Λίγες είναι οι φράσεις Ελλήνων πολιτικών που έχουν γράψει στο θυμικό των πολιτών όσο το περίφημο «Τσοβόλα δώσ’τα όλα» του Ανδρέα Παπανδρέου το 1989. Κανένα άλλο δεν έχει επηρεάσει τόσο τη λαϊκή κουλτούρα, αναδεικνυόμενο στη συλλογική συνείδηση σε σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής – αυτής που οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία.
Θυμηθείτε τη:
Όπως αναφέρει το ethnos.gr ,το «Τσοβόλα δώσ’ τα όλα» ήταν ένα αυτοσχέδιο σύνθημα μπαλκονιού, προϊόν διαδραστικής επαφής του Ανδρέα με το «πράσινο» πλήθος στην προεκλογική συγκέντρωση του ΠΑΣΟΚ, στο Περιστέρι, τον Απρίλιο του 1989.
Το ΠΑΣΟΚ είχε κλείσει μια οχταετία στην κυβέρνηση, αλλά η πορεία της οικονομίας και πολύ περισσότερο το σκάνδαλο Κοσκωτά είχαν προκαλέσει φθορά που θα αποτυπωνόταν στην εκλογική ήττα, δύο μήνες αργότερα.
Η πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, από το ‘81 έως το ‘85, ακολούθησε μια ανεξέλεγκτη «φιλολαϊκή» πολιτική, με αυξήσεις μισθών και συντάξεων, παροχές επιδομάτων, διορισμούς, κρατικοποιήσεις εταιριών κ.α.
Μετά τη δεύτερη εκλογική νίκη, το 1985, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Δημήτρης Χαλικιάς κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Το ταμείο είναι (πολύ) μείον. Ο Ανδρέας Παπανδρέου αφουγκράζεται τον κίνδυνο και μέρος των προτάσεων του Χαλικιά. Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας αναλαμβάνει ο Κώστας Σημίτης, μαζί και την ευθύνη να νοικοκυρέψει την κατάσταση με το επονομαζόμενο «πρόγραμμα σταθερότητας».
Επρόκειτο για ένα διετές πρόγραμμα σφιχτής δημοσιονομικής πολιτικής με έντονα νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά: περιελάμβανε, όσο κι αν ακούγεται παράξενο, μείωση μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων σε διψήφιο ποσοστό (με απόλυτη απαγόρευση χορήγησης αυξήσεων ακόμη και στον ιδιωτικό τομέα), ιδιωτικοποιήσεις, κίνητρα προς το ξένο κεφάλαιο για επενδύσεις στην Ελλάδα, αναστολή των συμβάσεων εργασίας, άρση ορισμένων περιορισμών στις απολύσεις κλπ.
Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το πρόγραμμα κινείται στη σωστή κατεύθυνση, αλλά τα μέτρα δεν είναι επαρκή για την παλινόρθωση της οικονομίας. Το 1986 ο Χαλικιάς παρουσιάζει μια νέα έκθεση στον πρωθυπουργό, που περιέχει τον καινοφανή, τότε, όρο «διαρθρωτικές αλλαγές». Προτείνει σχεδόν τα πάντα απ’ όσα επέβαλε η Τρόικα 25 χρόνια μετά στο επίπεδο της οικονομίας. Μεταξύ αυτών απελευθέρωση της αγοράς με κατάργηση των κλειστών επαγγελμάτων, ελευθερία στην κίνηση κεφαλαίων και εργαζομένων με κατάργηση των σχετικών προστατευτικών διατάξεων και σφιχτή δημοσιονομική πολιτική, δηλαδή λιτότητα. Οι αντιδράσεις απ’ όλες τις πτέρυγες του ΠΑΣΟΚ είναι φρενήρεις – κατηγορείται ευθέως για «εκτροπή από τον σοσιαλισμό». Απ’ όλες τις προτάσεις του ο Ανδρέας κρατάει (για λίγο καιρό, όπως αποδείχτηκε) τη «λιτότητα», που καμία σχέση βέβαια δεν είχε με αυτή που βιώσαμε με την έλευση του ΔΝΤ.
Το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής εγκαταλείφθηκε εν μια νυκτί, πιθανόν γιατί ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ αντιλήφθηκε ότι δεν υπήρχε περίπτωση να κερδίσει τις επόμενες εκλογές αν συνεχιζόταν. Το Νοέμβρη του 1987 ο Ανδρέας κήρυξε τη λήξη του, εξαναγκάζοντας σε παραίτηση τον Κώστα Σημίτη. Ακολούθησε πολιτική νέων (σα να λέμε αναδρομικών) παροχών, με τον Δημήτρη Τσοβόλα πια σε πρώτο πλάνο. Ο υπουργός Οικονομικών την τετραετία 1985-‘89, είχε εντολή να εφαρμόσει φιλολαϊκή πολιτική από το ’88 και έπειτα, σε μια ύστατη προσπάθεια να ανατραπούν τα δεδομένα.
Το «Τσοβόλα δώσ’τα όλα» ο Ανδρέας το είπε σε ανταπόκριση των επευφημιών του πλήθους για τον ιδιαίτερα δημοφιλή Ηπειρώτη πολιτικό. Έμεινε στην ιστορία ως «συνώνυμο» αλόγιστης σπατάλης και δημοσιονομικής εκτροπής. Τότε θεωρήθηκε το σύνθημα για το τέλος της τριετούς λιτότητας. Μήπως όμως τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι;
Ο ίδιος ο Δημήτρης Τσοβόλας έχει δώσει μια τελείως διαφορετική εκδοχή της πολύκροτης φράσης. Υποστηρίζοντας ότι η προτροπή του Ανδρέα να «τα δώσει όλα» δεν είχε καμία σχέση με παροχές, αλλά με τη μάχη για τη δικαίωση της παράταξης σε ότι αφορούσε το σκάνδαλο Κοσκωτά. «Ο Παπανδρέου άκουγε τους συγκεντρωμένους να επαναλαμβάνουν ρυθμικά το όνομά μου. Ήμουν δημοφιλής γιατί έδινα μάχη κατά της σκευωρίας για την εμπλοκή μας στο σκάνδαλο Κοσκωτά. Ο Ανδρέας συνήθιζε να διαλέγεται με τον λαό στις συγκεντρώσεις και μόλις άκουσε το όνομα “Τσοβόλας”, απάντησε “Τσοβόλα δώσ’ τα όλα”, εννοώντας ότι πρέπει να τα δώσουμε όλα στη μάχη για την αλήθεια», έχει δηλώσει σε συνέντευξη του στην «Καθημερινή» ο πρώην υπουργός Οικονομικών.
Για να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό του, τόνισε ότι δεν έγινε καμία παροχή το πρώτο εξάμηνο του ’89 – το διάστημα δηλαδή από την κατάθεση του νέου προϋπολογισμού στη Βουλή έως και τις εκλογές του Ιουνίου – και ότι η αύξηση δαπανών περιορίστηκε στο 14%, παρά την πρόβλεψη για 18%.
«Δεν έδωσα δραχμή το 1989. Αν βρει κάποιος μια απόφασή μου που να δείχνει ότι έκανα οποιαδήποτε παροχή το πρώτο εξάμηνο του 1989 θα ζητήσω δημόσια συγγνώμη. Αρνήθηκα να υπογράψω αυξήσεις στα μισθολόγια των στρατιωτικών και των αστυνομικών, διότι δεν υπήρχε τέτοια πρόβλεψη στον προϋπολογισμό. Ορισμένοι με αποκαλούσαν “τσιγκούνη Ηπειρώτη”. Αυτός που τα «έδωσε όλα» ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, που με διαδέχτηκε στο υπουργείο Οικονομικών, όταν σχηματίστηκε η κυβέρνηση Τζαννετάκη. Ξεκινώντας από την υπογραφή των αυξήσεων στους στρατιωτικούς και στους αστυνομικούς».
Η αλήθεια είναι βέβαια κάπως διαφορετική. Το 1989 είναι το έτος απόφασης για τη μονιμοποίηση 47.000 έκτακτων – συμβασιούχων του δημοσίου και το έτος πρόσληψης 2.560 δικαστικών επιμελητών από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Επίσης το έτος επιχορήγησης… γυναικείων οργανώσεων και χορήγησης του επιδόματος γάμου ακόμα και σε… άγαμους (αρκεί να ήτο γονείς).
Η πορεία του
Πολλοί μπορεί να θυμούνται τον Δημήτρη Τσοβόλα, πίσω από το σύνθημα του τότε πρωθυπουργού, Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος προέτρεπε τον υπουργό του «Τσοβόλα δώστα όλα». Ωστόσο, όσοι τον γνώρισαν ως πολιτικό και δικηγόρο έχουν να καταθέσουν πολλά περισσότερα.
«Τριάντα χρόνια ζητούσα να γίνει μια ανοιχτή συζήτηση, για αυτό το ψεύτικο σύνθημα που δεν είχε καμία σχέση με την οικονομία» είχε πει χαρακτηριστικά ο ίδιος ο Δ. Τσοβόλας σε συνέντευξή του στο One TV το 2019.
«Είχα πει με όποιον συντονιστή θέλει η ΝΔ, με όποιον δημοσιογράφο, σε όποιο κανάλι, εγώ να έρθω με στοιχεία, όχι με κουβέντες. Και ποτέ δεν πήρα απάντηση, ούτε θέλουν ποτέ. Γιατί πρέπει να ξέρετε ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχω, όχι μόνο δεν έδωσα μια δραχμή σε όλο το προεκλογικό εξάμηνο του 1989, αλλά αντίθετα συγκράτησα κατά 4 μονάδες τις δαπάνες» είχε τονίσει ο Δημήτρης Τσοβόλας.
EUROKINISSI
Ο «γιος του αγωγιάτη»
Ακόμη μεγαλύτερη γνώση του (πρέπει να) έχουν εκείνοι που έσπευσαν να τον χαρακτηρίσουν ως το «γιο του αγωγιάτη». Από την πρώτη στιγμή βρέθηκε κόντρα στο κατεστημένο, όταν με τη λαϊκή του καταγωγή δεν ακολούθησε τους «συντρόφους» του, οι οποίοι μετακόμισαν σε πολυτελή προάστια και δέχθηκαν την προστασία αστυνομικών φρουρών.
Ακόμη και όταν έγινε υπουργός Οικονομικών, παρέμεινε ο γιος της κυράς Ρήνης. Ήταν αυτός, που όταν η εφημερίδα Το Βήμα δημοσίευσε ένα άρθρο του Στέλιου Κούλογλου με τίτλο «Ο Μήτσος της Ρήνης από τους Μελισσουργούς της Άρτας, ο γιος του αγωγιάτη» που κορόιδευε την ταπεινή καταγωγή του Τσοβόλα, πολίτες αποφάσισαν να κάψουν τα φύλλα της στις πλατείες των Ιωαννίνων, της Λάρισας και της Άρτας, ενώ τότε βγήκε και το σύνθημα «Τιμή και δόξα στο γιο του αγωγιάτη!».
Η δίκη Κοσκωτά
Στην δίκη για το «σκάνδαλο Κοσκωτά» (1991-1992) μεταξύ των κατηγορούμενων ήταν ο τότε υπουργός Οικονομικών Δημήτρης Τσοβόλας, ο οποίος είχε εφαρμόσει φιλολαϊκή πολιτική από το ’88 και έπειτα.
Κατά την διάρκεια της δίκης του «σκανδάλου Κοσκωτά» έξω από τον Άρειο Πάγο οπαδοί του ΠΑΣΟΚ ήταν σχεδόν μόνιμα συγκεντρωμένοι φωνάζοντας συνθήματα. Μάλιστα, υπήρχε μια ομάδα πιστών οπαδών του κ. Τσοβόλα οι οποίοι έκαναν έντονη την παρουσία τους καθ΄ όλη την διάρκεια της δίκης έξω από το δικαστικό Μέγαρο και ειδικά όταν εκείνος υπέβαλε δικονομικές ενστάσεις (που δεν ήταν λίγες) ή όταν ήταν η ημέρα της απολογίας του, κ.λπ.
EUROKINISSI
Από το Ειδικό Δικαστήριο περί ευθύνης υπουργών ο κ. Τσοβόλας καταδικάστηκε σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση με αναστολή και τριετή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, χάνοντας έτσι τη βουλευτική του έδρα.
Αρνήθηκε να εξαγοράσει την ποινή του και για να συγκεντρωθεί το πόσο της εξαγοράς της ποινής, έγινε έρανος μεταξύ των μελών του ΠΑΣΟΚ.
Παρ΄ όλα αυτά, η τριετής στέρησης των πολιτικών δικαιωμάτων που του επιβλήθηκε, δεν του επέτρεψε να πολιτευτεί το 1993. Μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου του 1993 η Βουλή (ΠΑΣΟΚ) του απένειμε χάρη.
Τον Οκτώβριο του 1995 διαφωνώντας με το κόμμα του, αποχώρησε από την Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ και στις 20 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου ίδρυσε το κόμμα «Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα» (ΔΗΚΚΙ). Στην συνέχεια αφού «πάγωσε» το ΔΗΚΚΙ, εγκατέλειψε την πολιτική και ασχολήθηκε με την δικηγορία».
Έδινε σκληρή μάχη
Ο Δημήτρης Τσοβόλας ήταν διασωληνωμένος αφού έδινε σκληρή μάχη ενάντια στον καρκίνο. Η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί αιφνιδιαστικά το τελευταίο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα διαγνώστηκε με καρκίνο στις αρχές Φεβρουαρίου. Η εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε δεν είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα και τελικά κατέληξε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Αττικόν Νοσοκομείο, «ο πρώην υπουργός εισήχθη την Τετάρτη στο Αττικόν Νοσοκομείο σε κατάσταση σήψης σε έδαφος χημειοθεραπείας που ελάμβανε για προχωρημένη νεοπλασματική νόσο. Λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης του εισήχθη κατευθείαν στην ΜΕΘ του νοσοκομείου. Παρά την υποστήριξη η οποία περιέλαβε και μηχανική υποστήριξη της αναπνευστική και νεφρικής του λειτουργίας η κατάσταση του επιδεινώθηκε και κατέληξε σήμερα 25 Φεβρουαρίου και ώρα 13:35».
Με πληροφορίες από dikastiko.gr