Της Ελευθερίας Μηλάκη
Κάθε φορά που δολοφονείται ή κακοποιείται άλλη μια γυναίκα, γίνονται συζητήσεις για την ισότητα, την έμφυλη βία, τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία της χώρας μας. Ο δολοφόνος μπορεί να είναι ο σύζυγος, ο σύντροφος, ο πατέρας, ο αδελφός ή ακόμα και ένας γνωστός ή άγνωστος. Αν ο θύτης είναι ένας «λαθρομετανάστης», Πακιστανός ή Αφγανός τα πράγματα είναι απλά. Βγαίνουν οι κρυφές και οι φανερές ναζιστικές οχιές και απειλούν θεούς και δαίμονες. Οι δήθεν μορφωμένοι μιλάνε για «μισογυνιστική κουλτούρα του Ισλάμ» και άλλες τέτοιες ανοησίες. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι οι άντρες που έχουν μεγαλώσει σε «παραδοσιακές» οικογένειες, όπως είναι και η ελληνική, συνήθως μαθαίνουν να αγαπούν τη μητέρα τους και τις άλλες γυναίκες της οικογένειάς τους. Οι «παραδοσιακοί» άντρες λατρεύουν τόσο πολύ τη μητέρα τους ή και τις αδερφές του που μπορεί να έχουν πρόβλημα αν έχουν μια λίγο ζηλιάρα σύζυγο. Τελικά όμως αυτός που αγαπάει τις γυναίκες τις οικογένειάς του θα αγαπάει και τη σύντροφό του ή τις κόρες του.. Η ελληνική κοινωνία, συγνώμη, βγάζει γυναίκες και άντρες με πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Δεν είναι μόνο οι μισογύνηδες, οι μελλοντικοί γυναικοκτόνοι, οι θύτες οικιακής βίας. Είναι και τα κορίτσια που όσο και αν διαβάσουν, όσο και αν εργαστούν, δεν αξίζουν τίποτα αν δεν παντρευτούν και γίνουν μητέρες. Επίσης ιδανικός σύζυγος θεωρείται αυτόματα αυτός με την καλή δουλειά ή την πλούσια οικογένεια.
Τότε τι φταίει; Ακούγεται κλισέ, όμως φταίει η κοινωνία. Φταίει το σύστημα. Η οικογένεια δεν φταίει. Ας μιλήσουμε για τα παιδιά του ΄80 και του ΄90. Τα κορίτσια είχαν πειστεί ότι για να αξίζουν στο Χρηματιστήριο των γάμων πρέπει να μοιάζουν στην Κέητ Μος, που ο Θεός την ευνόησε με μερικούς πόντους παραπάνω και τα ναρκωτικά με μερικά κιλά παρακάτω. Έπεφταν στα ύπουλα δίχτυα των διατροφικών και των ψυχικών διαταραχών, κατέρρεαν εντελώς, γιατί για να αξίζεις σε εκείνο το ελεείνό Χρηματιστήριο έπρεπε το βάρος σου να είναι τουλάχιστον δέκα μονάδες κάτω από το ύψος σου. Είχα μία φίλη που ήταν πανέμορφη. Ψηλή, με πράσινα μάτια και όμως είχε το ίδιο πρόβλημα που είχαμε όλες… Αν ήταν 1,73 έπρεπε να είναι 60 κιλά… Αν ήταν 80, δεν την κοιτούσε κανείς. Αυτή ήταν η πραγματικότητα. Κάποια μέρα συνάντησε ένα νεαρό αλλοδαπό, Αλβανό συγκεκριμένα, αλλά τον χώρισε σύντομα. Με διάθεση και εγώ να την πειράξω (ντροπή μου), σχολίασα, μα δεν τον λυπήθηκες να τον αφήσεις τόσο γρήγορα; Και εκείνη απάντησε αδιάφορα «μια χαρά πέρασε και αυτός»… Μια κοπέλα όμορφη, μορφωμένη και από καλή οικογένεια (εννοώ με γονείς ανθρώπους έντιμους) δεν μπορούσε να βρει κάποιον «αναλόγων προσόντων», αν δεν είχε το «ιδανικό βάρος» που καθοριζόταν από την ανίερη συμμαχία των μόδιστρων και των μανεκέν. Είναι σχεδόν αδύνατο μια μητέρα να αποφύγει την κοινωνική και ψυχολογική υποβάθμιση, αν ο πατέρας δεν θέλει ή δεν μπορεί να τη στηρίξει. Τι μας λένε τώρα ότι η μητρότητα είναι κάτι καλό;
Αυτό είναι μόνο η αρχή. Αν όλοι οι άνθρωποι ήταν περίπου ίσοι και ισότιμοι δεν θα υπήρχαν οι εφοπλιστές, οι γόνοι, οι «επιχειρηματίες»… Δεν θα υπήρχαν οι εστεμμένες, αλλά και οι απλές κοπέλες που πάνε εκεί που υπάρχει χρήμα και εξουσία, σαν τα θηλυκά πρόβατα που επιλέγουν το κριάρι με βάση το χορτάρι του σημείου στο οποίο βόσκει. Αν έχει επικρατήσει σε μια περιοχή με παχύ χορτάρι, το θηλυκό πλησιάζει και εκδηλώνει το ενδιαφέρον του. Πρόκειται για μία ράτσα προβάτων που είχα δει σε κάποιο ντοκιμαντέρ. Δεν είναι μόνο οι εστεμμένες. Είναι η Μαρία της γειτονιάς, απόφοιτος δημοτικού που παντρεύτηκε ένα νοικοκυρόπαιδο και όλοι μακάριζαν την τύχη της και το γεγονός ότι στο εξής δεν θα είχε κανένα λόγο πάνω στον εαυτό της και τη ζωή της. Δεν θα αποφάσιζε αυτή ούτε για το πόσα παιδιά θα αποκτούσε. Ένας σοφός είπε ότι αν παντρευτείς ανώτερό σου κοινωνικά/οικονομικά θα αποκτήσεις αφεντικά και όχι συγγενείς. Δεν είναι βέβαια και λίγο να αποκτήσεις με το γάμο σου μια σίγουρη δουλειά, τη στιγμή που άλλες ψάχνουν για δουλειά μια ζωή… Και αν δεν αντέχεις άλλο και χωρίσεις; Δεν χωρίζουν εύκολα σε τέτοιες περιπτώσεις. Και να τις απατά, ακόμα και να έχει δημιουργήσει μια δεύτερη παράλληλη οικογένεια σε άλλο σπίτι, σαν κανονικός μουσουλμάνος, αυτή θα είναι εκεί να τον υπηρετεί. Πού να πάει. Εκτός και αν ο σύζυγος φτάσει σε τέτοιο σημείο αθλιότητας, ώστε να εγκαταλείψει την ώριμη πια σύζυγό του που εξαρτάται από εκείνον οικονομικά και την αφήσει και χωρίς πόρους.
Υπάρχουν και γυναίκες που δουλεύουν στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα ή που ασκούν ένα επάγγελμα που το σπούδασαν και το αγαπούν, οι πιο τυχερές. Ακόμα και οι ανεξάρτητες γυναίκες, αν δεν είναι ιδιαίτερα εύπορες, αν μπλέξουν σε ένα γάμο με κάποιον που επίσης δεν είναι ιδιαίτερα εύπορος, θα βρεθούν σε δυσμενή κατάσταση. Θα φάνε τη σκόνη αυτών που έκαναν «έξυπνες» επιλογές. Έρχεται η σκληρή συνειδητοποίηση ότι το να γίνεις μητέρα, ενώ πριν ήσουν απλά μια εργαζόμενη σινγκλ που περνούσε μια χαρά, είναι σαν να σπαταλάς το χαμόγελο της τύχης. Είναι μια σκληρή παραδοχή, τόσο σκληρή που και εμένα με τρομάζει, όμως έτσι είναι. Τι τα θέλουν οι γυναίκες τα νυφικά, τους γάμους, τα μωρά… Για να αναγκαστούν να χάσουν χρόνο, για να αναγκαστούν να μείνουν σπίτι, για να είναι λιγότερο ελεύθερες, λιγότερο ανεξάρτητες. Μια γυναίκα συνειδητοποιημένη, όχι μόνο τώρα, αλλά και σαράντα χρόνια πριν, δεν μπαίνει σε τέτοιες περιπέτειες. Δεν είναι καλύτερα να πάρει τη βαλίτσα της και να γυρίσει τον κόσμο; Η οικονομική ελευθερία δεν συγκρίνεται με τίποτα. Εγώ δεν είμαι «πάνω από όλα μανούλα». Ας είναι άλλες μανούλες πάνω από όλα και ας το δηλώνουν και ανερυθρίαστα δημοσίως. Αν ζεις για να κολακεύεις έναν άντρα, για να έχεις μερικά υλικά πλεονεκτήματα, τότε κρίμα και τις προσπάθειες να δουλεύεις και να σπουδάζεις και να είσαι ανοιχτόμυαλη, ανεξάρτητη, δυνατή. Είχα κατασκοπεύσει το ίνσταγκραμ μια ξένης δημοσιογράφου, που ενώ έκανε κήρυγμα περί ανεξαρτησίας και δυναμισμού, στο τέλος ομολογούσε ότι ήθελε να γίνει σύζυγος τρόπαιο να κάθεται όλη μέρα.. (είπαμε, το τρόπαιο πρέπει να είναι ελλιποβαρές και ας είναι στο πρόσωπο Γιωργία Βασιλειάδου). Και απαντάει ένας φίλος της «μπορείς να τα έχεις και τα δύο, είσαι και η πρώτη»!
Φυσικά και μπορείς να τα έχεις και τα δύο. Αν έχεις χρήματα από τους γονείς ή τον άντρα σου (πόσες είναι αλήθεια οι γυναίκες που τα καταφέρνουν μόνο με την αξία τους, χωρίς τα λεφτά του συζύγου ή των γονιών…) μπορείς και συ να γίνεις κάποιο είδος ντιζάινερ. Να βγάζεις μαγιώ, πετσέτες θαλάσσης, σαγιονάρες, ζωγραφισμένα κεραμικά, κοσμήματα και πολλά άλλα. Έτσι είσαι και «καριερίστρια» και «μανούλα» και ό,τι άλλο θες. Στην αρχή ήταν το home office (γραφείο στο σπίτι). Τώρα έγινε το εξοχικό – office, όπως λέει και η διαφήμιση γνωστής εταιρίας ειδών γραφείου. «Θα πάρω τον εξοπλισμό μου και θα πάω στο εξοχικό και θα κάτσω όσο θέλω». Τώρα όποιος δεν έχει πρόβλημα βιοποριστικό μπορεί να κάνει όλο το χρόνο διακοπές και να εργάζεται δημιουργικά παριστάνοντας ότι…δουλεύει. Είναι θέμα «σωστών επιλογών».
Για το γεγονός ότι οι γυναίκες στον εικοστό πρώτο αιώνα αντιμετωπίζονται ως «γατούλες, τρόπαια, ή εργαλεία χρήσης», όπως γράφει η φεμινίστρια συγγραφέας Σ.Κ., κατά τη γνώμη μου δεν υπάρχει σωτηρία. Οι φονιάδες και οι κακοποιητές βέβαια ό,τι κάνουν το κάνουν για τους δικούς τους λόγους που δεν είμαι ειδήμων να αναλύσω. Δεν θα αλλάξει τίποτα σχετικά με τη θέση των γυναικών, γιατί οι ίδιες βλέπουν κάθε μέρα ότι το να πουλάς κυριολεκτικά τον εαυτό σου ως «γατούλα», «τρόπαιο», «αντικείμενο», έχει πλεονεκτήματα. Μπορεί εσύ να μην το καταφέρεις ή να μην το προσπαθήσεις καν, μπορεί εσύ να νίωθεις και να πιστεύεις ότι είσαι άνθρωπος, όμως τα πρότυπα, οι σειρήνες, θα είναι εκεί, θα φουντώνουν τις ουρές τους σαν παγώνια και θα κράζουν, ότι τις φθονείς, γιατί εσύ δεν είναι «πλούσια» ή απλά «έξυπνη».
Θα κράζουν προσβάλλοντας όλες τις γυναίκες, αλλά και την κοινή λογική. Οι γυναίκες που χάθηκαν, οι γυναίκες που κακοποιούνται και υποφέρουν σιωπηλά μέσα στα ίδια τους τα σπίτια, οι μητέρες που βιώνουν τον κοινωνικό κανιβαλισμό, επειδή είναι άνεργες, κακοπληρωμένες, ασθενείς ή μόνες δεν είναι το κατάλληλο άλλοθι, για να δικαιολογήσει κανείς τις παράνομες πράξεις. Επίσης όταν μια γυναίκα έχει αρκετά χρήματα και γνωριμίες για να παίξει όποιο ρόλο της αρέσει τη Ντόλυ Δασκάλα, τη Ντόλυ Υπουργό, τη Ντόλυ Πριγκίπισσα, ας μην παριστάνει το θύμα. Θα έπρεπε να δείχνουν σεβασμό, γιατί τα μεγάλα προβλήματα των γυναικών των λαϊκών τάξεων δεν είναι πεδίο αυτοπροβολής για σύγχρονες Αντουανέττες. Τα παγώνια που κράζουν δείχνουν πολύ αντιαισθητικά, όταν οι άνθρωποι αγωνιούν για το ψωμί τους.
Σε ένα καφέ κάθονται μία παρέα νεαρών αγοριών και σχολιάζουν το φόνο στη Φολέγανδρο… «Ρε φίλε, αυτός πήγε διακοπές και τη σκότωσε και εμείς δεν έχουμε χρήματα ούτε για διακοπές και ούτε κορίτσια έχουμε…». Το σπουργίτι λυπάται το παγώνι για το βάρος της ουράς του…
