«Καθαρές κουβέντες» μόνο για την επεκτατική πολιτική του ΝΑΤΟ προς την Ουκρανία επεφύλαξε ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατά τις κοινές του δηλώσεις με τον Κυριάκο Μητσοτάκη έπειτα από την δίωρη συζήτησή τους, μετατρέποντας μάλιστα τον Έλληνα πρωθυπουργό σε αυτήκοο μάρτυρα των προειδοποιήσεών του προς τους Αμερικανούς, σε περίπτωση που τελικά η Βορειοατλαντική Συμμαχία επιμείνει να επεκταθεί στην Ουκρανία.
«Δεν μπορεί να μην μας ανησυχεί η προοπτική προσχώρησης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Γιατί μετά θα έχει ανάπτυξη βάσεων και στρατιωτικών δυναμικών εκεί» απάντησε ο Ρώσος Πρόεδρος στην «προβοκατόρικη» όπως την χαρακτήρισε ερώτηση Ρώσου δημοσιογράφου, ο οποίος τον κάλεσε να διαλύσει τις ανησυχίες και τον ρώτησε ευθέως εάν «η Ρωσία έχει στα σχέδιά της να επιτεθεί κατά της Ουκρανίας». Όπως σημείωσε, «βασιζόμαστε στο να εισακουστούν αυτή τη φορά οι ανησυχίες μας, αν και τις προηγούμενες δεκαετίες, εμείς πάντα και μόνιμα μιλούσαμε γι’ αυτές, και παρόλα αυτά οι υποδομές του ΝΑΤΟ πλησίαζαν τα σύνορά μας», φέρνοντας το παράδειγμα της αντιπυραυλικής ασπίδας στη Ρουμανία, και σημειώνοντας πως υπάρχουν σοβαρές υποψίες πως στην Ουκρανία θα γίνει το ίδιο.
Αναφορικά δε με την παρουσία της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και καθώς αναφέρθηκε και πάλι στη συγκρουσιακή πολιτική της Συμμαχίας έναντι της χώρας του, ο Ρώσος υπογράμμισε τους θετικούς δεσμούς μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, και ανέφερε πως «πιστεύουμε πως σε αυτό το θέμα η Ελλάδα θα έχει μία θέση εγκράτειας». Σε συνδυασμό με την παρουσία της χώρας μας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Βλ. Πούτιν σημείωσε πως «ποτέ η συμμετοχή της Ελλάδας στο ένα και στο άλλο μπλοκ δεν εμπόδισε την ανάπτυξη των σχέσεών μας», ευχόμενος στο μέλλον να παίξει θετικό ρόλο και στις σχέσεις της Ρωσίας με ΕΕ και ΝΑΤΟ.
«Η Ελλάδα, πράγματι, είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και 40 χρόνια, μέλος του ΝΑΤΟ εδώ και πολλές δεκαετίες και προφανώς δεσμεύεται από τις συλλογικές αποφάσεις που λαμβάνονται στα δύο αυτά υπερεθνικά όργανα. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, σε καμία περίπτωση ότι η Ελλάδα δεν έχει και δεν επιδιώκει να έχει καλές διμερείς σχέσεις με τη Ρωσία. Είχαμε την ευκαιρία, νομίζω, να συζητήσουμε και να παρουσιάσουμε ένα εύρος θεμάτων στα οποία μπορούμε να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας τα οποία δεν άπτονται άμεσα των ευρύτερων ζητημάτων που αφορούν τις σχέσεις της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ ή τις σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση» απάντησε ο Κ. Μητσοτάκης από πλευράς του για τις σχέσεις Ελλάδας – Ρωσίας, δεδομένων των δεσμών της χώρας μας με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
«Θέλω να κρατήσω αυτό το οποίο είπε ο κ. Πρόεδρος, ο οποίος είχε την καλοσύνη να με ενημερώσει για τη συζήτηση την οποία είχε χθες με τον Πρόεδρο Μπάιντεν. Θεωρώ πολύ θετικό το γεγονός ότι υπήρξε μία συζήτηση η οποία είχε αρκετή διάρκεια. Και αυτό το οποίο εύχομαι είναι να υπάρχει ένας οδικός χάρτης, ένας ορίζοντας αμοιβαίας αποκλιμάκωσης, διότι διαφορετικά θα οδηγηθούμε, πιστεύω, σε καταστάσεις που θα μας πάνε πολλές δεκαετίες πίσω. Και νομίζω ότι αυτό είναι κάτι το οποίο δεν το επιδιώκει και δεν το επιθυμεί κανείς, ειδικά σε κρίσιμες περιόδους, ειδικά σε εποχές όπου υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες, διαφορετικές απόψεις, διαφορετικές θεωρήσεις, είναι ακόμα πιο επιβεβλημένο τα κανάλια επικοινωνίας να παραμένουν ανοιχτά και να συζητάμε με ειλικρίνεια. Όπου διαφωνούμε να διαφωνούμε και εκεί με ειλικρίνεια. Αλλά, κυρίως, να φροντίζουμε και να σπεύδουμε να ακούμε και να καταλαβαίνουμε ο ένας τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του άλλου» πρόσθεσε για τις σχέσεις Ρωσίας με ΗΠΑ.
Γενικές αναφορές στα Ελληνοτουρκικά
Ωστόσο, παρά τις επανειλημμένες αναφορές του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία και την επιθετικότητα της γείτονος στην Αν. Μεσόγειο, ο Ρώσος αρκέστηκε εισαγωγικά να αναφερθεί πολύ λακωνικά στο ζήτημα, επιλέγοντας κατά το τέλος να σημειώσει πως συζήτησε με τον Έλληνα πρωθυπουργό για τις σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο, δίνοντας μόνο καθαρό μήνυμα για το Κυπριακό. Όπως ανέφερε ο Ρώσος Πρόεδρος, η θέση της χώρας του είναι υπέρ της αναζήτησης συνολικής, δίκαιας, βιώσιμης επίλυσης «μέσα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και βάσει των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με σύσταση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, με μία ενιαία διεθνή προσωπικότητα, κυριαρχία και ιθαγένεια».
Από πλευράς του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπάθησε να βάλει στο πλαίσιο την τουρκική επιθετικότητα, σημειώνοντας πως «επισήμανα την εμπρηστική ρητορική και τις επιθετικές ενέργειες που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, ναρκοθετούν τη σταθερότητα», δηλώνοντας πως η Ελλάδα είναι «ανοιχτή στο διάλογο, στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας και του δικαίου της θάλασσας, που στηρίζει η Ρωσία ως πλαίσιο για την επίλυση διακρατικών διαφορών».
Για το δε Κυπριακό, ανέφερε πως «εξέφρασα την εκτίμησή μου στην συνεπή και εποικοδομητική στάση της Ρωσίας. Πρόκειται, εξάλλου, για ένα θέμα ύψιστης προτεραιότητας για την Ελλάδα. Επανέλαβα τη θέση μας για το στόχο μιας βιώσιμης λύσης στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Δεν μπορώ να συμφωνήσω περισσότερο με αυτά τα οποία είπε ο Πρόεδρος. Μία λύση η οποία θα στηρίζεται στη λογική της μιας, διζωνικής, δικοινοτικής Ομοσπονδίας με μια νομική προσωπικότητα και μια ιθαγένεια. Οποιαδήποτε συζήτηση για λύση δυο κρατών θα πρέπει να απορρίπτεται επί της αρχής. Και ως προς το ζήτημα των Βαρωσίων μάλιστα επισήμανα πως αν η Τουρκία προχωρήσει στην υλοποίηση των εξαγγελιών της για εποικισμό της περίκλειστης πόλης, δυστυχώς, θα κλείσει τα περιθώρια προόδου σε αυτό το ζήτημα».
Ενδεικτικό της μετριοπαθούς ρωσικής στάσης για τα ελληνοτουρκικά, το γεγονός πως στην μία ερώτηση από ελληνικό μέσο ενημέρωσης που δέχθηκαν οι δύο άνδρες για το πως αξιολογείται η κατάσταση στο Αιγαίο και στην αν. Μεσόγειο, το γεγονός πως ο Βλ. Πούτιν επέμεινε να αποφεύγει να αναφερθεί στην τουρκική δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, αρκέστηκε να απαντήσει πως «σημείο αναφοράς και αφετηρία για όλες τις διαφορές είναι ο διάλογος» και πως «άλλα πιο μικρά λεπτομερειακά θέματα πρέπει να συζητούνται και να επιλύονται». Στη συνέχεια, χρησιμοποίησε την αναφορά στην αν. Μεσόγειο για να κάνει αναφορά στις επερχόμενες εκλογές στη Λιβύη, καλώντας σε επαφή ΕΕ, Τουρκία και άλλες πλευρές «για να βρεθούν οι λύσεις».
Αμηχανία έδειξε και ο πρωθυπουργός όταν ρωτήθηκε ευθέως «αν μπορείτε να μας αναλύσετε ποιες εκφάνσεις της τουρκικής επιθετικότητας θέσατε στον κ. Πούτιν και αν κάπου συμφωνήσατε», καθώς επέλεξε η απάντησή του να είναι εξαιρετικά γενική.
«Είχα την ευκαιρία να ενημερώσω τον Πρόεδρο Πούτιν για το πλαίσιο των Ελληνοτουρκικών διαφορών. Θέλω, όμως, να τονίσω ότι τελικά αυτές οι διαφορές θα λυθούν μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Το πλαίσιο το οποίο έχουμε προσδιορίσει είναι πολύ σαφές και οι διαφορές μας, η σημαντικότερη διαφορά, το ζήτημα της διευθέτησης, οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να λυθεί μόνο στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, του Δικαίου της θάλασσας. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι έχει τη δυνατότητα να συνάπτει συμφωνίες οριοθέτησης. Το έκανε με την Ιταλία, το έκανε με την Αίγυπτο και η πρόσκλησή μας προς την Τουρκία παραμένει απολύτως ενεργή. Ταυτόχρονα η Ελλάδα με κάθε τρόπο θα υπερασπίζεται την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα» απάντησε αρχικά ο Κ. Μητσοτάκης, ενώ στη συνέχεια η αναφορά του στο Κυπριακό ήταν πιο ξεκάθαρη, όπως και του Βλ. Πούτιν.
«Θέλω να πω ότι εκτιμώ ιδιαίτερα την πολύ καθαρή θέση της Ρωσίας στο ζήτημα του Κυπριακού, η οποία νομίζω ότι πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη και από την Τουρκία και η Ρωσία ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι εγγυητής της σταθερότητας, της εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου και πρώτα και πάνω απ’ όλα της εφαρμογής των ίδιων των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας οι οποίες στην περίπτωση της Κύπρου είναι απολύτως σαφείς και δεν επιδέχονται παρερμηνειών» πρόσθεσε ο Έλληνας πρωθυπουργός.
«Βελτίωση σχέσεων» με εμπόριο και ενέργεια στο τραπέζι
Οι αναφορές σε ελληνοτουρκικά, Κυπριακό, ΝΑΤΟ και Ουκρανία μπορεί να είχαν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως δεν ήταν οι μόνες κατά τις δηλώσεις των δύο ανδρών. Από την πλευρά του, ο Βλ. Πούτιν υπενθύμισε -όχι τυχαία- πως η Ρωσία κρατάει τα κλειδιά της ενέργειας και στην περίπτωση της Ελλάδας, αφού παρέχει το 40% του φυσικού αερίου, τονίζοντας για τη χώρα μας αλλά και για την ΕΕ, πως «στο μέλλον θα συνεχίσουμε τις εγγυημένες αδιάκοπες προμήθειες», στοχεύοντας στην αναβάθμιση στον τομέα αυτόν.
«Η Ρωσία έχει διαχρονικά τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια αποδειχθεί ένας αξιόπιστος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ελλάδα, όπως και η Ελλάδα είναι με τη σειρά της ένας αξιόπιστος εταίρος. Και ο Πρόεδρος Πούτιν το γνωρίζει καλά αυτό, καθώς αφορά μία διάσταση της συνεργασίας με τρίτες χώρες στην οποία ο ίδιος αποδίδει προσωπικά μεγάλη σημασία και είναι σημαντικό, παρά το ευμετάβλητο των όρων της αγοράς, οι όποιες προσαρμογές στην προμήθεια φυσικού αερίου να μην αποκλίνουν σημαντικά από την υφιστάμενη συμφωνία» ήταν η σχετική αναφορά του Κ. Μητσοτάκη στο ενεργειακό, ο οποίος επιχείρησε να αναφερθεί και στην ανάπτυξη νέων επενδύσεων και στην έλευση περισσότερων Ρώσων τουριστών, με μία ακόμα γενική αναφορά του.
Οι δύο άνδρες «συναντήθηκαν στο κοινό πρόγραμμα δράσεων για το 2022-2024 που συμφώνησαν, ενώ ο Ρώσος από την πλευρά του υπογράμμισε την αύξηση του διμερούς εμπορίου στο 56%, έπειτα από μία πτώση της τάξης του 35% το 2020, ενώ έβαλε στο τραπέζι και τις θεσμικές συναντήσεις και επιτροπές μεταξύ των δύο χωρών, όπως το ελληνορωσικό επιχειρηματικό συμβούλιο.
Ενδιαφέρον είχε και η αναφορά στους ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς των δύο χωρών, με τον Βλ. Πούτιν να ανακοινώνει πως «ενημέρωσα για απόφαση παράδοσης τα αρχεία εβραϊκών κοινοτήτων από τους ναζιστές στη Γερμανία στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο» που βρίσκονται από το 1945 στη Μόσχα, ενώ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την παράταση για το αφιερωματικό έτος ιστορίας Ελλάδας – Ρωσίας έως το 2022, τονίζοντας πως υπάρχουν πάνω από 140 ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.
Ιστορική αναφορά επεφύλαξε και ο Κ. Μητσοτάκης για το τέλος, περιλαμβάνοντας από τον Πούσκιν έως τον Καποδίστρια, και από τον Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλο έως τον Κουρεντζή.
«Και κλείνω με την σκέψη κύριε Πρόεδρε ότι η εγκαρδιότητα με την οποία με υποδεχτήκατε αντανακλά την ευθύτητα του διαλόγου μας, κυρίως όμως τη δική σας θετική διάθεση να ενισχυθούν οι σχέσεις των δύο λαών και των χωρών μας οι οποίες διαρκούν αιώνες. Μια παράδοση που δεν μπορούν να την αμφισβητήσουν ούτε κάποιες στιγμές απομάκρυνσης, ούτε και οι όποιες διαφορετικές θεωρήσεις μπορεί κατά καιρούς να προκύπτουν. Αυτές άλλωστε υπάρχουν πάντα για να συζητούνται. Γιατί μπορεί να πέρασαν δύο ακριβώς αιώνες από τότε που ο Αλέξανδρος Πούσκιν υμνούσε την επανάσταση του 1821 γράφοντας -ανάμεσα σε άλλα- το ποίημα «Εμπρός Ελλάδα» και βέβαια να πέρασαν πάλι σχεδόν δύο αιώνες από τότε που ο Ιωάννης Καποδίστριας σφράγιζε με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο την πολιτική ζωή σε δύο χώρες» ανέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός, για να συνεχίσει.
«Όμως, η Ελλάδα παραμένει παρούσα στη Ρωσία. Όχι μόνο με τους χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες, Ρώσους πολίτες ελληνικής καταγωγής που ευημερούν και διακρίνονται, κυρίως εδώ στη νότια Ρωσία, πολλοί από αυτούς Πόντιοι αδελφοί μας των οποίων οι πρόγονοι ξεριζώθηκαν από γειτονικές χώρες. Αλλά υπάρχει και μέσα από τους δεκάδες νέους οι οποίοι σπουδάζουν την ελληνική γλώσσα, στον κοσμοναύτη Θεόδωρο Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλο, που πέντε φορές ταξίδεψε στα αστέρια και σε έναν άλλο Θεόδωρο, τον αρχιμουσικό, Κουρεντζή που μας ταξιδεύει εδώ από την Ρωσία, όλους, στο μαγικό κόσμο της μουσικής» πρόσθεσε, πριν καταλήξει πως οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν μέλλον, και τον ευχαριστήσει για τη φιλοξενία.
