Μεγάλο σκάνδαλο στην Ακρόπολη αποκαλύπτει το Documento. Καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού σημειώθηκαν εκτεταμένα φαινόμενα έκδοσης παράτυπων εισιτήριων εισόδου στο μνημείο.
Η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού αφού τσιμέντωσε το μνημείο, αφού το παρέδωσε στους μόδιστρους, αφού το άφησε στο έλεος του συνωστισμού, της κρουαζιέρας και των τουριστικών πρακτορείων, δεν έκανε τίποτε για να αντιμετωπίσει τα μαζικά φαινόμενα παράτυπων εισιτηρίων για την είσοδο στην Ακρόπολη που εκδίδονταν ομαδικά από πρακτορεία. Και όλα αυτά παρά τις δεκάδες επίσημες οχλήσεις και αναφορές από τους αρχαιοφύλακες προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, οι οποίες μάλιστα δεν απάντησαν ποτέ. Εάν αυτό συμβαίνει στο κορυφαίο μνημείο της χώρας, φαντάζεται κανείς τι χάος μπορεί να επικρατεί και στα υπόλοιπα…
Οι τέσσερις μορφές παραποίησης
Αποκαλύπτεται ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού καθημερινά οι αρχαιοφύλακες έρχονταν αντιμέτωποι με δεκάδες παράτυπα και προβληματικά εισιτήρια! Αυτά τα εισιτήρια, που είναι ομαδικά, εκδίδονται από πρακτορεία και εμφανίζουν τους εξής τέσσερις τύπους παραποίησης:
1) Ακυρα, που σημαίνει ότι έχουν χρησιμοποιηθεί, οπότε το σύστημα χτυπάει «κόκκινο» και δεν περνάνε.
2) Yπερκοστολογημένα – 40 ευρώ αντί για 20 που κόστιζε το καλοκαίρι η είσοδος στο μνημείο. Αυτά έχουν γνήσιο QR code, περνάνε κανονικά τον έλεγχο στο σκανάρισμα, όμως από τη μορφή τους φαίνεται ότι είναι υπερκοστολογημένα από το πρακτορείο που τα έχει εκδώσει. Ωστόσο, ο αρχαιοφύλακας σε συνθήκες συνωστισμού μπορεί να μην το προσέξει και το εισιτήριο να περάσει κανονικά.
3) Xωρίς αναγραφόμενη τιμή. Μπορεί να είναι άκυρο και να εντοπιστεί, μπορεί όμως πάλι να περάσει τον έλεγχο αλλά να έχει πουληθεί σε αρκετά υψηλό κόστος.
4) Με διαφορετικό γραμμοκώδικα από αυτόν του ΟΔΑΠ – τα περισσότερα δεν περνάνε τον έλεγχο.
Να προστεθεί σε αυτά και μία ακόμη κατηγορία προβληματικών, με άλλον τρόπο, εισιτηρίων, που προέκυψε όταν εφαρμόστηκαν οι ζώνες επισκεψιμότητας και αφορά τα λεγόμενα ελευθέρας, τα οποία, όπως εξηγούμε παρακάτω, είναι πολύ πιθανόν να περνούσαν παραπάνω από μία φορά στο μνημείο.
Με λίγα λόγια, υπάρχουν επισκέπτες της Ακρόπολης που εξαπατήθηκαν και είτε πλήρωσαν υπερκοστολογημένο εισιτήριο είτε κατέβαλαν αντίτιμο για δεύτερη φορά, αφού βεβαίως υπέστησαν την ταλαιπωρία της όλης διαδικασίας. Την ίδια ώρα κάποιοι έβγαζαν χρήματα εις βάρος του δημοσίου και των τουριστών.
Να εξηγήσουμε και τη μορφή των κανονικών εισιτηρίων. Κυκλοφορούν πολλαπλές κατηγορίες με διάφορους τύπους: ψηφιακό αρχείο pdf, εκτυπωμένο pdf, εισιτήρια εκδοτηρίων Ακρόπολης και εισιτήρια σε θερμικό χαρτί από τους αυτόματους πωλητές. Επομένως, ο μη ενιαίος μορφολογικά τύπος ευνοεί τις παραποιήσεις από οποιονδήποτε επιτήδειο. Εάν το υπουργείο ήθελε να αντιμετωπίσει το φαινόμενο, θα είχε φροντίσει για ενιαίο γραφιστικό τύπο και χαρακτηριστικά – πληροφορίες. Ή θα ακολουθούσε το παράδειγμα της Ιταλίας, όπου στο Κολοσσαίο από τον Σεπτέμβριο εκδίδονται ονομαστικά εισιτήρια.
Κάθε φορά, που οι αρχαιοφύλακες εντόπιζαν παράτυπα εισιτήρια προχωρούσαν σε έγγραφες αναφορές προς την αρμόδια υπηρεσία, που είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων, η οποία με τη σειρά της μεταβιβάζει το θέμα στον ΟΔΑΠ, με τελικό αποδέκτη το υπουργείο Πολιτισμού. Οι αναφορές αυτές βρίσκονται φυσικά και στη διάθεση της εφημερίδας. Κι όμως, καμία επίσημη απάντηση δεν ήρθε ποτέ, πέρα από προφορικές ενημερώσεις της προέδρου του ΔΣ του ΟΔΑΠ Νικολέττας Διβάρη–Βαλάκου και του γενικού διευθυντή Ηλία Πατσαρούχα, οι οποίοι διαβεβαίωναν ότι τα φαινόμενα αυτά θα πάνε στη Δικαιοσύνη αφού αφορούν την ελεύθερη αγορά. Εχουν πάει άραγε αυτές οι αναφορές, όπως θα έπρεπε, στον εισαγγελέα για το ποινικό κομμάτι και στην Οικονομική Εισαγγελία και την ΑΑΔΕ για το φορολογικό σκέλος; Πόσο μάλλον όταν οι αναφορές των αρχαιοφυλάκων είναι πολλές και καταγράφουν δεκάδες περιστατικά παράτυπων εισιτηρίων. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα ο αρχαιοφύλακας βάρδιας κάλεσε την αστυνομία για να αναφέρει τα φαινόμενα. Και αυτό ακόμη, η κλήση στην αστυνομία, είναι καταγεγραμμένο στις αναφορές των αρχαιοφυλάκων. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις οι εξαπατημένοι τουρίστες άφησαν στους αρχαιοφύλακες στοιχεία επικοινωνίας, τα οποία επίσης υπάρχουν στις αναφορές. Δηλαδή εάν ο ΟΔΑΠ και το ΥΠΠΟ ήθελαν να ξετυλίξουν το κουβάρι αυτής της σοβαρής παρανομίας εις βάρος του δημοσίου, είχαν πάρα πολλά στοιχεία στη διάθεσή τους.
Δεν θεωρεί το υπουργείο μείζονα ζητήματα την απώλεια δημόσιων εσόδων αλλά και την παραπλάνηση των τουριστών; Δεν βάλλεται με τέτοια φαινόμενα η δημόσια εικόνα της χώρας; Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι τουρίστες αναγκάζονταν να ξαναγοράσουν εισιτήρια, πληρώνοντας δεύτερη φορά το αντίτιμο. Μην ξεχνάμε ότι πολλοί άνθρωποι έρχονται από όλα τα μέρη του κόσμου για να θαυμάσουν ένα από τα κορυφαία μνημεία πολιτισμού παγκοσμίως.
Είναι πραγματικά αξιοπερίεργο το γεγονός ότι τα πρακτορεία πουλάνε εισιτήρια στην τιμή που θέλουν, πολλές φορές με τη δικαιολογία της επιπλέον παροχής υπηρεσιών. Θα έπρεπε, όμως, προκειμένου να είναι φορολογικά νόμιμες οι οποιεσδήποτε επιπλέον υπηρεσίες (π.χ. ξενάγηση), να κόβεται γι’ αυτές ξεχωριστή απόδειξη και όχι το κόστος τους να ενσωματώνεται στην τιμή της εισόδου στο μνημείο με παραποίηση του εισιτηρίου, το οποίο δεν δηλώνεται ως έσοδο ούτε έχει ΦΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πως κάποιοι επιτήδειοι τουριστικών πρακτορείων έβγαζαν χρήματα εις βάρος του δημοσίου. Δεν είναι τυχαίο που τα περισσότερα περιστατικά προβληματικών εισιτηρίων αφορούν συγκεκριμένα μεγάλα πρακτορεία, τα ονόματα των οποίων βρίσκονται φυσικά στις αναφορές.
Αρχές Δεκεμβρίου και έπειτα από ανώνυμη καταγγελία ξεκίνησε έρευνα από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας και την Οικονομική Αστυνομία για τη λειτουργία του e-ticketing. Να αφορά άραγε και τα παράτυπα εισιτήρια;
Η φάμπρικα πάντως, που στήθηκε με την ανοχή του υπουργείου, έβγαζε ανενόχλητη κέρδος εκμεταλλευόμενη εμπορικά ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς για την προστασία του οποίου είναι αποκλειστικά υπεύθυνη η πολιτεία.
Αγωνία για τις κρουαζιέρες
Αν και η υπουργός σφυρίζει κλέφτικα για όλα τα παραπάνω, μπήκε στον «κόπο» να μεταβεί το καλοκαίρι αρκετές φορές στο μνημείο παρέα με την κ. Βαλάκου αλλά και τον κατηγορούμενο για την υπόθεση του Ταμείου Αλληλοβοήθειας Γιάννη Τσακοπιάκο, που είναι μέλος της επιτροπής του ΥΠΠΟ για τη διαχείριση της κρουαζιέρας, για επιτόπια αυτοψία τις ημέρες του συνωστισμού. Αλλά για άλλους λόγους. Η έγνοια της εξαντλήθηκε στη ροή των επισκεπτών κρουαζιέρας και τότε η κ. Μενδώνη άνοιξε την περίφημη cruise line για να περνάνε χωριστά οι επισκέπτες κρουαζιέρας. Την ίδια ώρα κατήργησε τα τουρνικέ με αποτέλεσμα να χαλαρώσει ο έλεγχος. Η οδηγία ήταν σαφής: να εξασφαλιστεί πιο γρήγορη είσοδος στο μνημείο. Αν σκεφτεί κανείς ότι με τη λειτουργία των τουρνικέ μπαίνουν στην Ακρόπολη μέσα σε μία ώρα 2.000 επισκέπτες ενώ χωρίς τουρνικέ 4.000, καταλαβαίνει ότι είναι αδύνατον να γίνει σωστός έλεγχος.
Το υπουργείο περίμενε να πάρει μέτρα για την αντιμετώπιση του συνωστισμού στο… και πέντε με την πιλοτική εφαρμογή των ζωνών επισκεψιμότητας που ξεκίνησε στις 4 Σεπτεμβρίου. Κι αυτή, όμως, την άφησε στον αυτόματο πιλότο με πολλά προβλήματα και αδιευκρίνιστες περιπτώσεις ομάδων επισκεπτών. Πλήθος αναφορών έγιναν και για τη λειτουργία των ζωνών επισκεψιμότητας από τους αρχαιοφύλακες, αφού λόγω πολλών κενών και ασαφειών σημειώθηκε το εξής φαινόμενο: να «χτυπάει» το σύστημα απαγορεύοντας την είσοδο στους κατόχους εισιτηρίων που ήταν αγορασμένα πριν από τις 4 Σεπτεμβρίου και δεν είχαν επιλεγμένη ζώνη επισκεψιμότητας. Η οδηγία γι’ αυτές τις περιπτώσεις ήταν οι τουρίστες να μπαίνουν στο μνημείο με την έκδοση εισιτηρίου ελεύθερης εισόδου. Τα αρχικά εισιτήρια στη συνέχεια έπρεπε να ακυρωθούν μέσω ειδικής πλατφόρμας διαχείρισης, όπως προβλεπόταν, κάτι που όμως δεν έγινε. Φαντάζεται κανείς πόσα τέτοια εισιτήρια μπορεί να πέρασαν και να ξαναπέρασαν από τις πύλες της Ακρόπολης. Η επίσημη δικαιολογία γι’ αυτό ήταν ο ΟΔΑΠ διαθέτει… έναν μόνο αρμόδιο υπάλληλο.
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι η Λ. Μενδώνη δεν αντιμετώπισε ζητήματα απώλειας δημόσιων εσόδων (παράτυπα εισιτήρια και ελευθέρας διάφορων κατηγοριών) αλλά και δημόσιας εικόνας του μνημείου (ταλαιπωρία των τουριστών). Ενώ άφησε ελεύθερες τις κρουαζιέρες και τα μεγάλα γκρουπ να «αλωνίζουν» μαζικά στον Ιερό Βράχο, μη χαλώντας τα χατίρια των μεγάλων τουριστικών πρακτορείων, χαλαρώνοντας τα μέτρα ελέγχου στην είσοδο και τελικά μεταφέροντας τον συνωστισμό μέσα στο μνημείο με ανοιχτό το ενδεχόμενο ατυχήματος. Οι πληροφορίες που φτάνουν στα αυτιά μας λένε ότι και η πρόσφατη είδηση των πριβέ ξεναγήσεων, κόστους 5.000 ευρώ, την ανατολή και το ηλιοβασίλεμα είναι χατίρι προς τα μεγάλα πρακτορεία.
Μέσα σε όλα αυτά τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες προστίθεται ένα ακόμη: η πτώση του ηλεκτρονικού συστήματος. Συνέβη πολλές φορές φέτος και έχει αποτέλεσμα σημαντική καθυστέρηση της διαδικασίας ελέγχου, άρα και εισόδου των τουριστών στο μνημείο. Δεν υπάρχει, όμως, πρωτόκολλο διαχείρισης κρίσεων στην περίπτωση πτώσης του ηλεκτρονικού συστήματος. Τι γίνεται λοιπόν χωρίς πρωτόκολλο; Ad hoc ενημέρωση και στη συνέχεια στέλνεται μέιλ με οδηγίες. Αυτό σημαίνει ότι ο αρχαιοφύλακας ήταν υποχρεωμένος να περιμένει 10-15 λεπτά μήπως επανέλθει το σύστημα προτού περάσει στην έσχατη λύση της χειροκίνητης ακύρωσης. Δεν είναι παράλογο, πάντως, να πέφτει κάθε τρεις και λίγο το σύστημα εάν σκεφτεί κανείς ότι η σύμβαση συντήρησης έληξε ήδη από το 2020. Είχε διάρκεια δύο χρόνια αφότου εφαρμόστηκε το ηλεκτρονικό εισιτήριο από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2018. Αντί το ΥΠΠΟ να εκμεταλλευτεί την περίοδο της Covid και της καραντίνας προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης, επέλεξε να αντιμετωπίζει ad hoc και με απευθείας αναθέσεις σε εταιρείες κάποια μεμονωμένα προβλήματα. Μόλις πρόσφατα, στις 8 Ιανουαρίου, δημοσιεύτηκε στη Διαύγεια η απευθείας ανάθεση του έργου της συντήρησης σε σύμπραξη εταιρειών.
