Της Ελευθερίας Μηλάκη
Διάβασα στο candiadoc για την περίπτωση του γιου βιομήχανου που επέστρεψε από το εξωτερικό για να εργαστεί στις επιχειρήσεις του πατέρα του και την οποία ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης παρουσίασε ως brain gain, δηλαδή το αντίθετο του brain drain, που έφευγαν οι νέοι στο εξωτερικό για να βρουν δουλειά. Είναι αλήθεια ότι αυτό τον όρο, brain gain τον είχα συναντήσει και σε διάφορα γυναικεία περιοδικά.
Το ότι γράφονται πολλά ψέματα, είναι γνωστό. Όμως πλέον τα ψέματα είναι όλο και πιο ξεδιάντροπα, ενώ αυτοί που τα ξεστομίζουν είναι όλο και πιο επίσημοι ή ακριβοπληρωμένοι. Διαβάζοντας λοιπόν ένα σχετικό αφιέρωμα σε ένα γυναικείο περιοδικό, αναρωτήθηκα, πώς είναι δυνατόν να μας παρουσιάζουν ως brain gain, success stories κτλ τις ιστορίες ανθρώπων που πρώτον «δεν έχουν ανάγκη να ζήσουν από τη δουλειά τους» και δεύτερον, έχουν άφθονη χρηματοδότηση, από γονείς ή από αλλού, για να πραγματοποιήσουν τις επιχειρηματικές τους ιδέες, χωρίς να τους ανησυχεί καθόλου το αν θα αποτύχουν ή όχι, γιατί δεν θα εξαρτάται από αυτό η ζωή τους. Εκτός από αυτό, όταν κάποιος επιχειρεί έχοντας στη διάθεσή του επαρκείς πόρους, είναι και πολύ πιο πιθανό να επιτύχει, προσθέτοντας έτσι περισσότερο πλούτο στον ήδη υπάρχοντα. Δεν μας ενδιαφέρουν όλοι αυτοί. Εμένα με ενδιαφέρουν όσοι θέλουν να είναι ανεξάρτητοι, να κρατήσουν ή να δημιουργήσουν τη δική τους προσωπική ή οικογενειακή επιχείρηση, να ασκήσουν ανεξάρτητα ένα επάγγελμα το οποίο συχνά το έμαθαν με μακροχρόνιες σπουδές και μελέτη.
Επίσης αυτό που με εντυπωσίασε πολύ αρνητικά είναι ότι σχετικά δημοσιεύματα παρηγορούν τις γυναίκες για την ανεργία τους, χαΐδεύοντάς τους τα αυτιά, ότι δήθεν «εμείς είμαστε γυναίκες, δεν νιώθουμε υποχρεωμένες να είμαστε… κουβαλήτριες»… Και συνεχίζουν, για να αποθεώσουν τις επιχειρηματικές ιδέες που πραγματοποιούν με επιτυχία διάφορες πλούσιες νοικοκυρές, οι οποίες, με αξιοθαύμαστο τρόπο «ισορροπούν» ανάμεσα σε καριέρα και οικογένεια, ενώ άλλες είναι τόσο έμπειρες στο θέμα της επιτυχίας που δεν διστάζουν να προσφέρουν και… σεμινάρια life coaching, wellness και τα λοιπά. Και πολύ καλά κάνουν, συγχαρητήρια, όμως τι γίνεται με τους ανθρώπους της πραγματικής ζωής; Αυτούς που θέλουν να εργαστούν όχι μόνο για χόμπι, αλλά και για να ζήσουν και μάλιστα να ζήσουν καλά; Γιατί αν ένας νέος κατάφερε να σπουδάσει για παράδειγμα σε μια «απαιτητική σχολή», όπως είπε για τον εαυτό του ο δήμαρχος Αθηναίων, και μάλιστα σε ελληνικό πανεπιστήμιο, μέσα από τις απαιτητικότατες πανελλήνιες, τότε γιατί να μην μπορεί και να διαπρέψει σε αυτό που σπούδασε; Μήπως ξαφνικά έγινε λιγότερο ικανός; Είμαι από εκείνους που νόμισαν ότι δήθεν η Ν.Δ. θα στηρίξει την επιχειρηματικότητα, το νέο ελεύθερο επαγγελματία, με τρόπους συγκεκριμένους, όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, όμως απογοητεύτηκα οικτρά. Και όπως λένε και τα «δεξιά» περιοδικά που μοιράζουν δώρο οι εφημερίδες (που μοιάζουν επικίνδυνα με το ρομάντζο που διάβαζαν τον καιρό της χούντας) «δεν είναι βαρετά στο σπίτι, περνάς ωραία, ασχολείσαι με τις δουλειές του σπιτιού και με τα ενδιαφέροντά σου» ή το άλλο το κορυφαίο «όταν έχεις παιδιά να φροντίσεις η δουλειά αποδεικνύεται πανάκριβο σπορ». Εκεί συμφωνώ, γιατί θα ακριβοπληρώσεις την μπέιμπι – σίτερ, ενώ αν μείνεις στο σπίτι «θα απολαμβάνεις το… slow living», την τεμπελιά δηλαδή. Η αλήθεια όμως είναι ότι για να απολαμβάνεις αυτό το slow living θα πρέπει πρώτον να υπάρχει χρηματοδότηση (σύζυγος για παράδειγμα ή άλλα εισοδήματα) και επίσης πρέπει να υπάρχει «βοηθός» για τις δουλειές του σπιτιού. Διαφορετικά το να έχεις ελεύθερο χρόνο στο σπίτι να φροντίζεις για όλους, μπορεί να αποδειχτεί ακόμα πιο πανάκριβο σπορ… Ειδικά αν ο χρηματοδότης φύγει ή αν δουλεύει μόνο αυτός και σου δίνει «χαρτζηλίκι». Δεν πρέπει να το πάρει κατάκαρδα μια γυναίκα που μένει εκτός αγοράς εργασίας ειδικά αυτή την εποχή που έτσι και αλλιώς οι ευκαιρίες είναι πιο περιορισμένες, αλλά νομίζω δεν πρέπει και σε καμία περίπτωση να επαναπαυθεί.
Την έκφραση «επιχειρηματική ιδέα» τη συνάντησα πρώτη φορά σαν μαθήτρια σε ένα γλωσσάριο γερμανικών ως μετάφραση του Geschäftsidee. Στην αρχή δεν καταλάβαινα τι σημαίνει αυτό, δεν μπορούσα να το αντιληφθώ σαν έννοια. Παιδί δημοσίων υπαλλήλων, όπως λεγότανε παλιά, κρατικών λειτουργών όπως λέγονται σήμερα, νόμιζα σαν παιδί ότι η δουλειά είναι ένα αγαθό αυτονόητο, δεν ήξερα ότι ήταν ένα προνόμιο στην οικογένεια στην οποία μεγάλωσα, η μόνιμη, σταθερή και καλοπληρωμένη δουλειά. Δεν μπορούσα ούτε να φανταστώ ότι μπορεί να υπάρχουν ή να υπάρξουν άνθρωποι που πάνε από τη μια σύμβαση στην άλλη, ζώντας ανάμεσα στην ανεργία και σε θέσεις εργασίας επισφαλέστατες και κακοπληρωμένες. Γιατί λοιπόν το κράτος να στερεί από τον νέο τη δυνατότητα να κάνει κάτι δικό του, μια δική του μικρή επιχείρηση; Γιατί να υπάρχουν τόσοι φόροι, τόσα εμπόδια; Ή θέσεις στο δημόσιο για όλους ή ελευθερία άσκησης επαγγέλματος. Δεν πρέπει να είναι υποχρεωμένος ο πολίτης να βρει δουλειά ως υπάλληλος στο ιδιωτικό τομέα. Διαφορετικά δημιουργείται ανισότητα. Επειδή κάποιοι ανώτεροι εγκέφαλοι αποφάνθηκαν ότι οι μικρές επιχειρήσεις δεν είναι κερδοφόρες; Να μας πουν τότε και για ποιους δεν είναι είναι κερδοφόρες. Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό; Τότε είμαστε ζούγκλα και όχι κοινωνία ανθρώπων. Οι υπέρμαχοι της εξαφάνισης των μικρών επιχειρήσεων έφτασαν στο σημείο να υποστηρίξουν ότι δεν έχουν… αξιοκρατία, γιατί π.χ. διορίζεις το παιδί ή τον/την σύζυγο αντί κάποιον άλλο πιο… άξιο.
Γι’ αυτό δεν πρέπει να πιστεύουμε ό,τι μας λένε. Οι επιτυχίες ενός απλού παιδιού του λαού μετράνε περισσότερο από τις «επιτυχίες» του προνομιούχου γόνου για παράδειγμα. Οι επιτυχίες ενός ατόμου με κάποιου είδους αναπηρία ή αδυναμία ή κοινωνικό μειονέκτημα, μετράνε περισσότερο από τις «επιτυχίες» ενός «φυσιολογικού» ή «κανονικού», ή ακόμα και «προνομιούχου». Και γενικά δεν πρέπει να πιστεύουμε πολύ, το λέω αυτό επειδή προσωπικά έχω την τάση να πιστεύω, έτσι ήμουν πάντα. Μην πιστεύεις όταν σου λένε ο ένας είναι «πλούσιος», ο άλλος είναι «όμορφος», ο άλλος είναι «έξυπνος». Τώρα έχω δει μέχρι και διαφημίσεις που λένε για την «ασθένεια της παχυσαρκίας», ότι προκαλεί υποτίθεται όλες τις σωματικές και πνευματικές αρρώστιες! «Μην παλεύεις μόνη σου, μην το ΄χεις βάρος». Αφού λοιπόν επιστρατεύονται για να μας αγχώνουν, να μην μας αφήσουν να ζήσουμε τουλάχιστον μέχρι να αρρωστήσουμε, τότε να θυμηθούμε τον Τσώρτσιλ: «Γυμνάζομαι. Πάω με τα πόδια στις κηδείες των φίλων μου που δεν έπιναν, δεν κάπνιζαν και ζούσαν υγιεινά». Αυτή είναι η απόφασή μου για τη νέα χρονιά. Ζήσε όπως είσαι, όπως είναι τα πράγματα και ξέχνα τα ΘΑ και τα ΑΝ. Δεν αξίζουν τον κόπο.
Ειδικά για το brain gain, γνωρίζω νέους, για παράδειγμα γιατρούς και άλλους επιστήμονες, που δεν θέλουν να επιστρέψουν. Το αν θα φύγεις ή αν θα επιστρέψεις έχει να κάνει με την προσωπικότητα του καθενός, αλλά και το πτυχίο ή την ειδικότητα που έχει. Είχα πάει σε ένα έμπειρο σύμβουλο, στο Ηράκλειο, με τον οποίο συζήτησα την περίπτωση της εγκατάστασης μου στο εξωτερικό. Απόλυτα σίγουρος και αφού μου είχε παρουσιάσει όλα τα επιχειρήματά του, στο τέλος πρόσθεσε «τι άλλο να σου πω, εγώ στη θέση σου δεν θα πήγαινα»… Για να προσθέσει: «Μην αγχώνεσαι, μικρή είσαι ακόμα…». Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που είμαι υπέρ της προσωπικής επιχείρησης. Δεν έχεις ανάγκη να σε προσλάβουν αυτοί που ψάχνουν για «νέα», «εμφανίσιμη» με τον τρόπο που εκείνοι το εννοούν και διάφορες άλλες ιδιότητες. Αυτές τις γιορτές ας επιλέξουμε την μικρή, τοπική ή οικογενειακή επιχείρηση για αγορές, υπηρεσίες και δώρα. Αυτούς που πρόδωσε ο Μητσοτάκης, δεν θα τους προδώσουμε εμείς. Εκτός αν θέλουμε δουλεία για όλους…
Υποσημείωση: Με απογοήτευσαν οι απόψεις συμπαθέστατης γνωστής ηθοποιού σχετικά με την κακοποίηση των γυναικών. Όταν ρωτήθηκε αν έχει κακοποιηθεί, απάντησε «όχι, γιατί εγώ έβαζα όρια». Υπάρχουν περιπτώσεις που για διάφορους λόγους μπορεί να αποτύχεις να βάλεις όρια. Αυτό σημαίνει και ότι ο πιο ισχυρός έχει το δικαίωμα να κάνει κατάχρηση της ανισορροπίας ισχύος; Το να φέρνουμε ως παραδείγματα επιτυχίας τους εύπορους και ισχυρούς ή τους φίλους των ισχυρών, δεν έχει κανένα νόημα και είναι εμπαιγμός για όλους τους υπόλοιπους.
