Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στην Γαλλία μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαρνιέ λόγω της υπερψήφισης της πρότασης δυσπιστίας. Κατόπιν τούτου, σήμερα το πρωί (05/12), ο Μισέλ Μπαρνιέ θα καταθέσει την παραίτησή του, ενώ το βράδυ ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα απευθύνει τηλεοπτικό διάγγελμα, όπως ανακοίνωσε το Ελιζέ. Ο Γάλλος πρόεδρος πρόκειται να ανακοινώσει, είτε υπηρεσιακή κυβέρνηση, είτε τον διάδοχο του Μπαρνιέ.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Guardian, η πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε η συμμαχία αριστερών κομμάτων υποστηρίχθηκε από 331 βουλευτές της Εθνοσυνέλευσης. Όπως ανέφερε και η πρόεδρος της Βουλής, μετά την υπερψήφιση της πρότασης, ο Μπαρνιέ θα πρέπει να παραιτηθεί από πρωθυπουργός.
Σημειώνεται ότι η ψηφοφορία της Τετάρτης ήταν η πρώτη επιτυχής ψήφος δυσπιστίας στη χώρα μετά την ήττα της κυβέρνησης του Ζορζ Πομπιντού το 1962, όταν πρόεδρος ήταν ο Σαρλ ντε Γκωλ. Η διάρκεια ζωής της κυβέρνησης του Μπαρνιέ έγινε η συντομότερη από κάθε άλλη κυβέρνηση της Πέμπτης Δημοκρατίας της Γαλλίας.
Πολιτική κρίση στην Γαλλία
Η ανατροπή της κυβέρνησης αφήνει τον πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, αντιμέτωπο με τη χειρότερη πολιτική κρίση των δύο θητειών του ως πρόεδρος. Υπάρχει αβεβαιότητα για το πώς μπορεί να αποφασιστεί ο προϋπολογισμός του 2025, καθώς η Γαλλία αντιμετωπίζει ένα αυξανόμενο δημόσιο έλλειμμα, και για το ποιον θα μπορούσε να διορίσει ο Μακρόν ως πρωθυπουργό.
Ο Μακρόν, του οποίου η δεύτερη θητεία ως πρόεδρος διαρκεί έως την άνοιξη του 2027, δεν είναι υποχρεωμένος να παραιτηθεί ο ίδιος. Έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να παραιτηθεί, αποκαλώντας ένα τέτοιο σενάριο «πολιτική φαντασία». Όμως μέρος της αριστεράς και της άκρας δεξιάς ζήτησε την αποχώρησή του.
Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι δεν μπορούν να προκηρυχθούν νέες βουλευτικές εκλογές πριν από τον Ιούλιο του 2025, περιορίζοντας τις επιλογές του Μακρόν που βρίσκεται αντιμέτωπος με μια βαθιά διχασμένη εθνοσυνέλευση.
Οι επιλογές του Μακρόν – Το κακό, το χειρότερο και το άσχημο
Η πρώτη επιλογή, η κακή, θα ήταν να διοριστεί ένας πρωθυπουργός στο πρότυπο του Μπαρνιέ – ένας μετριοπαθής κεντρώος που θα μπορούσε να αναζητήσει συμβιβασμό με τη Λεπέν και τον Εθνικό Συναγερμό.
Ο Μπαρνιέ είχε προσπαθήσει να κάνει παραχωρήσεις, αξίας περίπου 10 δισεκατομμυρίων ευρώ, στο πλαίσιο του σχεδίου του για τη μείωση του ελλείμματος κατά 60 δισεκατομμύρια ευρώ. Αν στο τραπέζι βρίσκονται ακόμη περισσότεροι συμβιβασμοί, το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας το επόμενο έτος θα ξεπεράσει πιθανότατα το 5% του ΑΕΠ που ήταν ο μετριοπαθής στόχος του Μπαρνιέ.
Η δεύτερη επιλογή, χειρότερη από την προηγούμενη, θα ήταν ο διορισμός ενός πρωθυπουργού είτε από το κόμμα της Λεπέν είτε από την αριστερή συμμαχία του Νέου Λαϊκού Μετώπου που περιλαμβάνει το κόμμα La France Insoumise του Jean-Luc Mélenchon. Ο Μακρόν μπορεί να ελπίζει ότι κάτι τέτοιο θα έδειχνε στους ψηφοφόρους ότι οποιοσδήποτε από αυτούς τους παίκτες είναι ανίκανος να κυβερνήσει. Αυτό θα άφηνε τη μείωση του ελλείμματος σε δεύτερη μοίρα.
Τέλος, υπάρχει και η άσχημη επιλογή του Μακρόν. Αντιμέτωπος με την αδυναμία να βρει έναν πρωθυπουργό ικανό να μεσολαβήσει για έναν συμβιβασμό σχετικά με τον προϋπολογισμό, θα μπορούσε να παραιτηθεί. Αυτό θα ανάγκαζε τη Γαλλία να μπει στην αβεβαιότητα μιας προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές, από την οποία μπορεί να αναδειχθεί νικήτρια η Λεπέν.
Εν τω μεταξύ, η Γαλλία θα δυσκολευόταν ακόμη περισσότερο να υιοθετήσει έναν προϋπολογισμό. Η δημοσιονομική αυτοσυγκράτηση θα έπεφτε στο κενό, αυξάνοντας τη σοβαρότητα της δημοσιονομικής λιτότητας που θα απαιτηθεί σε λίγα χρόνια.
Μέχρι το Σάββατο ο νέος πρωθυπουργός
Σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters, ο Μακρόν θα προχωρήσει άμεσα στον διορισμό νέου πρωθυπουργού. Μία από τις πηγές του ειδησεογραφικού πρακτορείου είπε ότι πρόθεση του Μακρόν είναι να έχει διοριστεί ο νέος πρωθυπουργός μέχρι το Σάββατο, όταν ηγέτες από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, συγκεντρωθούν στο Παρίσι για την επαναλειτουργία του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων.
Ο Μακρόν δεν έχει καταλήξει ακόμη στο όνομα για τον αντικαταστάτη του πρωθυπουργού, ανέφεραν πηγές, αλλά τα στοιχεία στη λίστα του περιλαμβάνουν τον αριστερό Μπερνάρ Καζνέβ, τον πρώην υπουργό Ξαβιέ Μπερτράν και τον υπουργό Ενόπλων Δυνάμεων Σεμπαστιέν Λεκόρνου.
Τι λένε οι αναλυτές
Σύμφωνα με το Reuters, ο Mathieu Savary, επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής της BCA research, δήλωσε ότι η άποψή του είναι ότι «η παράλυση θα παραμείνει το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της γαλλικής πολιτικής για τα επόμενα δύο χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι το χρέος είναι απίθανο να αντιμετωπιστεί ριζικά.
Έτσι θα παραμείνουμε σε ένα περιβάλλον μεταβλητότητας γύρω από τα γαλλικά ομόλογα». «Οι πιθανότητες υποβάθμισης της Γαλλίας (από έναν οίκο αξιολόγησης) αυξάνονται» πρόσθεσε.
Ο James Athey, διαχειριστής σταθερού εισοδήματος στην Marlborough στο Λονδίνο, δήλωσε ότι ζυγίζει επίσης την αβεβαιότητα. «Αυτό δεν ήταν ένα απροσδόκητο γεγονός. Αλλά θα γκρινιάζει στους επενδυτές μέχρι να έχουμε σαφήνεια. Και δεν μπορούμε να έχουμε σαφήνεια μέχρι τον Ιούλιο».
Ο Nick Rees, ανώτερος αναλυτής της αγοράς συναλλάγματος στη Monex Europe, δήλωσε έκπληκτος που το ευρώ δεν μετακινήθηκε πολύ. «Η γαλλική κυβέρνηση έχει καταρρεύσει. Θα έπρεπε να είναι χαμηλότερα». «Υπάρχουν δύο μεγάλες δυνάμεις στην Ευρώπη, η Γαλλία και η Γερμανία, και οι δύο από τις οποίες αυτή τη στιγμή είναι σε δύσκολη θέση».
Το ιστορικό των προτάσεων δυσπιστίας
H διαδικασία που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη (04/12) δεν είναι η πρώτη ψήφος μομφής που γίνεται σε γαλλική κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, που προκλήθηκε από τη χρήση του άρθρου 49.3 για να προωθηθεί ένα νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο.
Η τελευταία έγινε τον Μάρτιο του 2023, όταν η κυβέρνηση Μακρόν επιβίωσε με οριακή διαφορά από μια πρόταση δυσπιστίας, αφού η τότε πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν παρέκαμψε το κοινοβούλιο για να περάσει ένα αντιδημοφιλές νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που θα αύξανε την ηλικία συνταξιοδότησης του κράτους. Συνολικά 278 βουλευτές ψήφισαν υπέρ της πρότασης δυσπιστίας. Χρειάζονταν 287 ψήφοι για να πέσει η κυβέρνηση.
Όταν τον Οκτώβριο του 2022, το κόμμα του Μακρόν έχασε την κυβερνητική πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2022, ο Μπορν προώθησε το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2023 χρησιμοποιώντας συνταγματικές εξουσίες για να παρακάμψει την κοινοβουλευτική ψηφοφορία.
Ο αριστερός συνασπισμός Nupes και το ακροδεξιό κόμμα Εθνικός Συναγερμός (RN) ζήτησαν ψήφο εμπιστοσύνης, αλλά δεν κέρδισαν αρκετή υποστήριξη για να ρίξουν την κυβέρνηση – και οι ενέργειες παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό συμβολικές.
