβιάσουν, τη σιωπή και την αποχή από την άσκηση δημόσιας κριτικής σε βάρος προσώπων με δημόσιο αξίωμα και θεσμικό ρόλο, από πρόσωπα, φορείς, ακτιβιστές και κυρίως δημοσιογράφους.
Σε ελεύθερη μετάφραση, παραπέμπουν σε ποινικές στρατηγικές για να αποθαρρύνουν την ενασχόληση με τα κοινά και την άσκηση δημόσιας κριτικής σε θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος και προστασίας του κοινού καλού. Ο σκοπός του SLAPP είναι απλός: Να “κόψουν τον βήχα” και εντέλει να λογοκρίνουν φωνές που ασκούν δημόσια κριτική. Τα “θύματα” που υπόκεινται σε μηνύσεις και αγωγές τύπου SLAPΡ υπόκεινται σε μια μήνυση/αγωγή που έχει σκοπό να λογοκρίνει, να εκφοβίσει και να φιμώσει όσους ασκούν κριτική, επιβαρύνοντάς τους με το κόστος της νομικής τους υπεράσπισης μέχρις ότου εγκαταλείψουν την κριτική ή την αντίθεσή τους.
Τα θύματα του SLAPP στοχεύονται μέχρι που αργά ή γρήγορα αποθαρρύνονται, αποκαρδιώνονται και… σωπαίνουν, μέθοδο που οι έχοντες κάθε μορφής εξουσία ασκούν κατά κόρον σε βάρος των δημοσιογράφων και της ερευνητικής δημοσιογραφίας, που ασκεί δημόσια κριτική και ελέγχει την όποια εξουσία. Μιλάμε στην ουσία για ένα ιδιότυπο νομικό “μπούλινγκ”, που τα τελευταία χρόνια έχει προβληματίσει, καθώς είναι κάτι περισσότερο από πασιφανές ότι “απειλεί” άμεσα το καθολικό αίτημα για διαφάνεια και συνέπεια και εντέλει την ίδια τη Δημοκρατία.
Ο τυπικός ενάγων μιας τέτοιας μήνυσης ή αγωγής SLAPP συνήθως δεν περιμένει να την κερδίσει. Οι στόχοι του ενάγοντος έχουν επιτευχθεί αν ο εναγόμενος υποκύψει στον φόβο, την τρομοκράτηση, τα αυξανόμενα δικαστικά έξοδα ή απλώς την εξάντληση και εγκαταλείψει την κριτική. Γι’ αυτό η συνήθης πρακτική του μηνυτή είναι οι διαρκείς πιέσεις και δικαστικές εκκρεμότητες, ως εκεί που δεν πάει άλλο, με στόχο την πολυετή “ομηρία” έως φίμωση του “κατηγορουμένου”.
Μία μήνυση ή αγωγή SLAPP μπορεί, επίσης, να εκφοβίσει άλλους και να τους αποτρέψει από τη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο και την κριτική.
Το φαινόμενο και στην Ευρώπη τείνει να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, καθώς πρόσωπα με δημόσιες θέσεις, που δεν αντέχουν σε κριτική και έλεγχο των πεπραγμένων τους, προχωρούν σε SLAPP. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη η Ε.Ε. έχει λάβει πρωτοβουλία για σχετική νομοθετική παρέμβαση, συγκεκριμένα με την πρόταση Οδηγίας υπό τον τίτλο “Δράση της Ε.Ε. κατά της καταχρηστικής προσφυγής στη Δικαιοσύνη (στρατηγικές μηνύσεις/αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού – SLAPP), με στόχο δημοσιογράφους και υπερασπιστές δικαιωμάτων”.
Η πρόταση «αποσκοπεί στην προστασία δημοσιογράφων και ακτιβιστών των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, στο πλαίσιο στρατηγικών μηνύσεων/αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού (SLAPP). Πρόκειται για αγωγές που κατατίθενται κατά των προσώπων αυτών, με σκοπό να αποτραπεί η ενημέρωση του κοινού και η υποβολή εκθέσεων σχετικά με ζητήματα δημόσιου συμφέροντος».
Από τον Μάρτιο του 2021 με τη σύσταση του Expert Group Αgainst SLAPP, που εντάχθηκε στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τη Δημοκρατία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Κομισιόν δηλαδή, φιλοδοξεί να αποκτήσει το φόρουμ εκείνο, μέσω του οποίου θα λαμβάνει την ειδική γνώση για το επικίνδυνο αυτό φαινόμενο.
Οι μεγάλες νίκες κατά του SLAPP σε δικαστήρια περιφερειακών πόλεων, όπως το Ηράκλειο
Κι αν όλα αυτά ακούγονται ως θεωρίες, στην πράξη είναι κάτι περισσότερο από παρήγορο το γεγονός ότι τον ρόλο να διασφαλίσουν την ελευθερία της έκφρασης και του λόγου και εντέλει τα δημοκρατικά δικαιώματα που εκπορεύονται από το Σύνταγμα και τις επιταγές του καταφέρνουν να επιτελούν περιφερειακά δικαστήρια της χώρας. Ανάμεσά τους και το Ηράκλειο, που το τελευταίο διάστημα, σε μια σειρά υποδειγματικών ακροαματικών διαδικασιών, οι δικαστές του βάζουν εμφατικό stop σε τέτοιου είδους πρακτικές, που επιχειρούν πρόσωπα με δημόσιες θέσεις ή αξιώματα κάθε βαθμού, τοπικά ή και κεντρικά.
Μία από αυτές τις υποθέσεις αφορά και στην εφημερίδα μας, τη “Νέα Κρήτη” και το neakriti.gr, και αποτελεί και την πιο πρόσφατη απόφαση ενός ταπεινού μεν Τριμελούς Πλημμελειοδικείου του Ηρακλείου, αλλά εξόχως εκκωφαντικού για τα μηνύματα που εξέπεμψε ως προς το δικαίωμα της ελεύθερης άσκησης του συνταγματικού δικαιώματος στην ελευθερία έκφρασης του Τύπου και των δημοσιογράφων, ως αυταπόδεικτου του ρόλου τους στην άσκηση κριτικής και ελέγχου προσώπων με δημόσια αξιώματα και για θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος και συμφέροντος.
Στη σημασία αυτής της απόφασης και στους συμβολισμούς που περιλαμβάνει, συνυπολογίστε και τις επανειλημμένες καταδίκες της χώρας μας από το Δικαστήριο του Στρασβούργου για παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ για την ελλιπή προστασία της ελευθερίας της έκφρασης από την ελληνική νομολογία. Μόνο έτσι θα βγάλετε το καθαρό συμπέρασμα ότι, όταν υπάρχει γενναιότητα και οι δικαστικές αποφάσεις έρχονται να ευθυγραμμιστούν με τα όσα προστατεύουν οι συνταγματικοί κανόνες, τότε ένα περιφερειακό δικαστήριο με αποφάσεις του μπορεί να δείξει τον δρόμο σε πανελλήνια διάσταση.
Μια απόφαση- “κόλαφος”
Στις 4 Μαΐου 2023, με απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ηρακλείου, αθωώθηκε πανηγυρικά ο πρόεδρος του Ομίλου “ΚΡΗΤΗ TV” Αντώνης Δημητρίου, μετά από αβάσιμη μήνυση του αντιδημάρχου Ηρακλείου Κωνσταντίνου Βαρδαβά, μετά από μια συγκλονιστική εισήγηση ως προς την αλήθεια των γεγονότων και το δικαίωμα στην άσκηση κριτικής από τους συντάκτες της έντυπης «Νέα Κρήτη» και του neakriti.gr, ακόμη και με οξύτητα, σκώμμα στην κριτική και τον έλεγχο ενός δημόσιου προσώπου, από την εισαγγελέα της έδρας, την οποία υιοθέτησε πλήρως το δικαστήριο.
Η εισαγγελέας αιτιολόγησε πλήρως την πρότασή της με το σκεπτικό ότι όλα όσα ανεγράφησαν στα ελεγχόμενα από το δικαστήριο σχόλια της εφημερίδας “Νέα Κρήτη” και του neakriti.gr ήταν αληθινά, ουδέν ψευδές, ακόμη και οι αιχμηρές και δηκτικές καταγραφές αποτελούν σχόλια που συντάχθηκαν από το δικαιολογημένο ενδιαφέρον των δημοσιογράφων στο πλαίσιο ενημέρωσης του κοινού για τη δράση ενός δημόσιου προσώπου, όπως είναι ο αντιδήμαρχος Ηρακλείου, που ενδιαφέρει το κοινωνικό σύνολο.
Μετά από δημοσιογραφική έρευνα δημοσιογράφων της εφημερίδας “Νέα Κρήτη” και του neakriti.gr, σε επαφή με ευρύ κύκλο προσώπων, διαπιστώθηκαν κρίσιμα πραγματικά περιστατικά, τα οποία αφορούσαν στη συμπεριφορά του Κωνσταντίνου Βαρδαβά ως αντιδημάρχου. Τα περιστατικά αυτά κατέδειξε σε σχόλιά της η εφημερίδα, για ενημέρωση του αναγνωστικού της κοινού.
Ο Κώστας Φ. Βαρδαβάς Αντιδήμαρχος Ηρακλείου.
Η κρίση του δικαστηρίου – Αληθή γεγονότα οι αποκαλύψεις της «Νέα Κρήτη» και του neakriti.gr
Το δικαστήριο του Ηρακλείου έκρινε πανηγυρικά και, υιοθετώντας πλήρως την εισήγηση της εισαγγελικής λειτουργού της Έδρας, ότι:
– Ήταν αληθές το δημοσίευμα της εφημερίδας μας «Νέα Κρήτη» και του neakriti.gr, πως τον Αύγουστο του 2018 ο αντιδήμαρχος Ηρακλείου και, μεταξύ άλλων, και πρόεδρος της ΑΑΗ Α.Ε. ΟΤΑ, που διαχειρίζεται τις αθλητικές υποδομές του Δήμου Ηρακλείου, σύναψε προσωπική συμφωνία με τον πρόεδρο της Επιτροπής Μπάσκετ του Ερασιτέχνη ΟΦΗ και υπεύθυνο τοπικού τηλεοπτικού σταθμού, για μεταφορά της ομάδας από τις εγκαταστάσεις της στο ΒΑΚ στο κλειστό του Δήμου στα Δύο Αοράκια, χωρίς να έχει προηγηθεί εισήγηση, συνεδρίαση, συζήτηση και απόφαση του Δ.Σ. της ΑΑΗ Α.Ε. ΟΤΑ, στο οποίο είναι πρόεδρος, με την τήρηση πρακτικών αλλά και τη σχετική ανάρτηση στη “Διαύγεια” σχετικής απόφασης με τους όρους παραχώρησης του κλειστού γηπέδου στα Δύο Αοράκια. Μάλιστα, στην ακροαματική διαδικασία καταδείχτηκε ότι, έξω από κάθε θεσμική λειτουργία του Δ.Σ. της δημοτικής εταιρείας, ο αντιδήμαρχος Ηρακλείου σύναψε τη συμφωνία με εντελώς επαχθείς όρους, μεταξύ των οποίων να εισπράττει 15 ευρώ ημερησίως για 8 μήνες για την παραχώρηση αυτή, προσφέροντας μια γκάμα υπηρεσιών που σε άλλους συλλόγους χρεώνονταν από 300 έως 500 ευρώ ημερησίως. Υπηρεσίες όπως κεντρικό κλειστό γήπεδο, βοηθητικό για προπονήσεις, κυλικεία, αποδυτήρια, ηλεκτρονικούς πίνακες σκορ και χρόνου, ντους, προσωπικό φύλαξης, χώρους στάθμευσης, προσωπικό λειτουργίας των χώρων, ηλεκτρικό ρεύμα και νερό με 15 ευρώ ημερησίως.
Αίσθηση προκάλεσε ότι η σύμβαση αυτή, όπως ειπώθηκε στην ακροαματική διαδικασία, ουδέποτε αναρτήθηκε, παρά την υποχρεωτικότητα από το 2011 για θεσμούς όπως οι Δήμοι και οι εταιρείες τους, στη “Διαύγεια”, θεσμό κατοχύρωσης της διαφάνειας και του ελέγχου των αποφάσεων του κάθε βαθμού εξουσίας. Δεν αναρτήθηκε, γιατί ουδέποτε υπήρξε τέτοια συζήτηση και απόφαση στο Δ.Σ. της ΑΑΗ Α.Ε. ΟΤΑ, αλλά προσωπική συμφωνία του προέδρου της και αντιδημάρχου Ηρακλείου με τον εκπρόσωπο της ερασιτεχνικής ομάδας, που όλως τυχαίως, ως υπεύθυνος τοπικού τηλεοπτικού σταθμού, πύκνωσε τις εμφανίσεις τού εν λόγω αντιδημάρχου στον συγκεκριμένο σταθμό και ενώ πλέον εισερχόμασταν σε προεκλογική χρονιά για τις δημοτικές εκλογές του 2019.
Μάλιστα, εν αντιθέσει με αυτή τη σύμβαση, που ποτέ δεν είδε το φως της “Διαύγειας”, η ανανέωσή της στην εκλογική χρονιά του 2019 αναρτήθηκε στη “Διαύγεια” με επίκληση σε όρους και τίμημα της αρχικής του 2018, που ποτέ όμως δε δημοσιοποιήθηκε, ως όφειλε, αν πράγματι υπήρχε απόφαση του Δ.Σ. της ΑΑΗ Α.Ε. ΟΤΑ του Δήμου Ηρακλείου. Ακόμη χειρότερα που ο μηνυτής, μετά από 6 αναβολές εκδίκασης της υπόθεσης με υπαιτιότητά του, εμφανίστηκε στο δικαστήριο για να υποστηρίξει ότι η σύμβαση καταχωρίστηκε στο TAXISnet ως εμπορική συμφωνία της ΑΑΗ Α.Ε. ΟΤΑ (!).
Δηλαδή, ο αντιδήμαρχος, αν και έχει απόλυτη γνώση της σπουδαιότητας της υποχρεωτικότητας από το 2011 της ανάρτησης στη “Διαύγεια” για λόγους διαφάνειας, δημόσιου ελέγχου και έρευνας, διαφορετικά απαγορεύεται η εκτέλεσή τους ως συμβάσεις, ουσιαστικά ζητούσε από τους δημοσιογράφους της εφημερίδας μας και του neakriti.gr να είναι γνώστες και κάτοχοι των κωδικών εισόδου στη φορολογική ταυτότητα της δημοτικής εταιρείας και της εμπορικής πράξης που σύναψε ο ίδιος με τον εκπρόσωπο μιας αθλητικής ομάδας!
– Ήταν αληθές το δημοσίευμά μας, πως ο ίδιος ο αντιδήμαρχος Ηρακλείου εμφανίστηκε να μεσολαβεί τηλεφωνικά για να πειστεί εκλιπών πλέον παράγοντας ερασιτεχνικού αθλητισμού, με μεγάλη κοινωνική προσφορά, να κλείσει συμφωνία με τον ίδιο πάλι τότε πρόεδρο της Επιτροπής του Ερασιτέχνη ΟΦΗ στο μπάσκετ και εκπρόσωπο τηλεοπτικού σταθμού, ώστε να καλύψει με χορηγίες των 20 χιλιάδων ευρώ την ομάδα μπάσκετ του ΟΦΗ και με άλλες 20 χιλιάδες ευρώ την τηλεοπτική κάλυψη των αγώνων του, από τον τηλεοπτικό σταθμό που ήταν επίσης υπεύθυνος ο πρόεδρος της Επιτροπής Μπάσκετ του Ερασιτέχνη ΟΦΗ και μάλιστα καθ’ οδόν για το ραντεβού του εκλιπόντα εν δυνάμει χορηγού στον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό που εκπροσωπούσε.
– Ήταν αληθές το δημοσίευμά μας για τη μεθόδευση του αντιδημάρχου Ηρακλείου μετονομασίας της οδού Κονίτσης στον Πόρο σε οδό “Φαίδωνα Βαρδαβά”, στη μνήμη του πατέρα του, αειμνήστου ομοίως αντιδημάρχου Ηρακλείου, οδό που σχετίζεται με την οικία της οικογένειας, αντί να επιλεχθεί γι’ αυτήν την τιμή άλλη οδός της πόλης και ενδεχομένως μέχρι τότε ανώνυμη. Μια μεθόδευση που ξεσήκωσε τότε “θύελλα” διαμαρτυριών κατοίκων της οδού και της περιοχής, όπως και επιχειρηματιών επί της οδού για τη ζημία που θα τους επέφερε η μετονομασία του δρόμου. Κυρίως όμως, επειδή “έσπαγε” μια ιστορική ενότητα δρόμων στον Πόρο, με ονοματοθεσίες αφιερωμένες στο έπος του ’40- ’41 και τη διακριτή συνεισφορά και των Κρητικών σε αυτό το έπος, με οδούς τιμής, όπως Κονίτσης, Φλωρίνης, Κορυτσάς, Αργυροκάστρου, Κατεχάκη, κ.ά.
Το δημοσίευμα αυτό στις 7 Σεπτεμβρίου του 2018, διόλου τυχαία είναι και η ημερομηνία της κατάθεσης μήνυσης του αντιδημάρχου Ηρακλείου και μάλιστα απευθείας στον πρόεδρο του Ομίλου που υπάγεται η “Νέα Κρήτη” και το neakriti.gr, Αντώνη Δημητρίου, είναι και η απτή απόδειξη του τύπου μήνυσης/αγωγής SLAPP, αφού συνοδεύτηκε με αναρτήσεις του στα προσωπικά του μέσα κοινωνικής δικτύωσης και με την ευθεία απειλή αναγραφή «θα τους τελειώσω… τελειώσατε και άλλα κοσμητικά επίθετα για τη δημοσιογραφία».
Δικαίωση των δημοσιογράφων του ομίλου – Μια απόφαση που θωρακίζει την ελευθεροτυπία
Η απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ηρακλείου στις 4 Μαΐου ξεσκέπασε πλήρως την αλήθεια των γεγονότων, προς μεγάλη λύπη του αντιδημάρχου Ηρακλείου. Κυρίως όμως κατέδειξε ότι οι μεγάλες μάχες κατά της βιομηχανίας των μηνύσεων/αγωγών SLAPP, με στόχο να εκφοβίσουν και να φιμώσουν τον ρόλο της δημοσιογραφίας, ως προς τον έλεγχο και την κριτική ακόμη και με οξύτητα προσώπων με δημόσιες θέσεις και αξιώματα, όσο υπάρχουν ακόμη δικαστές στο Ηράκλειο, κερδίζονται σε περιφερειακά δικαστήρια, που μπορεί να μην έχουν την άνεση και την πολυτέλεια των Βρυξελλών, έχουν όμως την κρίση και την αποφασιστικότητα των δικαστών και των εισαγγελικών λειτουργών, μέσα από τον νόμο, να προασπιστούν την ελευθεροτυπία και τη συνταγματικά κατοχυρωμένη θέση των δημοσιογράφων να ελέγχουν και να κριτικάρουν την κάθε μορφή εξουσίας.
Η αθωωτική αυτή απόφαση προστίθεται σε μια σειρά άλλων ανάλογων υποθέσεων του Ηρακλείου, για άλλους δημοσιογράφους και ΜΜΕ, ομοίως σχετικά πρόσφατες με μηνύσεις/αγωγές SLAPP, από άλλα δημόσια πρόσωπα και της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Γεγονός που ήδη προκαλεί το ενδιαφέρον όλου του δημοσιογραφικού κόσμου της χώρας, των ΜΜΕ, αλλά και φορέων, ακτιβιστών και πανεπιστημιακών, που είτε ασκούν δημόσια κριτική, είτε αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα τέτοιων αποφάσεων για την ίδια τη Δημοκρατία, βασικό συστατικό της οποίας είναι η ελευθερία της έκφρασης και της ελευθεροτυπίας.
Πηγή: Νέα Κρήτη
