H αμερικανική πλευρά φέρεται, κατά την Καθημερινή, πως «εξέφρασε προς την ελληνική πλευρά επιφυλάξεις ως προς την οικονομική βιωσιμότητα του σχεδιαζόμενου αγωγού East Med», ενώ παράλληλα δηλώνει πως πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στα διασυνδετήρια καλώδια παροχής ηλεκτρικής ενέργειας – Με νεότερη δήλωση το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκφράζει τη συνέχιση της στήριξής του στο σχήμα 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ + ΗΠΑ) – Αποστάσεις κρατά και η Κομισιόν – Τι απάντησε ο Γ. Οικονόμου σε σχετική ερώτηση
Ανοιχτές επιφυλάξεις εκφράζουν πλέον οι ΗΠΑ για την κατασκευή του αγωγού EastMed που θα μετέφερε φυσικό αέριο από το Ισραήλ μέσω Κύπρου στην Ελλάδα κι από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η αμερικανική στάση θεωρετία πως ναρκοθετεί ουσιαστικά «όχι τόσο την υλοποίηση, η οποία εκ των πραγμάτων εθεωρείτο δύσκολη, αλλά και την πολιτική χρησιμότητά του», όπως γράφει η Καθημερινή, ενώ σχετική αναφορά αναγκάστηκε να κάνει σήμερα, Δευτέρα, και ο Γ. Οικονόμου.
Τι συνέβη
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υποστηρίζουν πλέον την κατασκευή του αγωγού EastMed καθώς το ενδιαφέρον/συμφέρον τους μετατοπίζεται τώρα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σύμφωνα με δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ», αναφέρει το Euractiv.com, ενώ η «Καθημερινή» επικαλούμε διπλωματικές πηγές αναφέρει πως «η αμερικανική πλευρά εξέφρασε προς την ελληνική πλευρά επιφυλάξεις ως προς την οικονομική βιωσιμότητα του σχεδιαζόμενου αγωγού East Med». Και προσθέτει: «Σύμφωνα με πληροφορίες τις οποίες έχει στη διάθεσή της η «Κ», η κοινοποίηση των αμερικανικών απόψεων για τον East Med έχει γίνει και στα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη (Κύπρος, Ισραήλ) και έχει ως βασικό επιχείρημα τη γενικότερη απόφαση των ΗΠΑ να μη στηρίζουν ενεργειακά projects τα οποία δεν είναι πράσινα (green friendly). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι ΗΠΑ επανέλαβαν τη στήριξή τους για τους αγωγούς από Ελλάδα προς Βουλγαρία και Βόρεια Μακεδονία». Παράλληλα, «η Ουάσιγκτον στηρίζει πλήρως τα σχέδια για διασυνδετήρια καλώδια παροχής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, αλλά και Κύπρου – Ισραήλ και Ελλάδας.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, προσθέτει η Καθημερινή, «η ελληνική πλευρά σημείωσε σχετικά με τον East Med «ότι συγκρατεί τις απόψεις αυτές», επισημαίνοντας ότι το έργο αυτό έχει αναδειχθεί από την Ε.Ε. ως «ιδιαίτερης σημασίας». «Οποιαδήποτε απόφαση προφανώς θα λάβει υπόψη την καθοριζόμενη από την αγορά προϋπόθεση της οικονομικής βιωσιμότητας του έργου», προστίθεται. Οπως είναι φυσιολογικό, οι αμερικανικές απόψεις έχουν θορυβήσει τη Λευκωσία, η οποία έχει προσδώσει στον East Med πολύ μεγάλη πολιτική σημασία».
Μερική αναδιατύπωση
Σήμερα, ωστόσο, η αμερικανική πλευρά φαίνεται πως προχώρησε σε μερική αναδιατύπωση, παραμένοντας όμως σε τροχιά αποστασιοποίησης. Ετσι, ενώ δηλώνει πως «οι HΠΑ συνεχίζουν να στηρίζουν ενεργά περιφερειακές προσπάθειες ενίσχυσης της συνεργασίας και της σταθερότητας, όπως το σχήμα 3+1 στο οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα, το Ισραήλ», παράλληλα επαναλαμβάνει πως «η Ουάσιγκτον δίνει έμφαση στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας που θα προετοιμάσουν την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για την μετάβαση στη νέα ενεργειακή εποχή»
Όπως γράφει πάλι η Καθημερινή:
«Απαντώντας σε ερώτηση των Ελλήνων ανταποκριτών, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν δεσμευμένες στο σχήμα περιφερειακής συνεργασίας 3+1 και ότι θεωρούν την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Ωστόσο, σημείωσε ότι η Ουάσιγκτον δίνει έμφαση στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας που θα προετοιμάσουν την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για την μετάβαση στη νέα ενεργειακή εποχή.
Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, «σε μια εποχή που η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης είναι -περισσότερο από ποτέ- ζήτημα εθνικής ασφάλειας, δεσμευόμαστε να εμβαθύνουμε τις περιφερειακές μας σχέσεις και να προωθήσουμε της τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Οι HΠΑ συνεχίζουν να στηρίζουν ενεργά περιφερειακές προσπάθειες ενίσχυσης της συνεργασίας και της σταθερότητας, όπως το σχήμα 3+1 στο οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ συμμετέχουν. Παραμένουμε προσηλωμένοι στη φυσική διασύνδεση ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη».
Η δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ
Στη δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αναφέρονται συγκεκριμένα τα εξής:
«Σε μια εποχή που η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης είναι -περισσότερο από ποτέ- ζήτημα εθνικής ασφάλειας, δεσμευόμαστε να εμβαθύνουμε τις περιφερειακές μας σχέσεις και να προωθήσουμε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να υποστηρίζουν σθεναρά τις περιφερειακές προσπάθειες που ενισχύουν και προάγουν τη συνεργασία και την περιφερειακή σταθερότητα, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού 3+1 στον οποίο συμμετέχουν η Κυπριακή Δημοκρατία (ROC), η Ελλάδα, το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Παραμένουμε προσηλωμένοι στη φυσική διασύνδεση της ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη. Μεταθέτουμε το ενδιαφέρον στις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας που μπορούν να υποστηρίξουν τόσο το φυσικό αέριο όσο και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Υποστηρίζουμε έργα όπως η σχεδιαζόμενη διασύνδεση EuroAfrica από την Αίγυπτο προς την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα, και την προτεινόμενη διασύνδεση EuroAsia για τη σύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ευρώπης. Τέτοια έργα όχι μόνο θα συνδέουν ζωτικής σημασίας αγορές ενέργειας, αλλά θα βοηθούν επίσης στην προετοιμασία της περιοχής για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια».
Επιφυλάξεις και από την Κομισιόν
Ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed είναι ένα «περίπλοκο» έργο το οποίο θα πρέπει να λάβει επίσης υπόψη του τη νέα στρατηγική της ΕΕ για την απαλλαγή από τον άνθρακα και τη μελλοντική ζήτηση φυσικού αερίου, πηγή της ΕΕ είπε στη EURACTIV Ελλάδος, που επισημαίνει σε δημοσίευμά του:
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποτίθεται ότι θα είχε δημοσιεύσει μέχρι το τέλος του 2021 μια μελέτη που θα διερευνούσε την εμπορική και οικονομική σκοπιμότητα του έργου. Ωστόσο, αυτό δεν έγινε. Επίσημα, πηγές της Κομισιόν αποδίδουν την καθυστέρηση στην πανδημία. Ανεπίσημα, πηγές κάνουν λόγο για μια περίπλοκη κατάσταση.
Συγκεκριμένα, αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε στη EURACTIV ότι ο EastMed είναι ένα «πολύπλοκο έργο» και ότι για να μπορέσει να προσδιοριστεί η εμπορική του βιωσιμότητα, η αξιολόγηση πρέπει να αντικατοπτρίζει τους στόχους της ΕΕ ως προς την απαλλαγή από τον άνθρακα και τη μελλοντική ζήτηση φυσικού αερίου.
«Η ανάλυση της Επιτροπής από την αξιολόγηση των επιπτώσεων του κλιματικού στόχου δείχνει ότι η αμείωτη χρήση του φυσικού αερίου δεν είναι συμβατή με τον μακροπρόθεσμο στόχο της απαλλαγής από τον άνθρακα», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Πρόσθεσε μάλιστα ότι η μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα θα βασιστεί σε ένα ευρύ φάσμα ενεργειακών πηγών και τεχνολογικών λύσεων, καθώς και στην εξυπνότερη χρήση των υφιστάμενων φυσικών πόρων.
Ο αξιωματούχος της ΕΕ εξήγησε, επίσης, ότι παρόλο που οι Βρυξέλλες βλέπουν σήμερα το ρόλο του φυσικού αερίου ως μεταβατικό καύσιμο, η κύρια εστίαση της χρηματοδότησης της ΕΕ θα είναι προς τις επενδύσεις σε εκείνες τις ενεργειακές λύσεις οι οποίες θα εγγυώνται την προστασία του κλίματος όπως τα απαλλαγμένα από τις εκπομπές άνθρακα αέρια σαν το υδρογόνο.
«Τα αέρια με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, όπως το υδρογόνο, το βιοαέριο και το συνθετικό αέριο, θα πρέπει να αντικαταστήσουν σταδιακά το φυσικό αέριο. Αυτό που θα είναι το κλειδί είναι ότι οι υποδομές που διαθέτουμε ή αυτές στις οποίες επενδύουμε να είναι έτοιμες να υποστηρίξουν αυτούς τα νέα ενεργειακά φορτία», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Άλλη πηγή, που παρακολουθεί στενά το εν λόγω θέμα, δήλωσε ότι το μείγμα φυσικού αερίου της ΕΕ θα αλλάξει σημαντικά στο πλαίσιο του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας για το 2050. «Η κατανάλωση φυσικού αερίου θα μειωθεί κατά 66-71% και η ζήτηση για ανανεώσιμα και χαμηλών εκπομπών άνθρακα αέρια, ιδίως βιοαέριο, υδρογόνο και συνθετικό αέριο, θα αυξηθεί περίπου στο διπλάσιο της ζήτησης για φυσικό αέριο», δήλωσε συγκεκριμένα η πηγή. «Ως εκ τούτου, η εμπορική βιωσιμότητα του Eastmed θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό, μεταξύ άλλων παραγόντων, από το πόσο φυσικό αέριο θα υπάρχει τελικά στην περιοχή που θα μπορεί να μεταφερθεί στην Ελλάδα και την Ιταλία και ποια θα είναι η ζήτηση για εισαγωγές», κατέληξε η πηγή».
Γ. Οικονόμου: Ήξεις-αφήξεις, «η Ελλάδα στηρίζει και εναλλακτικές οδεύσεις»
O κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Οικονόμου, κλήθηκε στη σημερινή ενημέρωση των δημοσιογράφων να τοποθετηθεί για το ζήτημα, ερωτώμενος συγκεκριμένα: «το State Department χαρακτήρισε μη οικονομικό και περιβαλλοντολογικά βιώσιμο έργο την κατασκευή του EastMed και παράλληλα μια πηγή της Κομισιόν στην ιστοσελίδα Euroactive, θεωρεί το έργο εξαιρετικά περίπλοκο. Και οι δύο αναφορές ωφελούν τη στρατηγική της Τουρκίας. Η κυβέρνηση, που έχει επενδύσει και ενεργειακά και διπλωματικά σε αυτήν την κατασκευή του αγωγού, θα αλλάξει στρατηγική; Αλλάζει τα πλάνα της η Κυβέρνηση για το θέμα του EastMed;»
Ο Γ. Οικονόμου, ενώ αρχικά δήλωσε πως «η κυβέρνηση, από την πρώτη στιγμή, έχει στηρίξει το εγχείρημα του EastMed», έσπευσε να προσθέσει πως «ταυτόχρονα, όμως, έχει στηρίξει και στηρίζει μια σειρά από εναλλακτικές οδεύσεις, οι οποίες ενδεχομένως είναι οικονομικά και τεχνολογικά πολύ πιο βιώσιμες και τεχνικά εφικτές», ενώ στη συνέχεια έκανε αναφορές στην αγορα που «αποφασίζει» για τις καλύτερες λύσεις» άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην προχωρήσει το έργο:
«Η κυβέρνηση δεν είναι αυτή που αποφασίζει ποια λύση είναι οικονομικά και τεχνικά εφικτή. Αυτό το αποφασίζει η αγορά. Σε κάθε περίπτωση, όμως, αυτό που έχει σημασία είναι ότι η χώρα μας δεν είναι παραγωγός. H χώρα μας είναι ένας ισχυρός διαμετακομιστικός κόμβος, ρόλο που θα τον έχει, ανεξαρτήτως του ποια διαδικασία όδευσης θα επιλεγεί. Στην κατεύθυνση αυτή κινείται η πολιτική μας -η ενεργειακή μας πολιτική, η εξωτερική μας πολιτική- όλο το προηγούμενο διάστημα. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται το έργο της μονάδας στην Αλεξανδρούπολη. Η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί -και θα μετατραπεί- σε κόμβο φυσικού αερίου, αλλά και ηλεκτρικής ενέργειας προς την Ευρώπη, ανεξαρτήτως των οδεύσεων και των αγωγών που θα προχωρήσουν».
Και ο Γ. Οικονόμου πρόσθεσε, προτεραιοποιώντας την ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο: «Να σας πω, επίσης, με αφορμή την ερώτηση αυτή, ότι η κυβέρνηση προωθεί πολύ ενεργά το project της ενέργειας με την Αίγυπτο, στο οποίο συμμετέχει και η Κύπρος και ειδικότερα σε προγράμματα ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Θυμάστε ότι πολύ πρόσφατα είχαμε την υπογραφή σχετικής συμφωνίας. Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να είναι εφικτές μετά την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο, το προηγούμενο διάστημα. Αναδεικνύεται, λοιπόν, η πολλαπλή σημασία αυτής της κίνησης και η ενέργεια αυτής της διασύνδεσης μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας για τη μεταφορά καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι πολύ σημαντική, όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη, με δεδομένο ότι είναι η πρώτη συμφωνία μεταφοράς ενέργειας από την Αφρική δια της Ελλάδας στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, η χώρα μας ως διαμετακομιστικός κόμβος μεταφοράς ενέργειας, θα έχει αυτό το ρόλο, ανεξαρτήτως ποιοι αγωγοί θα προχωρήσουν και ποιες οδεύσεις θα προκριθούν. Το ρόλο αυτό η χώρα θα τον διαδραματίσει. Και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία.
