Της Αλεξάνδρας Χριστακάκη*
Η συγγραφέας Ιωάννα Καρυστιάνη με τα άσπρα μαλλιά και τη σοφία που εμπεριέχει η σκέψη της, τιμήθηκε στην γενέτειρά της από το φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων για την προσφορά της στα γράμματα και τον πολιτισμό. Και αυτή με τη σεμνότητα που ενδύεται πάντα – λες και κόλλησε στο δέρμα της, χωρίς χρονοκαθυστέρηση, πρόσφερε το βραβείο στο Α’ Γυμνάσιο της πόλης, το σχολείο που αποφοίτησε, στις συμμαθήτριες της που ήταν παρούσες στο θέατρο Μίκης Θεοδωράκης και στους δασκάλους της που της φώτισαν από πολύ νωρίς τον δρόμο των βιβλίων, όπως είπε.
Η ίδια με εμφανή συγκίνηση κοιτώντας συνεχώς την συμμαθήτρια της και νυν συνταξιούχο εκπαιδευτικό Ευαγγελία Χιωτάκη που κάθονταν μαζί πάνω στην σκηνή ,όπως παλιά στο ίδιο θρανίο, επαναλάμβανε χωρίς σεμνοτυφία ότι θεωρεί τον εαυτό της «ψιλά γράμματα» στο χώρο των λογοτεχνών, ότι «βάζοντας τον πήχυ τις περισσότερες φορές περνά από κάτω και αισθάνεται ευγνώμων που η λογοτεχνία τη φιλοξένησε υπομονετικά στην διαχρονία, που η πόλη την αφήνει να περπατά στα σοκκάκια της, που αφουγκράζεται το ακατάλυτο των δεσμών».
« Σ’ όλη μου την ζωή αγωνίζομαι να μην με ξελογιάζει το συμφέρον» είπε η Ιωάννα και νομίζω τα λόγια της αυτά πρέπει να μείνουν μέσα μας ως παρακαταθήκη: έγνοια, αγωνία όλων μας που μας αφορά το αποτύπωμα που θα αφήσουμε στο πέρασμα της ζωής. Πέρσι πάνω στη σκηνή του θεάτρου ήταν με το μπαστουνάκι της η αγαπημένη Μάρω Δούκα. Φέτος η Ιωάννα Καρυστιάννη,με άσπρα μαλλιά και μπλουτζίν παντελόνι, αφού παρακολούθησε ένα αναλόγιο με αποσπάσματα από το τελευταίο της βιβλίο «Ψιλά γράμματα» στα σκαλάκια στο Μεγάλο Αρσενάλι, ήρθε στη αίθουσα Μίκης Θεοδωράκης,για την παρουσίαση. Παρόντες στο ακροατήριο πολλοί άλλοι συγγραφείς, νέοι και μεγαλύτεροι, Έλληνες και ξένοι με την Ιωάννα να προτρέπει τον Μανώλη Πιμπλή, ως επικεφαλής του Φεστιβάλ Χανίων που πλέον εδραιώνεται ως θεσμός, να ρίξει τους προβολείς περισσότερο πάνω στη νέα γενιά των λογοτεχνών.
Έτσι ξεκίνησε τον λόγο της: «Μπροστά στους μεγάλους της λογοτεχνίας του τόπου μας αισθάνομαι ότι είμαι τα ψιλά γράμματα» και συνέχισε αναφερόμενη στη στήριξη που βρήκε από πολύ νωρίς στον Α.Παπαδιαμάντη τον οποίον θεωρεί ως την αλφάβητο της ανθρωπιάς. «Έχω αναγκη να σέβομαι ,πιο πολλούς, πιο πολύ, πιο βαθιά» . Αναφέρθηκε και υπογράμμισε τα λόγια του Μ. Αναγνωστάκη «ότι δεν υπάρχει πνευματικός ηρωισμός, αλλά στόχος μας είναι να ακουμπήσουμε ένα πάσο εκεί που δεν υπάρχουν δάφνινα στεφάνια».
«Το βιβλίο δεν είναι για το Πολυτεχνείο. Γεγονός και εμπειρία ανεπανάληπτη που με ακολουθεί σε όλη μου την ζωή» είπε η Ιωάννα απαντώντας σε πολλούς που κάνουν αυτήν την ανάγνωση για τα «Ψιλά γράμματα». «Αγωνίζομαι για ένα ποίημα που θα ζεστάνει την ψυχή». Θυμήθηκε που στα χρόνια της Νομικής ο συμφοιτητής της Μάριος Τόκας της ζήτησε να γράψει στίχους για να τους μελοποιήσει. Λυπάται που δείλιασε και δεν το έκανε. « Αισθάνομαι απέραντη ευγνωμοσύνη απέναντι στην λογοτεχνία, Πάντα ήθελα να λέω ιστορίες. Μεγάλωσα ακούγοντας από παιδί τους Μικρασιάτες πρόσφυγες να λένε ιστορίες. Νομίζω είναι ο πιο εύστοχος τρόπος να επικοινωνούν μεταξύ τους οι άνθρωποι. Η γλώσσα είναι ασπίδα στον φόβο της ζωής».
Ο νους της έτρεξε και στους πρόσφυγες όταν ανέφερε την λέξη ανέστιοι: «Το βιβλίο αναφέρεται και στην μνήμη. Ο αμνήμονες κυκλοφορούν ανέστιοι και είναι πολύ πιο ευάλωτοι. Είπα την λέξη ανέστιοι και ο νους μου πάει στους πρόσφυγες»
Ποιητική ήταν και η προσφώνηση του Γ. Γιαννακάκη , αντιδημάρχου Πολιτισμού των Χανίων.
« Τι βλέπει άραγε ο καθένας μας κοιτώντας έναν χάρτη;
Κάποιοι αναζητούν τα γνώριμα σημεία.
Αλλοι ψάχνουν κάτι να τους ξαφνιάσει.
Αλλοι κοιτούν με ανακούφιση ή νοσταλγία την πατρώα γή και άλλοι τον τ΄πο που κατοικούν τα όνειρά τους.
Κάποιοι διατρέχουν τα σύνορα σαν να θέλουν να βεβαιωθούν ότι μένουν στην θέση τους, ενώ άλλοι ψηλαφούν σαν σημάδια από παλιές πληγές
Για κάποιος η θάλασσα είναι εμπόδιο. Για άλλους είναι γέφυρα. Το ιδιο και τα ψιλά βουνά. Μερικοί μελετούν με προσοχή τα σημάδια από το πέρασμα του χρόνου και κάποιοι προσπερνούν ανυποψίαστοι τις αλλαγές. Πολλοί ακολουθούν τα γνώριμα μονοπάτια ενώ κάποιοι χαράζουν τα δικές τους διαδρομές
Μια τέτοια διαδρομή συνεχίζει να χαράζει η Ιωάννα Καρυστιάννη. Μια διαδρομή με ρίζες στα Βουρλά και την Σμύρνη. Μια διαδρομή που ξεκινάει από τα Χανιά, αγκυροβολεί στην Αθήνα,ανοίγεται σε αναζήτηση νέων τόπων και συχνά γυρίζει ξανά εδώ.
Εδώ που μέσα σε μια πολυμελή οικογένεια γεμίζει τις πρώτες της αποσκευές, γεμάτες ευτυχία τις μεταφέρει στην Αθήνα. Αποσκευές που (εκτός από μερικά ρούχα από τέταρτο χέρι) έχουν μέσα τους μυρωδιές της πόλης, ήχους της βροχής στα σοκκάκια , τα μνημέια και τις μνήμες..
Και με αυτές τις αποσκευές( βαριές που όμως δεν δυσκολεύουν το περπάτημα) ταξιδεύει. Στην Νομική επιστήμη, τις εικόνες, την ευθύνη, τους αγώνες για τη Δημοκρατία, την συντροφικότητα, την οικογένεια. Ταξιδεύει στην ζωή και τα γράμματα.
Ετσι σχεδιάζει τους δικούς της χάρτες, τις δικές της διαδρομές. Διαδρομές με στάσεις στην Ανδρο(μικρά Αγγλία), την Μικρά Ασία και την Νέα Υόρκη ( Νύμφες) την Κινέττα ( Καιρός Σκεπτικός), τα Σφακιά( το Φαράγγι), το Αγρίνιο( Ψιλά Γράμματα) και αλλού. Τόποι μεγάλοι ή μικροί που αναδεικνύονται τεράστιοι καθώς κουβαλούν τον υπέρτατο ρόλο : αυτόν της πατρίδας. Αλλοτε της προγονικής γής που πάντα μας κρατάει κοντά της και άλλοτε της νέας που διαρκώς μας προσκαλεί.
Και καθώς προστίθενται νέες ιστορίες , καθώς πληθαίνουν πρόσωπα, περιγράφονται οι λεπτομέρειες, ακούγονται οι ντοπιολαλιές, αυτός ο χάρτης ξεδιπλώνεται και μπροστά μας . Ενας χάρτης που εδώ και τρεις δεκαετίες σχεδιάζεται συνεχώς. Νέα νησιά αναδύονται, σκοτεινά σημεία φωτίζονται, ο χρόνος μεταμορφώνει. Ακόμα και εκείνα τα πρώτα σκίτσα έγιναν αργότερα εικόνες κινούμενες( μέσα από βλέμμα αγαπημένου).
Κι έχουμε εμείς την ευκαιρία και την ευθύνη συνάμα να ταξιδέψουμε πάνω σε αυτόν τον χάρτη. Να κινηθούμε στα τραχιά εδάφη και τις μακρινές κορφές του. Να μυρίσουμε ξανά το γνώριμο χώμα ή να αναμετρηθούμε με την ανοιχτή θάλασσα. Να γίνει το κάθε του σημάδι μια μικρή πατρίδα. Εν αφιλόξενο αγκυροβόλιο για να μπορούμε και εμείς να σχεδιάζουμε μ ια δική μας διαδρομή , όπως ακριβώς και η χαρτογράφος μας.
Κύρια Καρυστιάνη
Είμαστε υγνώμονες για όλους τους χάρτες που εδώ και χρόνια ξεδιπλώνετε μπροστά μας.’
Σας ευχαριστούμε».
*Από την “Αυγή”