Ανακοίνωση από το Σύλλογο Ποιότητας Ζωής Ηρακλείου “Πολίτες κατά της Ηχορύπανσης” για τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από την ηχορύπανση:
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΏΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗ – Ο ΘΟΡΥΒΟΣ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
΄Εχουμε ήδη επισημάνει σε παλιότερες δημοσιεύσεις μας πως στο Ηράκλειο σημαντικότατες πηγές ηχορύπανσης είναι αυτές από ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις. Στο σημερινό μας κείμενο θα εξετάσουμε σύντομα αυτό το θέμα και θα δώσουμε χρήσιμες πληροφορίες στους ενδιαφερόμενους συμπολίτες μας. Αρχίζουμε με κάποιες βασικές έννοιες.
Ο θόρυβος θεωρείται από τους σημαντικότερους περιβαλλοντικούς ρύπους. Θόρυβος είναι ο ήχος που θεωρείται ανεπιθύμητος από τον άνθρωπο. Ανάλογα με την πηγή προέλευσης διακρίνεται σε: Οδικό κυκλοφοριακό, Βιομηχανικό, Εγκαταστάσεων, Σιδηροδρομικό, Αεροπορικό.
Η ένταση του ήχου μετριέται σε Ντεσιμπέλ (decibel -συμβολίζεται db). Η μονάδα Ντεσιμπέλ εκφράζει την διαφορά έντασης ενός ήχου σε σχέση με την ένταση του κατωφλίου ακουστότητας (που είναι 10-12 W/m2 – δηλ. 1 τρισεκατομμυριοστό του Βατ ανά τετραγωνικό μέτρο. Δείτε στο τέλος του κειμένου τη σημείωση για τον ορισμό της μονάδας ντεσιμπέλ, όπως και τους πίνακες που συνοδεύουν το κείμενο αυτό).
Επισημαίνουμε πως η κλίμακα των ντεσιμπέλ είναι λογαριθμική και όχι αναλογική. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ένας ήχος με ένταση π.χ. 60 db δεν είναι «λίγο» πιο δυνατός από αυτόν των 50 db αλλά 10 φορές πιο δυνατός, και αυτός των 70 db 100 φορές πιο δυνατός από αυτόν των 50 db.
Επιπτώσεις του θορύβου στον άνθρωπο:
Φυσιολογικές
Μείωση ικανότητας ακοής μετά από έκθεση στο θόρυβο υψηλής στάθμης επί αρκετό χρονικό διάστημα καθημερινά 90 dB, ενώ στα 120 dB εμφανίζονται πόνοι στο αυτί και καταστροφή άλλων οργάνων.
Ψυχολογικές – Έκθεση σε Θόρυβο Χαμηλής Στάθμης-
Δεν κινδυνεύει μεν άμεσα η ακοή, αλλά διαταράσσεται η ψυχική ισορροπία στο μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού που κατοικεί σε πόλεις. Είναι δύσκολο να κοιμηθεί κανείς σε περιβάλλον με ήχους πάνω από 35 dB, (στα υπνοδωμάτια η στάθμη πρέπει να είναι κάτω από 20 dB , δείτε και τον σχετικό πίνακα), ενώ η στάθμη θορύβου 40-45 dB ξυπνά τα περισσότερα άτομα. Τουλάχιστον το 25% των νευρώσεων και των ψυχικών διαταραχών οφείλεται στον θόρυβο, ενώ μειώνεται και το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου. Επιπλέον η ενόχληση από το θόρυβο κατά την εργασία, την ανάπαυση ή τον ύπνο έχει άμεση επίπτωση και στην εθνική οικονομία. Μεγάλο πρόβλημα επίσης παρατηρείται στην έλλειψη συγκέντρωσης, η οποία είναι υπεύθυνη σε πολλά ατυχήματα κατά την εργασία, αλλά και η αύξηση στην ληψη ηρεμιστικών κ.λπ.. Στις πυκνοκατοικημένες περιοχές, η ύπαρξη θορύβου προκαλεί ένα συνεχές στρες που αποτελεί ένα κοινωνικό κίνδυνο συγκρίσιμο με άλλους γνωστούς φυσικούς κίνδυνους, όπως αυτούς που προέρχονται από καρκινογόνες ουσίες, από τον μόλυβδο, το μονοξείδιο του άνθρακος κλπ.
Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν έχουμε ακόμα αντιληφθεί τις πολλαπλές επιπτώσεις της ηχορύπανσης στην ανθρώπινη υγεία. Εδώ, βέβαια, πρέπει να αναφέρουμε πως κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική ευαισθησία στο θόρυβο.
Υπάρχει ολόκληρη τεχνολογία μετρήσεων και αναλύσεων του θορύβου που αποβλέπει στην καταπολέμηση του. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται ταυτόχρονα με τη συμβολή πολλών κλάδων, όπως της ιατρικής, των οικονομικών, της νομικής, ενώ τον μηχανικό αφορούν μόνο συγκεκριμένες απόψεις επί του θέματος. Δηλαδή ο μηχανικός αντιλαμβάνεται το θόρυβο σαν ένα παράγοντα σχεδιασμού όπου ισχύει το κλασσικό μοντέλο πηγή-διαδρομή-δέκτης στο οποίο μετά επεμβαίνει μειώνοντας το θόρυβο στην πηγή, εμποδίζοντας το θόρυβο στην διαδρομή, απομονώνοντας το δέκτη από τον θόρυβο.
Ηχορυπανση σε παγκόσμιο επίπεδο και στην Ευρωπη των 29
Πρόσφατη έρευνα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) έδειξε πως η ηχορύπανση έρχεται δεύτερη (μετά την ατμοσφαιρική ρύπανση) στην κατάταξη των περιβαλλοντικών κινδύνων για την υγεία. Σύμφωνα με την έρευνα, η έκθεση στο θόρυβο είναι μια ύπουλη διαδικασία, της οποίας οι άμεσες μακροπρόθεσμες συνέπειες δεν είναι ορατές ούτε αναγνωρίσιμες αλλά υποσκάπτουν συστηματικά την υγεία και τα προσδόκιμα χρόνια των Ευρωπαίων πολιτών.
Η διαρκής και μακροχρόνια έκθεση των ανθρώπων προκαλεί πρόσκαιρες ή παραμένουσες βλάβες της ακοής, διάφορες ενοχλήσεις (ναυτία, ζάλη, πονοκεφάλους), διαταραχές ύπνου και μαθησιακές δυσλειτουργίες, αλλά και σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα και καρκίνο. Στη Δυτική Ευρώπη κάθε χρόνο, χάνονται συνολικά 1 εκατομμύριο υγιή έτη ζωής από κυκλοφοριακούς θορύβους.
Ο θόρυβος αποτελεί διεθνώς πλέον την κυριότερη αιτία ενόχλησης του αστικού πληθυσμού. Τόσο, ώστε το 1992 η «Ευρωπαϊκή Ένωση Ακουστικής» κήρυξε την τελευταία Τετάρτη του Απριλίου ως Διεθνή Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το θόρυβο.
Θόρυβος Εγκαταστάσεων
Οι Η/Μ εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν τα κτίρια και τοποθετούνται μέσα ή έξω από αυτά, προκαλούν θόρυβο. Τέτοιες εγκαταστάσεις είναι: Ανελκυστήρες, πιεστικά συστήματα νερού, οικιακές συσκευές, συστήματα κλιματισμού και αερισμού, συμπιεστές, υδραυλικές εγκαταστάσεις αποχέτευσης κλπ.
Οι εγκαταστάσεις αυτές, κατά τη λειτουργία τους, μεταδίδουν δονήσεις και κραδασμούς διαμέσου των δομικών στοιχείων των κτιρίων, καθώς και κτυπογενείς, και αερόφερτους θορύβους υψηλής ή χαμηλής στάθμης. Τα μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργούν τα συστήματα κλιματισμού, οι συμπιεστές (μοτέρ ψυγείων) που είναι και από τις πιο δυναμικά εξελισσόμενες πηγές ρύπανσης του περιβάλλοντος. Όσο πιο μεγάλη είναι η ηλεκτρική ισχύς του μηχανήματος τόσο πιο μεγάλος είναι ο θόρυβος που προκαλείται.
Σχετική νομοθεσία
-Το 1986 θεσπίστηκε το πρώτο ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για το περιβάλλον με τον νόμο 1650 / 1986, ενώ και το κοινοτικό δίκαιο περιβάλλοντος ήρθε από το 1990 και μετά.
-Ο ν. 2508 / 1997 για την περιβαλλοντική, οικολογική, πολιτιστική, χωροταξική, και πολεοδομική ανάπτυξη της χώρας.
Τοποθέτηση εξωτερικών νέων μονάδων κλιματισμού
Ο ν. 4067 / 2012, μετά την τροποποίηση του από το νόμο 4258 / 2014, αναφέρει πως:
– πρέπει να ενσωματώνονται στο κέλυφος του κτιρίου
– σε υφιστάμενα κτίρια επιτρέπεται να εξέχουν μέχρι 50cm ή τοποθετούνται στους εξώστες ή στα δώματα και η λειτουργιά τους δεν υπερβαίνει τα προβλεπόμενα όρια του θορύβου.
-στο άρθρο 4 παρ. 3 του ίδιου νόμου αναφέρεται ότι για την τοποθέτηση κλιματιστικών απαιτείται η προ 48 ωρών έγγραφη ενημέρωση της αρμοδίας υπηρεσίας δόμησης, η οποία γνωστοποιείται και στο οικείο αστυνομικό τμήμα, -κάτι που όμως στη πράξη δεν εφαρμόζεται …
Όσον αφορά τη νομιμότητα και την άνευ προβλήματος τοποθέτηση των Η/Μ εγκαταστάσεων σε κτίρια, υπεύθυνοι φορείς είναι η Περιφέρεια Κρήτης (Δνση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού, Δνση Δημόσιας Υγείας), και ο Δήμος Ηρακλείου (Πολεοδομία, Επιτροπή Ποιότητας Ζωής).
Η κατάσταση στο Ηράκλειο Κρήτης
Το Ηράκλειο είναι μια από τις πιο θορυβώδεις πόλεις στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο και Λαμία) με συνδυασμό από όλα τα είδη των θορύβων. Το 60% του πληθυσμού εκτίθεται ημερησίως σε ήχους άνω των 75 dB. Μάλλον το μεγαλύτερο πρόβλημα στο Ηράκλειο –όπως και σε πολλές πόλεις στην Ελλάδα- είναι τα κέντρα διασκέδασης και γενικά διάφορα καταστήματα που χρησιμοποιούν μουσική. Όσον αφορά τον θόρυβο από κλιματιστικά, επαγγελματικά και οικιακά, συμπιεστές, διάφορα μοτέρ, εξαερισμούς, πιεστικά, κλπ, δεν υπάρχει περιοχή που να μην υποφέρει.
Υπάρχουν γειτονιές ακόμη και εκτός εμπορικού κέντρου, που έχουν την ατυχία να έχουν σουπερμάρκετ, κρεοπωλεία, σουβλατζίδικα, ιχθυοπωλεία, παντοπωλεία, ζαχαροπλαστεία, νοσοκομεία, μουσεία, κατοικίες, κλπ., με ψυκτικά και κλιματιστικά μηχανήματα, με αποτέλεσμα να ακούγεται μια συνεχής βοή. Το πρόβλημα μεγεθύνεται κατά τις νυκτερινές ώρες, καθώς η βοή γίνεται πιο έντονα αισθητή.
Ο κάθε επαγγελματίας ή ιδιοκτήτης ακινήτου δεν ασχολείται με τη σωστή και νόμιμη τοποθέτηση των ανωτέρω εγκαταστάσεων, αυτό που τον απασχολεί είναι να τοποθετηθούν τα μηχανήματα όπου και όπως τον εξυπηρετούν. Έλεγχος δυστυχώς δεν υπάρχει παρά μόνο μετά από γραπτή καταγγελία, και κυρίως μόνο από την διεύθυνση περιβάλλοντος της περιφέρειας, οι οποίοι όμως εργάζονται την μέρα και όχι τη νύχτα και τις αργίες, που είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Ενδεικτικά παραδείγματα, κακές και καλές πρακτικές.
Επιχείρηση σούπερ μάρκετ σε κτίριο που δεν είχε ηχομόνωση σε κεντρικό δρόμο της πόλης, τοποθέτησε πολλά ψυγεία και έβγαλε τους συμπιεστές (μοτέρ) και τα κλιματιστικά του στην μαρκίζα που υπήρχε, ακριβώς στην μεσοτοιχία με γειτονικό διαμέρισμα, δίπλα στο υπνοδωμάτιο. Η μαρτυρία που μας κατατέθηκε:
«…….΄Υστερα από καταγγελίες μου (και αφού είχα να κοιμηθώ κανονικά έξι μήνες), μειώθηκε ο θόρυβος γιατί τοποθέτησαν ελαστικά κάτω από τα μηχανήματα. Φυσικά δεν μπορώ να ανοίξω την πόρτα το καλοκαίρι (έχω διπλά τζάμια) και δεν έπαψα να νοιώθω ναυτία σαν να είμαι σε πλοίο ή να νοιώθω μια πίεση στο κεφάλι μου μόλις πάω στο δωμάτιο, ενώ ακούγεται μουσική μέσα στην τουαλέτα όταν βάλουν πιο δυνατά το ραδιόφωνο.
Αντιθέτως, σε άλλη πόλη, μένω ακριβώς πάνω από μεγάλο σουπερμάρκετ, όπου όμως δεν ακούγεται ο παραμικρός θόρυβος διότι η επιχείρηση αυτή έχει ηχομόνωση. Εχει τοποθετήσει όλα τα μηχανήματα σε ηχομονωμένο μηχανοστάσιο – δωμάτιο στο ισόγειο, στις πόρτες υπάρχουν γρίλιες για να αερίζονται τα μηχανήματα, και όταν περνάς από μπροστά νοιώθεις να σε φυσά ζεστός αέρας και τίποτε άλλο.
Η ίδια επιχείρηση σουπερμάρκετ σε άλλο κατάστημα, έχει επίσης κάνει ένα μικρό ηχομονωμένο χώρο δίπλα στην είσοδο για τα μηχανήματα, όπου επίσης δεν ακούγετε τίποτα από τους περαστικούς…..»
Ενδεικτική βιβλιογραφία για τα τεχνικά και νομικά θέματα που αναφέρονται:
Πολεοδομική ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, Μανόλης Τζεκάκης και Νίκος Τσίνικας,
Α.Π.Θ., Θεσσαλονικη 1986, UNIVERSITY STUDIO PRESS
Φωτόπουλου Γραφείο Νομικών efotopoulou.gr
Wikipedia
——————————————————Σημείωση σχετικά με τα ντεσιμπέλ: Ο ήχος είναι κύμα, άρα μεταφέρει ενέργεια. Έχει υπολογιστεί πως ένας πολύ αμυδρός ήχος που ίσα-ίσα ακούγεται από το ανθρώπινο αυτί («κατώφλι ακουστότητας») αντιστοιχεί σε ενέργεια που μεταφέρεται στο χώρο και στο χρόνο ίση με 1 τρισεκατομμυριοστό του Βατ ανά τετραγωνικό μέτρο. Τα ηχόμετρα «μετρούν» την ένταση ενός ήχου υπολογίζοντας την ενέργεια που αντιστοιχεί σε αυτόν και συγκρίνοντάς την με αυτήν του «κατωφλιού». Συγκεκριμένα τα ντεσιμπέλ του ήχου σε είναι ίσα με το δεκαπλάσιο του δεκαδικού λογαρίθμου του λόγου των εντάσεων των δύο ήχων.
