Πριν ακόμα ξημερώσει η Τρίτη, 30 Νοεμβρίου του 1943, τα Τάγματα Ασφαλείας, με τις πλάτες των γερμανοφασιστών κατακτητών κάνουν έφοδο στα νοσοκομεία της Αθήνας. Οι ταγματασφαλίτες έχουν έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο, τους ανάπηρους του ελληνοϊταλικού πολέμου γιατί ήταν η πρωτοπορία της μεγάλης ΕΑΜικής αντίστασης, οι μπροστάρηδες σε κάθε κινητοποίηση, διεκδίκηση και αγώνα του λαού της Αθήνας

Από τις αρχές του Φθινοπώρου του ’43 έχει αρχίσει η συστηματική προσπάθεια των Γερμανών και των γερμανοτσολιάδων του Ράλλη να ελέγξουν τις συνοικίες της Αθήνας, να φρενάρουν και να εξοντώσουν τις δυνάμεις του ΕΑΜ που αρχίζει να γιγαντώνεται και να οργανώνει την αντίσταση του λαού της πρωτεύουσας.

Πριν ακόμα ξημερώσει η Τρίτη, 30 Νοέμβρη του 1943, τα Τάγματα Ασφαλείας, με τις πλάτες των γερμανοφασιστών κατακτητών κάνουν έφοδο στα νοσοκομεία της Αθήνας. Οι ταγματασφαλίτες έχουν έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο, τους ανάπηρους του ελληνοϊταλικού πολέμου γιατί ήταν η πρωτοπορία της μεγάλης ΕΑΜικής αντίστασης, οι μπροστάρηδες σε κάθε κινητοποίηση, διεκδίκηση και αγώνα  του λαού της Αθήνας.

Εκείνη τη νύχτα τα ελληνόφωνα στρατεύματα κατοχής, οι γερμανοτσολιάδες του Ράλλη, πάνω από χίλιοι, οπλισμένοι σαν αστακοί με γερμανικά όπλα, μεταφέρθηκαν με γερμανικά καμιόνια κάτω από την προσωπική καθοδήγηση του αρχιγκεσταπίτη Φον Στρόουπ που στεκόταν αδυσώπητος και κτηνώδης πάνω σ’ ένα αυτοκίνητο, ξεκίνησαν την επίθεσή τους στα 19 νοσοκομεία όπου έμεναν οι ανάπηροι και τραυματίες της Αλβανίας. Ηταν τρεις η ώρα το πρωί. Μπήκαν μέσα ουρλιάζοντας και με βρισιές, χτυπήματα με τους υποκόπανους και πολλές φορές με λογχισμούς και πυροβολισμούς, έπεσαν πάνω στους ανάπηρους και τραυματίες. Το πογκρόμ ενάντια στους 15.000 ανάπηρους είχε ξεκινήσει.

Η αγριότητα των Ταγμάτων Ασφαλείας ξεπέρασε κάθε όριο. Εσερναν ανάπηρους με κομμένα και τα δυο πόδια στο χώμα μέχρι που μάτωναν. Δεν άφηναν τις νοσοκόμες να τους βοηθήσουν. Αρπαζαν από τα χέρια τους ή από τα χέρια των αναπήρων τα τεχνητά μέλη και τα έσπαζαν για να μην τα χρησιμοποιήσουν και τους χτύπαγαν με αυτά στο κεφάλι. Μεγαλύτερη αγριότητα και μίσος έδειχναν στα μέλη των νοσοκομειακών επιτροπών, τα οποία υποδείκνυαν οι πράκτορές τους μέσα σε κάθε νοσοκομείο. Το σκοτάδι της νύχτας και η παγωνιά της βραδιάς μεγάλωνε τη φρίκη.

Τετράγωνα ολόκληρα γύρω από τα νοσοκομεία είχαν κυκλωθεί. Τα καμιόνια, αφού γέμιζαν με ανάπηρους, χωρίς τα ξύλινα μέλη τους, χωρίς τα γυάλινα μάτια τους, έφευγαν με μεγάλη ταχύτητα και άδειαζαν τα «φορτία» τους, πάνω από τρεις χιλιάδες, άλλους στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, απ’  όπου πολλούς τους πήραν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, άλλους τους κράτησαν στις φυλακές Χατζηκώστα κι άλλους, 500 περίπου, βαριά ανάπηρους, τους έβαλαν στο 8ο νοσοκομείο, στο Βαρβάκειο.

Από τα ξημερώματα κιόλας και τις επόμενες 10 μέρες εκτελούνται 283 άτομα , ήρωες της ΕΑΜικής Αντίστασης.

Ο αγώνας των αναπήρων

Με την κατάρρευση του Μετώπου και τη συνθηκολόγηση του Ελληνικού Στρατού, οι ανάπηροι των μετώπων στο μεγαλύτερο ποσοστό τους μαζεύτηκαν στα νοσοκομεία της Αθήνας. Περίπου 15.000 ανάπηροι βρήκαν το πρώτο καταφύγιό τους, σε άθλιες συνθήκες, σε δεκάδες νοσοκομεία της Αθήνας. Από την πρώτη στιγμή, οι ανάπηροι άρχισαν τους αγώνες για την επιβίωσή τους και την υγειονομική περίθαλψή τους. Ιδιαίτερο μέτωπο άνοιξαν ενάντια στους αξιωματικούς – εγκάθετους της δοσίλογης κυβέρνησης που λυμαίνονταν τα νοσοκομεία.

Η κατάσταση στη χώρα άρχισε να γίνεται ανυπόφορη. Πλησίαζε ο χειμώνας 1941 – 42 και το φάσμα της πείνας ήταν ορατό. Το Σεπτέμβρη του 1941, ιδρύθηκε το ΕΑΜ που αμέσως επιδόθηκε σε ένα δύσκολο και επικό αγώνα για την ανύψωση του ηθικού του λαού και την πάλη του για την επιβίωση και τη λευτεριά του. Τα μηνύματα του ΕΑΜ πρώτοι τα πήραν οι ανάπηροι του πολέμου στα νοσοκομεία. Οι ανάπηροι ήταν από τους πρώτους που οργανώθηκαν στο ΕΑΜ και μάλιστα μαζικά.

Στα νοσοκομεία αρχίζει οργασμός οργανωτικής δουλειάς. Σε όλα τα νοσοκομεία συγκροτούνται Νοσοκομειακές Επιτροπές, με κύρια αποστολή τη διεκδίκηση ιατρικής περίθαλψης, επαρκούς και καλής διατροφής, καθώς και Παννοσοκομειακή Επιτροπή. Στη συνέχεια, οι Νοσοκομειακές Επιτροπές ανέλαβαν τη διαχείριση των τροφίμων και των φαρμάκων, κάνοντας πέρα τους αξιωματικούς που είχαν διοριστεί . Στα νοσοκομεία δεν κατάφεραν ποτέ να εγκατασταθούν οι διοικήσεις που διόρισαν οι κυβερνήσεις των Ράλληδων.

Οι ανάπηροι μαζί με τους υγειονομικούς μετέτρεψαν τα νοσοκομεία σε φρούρια του αγώνα: Μέσα σ’ αυτά κατάφεραν να νοσηλεύονται αγωνιστές ανάμεσα στους αναπήρους κάτω από το βλέμμα του κατακτητή.  Η Αχτίδα Αναπήρων του ΚΚΕ ήταν ο εμπνευστής, καθοδηγητής και ραχοκοκαλιά αυτού του αγώνα, η οποία έδωσε το δικό της φόρο αίματος όλη τη δεκαετία του 1940.

Το κίνημα των αναπήρων συντονίζεται με το φοιτητικό κίνημα, με τους δημόσιους υπάλληλους, τους μαγαζάτορες, τους εργαζόμενους.

Στις 28 Οκτώβρη 1941 πραγματοποιείται η πρώτη οργανωμένη αγωνιστική εκδήλωση. Οι ανάπηροι μαζί με τους φοιτητές καταθέτουν στεφάνια στον Αγνωστο Στρατιώτη κάτω από τα έκπληκτα μάτια των αρχών κατοχής.

Σε όλες τις λαϊκές κινητοποιήσεις της Αθήνας για ψωμί και συσσίτια, στις εθνικές επετείους της 25ης του Μάρτη και 28ης Οκτώβρη, στις εθνικές διαδηλώσεις στις 24 Φλεβάρη, 5 και 25 του Μάρτη, 25 Ιούνη και 22 Ιούλη του 1943, προπορεύονταν οι ανάπηροι και τραυματίες του αλβανικού πολέμου με τα αναπηρικά τους καροτσάκια – «μηχανοκίνητες φάλαγγες» τα είχε ονομάσει τότε ο λαός – με τις πατερίτσες ή τα μπαστούνια τους, με τους επιδέσμους ακόμα στα κεφάλια τους, στα μάτια τους και τις νοσοκόμες να σπρώχνουν τα καροτσάκια, να υποβαστάζουν τους κουτσούς ή να οδηγούν τους τυφλούς.

Οι ανάπηροι συντονίζουν και συντάσσουν τις δυνάμεις τους. Καθορίζουν τρία κέντρα δράσης και συμπαράστασης στον αναπτυσσόμενο λαϊκό αγώνα. Λυκαβηττό – Τουρκοβούνια – Κέντρο Αθήνας, προς τα οποία συγκλίνει η δράση τριών γειτονικών ομάδων νοσοκομείων. Πυρήνας και ραχοκοκαλιά του αγώνα σε όλα τα νοσοκομεία ήταν το ΚΚΕ και η Αχτίδα Αναπήρων. Ο γραμματέας της Αχτίδας Μπάμπης Παναγόπουλος και πολλά στελέχη της, και κατά τη διάρκεια της Κατοχής και μετέπειτα, άλλα δολοφονήθηκαν και άλλα ακολούθησαν το δρόμο των άλλων αγωνιστών στα εκτελεστικά αποσπάσματα, στις φυλακές, στις εξορίες.

Ματαίωσαν τα σχέδια εξόντωσης

Η ανάπτυξη του αγώνα των αναπήρων εξοργίζει τις ελληνικές και γερμανοϊταλικές αρχές κατοχής. Στόχος τους τώρα είναι η διάλυση των νοσοκομείων. Εγινε η σκέψη να μαζέψουν όλους τους ανάπηρους στα Μέθανα, δήθεν για λουτροθεραπεία. Αλλά οι ανάπηροι ματαίωσαν την πονηρή αυτή «λύση». Στις 3 Μάρτη 1943 πήραν μέρος στον ξεσηκωμό για ματαίωση της επιστράτευσης, μαζί με τους εργαζόμενους της Αθήνας και του Πειραιά, τους δημόσιους υπάλληλους, τους φοιτητές, τους επαγγελματίες και βιοτέχνες.

Στις 22 Ιούλη 1943, νέα διαδήλωση με εθνικά και άλλα αιτήματα. Οι κατακτητές σκόπευαν να κατεβάσουν στην Αθήνα τους Βούλγαρους φασίστες. Μπροστάρηδες πάλι οι ανάπηροι με τα καροτσάκια τους και οι όρθιοι με τις πατερίτσες τους.

Το Σεπτέμβρη του 1943, συνθηκολόγησε η Ιταλία. Στα νοσοκομεία μαζεύονται όπλα των Ιταλών που πηγαίνουν στην Αντίσταση.

Για τους κατακτητές όμως και τη δοσίλογη κυβέρνηση, το ποτήρι ξεχείλισε. Το αντιστασιακό κίνημα φουντώνει. Η μόνη αντιμετώπισή του από τις φασιστικές αρχές είναι η τρομοκρατία, οι εκτελέσεις. Τα νοσοκομεία μπαίνουν εμπόδιο στα αντεθνικά σχέδιά τους. Πρέπει να τα διαλύσουν και να παραδώσουν τους ανάπηρους στους Γερμανούς. Αφού η στάση των αναπήρων του πολέμου ενέπνεε ευρύτερα λαϊκά στρώματα στο να πάρουν την απόφαση της αντίστασης, της αντιπαράθεσης, της σύγκρουσης.

Η εκτέλεση της ηγεσίας των αναπήρων

Η απαρχή του στυγερού εγκλήματος κατά των αναπήρων είχε ξεκινήσει πριν τρεις μέρες, στις 27 Νοέμβρη. Εκείνη την ημέρα εκτελέστηκαν στο Γουδί 19 πατριώτες και ανάμεσά τους, από την ηγεσία  του Εθνικού Συνδέσμου Αναπήρων Πολέμου (ΕΣΑΠ) 1940-41, ο αντιπρόεδρος  Διονύσης Γονατάς, ο Γεν. Γραμματέας Ηλίας Τζαμουράνης, τα μέλη Κώστας Κουκουβίνος,  Στέφανος Συλιβός και Μελέτης Ανυφαντής, μαζί με τα κομματικά στελέχη του γραφείου της ΕΠ της ΚΟΑ Γιώργη Ανδρεόπουλο και Βασίλη Σκαρέα.

Τον Διονύση Γονατά, που είχε και τα δυο του πόδια παράλυτα  από τραύμα στην σπονδυλική στήλη, και τον Ηλία Τζαμουράνη, με γενική παράλυση, τους έδεσαν σε καρέκλες και τους έστησαν στον τοίχο μαζί με τους άλλους.  

ΠΗΓΕΣ:

–Ριζοσπάστης 19.10.2008, Ριζοσπάστης 10.12.2016
–Σπύρου Κωτσάκη, «ΕΙΣΦΟΡΑ» στο χρονικό της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1986