Κεντρικό ρόλο στη διασύνδεση της Ευρώπης με την Αφρική και τη Μέση Ανατολή για τη μεταφορά πράσινης ενέργειας που θα υποκαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα διεκδικεί η Ελλάδα μέσω τριών επενδυτικών σχεδίων. Το κατά πόσον, ωστόσο, θα καταφέρει να παραμείνει στην κούρσα θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα «τρέξουν» οι τελικές μελέτες σκοπιμότητας που θα κρίνουν το χρονοδιάγραμμα και το τελικό κόστος υλοποίησης, καθώς οι καθυστερήσεις ευνοούν άλλα εναλλακτικά σχέδια, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν στην «Καθημερινή» παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών. Πολύ πρόσφατα έγινε γνωστό ότι η Ιταλία έχει υποβάλει στην Αίγυπτο πρόταση για την υλοποίηση από κοινού ηλεκτρικής διασύνδεσης για τη μεταφορά ισχύος 2,5 γιγαβάτ, συνολικού κόστους 3 δισ. ευρώ.
Οι ενεργειακές ανάγκες της Αφρικής αναμένεται να τριπλασιαστούν έως το 2040, καθώς σχεδόν ο μισός πληθυσμός σήμερα (580 εκατ.) δεν έχει πρόσβαση στον ηλεκτρισμό. Ενας τεράστιος όγκος επενδύσεων σε πράσινη ενέργεια κατευθύνεται συντονισμένα από μεγάλους διεθνούς οργανισμούς σε συνεργασία με τα 55 κράτη-μέλη της Αφρικανικής Ενωσης, μετατρέποντας την Αφρική σε σημαντικό παράγοντα στην παγκόσμια αγορά ενέργειας.
Η Ευρώπη προσβλέπει στο τεράστιο δυναμικό ΑΠΕ που θα μπορεί να φτάσει στη διψασμένη για ενέργεια αγορά της μέσω διασυνδέσεων με τις χώρες της βορείου Αφρικής. Ισπανία και Μαρόκο συνδέονται ήδη μέσω ηλεκτρικών γραμμών, ενώ το 2019 οι δύο χώρες συμφώνησαν στην κατασκευή μιας τρίτης.
Η Τυνησία όπως και η Αλγερία σχεδιάζουν διασυνδέσεις που θα περνούν κάτω από το στενό της Σικελίας και θα φτάνουν στην Ιταλία και στην Ισπανία. Η Ιταλία με την πρόταση για διασύνδεση με την Αίγυπτο μπήκε «σφήνα» στα ελληνικά σχέδια, που ήταν από τα πρώτα που σχεδιάστηκαν για τη διασύνδεση της Αιγύπτου με την Ευρώπη. Ο εξαγωγικός χαρακτήρας των έργων τα καθιστά ανταγωνιστικά και το ποιο θα ωριμάσει γρηγορότερα είναι κρίσιμης σημασίας ζήτημα για την υλοποίησή τους και τις γεωπολιτικές προεκτάσεις τους.
Το έργο με τη μεγαλύτερη ωριμότητα είναι η διασύνδεση «GREGY – Elica Interconnector» που προωθεί ο όμιλος Κοπελούζου, εκτιμώμενου κόστους 3,5 δισ. ευρώ. Ενα υποθαλάσσιο καλώδιο μήκους 940 χλμ. θα συνδέει την περιοχή El Sallum της Αιγύπτου με τη Νέα Μάκρη στην Αττική, για να μεταφέρει 3 γιγαβάτ από ενέργεια που θα παράγεται από φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα ισχύος 9,5 γιγαβάτ που θα κατασκευάσει ο όμιλος Κοπελούζου στην Αίγυπτο.
Το έργο έχει ενταχθεί στο 10ετές σχέδιο ανάπτυξης (TYNDP 2022) του Entso-e και είναι υποψήφιο προς ένταξη και στη λίστα των έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (PCI) και προχωράει σε στενή συνεργασία με τους διαχειριστές Ελλάδας και Αιγύπτου.
Το δεύτερο έργο της Eunice Energy Group προβλέπει μια συντομότερη σε μήκος διασύνδεση από την περιοχή Mersa Matruh της Αιγύπτου με την Ελλάδα στον Αθερινόλακκο Λασιθίου Κρήτης, με την πόντιση καλωδίου 400 χλμ. Η ηλεκτρική διασύνδεση Greece Africa Power Interconnector (GAP) της Eunice έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει ισχύ 2 γιγαβάτ και είναι επίσης υποψήφιο ως έργο κοινού ενδιαφέροντος στη λίστα PCI.
Την τελευταία εβδομάδα, το έργο αυτό εμφανίστηκε να ανεβάζει ταχύτητες με δύο κινήσεις, που σηματοδοτούν ή προσβλέπουν στη στήριξη του αμερικανικού παράγοντα. Η πρώτη ήταν η τοποθέτηση στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου του πρώην γερουσιαστή Andreas Borgeas που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα. Η δεύτερη ήρθε μόλις προχθές και αφορά τη στρατηγική συνεργασία της Eunice για την ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο με την αμερικανική εταιρεία McDermott International από το Χιούστον.
Mία τρίτη, τέλος, ηλεκτρική διασύνδεση έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει ενέργεια που θα παράγεται στο Ισραήλ και στην Κύπρο. Πρόκειται για τη διασύνδεση EuroAsia Interconnector, που πρόσφατα διασφάλισε χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους ύψους 657 εκατ. ευρώ από το Connecting Europe Facility. Το έργο, προϋπολογισμού 2,5 δισ. ευρώ, αφορά την κατασκευή υποθαλάσσιου καλωδίου με μεταφορική ικανότητα 2.000 MW (1 GW σε πρώτη φάση) και συνολικό μήκος περίπου 1.200 χιλιομέτρων. Ο ΑΔΜΗΕ έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του να συμμετάσχει στο έργο σε ποσοστό 25%.
Το πώς η ενέργεια που θα μπει μέσω αυτών των διασυνδέσεων στην Ελλάδα θα φτάσει στην Ευρώπη είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τις αρμόδιες αρχές. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται ένας νέος ηλεκτρικός διάδρομος που θα συνδέει την Ελλάδα με την Αυστρία για να φτάσει η πράσινη ενέργεια μέχρι τη νότια Γερμανία. Η διασύνδεση με αρχική δυναμικότητα 3 GW που σε δεύτερη φάση θα φτάσει στα 9 GW, θα ξεκινάει από την Ελλάδα και θα φτάνει στην Αλβανία. Από εκεί, ο ΑΔΜΗΕ φαίνεται να εξετάζει δύο εναλλακτικές οδεύσεις.
