Στη συζήτηση για την «Κύρωση της Σύμβασης Παραχώρησης αναφορικά με τη χρήση και εκμετάλλευση ορισμένων χώρων και περιουσιακών στοιχείων εντός του Λιμένα Ηρακλείου»
Καίρια παρέμβαση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις του Νομού Ηρακλείου σχετικά με τη λειτουργία του Λιμένος Ηρακλείου και τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν από τη νέα διοικητική αρχή, έκανε ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ηρακλείου κ. Μανώλης Αλιφιεράκης στη διάρκεια της συζήτησης για την κύρωση της Σύμβασης Παραχώρησης του ΟΛΗ.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε τα τελευταία αρκετά χρόνια η λειτουργία του εμπορικού λιμένα έχει υποβαθμιστεί ουσιωδώς και παρουσιάζονται συνεχώς προβλήματα που οφείλονται κατά κανόνα στην παλαιότητα και σε βλάβες του εξοπλισμού, καθώς και στην υποστελέχωσή του – προβλήματα που ιδιαίτερα τώρα- μεσούσης της τουριστικής περιόδου, έχουν τρομακτικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις και στη συνολική λειτουργία της αγοράς.
Ο κ. Αλιφιεράκης τάχθηκε επίσης υπέρ των αιτημάτων που προβάλλει ο Δήμος Ηρακλείου και κάλεσε τη διοίκηση που θα προκύψει από το νέο επιχειρησιακό σχήμα να σεβαστεί τις ανάγκες των επιχειρήσεων και των πολιτών.
Αναλυτικά, η παρέμβαση του κ. Αλιφιεράκη έχει ως εξής:
- Το Λιμάνι του Ηρακλείου αποτελεί ένα σημείο μέγιστου ενδιαφέροντος για την επιχειρηματική κοινότητα της Κρήτης μιας είναι ένας από τους σημαντικότερους κόμβους μεταφοράς εμπορευμάτων στο νησί. Αναμφισβήτητα έχει κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της εμπορικής ανάπτυξης και συμβάλλει στην απασχόληση ολόκληρης της περιοχής, ενώ οι δυνατότητες ανάπτυξης και οι επιχειρηματικές προοπτικές του λιμανιού είναι σημαντικές. Από τα συνολικά Εκφορτωθέντα εμπορεύματα σε λιμένες της Κρήτης το 2023 το Ηράκλειο είχε το 65,63% ενώ στα Φορτωθέντα εμπορεύματα σε λιμένες της Κρήτης το 2023 το Ηράκλειο είχε το 67,23% (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ). Στην Κρήτη υπάρχουν έντονες και συνεχώς αυξανόμενες ροές (εισροές και εκροές) μεταξύ της οικονομίας του νησιού και των άλλων περιοχών της χώρας και του εξωτερικού. Το λιμάνι του Ηρακλείου με αυτό της Σούδας, συνιστούν τις πύλες εισόδου-εξόδου των εισερχόμενων και εξερχόμενων αγαθών και καθιστούν δυνατή τη λειτουργία και ανάπτυξη του περιφερειακού παραγωγικού συστήματος
- Η λειτουργία του λιμανιού δεν είναι αποκομμένη από το περιβάλλον και την ευρύτερη περιοχή στην οποία λειτουργεί, αλλά αντίθετα επηρεάζει συνολικά την οικονομική ανάπτυξη και συμβάλλει στην απασχόληση της περιοχής. Μέχρι στιγμής καταγράφεται μια έμφαση στα θέματα κρουαζιέρας ενώ τα εμπορικά ζητήματα τόσο στην συνείδηση της επιχειρηματικής κοινότητας όσο και στην πράξη έχουν μείνει πίσω. Τα τελευταία αρκετά χρόνια η λειτουργία του εμπορικού λιμένα έχει υποβαθμιστεί ουσιωδώς και παρουσιάζονται συνεχώς προβλήματα που οφείλονται κατά κανόνα στην παλαιότητα και σε βλάβες του εξοπλισμού και υποστελέχωση – προβλήματα που ιδιαίτερα τώρα- μεσούσης της τουριστικής περιόδου, έχουν τρομακτικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις και στην συνολική λειτουργία της αγοράς.
- Ευρύτερο ζητούμενο για το Επιμελητήριο Ηρακλείου και την επιχειρηματική κοινότητα της Κρήτης είναι πως θα γίνει το Λιμάνι του Ηρακλείου πιο ανταγωνιστικό, τόσο ως προς τις τιμές του, όσο και ως προς τις λιμενικές του υπηρεσίες που σχετίζονται με την εμπορική δραστηριότητα με σκοπό την περαιτέρω αξιοποίηση του, αλλά και την επαναφορά της εμπορικής κίνησης που έχει εκτραπεί προς άλλους λιμένες.
Ειδικότερα Επί της σύμβασης:
- Συμφωνούμε στις γενικές αρχές όπως αποτυπώνονται στο άρθρο 5 και απορρέουν από τις γενικές υποχρεώσεις και ευθύνη του ΟΛΗ, (ειδικά στο σημείο γ) και στ)) για την παροχή ποιοτικών λιμενικών υπηρεσιών και την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας στον Λιμένα Ηρακλείου. Αυτό είναι ένα πάγιο αίτημα της επιχειρηματικής κοινότητας και θεωρούμε ότι στο εμπορικό κομμάτι του λιμανιού υπάρχουν αρκετά ζητήματα με ευρύ περιεχόμενο σε σχέση με την εμπορική λειτουργία του Λιμένος Ηρακλείου και πρέπει να επιλυθούν με τη σύμβαση
- Δεν προβλέπεται στο σχέδιο νόμου οποιαδήποτε συμμετοχή του Επιμελητηρίου ή άλλων φορέων της πόλης στην υλοποίηση των διατάξεων της σύμβασης. Το Επιμελητήριο βέβαια μετέχει στο ΔΣ της ΟΛΗ ΑΕ, ωστόσο θέλουμε να διασφαλιστεί ότι θα παραμείνει. Επίσης στο νέο σχήμα είναι αναγκαίο να συμμετέχουν και άλλοι φορείς της πόλης όπως λχ είναι αυτονόητη η αναγκαιότητα συμμετοχής του Δήμου Ηρακλείου στο Δ.Σ. του νέου Ο.Λ.Η.
- Μια από τις ανησυχίες της τοπικής κοινωνίας είναι η περιβαλλοντική επιβάρυνση (κυκλοφοριακός αλλά και ρυπογόνος βιομηχανικός φόρτος), που θα προκαλείται από τη λειτουργία του λιμανιού. Στις γενικές υποχρεώσεις και ευθύνη του ΟΛΗ όπως αποτυπώνονται στο άρθρο 5 (α) συμπεριλαμβάνεται η εφαρμογή πολιτικών «πράσινων λιμένων» αλλά και στις αρχικές διατάξεις (στ) της σύμβασης αναφέρεται η ανάγκη να ενθαρρυνθεί η βιώσιμη ανάπτυξη και υπεύθυνη λειτουργία του Λιμένα Ηρακλείου, καθώς και οι επενδύσεις σε νέες υποδομές και στη συντήρηση υφιστάμενων υποδομών, στην υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών και βιώσιμων λύσεων με στόχο τη διατήρηση, προστασία και ενίσχυση του φυσικού περιβάλλοντος και την κοινωνική ευημερία. Ωστόσο στη σύμβαση δεν αναφέρονται πρακτικά μέτρα για την διασφάλιση των παραπάνω καθώς επίσης δεν αναφέρονται τα έργα που προωθεί η υφιστάμενη διοίκησης για τα οποία έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες όπως λχ ηλεκτροδότηση 5 θέσεων ελλιμενισμού, συνολικής ισχύος 16MW ή χρήση της κυματικής ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας όπου στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Project Hupiness εκπονείται από τον ΟΛΗ σχετική μελέτη για την εγκατάσταση κυματογεννητριών πάνω στην θωράκιση του προσήνεμου μόλου
- Έλλειψη προσωπικού: Ένα από τα πιο βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το λιμάνι στη λειτουργία του είναι ή έλλειψη προσωπικού και δη τεχνικού που παρουσιάζει το λιμάνι. Πάγιο αίτημα της επιχειρηματικής κοινότητας είναι να ενισχυθεί το στελεχιακό δυναμικό για τη βελτίωση Επιχειρησιακής ετοιμότητας λιμανιού. Στη σύμβαση παραχώρησης ρυθμίζονται θέματα προσωπικού του Οργανισμού Λιμένα Ηρακλείου, ενώ δίνεται η δυνατότητα μετάταξης των πάσης φύσεως εργαζομένων του που απασχολούνται με σχέση εργασίας ή έμμισθης εντολής σε άλλες υπηρεσίες, φορείς ή νομικά πρόσωπα του δημοσίου τομέα. Με εξαίρεση μια γενική αναφορά στο άρθρο 5.11 (ο ΟΛΗ θα απασχολεί και θα διατηρεί επαρκές σε αριθμό και κατάρτιση εργατικό δυναμικό, ώστε να είναι σε θέση να εκπληρώνει εγκαίρως και με προσήκοντα τρόπο όλα τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του) δεν αναφέρεται το θέμα της υποστελέχωσης. Πάγια απαίτηση μας είναι να γινούν άμεσα προσλήψεις και ενίσχυση στελεχιακού δυναμικού για τη βελτίωση Επιχειρησιακής ετοιμότητας λιμανιού καθώς και πρόσληψη εξειδικευμένων ειδικοτήτων πχ ηλεκτρολόγου
- Ελλείψεις βασικών υποδομών: Θεωρούμε ότι η έλλειψη των βασικών υποδομών (γερανών κατά κύριο λόγο) πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί και σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα να προγραμματιστεί ο εκσυγχρονισμός μηχανημάτων και να πραγματοποιηθεί προγραμματισμός αντικατάστασης όλων των παλαιών μηχανημάτων του ΟΛΗ. Στο Παράρτημα 7.20 Υποχρεωτικές Επενδύσεις, πρέπει να προστεθεί η αγορά καινούργιου εξοπλισμού ενώ η αγορά νέων γερανών κρίνεται επιβεβλημένη. Επίσης στο κομμάτι του Λιμενικού Τμήματος Γ (κρουαζιερόπλοιου) του Άρθρο 3.3, πρέπει να γίνουν βελτιώσεις (λχ εξωραϊσμός στις εγκαταστάσεις των δύο επιβατικών σταθμών) αλλά και επέκταση της δυναμικότητας ώστε να μπορούν να παραβάλουν με ασφάλεια, σύμφωνα με τον Κώδικα ISPS, και να μπορούν να εξυπηρετηθούν περισσότεροι από επιβάτες ημερησίως. Άλλωστε τα επίσημα στοιχεία για την κρουαζιέρα στο λιμάνι του Ηρακλείου καταδεικνύουν αύξηση η οποία πρέπει να έχει αντίκτυπο και στη φέρουσα δυναμικότητά του ώστε το λιμάνι του Ηρακλείου να εδραιωθεί ως λιμάνι homeport.
- Ελλιπής συντήρηση των μηχανημάτων φορτοεκφόρτωσης και εξοπλισμού. Τα τελευταία αρκετά χρόνια όμως η λειτουργία του εμπορικού λιμένα έχει υποβαθμιστεί ουσιωδώς και παρουσιάζονται συνεχώς προβλήματα που οφείλονται κατά κανόνα στην παλαιότητα και σε βλάβες του εξοπλισμού. Από το σύνολο των 9 γερανών που διαθέτει ο ΟΛΗ σήμερα λειτουργεί κανονικά μέρος αυτών με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετείται η ζήτηση και να δυσχεραίνονται οι φορτοεκφορτώσεις των εμπορικών πλοίων. Σχετικά με τη συντήρηση του εξοπλισμού θεωρούμε ότι μια ετήσια έκθεση Αξιολόγησης Κατάστασης Εγκαταστάσεων (άρθρο 8.4 & 8.5) δεν είναι αρκετή, καθώς ο εξοπλισμός είναι πεπαλαιωμένος, και παρουσιάζει συχνές βλάβες (με περιοδικότητά ημερών ή εβδομάδων). Επίσης τα χρονικά περιθώρια (πχ 90 ημέρες για την έκθεση και το Σχέδιο Αποκατάστασης Εγκαταστάσεων και οι τριάντα (30) ημέρες που δίνονται περιθώριο στον Ανεξάρτητο Μηχανικό για την επιτόπια επιθεώρηση του Λιμένα Ηρακλείου) είναι πολύ σε σχέση με την αμεσότητα των προβλημάτων. Τέλος αν και στη σύμβαση αναφέρεται (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 8.2) ο όρος «Ελάχιστα Επίπεδα Υπηρεσιών», μας προβληματίζει το γεγονός ότι δεν είναι δεσμευτικό και στο περιθώριο των είκοσι τεσσάρων (24) μηνών η μη επίτευξη από τον ΟΛΗ των Ελάχιστων Επίπεδων Υπηρεσιών δεν θα συνεπάγεται την επιβολή Ποινικών Ρητρών, ούτε θα οδηγεί σε καταγγελία της Σύμβασης.
- Τιμολόγιο και Τιμολογιακή Πολιτική: Με το άρθρο 10, ο ΟΛΗ δικαιούται να επιβάλλει, να χρεώνει και να εισπράττει Τέλη Λιμενικών Υπηρεσιών και Τέλη Λιμενικών Υποδομών (συνολικά, τα Τέλη Λιμένα) ως αντίτιμο για τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Είναι γεγονός ότι συνολικά οι τιμές του Λιμένα Ηράκλειου είναι πολύ υψηλές συγκριτικά τουλάχιστον με τις τιμές που ισχύουν σε άλλα λιμάνια της χώρας μας και οπωσδήποτε στο εξωτερικό. Για όλα τα παραπάνω το Λιμάνι του Ηρακλείου καθίσταται μη ανταγωνιστικό προς όφελος παραπλήσιων λιμανιών όπως της Σούδας και του Ρεθύμνου. Συνέπεια αυτών είναι αφενός να χάνονται σίγουροι πόροι από το Λιμάνι του Ηρακλείου και αφετέρου αυτό να μην μπορεί να εξυπηρετεί τις ανάγκες των χρηστών του πρός όφελος της τοπικής οικονομίας. Για όλα τα παραπάνω ζητούμε μείωση του συνολικού λιμενικού κόστους και πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει διαπραγμάτευση και του κόστους όλων των εμπλεκόμενων έτσι ώστε να γίνει συνολικός εξορθολογισμός στο κόστος λιμενικών υπηρεσιών, με επακόλουθο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας.
- Υποδοχή Επικίνδυνων και επιβλαβών φορτίων. Δεν γίνεται καμία αναφορά στις διατάξεις της σύμβασης παραχώρησης σε ότι αφορά στην υποδοχή, παραμονή αλλά και στην αποθήκευση των επικίνδυνων φορτίων στο λιμάνι του Ηρακλείου. Τα επικίνδυνα φορτία χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες και χρήζουν διαφορετικού χειρισμού και μεταφοράς, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, ενώ απαιτούνται ειδικά μέτρα ασφαλείας για το χειρισμό τους βάσει των απαιτήσεων του Κώδικα IMDG και των εθνικών κανονισμών λιμένων. Στην Περιοχή Παραχώρησης, όπως ορίζεται στο Άρθρο 3.3. πρέπει κατά τη γνώμη μας να διατεθεί χώρους που να πληρεί τις παραπάνω προδιαγραφές και μέτρα και να ληφθεί μνεία για ύπαρξη μέσων και διαδικασιών προσωρινής παραμονής επικίνδυνων ειδών στη λιμενική εγκατάσταση. Επισημαίνεται ότι μέχρι σήμερα τα φορτία αυτά έρχονται από άλλα λιμάνια στην πόλη του Ηρακλείου (θέτοντας σε κίνδυνο την κυκλοφορία του ΒΟΑΚ) ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που οι λιμενικές αρχές εντοπίζουν παράνομα φορτία στην καθημερινή λειτουργία του λιμένα.
- Έλλειψη στεγασμένων χώρων ελέγχου. Βάσει του άρθου 7.20 (& ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 7.20 – Υποχρεωτικές Επενδύσεις), το αργότερο 24 μήνες από την έγκριση του αρχικού αναπτυξιακού προγράμματος, ο νέος επενδυτής στον ΟΛΗ Α.Ε. οφείλει να κατασκευάσει, με δικές του δαπάνες, σε έκταση εντός του λιμένα, που θα προσδιοριστεί, κτιριακές εγκαταστάσεις για τη στέγαση των υπηρεσιών του λιμενικού σώματος και της πλοηγικής υπηρεσίας. Αυτή τη στιγμή στο λιμάνι υπάρχει ανάγκη για στεγασμένους χώρους ελέγχου. Ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες η έλλειψη στεγασμένων χώρων δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στον έλεγχο των εμπορευμάτων και στην γρήγορη παράδοση τους στους δικαιούχους. Επίσης έχει ζητηθεί η Ίδρυση Σταθμού Συνοριακού Κτηνιατρικού Ελέγχου (ΣΥ.Κ.Ε.) στο Λιμάνι Ηρακλείου και κατά την άποψή μας τα παραπάνω πρέπει να συμπεριληφθούν στις Υποχρεωτικές Επενδύσεις
- Στην Περιοχή Παραχώρησης, όπως ορίζεται στο Άρθρο 3.3., βρίσκεται το Λιμενικό Τμήμα Ε Ελεύθερη Ζώνη – Διακίνησης Εμπορευματοκιβωτίων (ε) . Έχουμε επιδιώξει και στο παρελθόν να γίνει καλύτερη αξιοποίηση Ελεύθερης Ζώνης Λιμένα Ηρακλείου: Με σκοπό την περαιτέρω αξιοποίηση της ελεύθερης ζώνης Ηρακλείου, την τυχόν επέκτασή της, αλλά και την επαναφορά της εμπορικής κίνησης που έχει εκτραπεί προς άλλους λιμένες, είχε ξεκινήσει συνεργασία από τον ΟΛΗ, το Τελωνείο και το Επιμελητήριο Ηρακλείου, που όμως δεν κατέληξε σε αποτέλεσμα, και θα πρέπει να επανεκκινήσει. Έχουν εξεταστεί διάφορα ενδεχόμενα σενάρια όπως η αποθήκευση εμπορευμάτων στην Ελεύθερη Ζώνη του λιμένα Ηρακλείου, η αξιοποίηση του χώρου για τυποποίηση προϊόντων με τους ευνοϊκούς όρους της Ζώνης, η τυχόν επέκτασή της ζώνης, σε εκτός του λιμένα περιοχή κλπ. Διαπιστώθηκε δε ότι ο επιχειρηματικός κόσμος δεν γνωρίζει τα πλεονεκτήματα της ελεύθερης ζώνης ενώ πρέπει να υλοποιηθεί δέσμη ενεργειών πληροφόρησης προκειμένου να ενημερωθεί για τα θέματα του εμπορικού τμήματος του λιμανιού
- Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και Μελέτη Διαχείρισης. Εντός εννέα (9) μηνών από την Ημερομηνία Έναρξης Ισχύος, η ΟΛΗ ΑΕ θα εκπονήσει και ένα Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και Μελέτη Διαχείρισης και μία Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ενώ για κάθε διαδοχική περίοδο δέκα (10) ετών από την Αρχική Περίοδο Ανάπτυξης Λιμένα θα εκπονεί και υποβάλλει ένα κατάλληλα αναθεωρημένο, επικαιροποιημένο ή/και αναμορφωμένο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και Μελέτη Διαχείρισης. Μάλιστα βάσει του άρθρου 6.2 (β) ο ΟΛΗ θα λαμβάνει υπόψη τον βαθμό, κατά τον οποίο η υλοποίηση του σχεδίου Αναπτυξιακού Προγράμματος και Μελέτης Διαχείρισης αναμένεται να καλύπτει τις παρούσες και εύλογα αναμενόμενες μελλοντικές απαιτήσεις των χρηστών του Λιμένα Ηρακλείου για ποιοτικές υπηρεσίες και εγκαταστάσεις που συνδέονται με τον Λιμένα Ηρακλείου. Δεδομένου ότι το Επιμελητήριο Ηρακλείου εκπροσωπεί θεσμικά αυτές τις ομάδες χρηστών ζητούμε να προτεθεί στις διατάξεις της σύμβασης να ζητείται η γνώμη του φορέα μας και να λαμβάνονται επίσημα υπόψη τυχόν παρατηρήσεις ή σχόλια κατά την εκπόνηση σχεδίου Αναπτυξιακού Προγράμματος και Μελέτης Διαχείρισης τόσο του αρχικού όσο κάθε επόμενης επικαιροποίησης.»
