Στην Αθήνα ο επόμενος γύρος
Μετά από τρεις και πλέον ώρες ολοκληρώθηκε η συνάντηση Ελλήνων και Τούρκων εκπροσώπων στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών.Ο επόμενος γύρος των διερευνητικών επαφών χώρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, σύμφωνα με ελληνικές διπλωματικές πηγές, συμφωνήθηκε να λάβει χώρα στην Αθήνα.
Με χαμηλές προσδοκίες και για τις δυο πλευρές ξεκίνησε σήμερα στην Κωνσταντινούπολη ο 61ος κύκλος των διερευνητικών επαφών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, έπειτα από σχεδόν 5 χρόνια. Επίσημη ατζέντα δεν υπάρχει ενώ συνήθως δεν κρατούνται πρακτικά.
Με φόντο τον Βόσπορο ξεκίνησαν πάλι σήμερα το πρωί στην Κωνσταντινούπολη οι διερευνητικές επαφές μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, έπειτα από σχεδόν 5 χρόνια. Αντικείμενο των επαφών, η διερεύνηση σημείων σύγκλισης για ενδεχόμενες μελλοντικές διαπραγματεύσεις αναφορικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Στις διερευνητικές επαφές, όπως κατ’ επανάληψη έχει τονίσει η ελληνική πλευρά, δεν συζητείται θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Η Ελλάδα δεν διαπραγματεύται οποιοδήποτε θέμα αφορά την εθνική κυριαρχία. Η θέση της χώρας είναι σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Η απόφαση για την επέκταση των χωρικών υδάτων αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας. Έχει καταστήσει σαφές πως διατηρεί στο ακέραιο το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια οπουδήποτε και οποτεδήποτε.
Τα θέματα που τέθηκαν
Όπως μετέδωσε η ΕΡΤ, η τουρκική αντιπροσωπία έθεσε στους Έλληνες συνομιλητές της θέματα όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, θέματα γκρίζων ζωνών, δηλαδή νησιά που δεν έχουν ονομαστικά ανατεθεί στην Ελλάδα, θέμα εναέριου χώρου και ζήτησαν την δημιουργία μηχανισμού για το προσφυγικό.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές της Τουρκίας κατά τη διάρκεια των διερευνητικών επαφών στο παλάτι του Ντολμά Μπαχτσέ συζητήθηκαν η υπάρχουσα κατάσταση, οι τελευταίες εξελίξεις καθώς και τα επόμενα βήματα που πιθανόν θα γίνουν.
Της ελληνικής αποστολής οποίας ηγείται ο διπλωμάτης Παύλος Αποστολίδης που ασχολείται με το θέμα από το 2010, και η τουρκική έχει επικεφαλής τον Σεντάτ Ονάλ, υφυπουργό Εξωτερικών της γείτονος, τον Τσαγατάι Ερτσιγές (Δ/ντής αεροναυτιλιακών του τουρκικού ΥΠΕΞ), ο οποίος κατά καιρούς είχε χρησιμοποιήσει ακραία ρητορική, ενώ στις σημερινές διερευνητικές συμμετείχε και ο εκπρόσωπος του Τούρκου Προέδρου Ιμπραήμ Καλίν.
Ικανοποίηση του Βερολίνου για τις διερευνητικές Ελλάδας – Τουρκίας
Την ικανοποίησή της για την επανεκκίνηση των διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας εξέφρασε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι «είναι καλό να μην σχολιάσουμε από έξω μια διαδικασία που τώρα ξεκινάει». Εξέφρασε πάντως την ελπίδα να καταστεί εφικτή η εξεύρεση καλής λύσης στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου.
«Χαιρόμαστε που οι απευθείας συνομιλίες, οι οποίες είχαν διακοπεί το 2016, σήμερα ξεκινούν και πάλι και ναι, στο πλαίσιο της προεδρίας μας στο Συμβούλιο της ΕΕ στηρίξαμε πολύ και εργαστήκαμε προκειμένου να υπάρξουν τέτοιες απευθείας συνομιλίες», δήλωσε η Μαρία ‘Αντεμπαρ και υπενθύμισε ότι την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας βρέθηκε και πάλι στην ‘Αγκυρα ειδικά για αυτόν τον σκοπό.
«Ποια θέματα, ποιες λύσεις, ποια βήματα θα συμφωνηθούν τώρα εκεί, είναι υπόθεση των (δύο) πλευρών. Και πιστεύω ότι είναι καλό να μην σχολιάσουμε τώρα απέξω για μια διαδικασία που ξεκινάει, αλλά το αντικείμενο συζήτησης και όλα τα περαιτέρω να τα συνεννοηθούν οι πλευρές μεταξύ τους. Και ελπίζουμε ότι θα καταστεί εφικτό να δημιουργηθεί και πάλι αμοιβαία εμπιστοσύνη και εμπιστοσύνη του ενός για τον άλλον, με αξιοπιστία ώστε να βρεθεί από κοινού μια καλή λύση στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου», κατέληξε η κυρία ‘Αντεμπαρ.
ΣΥΡΙΖΑ: Η Ελλάδα να είναι κάθετη για τα κυριαρχικά της δικαιώματα
«Στηρίζουμε την επανεκκίνηση των διερευνητικών για υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, με την προοπτική και την ελπίδα να επιτευχθεί μια έντιμη συμφωνία στη βάση του διεθνούς δικαίου είτε διμερώς είτε με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης», είχε δηλώσει ο Αλέξης Τσίπρας στη Βουλή. «Η Ελλάδα, όμως, πρέπει να είναι κάθετη απέναντι σε οποιαδήποτε συζήτηση για δήθεν γκρίζες ζώνες ή απέναντι σε οποιαδήποτε συζήτηση για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών μας. Πρέπει να είναι κάθετη, επίσης, απέναντι σε πιέσεις τρίτων για ζητήματα που αφορούν την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα».
Διαφορετικές και αντικρουόμενες γραμμές φαίνεται να κυριαρχούν στο εσωτερικό της ΝΔ όσον αφορά την είσοδο της χώρας στις διερευνητικές επαφές με την Τουρκία. Με συνέντευξή του στην Καθημερινή της Κυριακής, ο πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος της ΝΔ, Αντώνης Σαμαράς, διαφώνησε πλήρως με την επίσημη κυβερνητική γραμμή σε σχέση με τις διερευνητικές επαφές, υποστηρίζοντας πως “με πειρατές δεν διαπραγματεύεσαι”.
Επί της ουσίας, είναι η πρώτη φορά που ο Αντ. Σαμαράς τοποθετείται απέναντι από τον Κυρ. Μητσοτάκη από την ώρα που ξεκίνησε η θητεία της κυβέρνησης της ΝΔ τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα, με άγνωστες συνέπειες για το μέλλον. Δεν είναι τυχαίο, πάντως, που η συγκεκριμένη τοποθέτηση θύμισε σε πολλούς τη στάση του Αντ. Σαμαρά στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με αφορμή τότε την έναρξη των συζητήσεων με τη Βόρεια Μακεδονία.
Τρία ερωτήματα από τον ΣΥΡΙΖΑ
Αναλυτική ενημέρωση σχετικά με τον γύρο επαφών στην Κωνσταντινούπολη ζητά ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία και θέτει τρία ερωτήματα. Ειδικότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. τονίζει ότι «ως δύναμη πατριωτικής ευθύνης στηρίζει τις διερευνητικές επαφές με την Τουρκία για υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, παρά το γεγονός ότι σε αυτές η χώρα προσέρχεται χωρίς σαφές στρατηγικό σχέδιο και με μια διαρκή κακοφωνία από την πλευρά της κυβερνητικής πλειοψηφίας, που σίγουρα δεν περνά απαρατήρητη από την άλλη πλευρά».
Σε ό,τι αφορά τον σημερινό γύρο επαφών στην Κωνσταντινούπολη αναμένουμε από την κυβέρνηση αναλυτική ενημέρωση:
- Για την στρατηγική που θα ακολουθήσει η Ελλάδα, ειδικά τώρα που έχει εικόνα των τουρκικών θέσεων
- Αν τέθηκαν από την Τουρκία θέματα δήθεν “γκρίζων ζωνών”, “αποστρατιωτικοποίησης” και “περιοχών ευθύνης έρευνας και διάσωσης” και πώς απαντήθηκαν από την ελληνική αντιπροσωπεία
- Ποια στάση τήρησε ο ΥΠΕΞ στο σημερινό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, σε σχέση με το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων.
ΚΙΝΑΛ: Η Τουρκία έθεσε απαράδεκτα ζητήματα
«Η τουρκική πλευρά -σύμφωνα με τις πληροφορίες- έθεσε σήμερα στο τραπέζι των διερευνητικών επαφών απαράδεκτα ζητήματα για την εθνική μας κυριαρχία» αναφέρει σε σχετική δήλωσή του ο εκπρόσωπος του ΚΙΝ.ΑΛΛ. Παύλος Χρηστίδης.
«Περιμένουμε την επίσημη κυβερνητική ενημέρωση, επαναλαμβάνοντας ότι μοναδική διαφορά μας και αντικείμενο διαλόγου, είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας. Ανυποχώρητα. Υπάρχουν εθνικές κόκκινες γραμμές» συμπληρώνει.
ΚΚΕ: Πιο βαθιά εμπλοκή της Ελλάδας στα σχέδια των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ
Από τη μεριά του το ΚΚΕ σχολίασε: «Τόσο η κυβέρνηση, που “ωραιοποιεί” την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, όσο και άλλες αστικές δυνάμεις, που τις απορρίπτουν συλλήβδην ή αυτές που επιδίδονται σε “ευχές”, έχουν ως κοινό στοιχείο ότι δεν αμφισβητούν -αντίθετα επιζητούν- την ενεργό ανάμειξη των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, δηλαδή εκείνων που ευθύνονται για την όξυνση της κατάστασης στην περιοχή, τη δημιουργία τετελεσμένων και την ανοχή στην τουρκική επιθετικότητα.
Όλες οι πλευρές εμπλέκουν επικίνδυνα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο συνολικότερο φάσμα των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών και ανταγωνισμών στην περιοχή. Έτσι καταλήγουν να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, της πιο βαθιάς εμπλοκής της Ελλάδας στα σχέδια των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ, που οδηγούν σε μεγάλους κινδύνους την ειρήνη, την ασφάλεια και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας».
Μητσοτάκης: Καμία συζήτηση δεν μπορεί να αφορά την εθνική κυριαρχία και τα δικαιώματα της χώρας
«Προσερχόμαστε με αισιοδοξία, με αυτοπεποίθηση, αλλά και με ελπίδες στις διερευνητικές επαφές που θα ξεκινήσουν στις 25 Ιανουαρίου. Προσερχόμαστε, όμως, και με μηδενική αφέλεια. Θυμίζω ότι οι διερευνητικές επαφές είναι άτυπες, μη δεσμευτικές συναντήσεις, είχαν διακοπεί μετά από σχεδόν 15 χρόνια το 2016 επί της προηγούμενης Κυβέρνησης και στόχος της δικής μας Κυβέρνησης είναι τώρα να συνεχιστούν από το σημείο στο οποίο σταμάτησαν.»
Σε ό,τι αφορά την ατζέντα των συζητήσεων, ο πρωθυπουργός επισήμανε:
«Πρόθυμα, λοιπόν, θα συζητήσουμε στο φως του Διεθνούς Δικαίου το ζήτημα για το οποίο διαφωνούμε εδώ και δεκαετίες και το οποίο και προκάλεσε την πρόσφατη ένταση, τον καθορισμό, δηλαδή, των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο».
Υπογράμμισε δε ότι:
«Με την ίδια παρρησία, όμως, διακηρύσσω ότι καμία συζήτηση δεν μπορεί να αφορά την εθνική κυριαρχία και τα δικαιώματα της χώρας. Ούτε, προφανώς, να αμφισβητεί διεθνείς συνθήκες και κανόνες Διεθνούς Δικαίου. Γι΄ αυτό ακριβώς έχουμε πει πολλές φορές ότι αν δεν καταφέρουμε να συμφωνήσουμε, τότε πρέπει να είμαστε έτοιμοι να συμφωνήσουμε για τον τρόπο με τον οποίον θα παραπέμψουμε τη διαφωνία μας στα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα».
Δένδιας: Δεν επιθυμούμε την κλιμάκωση
«Το ζήτημα των ενδεχόμενων μελλοντικών διαπραγματεύσεων θα είναι η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και πώς μπορεί να επιτευχθεί. Εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία σε διαπραγματεύσεις, που τυχόν ακολουθήσουν τις διερευνητικές, οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν σε κείμενο συνυποσχετικού που θα υποβληθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης», είχε δηλώσει ο Ν. Δένδιας σε συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών».
Θέλω να επισημάνω, επίσης, ότι στις διερευνητικές δεν συζητείται θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Δεν συζητείται θέμα που αφορά την εθνική κυριαρχία.
Εμείς προσερχόμαστε καλή τη πίστει στις επαφές αυτές. Με εποικοδομητικό πνεύμα. Και, κυρίως, δεν προκαλούμε. Δεν επιθυμούμε την κλιμάκωση. Ούτε προσπαθούμε να δυναμιτίσουμε τις διερευνητικές με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αντιθέτως, ευελπιστούμε ότι οι επαφές αυτές θα οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση. Αυτό, εξάλλου, έχει υπογραμμίσει και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν αναφερόταν στην «ομαλή συνέχιση» των διερευνητικών επαφών.
Ελπίζω ότι και η τουρκική πλευρά θα προσέλθει στις επαφές αυτές με αντίστοιχο πνεύμα».
Σαμαράς: Οι διερευνητικές ακυρώνουν κάθε συζήτηση για κυρώσεις κατά της Τουρκίας
«Η επόμενη αιχμή της τουρκικής απειλής θα έναι η Θράκη,όπου ζητούν ήδη αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάννης. Αυτή είναι η “διευρυμένη ατζέντα” που θέτει η Τουρκία! Και όλα αυτά τα κάνει υπό την πίεση συνεχών προκλήσεων, όπως οι αλλεπάλληλες NAVTEX. Αυτά όλα που θέτει η Τουρκία, ασφαλώς, δεν τα συζητάμε. Δεν είναι απλώς κόκκινες, είναι κατακόκκινες γραμμές» δηλώνει σε συνέντευξή του ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς.
Ο κ. Σαμαράς, μιλώντας στην Καθημερινή της Κυριακής σημειώνει ακόμη ότι «Η Ελλάδα δεν συζητά τίποτα πέρα από την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ. Η έναρξη όμως των διευρευνητικών ακυρώνει κάθε συζήτηση για κυρώσεις κατά της Τουρκίας» και υπογραμμίζει:« Ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι η διεθνής κοινότητα δεν “τιμωρεί” μια χώρα την ώρα που αυτή τυπικά διαπραγματεύεται».
Η Ελλάδα έχει διαμηνύσει με σαφήνεια ότι προσέρχεται στον 61ο γύρο των διερευνητικών επαφών με αυτοπεποίθηση, «καλή τη πίστει», μηδενική αφέλεια, πνεύμα συνεργασίας, εποικοδομητικό κλίμα και την ελπίδα οι συνομιλίες να οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση και η τουρκική πλευρά να προσέλθει με αντίστοιχο πνεύμα.
Οι δύο αντιπροσωπείες θα πιάσουν το νήμα των συζητήσεων από τον 60ό γύρο των διερευνητικών επαφών που διεξήχθησαν στην Αθήνα την 1η Μαρτίου του 2016.
Έπειτα από μια περίοδο τουρκικών προκλήσεων και παραβιάσεων και μετά τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ τον Δεκέμβριο όπου επισημάνθηκε η «ανάγκη συνεχούς αποκλιμάκωσης ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία επανέναρξη και η ομαλή συνέχιση των άμεσων διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας», στις 11 Ιανουαρίου η τουρκική πλευρά, ως οικοδέσποινα, πρότεινε την 25η Ιανουαρίου ως ημερομηνία διεξαγωγής τους, κάτι που αποδέχθηκε η Ελλάδα.
Σημειώνεται πως ο 61ος γύρος διεξάγεται σε λιγότερο από δύο μήνες από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ της 25ης-26ης Μαρτίου, κατά την οποία ο ύπατος εκπρόσωπός της Ζοσέπ Μπορέλ θα υποβάλει την έκθεσή του σχετικά με την πορεία των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και σχετικά μέσα και επιλογές.
Χαιρετίζοντας την επανάληψη των διερευνητικών, ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ προειδοποίησε τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου, κατά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα, ότι τέτοιες προσπάθειες πρέπει να διατηρηθούν και ότι οι προθέσεις και οι ανακοινώσεις πρέπει να μεταφραστούν σε ενέργειες.
Η ιστορία
Η διαδικασία των εμπιστευτικών διερευνητικών επαφών συμφωνήθηκε τον Μάρτιο του 2002, στο πλαίσιο της διαδικασίας της ελληνο-τουρκικής προσέγγισης που εγκαινιάσθηκε το 1999 και είναι άτυπες συνομιλίες και όχι διαπραγματεύσεις. Υπογραμμίζεται ότι κατά τις συνομιλίες δεν τηρούνται πρακτικά και ουδεμία πλευρά αναλαμβάνει υποχρεώσεις και δεσμεύσεις.
Σκοπός είναι να διερευνηθεί εάν και κατά πόσον υπάρχει κοινός τόπος και συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έναρξη διαπραγματεύσεων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να καταλήξουν σε συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.
Σε περίπτωση που διαφανεί ότι δεν καθίσταται δυνατή η εξεύρεση κοινού εδάφους, πάγια θέση της Ελλάδας, η οποία συνάδει απολύτως με το διεθνές δίκαιο και έχει τεθεί και ως κριτήριο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, είναι η παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ).
Δεδομένου, όμως, ότι η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, απαιτείται ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό) που θα αποτελέσει τη νομική βάση για τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ.
Εκτός από την Κωνσταντινούπολη, η τουρκική πλευρά έχει φιλοξενήσει τις διερευνητικές επαφές στην Άγκυρα, στην Αλικαρνασσό (Bodrum), στο Τσεσμέ (Κρήνη) και στη Σμύρνη, ενώ η Ελλάδα εκτός από την Αθήνα, στο Ναύπλιο και στη Θεσσαλονίκη.
Στις περίπου δύο δεκαετίες που έχουν περάσει από την πρώτη συνάντηση, έχουν διεξαχθεί 60 γύροι επαφών, χωρίς ωστόσο η περιοδικότητά τους να είναι δεδομένη. Υπήρξαν χρονιές κατά τις οποίες έγιναν περισσότεροι από δέκα γύροι επαφών και άλλες που έγινε μόνον ένας, ενώ την τελευταία πενταετία δεν υπήρξε κανένας. Χαρακτηριστικό είναι πως τα πρώτα χρόνια ήταν εντατικές, έως το τέλος του 2004 είχαν πραγματοποιηθεί 27 γύροι επαφών, στα τέλη του 2010 ανέρχονταν στους 48 και έφτασαν τους 60 την 1η Μαρτίου του 2016. Έπειτα από σχεδόν πέντε χρόνια, σήμερα πραγματοποιείται στην Κωνσταντινούπολη ο 61oς γύρος των διερευνητικών επαφών.
