Γράφει η Νόρα Ράλλη
Εφημερίδα Συντακτών
Ροβήρος Μανθούλης (1929 – 2022)
Δείτε: Πέθανε ο Ροβήρος Μανθούλης
Δεν ξέρουμε ποιος μπορεί να «σκηνοθέτησε» κάτι τέτοιο, πάντως ο άνθρωπος που δημιούργησε την ταινία «Η δικτατορία των Ελλήνων συνταγματαρχών» (με δυο σπάνιες μαρτυρίες, του Παττακού και του Αμερικανού υπουργού Ασφαλείας των ΗΠΑ, Γουόλτερ Ρόστοβ, που έδωσε το πράσινο φως για την εκτέλεση του πραξικοπήματος) «έφυγε» από τη ζωή χθες το πρωί, την ίδια μέρα που πριν από 55 χρόνια έγινε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στην Ελλάδα.
Στις 10 Ιουλίου, ο Ροβήρος Μανθούλης θα έκλεινε τα 93 του χρόνια. Ο ίδιος έχει γράψει τη ζωή του στο βιβλίο «Ο κόσμος κατ’εμέ / Ο Βίος και τα Πάθη μου» (εκδόσεις Γαβριηλίδης), όπου την περιγράφει ως μία ζωή «αναστατωμένη από τα: μεταξική δικτατορία, Β’ Παγκόσμιο, Κατοχή, Αντίσταση, Δεκέμβρης ’44, Εμφύλιος, «Πατάρι του Λουμίδη», σπουδές στην Αμερική, αψιμαχίες με τη συμμορία Μακάρθι, συνομιλίες με τον Δημήτρη Μητρόπουλο και τον Ιγκόρ Στραβίνσκι, επιστροφή στο «Πατάρι» παρέα με τους Μιχάλη Κατσαρό, Δημήτρη Χριστοδούλου, Λεωνίδα Ζενάκο, Μίνωα Αργυράκη, Μάνο Χατζιδάκι, Γιάννη Τσαρούχη, Νίκο Γκάτσο, στρατιωτική θητεία ως διερμηνέας του πρωθυπουργού στρατάρχη Παπάγου, διεύθυνση σπουδών Σχολής Κινηματογράφου, καθιέρωση του δημιουργικού ντοκιμαντέρ, ίδρυση της «Ομάδας των πέντε» (μαζί με τους Ηρακλή Παπαδάκη, Φώτη Μεσθεναίο, Γιάννη Μπακογιαννόπουλο και Ρούσσο Κούνδουρο), σκηνοθεσίες (οι βραβευμένες «Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ!», «Πρόσωπο με πρόσωπο», «Μπλουζ με σφιγμένα δόντια», «Ανθρωποι και θεοί» μεταξύ άλλων), εξορία στη Γαλλία, αντιχουντικός αγώνας, σκηνοθεσίες για τη Γαλλική Τηλεόραση (το «Ανεβαίνοντας τον Μισισιπή» εγκαινιάζει το Τρίτο Γαλλικό Κανάλι) γενικός διευθυντής Προγράμματος ΕΡΤ (1 και 2), προεδρία της Ελληνικής Κοινότητας Παρισιού, συνομιλίες με Κωνσταντίνο Καραμανλή, Γεώργιο Ράλλη, Γεώργιο Παπανδρέου, Ανδρέα Παπανδρέου, Ερευνες: Κυπριακό, η Μαφία στην Κούβα, η (αποτυχημένη) μυστική Εισβολή στην Αλβανία, Δολοφονία του Κένεντι, «Γουότεργκειτ»…
Ο Ροβήρος Μανθούλης έκανε συνολικά 122 ταινίες και έγραψε 17 βιβλία. Θήτευσε στην ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ. Την περίοδο της δικτατορίας αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι. Ηδη είχε γυρίσει την πιο πολιτική του ταινία έως τότε, το «Πρόσωπο με Πρόσωπο» (1966) (μετά το «Ψηλά τα χέρια Χίτλερ» με πρωταγωνιστή τον Θανάση Βέγγο), που είναι ουσιαστικά μία προφητική ταινία για το πραξικόπημα που έγινε έναν χρόνο μετά. Για την ταινία του αυτή κέρδισε το Χρυσό Βραβείο Σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τότε, με μια ιδιαίτερα μοναδική κριτική επιτροπή, καθώς μέλη της ήταν οι Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις, Ελλη Λαμπέτη. Αργότερα στο Παρίσι, για το γαλλικό πολιτιστικό κανάλι ΑRΤΕ, θα κάνει ντοκιμαντέρ γύρω από τον ελληνικό Εμφύλιο και τη χούντα στην Ελλάδα.
Λίγο μετά την πτώση της χούντας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον κάλεσε να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση της ΕΡΤ. Πράγματι ο Ροβήρος έμεινε στη θέση αυτή για έναν χρόνο. Δεν συνέχισε, παρά την πρόταση και του ΠΑΣΟΚ αργότερα, καθώς την περίοδο 1983-1986 γύριζε τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα, ως τηλεοπτική σειρά με γαλλική συμπαραγωγή. «Η ιστορία της Λίλυ» ήταν η τελευταία του ταινία, το 2002, πριν από 20 χρόνια…
… Τώρα, το «χωνί» των Εξαρχείων και της Νεάπολης, που μετέφερε τα αντιστασιακά μηνύματα από τον λόφο του Στρέφη, δεν θ’ ακουστεί πια. Μα ο Ροβήρος Μανθούλης έχει αφήσει τόσο πλούσιο έργο, τέτοια πολύτιμη παρακαταθήκη τόσο για το σινεμά όσο και για την ίδια την ελληνική Ιστορία και όχι μόνο, που μόνο να «σιγήσει» δεν υπάρχει περίπτωση! Ωστόσο θα μας λείπει και θα λείψει. Πολύ.
