Φωτογραφία εξωφύλλου: Κύθηρα © R.Zafeiriou
Του Γιώργου Ανδρεαδάκη
Η Γεωργία θα πρέπει να έχει στόχο την αυτονομία της χώρας μας, σε είδη διατροφής και τη διασφάλιση της τροφικής της κυριαρχίας. Για παραγωγή υγιεινών, ασφαλών και ποιοτικών τροφίμων με ταυτότητα.
Η τροφή είναι ο καταλύτης των κοινωνικών αλλαγών, της πολιτικής οργάνωσης, της βιομηχανικής και οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και των στρατιωτικών συγκρούσεων.
Η γεωργία μας σήμερα βρίσκεται να «παλεύει» στον «αυτόματο πιλότο», χωρίς σχέδιο, χωρίς προγραμματισμό, χωρίς αντίληψη σχεδιάζω καλλιέργειες, προγραμματίζω παραγωγές, χωρίς πολιτική τροφίμων και όλα να εξαντλούνται στις αποζημιώσεις, στις επιδοτήσεις και στον επικοινωνιακό τομέα.
Ένα μεγάλο μέρος της καλλιεργήσιμης γης της χώρας μας, που είναι περίπου 45.000.000 στρέμ. είναι ακαλλιέργητο, υποκαλλιεργείται ή οδηγείται σε άλλες χρήσεις (φωτοβολταϊκά, αστική χρήση, τουριστική κ.τ.λ.).
Είμαστε παγκόσμιο φαινόμενο, συγκεντρώσαμε το 50% του πληθυσμού στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, και πάνω από το 80% στα μεγάλα αστικά κέντρα: Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλος, Ιωάννινα, Πάτρα, Ηράκλειο κ.τ.λ.
Βιώνουμε το φαινόμενο της αστυφιλίας της εγκατάλειψης της υπαίθρου, και της υπογεννητικότητας. Πάνω από 500.000, κυρίως νέοι επιστήμονες έχουν φύγει από την χώρα μας από το 2010 και συνεχίζουν, να φεύγουν.
Ο αγροτικός πληθυσμός της χώρας γερασμένος, μέσος όρος ηλικίας άνω των 60 χρόνων.
Στην ύπαιθρο απουσιάζουν βασικές υποδομές. Σήμερα με τα καύσιμα να έχουν πάρει φωτιά και γενικότερα η ενέργεια δημιουργούνται πολλές δυσκολίες στην καλλιέργεια της γης, στην παιδεία, στη μόρφωση, στον πολιτισμό κ.τ.λ.
Η χώρα μας έχει μπει σε επισιτιστική κρίση και κινδυνεύει από το φθινόπωρο τα πράγματα να μην ελέγχονται καθόλου….
Το κόστος παραγωγής των αγροτικών προϊόντων με τις τεράστιες αυξήσεις στην ενέργεια, στα καύσιμα, στα γεωργικά εφόδια, στα λιπάσματα, στα αρδευτικά, την έλλειψη εργατικών χεριών, την κλιματική αλλαγή, θα γίνει απλησίαστο και δυσβάστακτο (οι ζωοτροφές στα ύψη, οι κτηνοτρόφοι σφάζουν παραγωγικά ζώα από αδυναμία να ταΐσουν). Οι δε καταναλωτές δεν θα μπορούν να αγοράζουν τρόφιμα από έλλειψη αγοραστικής δύναμης.
Στην χώρα μας όταν αγοράζουμε τρόφιμα (φρούτα, κηπευτικά κ.τ.λ.) από κάποιο Σούπερ Μάρκετ ή μεγάλη αλυσίδα, ο παραγωγός απολαμβάνει το 30% ή στη καλύτερη περίπτωση 40% της τιμής που πληρώνομε σαν καταναλωτές.
Οι αγρότες μας βρίσκονται συνεχώς στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, ενώ παράλληλα αποτελούν τους μεγάλους αγνώστους ή αγνοημένους.
Ανασφάλεια και αβεβαιότητα στο επάγγελμα, στο εισόδημα, στην υγεία λόγω των καιρικών συνθηκών (κλιματική αλλαγή κ.λ.π.) και τους νόμους της αγοράς.
Καμία χώρα στον πλανήτη δεν πέτυχε ανάπτυξη, εάν πρώτα δεν ανέπτυξε τον αγροτοδιατροφικό τομέα, με εξαίρεση δυο «χώρες», η Σιγκαπούρη και το Χόνγκ-Κόνγκ.
Σήμερα στη χώρα μας το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων που καταναλώνουμε το εισάγουμε: κρέας, όσπρια, γαλακτοκομικά προϊόντα, ζάχαρη, φρούτα, λαχανικά κ.τ.λ.
Στον πλανήτη 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι υποσιτίζονται. Κάθε 3 δευτερόλεπτα ένα παιδί πεθαίνει από την πείνα, την έλλειψη πρόσβασης στο νερό και από ασθένειες και όλος ο πλανήτης έχει γύρω στα 8 δισεκατομμύρια.
Η επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον και Χένρι Κίσινγκερ υπουργού εξωτερικών το 1972 στην Κίνα άνοιξε το εμπόριο ανάμεσα στις δυο χώρες. Η πρώτη συμφωνία που υπογράφηκε αφορούσε στην αγορά δεκατριών μεγάλων και υπερσύγχρονων εργοστασίων παραγωγής λιπασμάτων. Επρόκειτο για την μεγαλύτερη αγορά αυτού του είδους στην ιστορία. Οι Αμερικάνοι έκαναν αυτή την κίνηση, για να μην πέσει η Κίνα στην αγκαλιά της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Μέσα σε λίγα χρόνια σε συνδυασμό με τις μεταρρυθμίσεις που έκανε η Κίνα που αφορούσε στους αγρότες και γενικότερα την χώρα φάνηκαν τα αποτελέσματα.
Εντυπωσιακή μείωση της φτώχιας από το 33% του πληθυσμού το 1978 στο 3% το 2001. Εκεί τέθηκαν τα θεμέλια της οικονομικής και αναπτυξιακής απογείωσης της Κίνας.
Η πτωχευμένη Σρι Λάνκα (νησί κοντά στις Ινδίες πρώην Κεϋλάνη) με πληθυσμό 22.000.000 κατοίκους η κυβέρνηση αναζητά εναγωνίως 5δις δολάρια αυτή τη στιγμή για να αγοράσει τρόφιμα και να αποφύγει τον λιμό στο επόμενο εξάμηνο. Με λιμό απειλούνται και πολλές χώρες στην Αφρική στην Ασία κ.τ.λ.
Η Τουρκία είναι υπερδύναμη στην αγροτική παραγωγή. Περιλαμβάνεται στις 10 χώρες με την μεγαλύτερη γεωργική παραγωγή παγκοσμίως. Το μεγαλύτερο μέρος καταναλώνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει κατασκευάσει τα τελευταία χρόνια πάνω από 20 φράγματα με δικούς της πόρους, παράγει μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, και αρδεύει μεγάλες εκτάσεις.
Η χώρα μας έχει χάσει την αίσθηση της ανάγκης να επενδύσει στην παραγωγή και στους μοχλούς της ανάπτυξης. Στο νησί μας και στη χώρα μας θα έχουμε τεράστια προβλήματα από την έλλειψη νερού.
Ζούμε την οικονομική κρίση, την πανδημία, το Ρώσο-Ουκρανικό πόλεμο, την κλιματική αλλαγή, τον νομισματικό πόλεμο, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την έλλειψη εργατικών χεριών, τα κοινωνικά καταθλιπτικά φαινόμενα κ.τ.λ. και ο ρόλος της αγροτικής παραγωγής αποκτά νέα αυξημένη σημασία με στόχο να ξαναζωντανέψει η ύπαιθρος, η μήτρα του Ελληνικού πολιτισμού.
Δυστυχώς με το πρόγραμμα των νέων αγροτών, που βρίσκεται σε εξέλιξη, τα έχουν κάνει «μπάχαλο».
Σε επίπεδο χώρας έχουν γίνει 13.105 αιτήσεις και καλύπτονται 9.336. Απορρίπτονται οριστικά 1355. Κόβονται 2414 αιτήσεις επειδή δεν υπάρχουν χρήματα. Από αυτές πάνω από 800, το 30%, αφορούν την Περιφέρεια Κρήτης. Στο νησί μας έκαναν αίτηση 2599 παραγωγοί και περνάνε 1526.
Κανένας δικαιούχος εκτός προγράμματος, για τους νέους γεωργούς, ειδικά σήμερα που βρισκόμαστε σε επισιτιστική κρίση.
Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι «διάτρητα», με αποτέλεσμα νέοι που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή θερμοκηπιακών καλλιεργειών και γενικά στην φυτική παραγωγή να κόβονται, γιατί δεν φθάνουν τα χρήματα.
Η άνοδος στις τιμές των τροφίμων αυξάνονταν δυναμικά ήδη πριν από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επισημαίνει μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Συνολικά η Ε.Κ.Τ. προβλέπει ότι η ζοφερή κατάσταση ανατιμήσεων θα συνεχιστεί και το 2023….
Η Ελληνική κοινωνία χρειάζεται ένα στρατηγικό στόχο, ένα όραμα για τη γεωργία και την ύπαιθρο της χώρας μας.
Χρειάζεται αλλαγή παραγωγικού μοντέλου αξιοποιώντας σε σωστή κατεύθυνση τη ΝΕΑ ΚΑΠ 2023-2027 με αναθεώρηση του σχεδιασμού για το ταμείο Ανάκαμψης, χρηματοδοτώντας γενναία τον πρωτογενή τομέα μέσα από μια νέα «Αγροτική Τράπεζα».
Η στήριξη της οικονομίας μόνο στον τουριστικό τομέα εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για την εθνική οικονομία, για την συγκράτηση του πληθυσμού στην ύπαιθρο και για την ισορροπία των οικοσυστημάτων. Χρειαζόμαστε σχέδιο, πολιτική σε βάθος χρόνου που θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της χώρας και θα συνδέεται με τους δυο άλλους τομείς: τη βιομηχανία τροφίμων και τον τουρισμό. Παράλληλα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την διεθνή αγορά, την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή.
Ένα συνεκτικό-ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο εθνικό στρατηγικό σχέδιο με μακροχρόνιο ορίζοντα που θα δίδει έμφαση στις καλλιέργειες που αποτελούν κυρίαρχο συστατικό της καθημερινής τροφής (Σιτηρά – ρύζι – πατάτες – όσπρια – λάδι – ελιές – προϊόντα αμπελιού – κηπευτικά – φρούτα – κτηνοτροφικά φυτά κ.τ.λ.).
Στο σχέδιο αυτό θα πρέπει να συμμετάσχουν και όλοι οι νέοι που έδειξαν ενδιαφέρον για να γίνουν νέοι αγρότες. Να βρεθούν τα κονδύλια και να αιμοδοτηθεί η ύπαιθρος. Να γίνει η εγκατάσταση των νέων αγροτών ουσιαστική με στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα.
Παρατηρώντας τις εξελίξεις κατανοούμε ότι χώρες που καλύπτουν τις διατροφικές τους ανάγκες με ίδια παραγωγή και παράλληλα διαθέτουν και την σχετική βιομηχανία παραγωγή λιπασμάτων σπόρων, φυτοφαρμάκων θα γίνουν ρυθμιστές της αξίας της τροφής σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εμείς δυστυχώς έχουμε σχεδόν πλήρη εξάρτιση από το εξωτερικό σε φυτοφάρμακα-λιπάσματα σπόρους ζωοτροφές κ.τ.λ. και εισάγουμε τα πάντα από κρέας-γάλα-τυροκομικά-ζάχαρη-όσπρια-λεμόνια κ.τ.λ.
Η ύπαρξη της αγροτικής παραγωγής είναι συνυφασμένη λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών: μικρό κλήρο, ανάγλυφο του εδάφους κ.τ.λ. με συλλογικές δράσεις και πρέπει να δοθούν γενναία κίνητρα μέσα από ένα θεσμικό πλαίσιο σύγχρονο, καινοτόμο που θα συμβάλλει στην αναζωογόνηση και ανάπτυξη της υπαίθρου και την άμεση σύνδεση παραγωγού και τελικού καταναλωτή.
Στήριξη και σύνδεση της έρευνας με την αγροτική παραγωγή.
Η ύπαρξη καταναλωτικού κινήματος και η διαμόρφωση μιας συμμαχίας αγροτών και αγροτικού κινήματος – καταναλωτών και πολιτών με στόχο ένα νέο ευνοϊκό συσχετισμό για την γεωργία και τη διατροφή σε Ελληνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η κρητική διατροφή, όσο λιτή και να ήταν αποδείχθηκε η πλέον υγιεινή διατροφή, γνωστή και ως μεσογειακή διατροφή. Η μεσογειακή διατροφή που όπως έχει αποδειχθεί από πολλές μελέτες προσφέρει σημαντικά οφέλη στην ανθρώπινη υγεία.
Εξάλλου είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένη η συσχέτιση της τροφής με την υγεία μας και της γεωργίας με την αναχαίτιση ή την επιδείνωση της κλιματικής κρίσης.
Δυστυχώς η κυβέρνηση και το υπουργείο Αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων συνεχίζει να γυρίζει την πλάτη στην κοινωνία και στην ύπαιθρο, που υποφέρει και ανοχύρωτη βλέπει τα δεινά που έρχονται.
* Γιώργος Ανδρεαδάκης, Τεχνολόγος Γεωπόνος, Επίτιμος Πρόεδρος Τεχνολόγων Γεωπόνων Ανατολικής Κρήτης, Πρώην μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου (Ε.Α.Σ.Η.), το διάστημα 2000-2007. Μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.
