Λίγα λόγια για το Φεστιβάλ Τουρκοκρητικών του Κουσάντασι
Γίνεται μέσα σε δύο λέξεις να πεις μια ιστορία, να δείξεις πως νιώθεις για έναν τόπο και να εκφράσεις μια ανάγκη;
Μπορείς εύκολα να διαχειριστείς την αγωνία και τον ενθουσιασμό στον τρόπο που σε κοιτάει ένας φαινομενικά άγνωστος άνθρωπος, ενώ αδημονεί να ακούσει και από εσένα δύο λέξεις, καθημερινές για σένα, που για αυτόν όμως θα σημαίνουν τη σύνδεση με τους γονείς και τους παππούδες του; Που θα τον μεταφέρουν στο σπίτι που μεγάλωσε και σε ιστορίες που άκουσε παιδί;
Πόση πληροφορία για το μυαλό και την καρδιά, περιέχει ένα «καλώς επαντίξαμε», από δύο ηλικιωμένους, καθημερινούς κατοίκους της Τουρκίας, οι οποίοι μόλις ανοίγουν το στόμα τους, μεταμορφώνονται σε Κρητικούς του 19ου αιώνα; «Με το καλό να σμίγωμε, εμείς παιδί μου είμαστε Κρητικοί κι εσείς είστε τα κοπέλια και τα αδέρφια μας. Έχομε το ίδιο αίμα, δεν κάνει να μαλώνομε».
Τα υγρά μάτια των Τουρκοκρητικών στην εικόνα των Κρητικών χορευτών και στο άκουσμα των ήχων της Κρητικής Μουσικής, είναι αυτά για τα οποία πρώτα θέλω και πιστεύω πως πρέπει να μιλάμε, πριν πούμε τι είδαμε στο 11ο Φεστιβάλ Τουρκοκρητικών, (Giritlilier Festivali), στο Κουσάντασι.
Η ψυχή αυτού του φεστιβάλ είναι οι άνθρωποι, οι Τούρκοι Κρητικής καταγωγής, οι οποίοι διένυσαν σε κάποιες περιπτώσεις περισσότερα από 1000 χιλιόμετρα με το αυτοκίνητο, μόνο και μόνο για ανταλλάξουν δύο κουβέντες με τους Κρητικούς χορευτές, μουσικούς και φίλους που συμμετέχουν επίσης στο φεστιβάλ, κρατώντας την άλλη άκρη αυτού του νήματος μνήμης και νοσταλγίας.
Οι πρόγονοι των Τουρκοκρητικών βρέθηκαν από την Κρήτη στην Τουρκία, άλλοι περί το 1896, όταν πια είχε, σχεδόν, κριθεί η έκβαση της Κρητικής Επανάστασης κι άλλοι κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Από τότε κάθε σπίτι Τουρκοκρητικών, ήτανε μια φωλιά με τα ήθη, τα έθιμα και τη λαλιά που είχαν οι Κρητικοί δύο αιώνες πριν. Η επαφή λοιπόν με αυτούς τους ανθρώπους, μπορούμε να πούμε πως μοιάζει με ένα ταξίδι στον χρόνο.
Μια ιδιαίτερη περίπτωση, είναι ένα ολόκληρο χωριό Τουρκοκρητικών με καταγωγή από την Άνω Βιάννο, την Περβόλα και την Έμπαρο, την Turunclu (παλιότερα «Ανερατζά) στο οποίο λόγω των λιγοστών εξωτερικών επιρροών που δέχθηκε εξαιτίας της γεωγραφίας του, οι κάτοικοι μιλούν ακόμη και σήμερα μεταξύ τους, σε μεγάλο βαθμό, την παλιά Κρητική διάλεκτο. Όχι Ελληνικά, όχι ακόμα ούτε Κρητικά όπως τα μιλάμε εμείς σήμερα, αλλά Κρητικά του 19ου αιώνα. Οι κάτοικοι αυτού του χωριού που βρίσκεται κοντά στα σύνορα με τη Συρία (!) έχουν δυναμικότατη παρουσία στο φεστιβάλ, ενώ πολλοί από αυτούς έχουν επισκεφθεί τα χωριά των παππούδων τους (Περβόλα, Άνω Βιάννος κτλ) για να βρουν μακρινούς συγγενείς και να δουν τα ερείπια των σπιτιών των προγόνων τους (τα «χάλαβρα» όπως λένε οι ίδιοι).
Το φεστιβάλ
Το 11ο Giritliler Festivali, περιλάμβανε εκδηλώσεις που διεξήχθησαν τρεις μέρες, με ομιλίες, προβολές ταινιών και εγκαίνια συλλόγων, με κορύφωση τις εκδηλώσεις όπου συμμετείχαν οι Κρητικοί μουσικοί και των χορευτές, τις οποίες περίμεναν με μεγαλύτερη αγωνία οι χιλιάδες επισκέπτες τους φεστιβάλ.
Οι χορευτές από τις Σχολές Χορού Μπριντάκης Χριστόφορος έδωσαν για ακόμη μια φορά τον καλύτερο τους εαυτό (είναι η 2η παρουσία τους στο φεστιβάλ και 3η συνολικά στην Τουρκία) και δεν είναι καθόλου τυχαία η σύνδεση που έχουν αποκτήσει με τους διοργανωτές και τους επισκέπτες, ακόμη και σε ανθρώπινο επίπεδο.
Εξαιρετική ήταν και η παρουσία των μουσικών, του Μανώλη Γιαμαλάκη (Λύρα), του Νίκου Αστυράκη (Λαούτο) και του Γρηγόρη Στρατήγη (Λαούτο) οι οποίοι συνόδευσαν το χορευτικό συγκρότημα, αλλά και του Κωστή Κυριτσάκη (Λύρα), Νίκου Επιτροπάκη (Λύρα), Στάθη Γιαλιτάκη (λύρα, ασκομαντούρα, μαντουράκι, νταουλάκι), Κωστή Μακάκη (Λαούτο), Δαμιανού Μαυράκη (Λαούτο) και Ηρακλή Νεραντζούλη (κρουστά).
Ξεχωριστή ήταν για ακόμη μια χρονιά η παρουσία του Κωστή Πρατσινάκη (κιθάρα, φωνητικά) και του γιατρού, Κωστή Πιταροκοίλη, δύο ανθρώπων που έχουν αναπτύξει βαθιά σύνδεση με τους Τουρκορητικούς και μάλιστα βραβεύτηκαν (όπως και ο Χριστόφορος με τον Στέφανο Μπριντάκη) από τον Δήμαρχο του Soke, για την προσφορά τους σ’αυτή την καθιερωμένη γιορτή.
Τον κ. Πιταροκοίλη δε, αξίζει να συγχαρούμε και για την έμπνευση της ιδέας ενός αντίστοιχου φεστιβάλ στην Κρήτη, το οποίο εύχομαι ειλικρινά να υλοποιηθεί για να ρίξει ακόμη μια γέφυρα που θα ενώσει ανθρώπους που έχουν πάρα πολλά πράγματα να μοιραστούν.
Οι χορευτές που συμμετείχαν ήταν οι:
Μπριντάκης Χριστόφορος
Μπριντάκης Στέφανος
Βάμβουκα Αλίκη
Κριτωτάκη Νατάσα
Μακράκης Βαγγέλης
Μεραμβελιωτάκης Μιχάλης
Ξυδάκη Μαρία
Χαρακιανάκης Νίκος
Χατζηκωνσταντίνου Μαρία
Πολλά ευχαριστώ στον Yunus Cengel, τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας των Τουρκοκρητικών, τόσο για τη φιλοξενία, όσο και για την ευκαιρία που μας έδωσε να έρθουμε σε επαφή με τους ανθρώπους αυτούς.
