Στις 27 Νοεμβρίου 1990 ένα πρωτοφανές έγκλημα συντάραξε την Ελλάδα. Ο μεταπτυχιακός φοιτητής Γιώργος Πετροδασκαλάκης δολοφονεί τους σπουδαίους καθηγητές φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, τον φυσικομαθηματικό Βασίλη Ξανθόπουλο και τον Φυσικό Στέφανο Πνευματικό. Η υπόθεση συγκλονίζει όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, καθώς οι δυο δολοφονημένοι καθηγητές είναι διακεκριμένοι επιστήμονες.
Ήταν απόγευμα της 27ης Νοεμβρίου 1990. Ο καθηγητής Βασίλης Ξανθόπουλος δίδασκε τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών για την εκτέλεση πολύπλοκων αλγεβρικών υπολογισμών, σε αίθουσα τερματικών του κεντρικού Η/Υ του Πανεπιστημίου Κρήτης μαζί με τον καθηγητή Στέφανο Πνευματικό.
Τότε, ο φοιτητής Γιώργος Πετροδασκαλάκης, εισέβαλε στο αμφιθέατρο κρατώντας καραμπίνα, και πυροβόλησε εναντίον των δύο καθηγητών. Ο Ξανθόπουλος και ο Πνευματικός έπεσαν νεκροί από τα πυρά, ενώ τραυματίσθηκε σοβαρά στο χέρι ο καθηγητής του ΑΠΘ Σωτήριος Περσίδης.
Ο πότε πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Γ. Γραμματικάκης είχε αναφέρει για την απώλεια των δύο σπουδαίων καθηγητών: “ Η ολιγότερο ίσως οδυνηρή θεώρηση του θανάτου είναι ότι αποτελεί το όριο πέραν του οποίου αναδεικνύεται η πραγματική αξία εκείνων που χάθηκαν. Για το Στέφανο και το Βασίλη, τους ερευνητές, τους δασκάλους και τους ανθρώπους τούτο ισχύει με αδιάψευστη βαρύτητα. Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο Ερευνητικό Κέντρο δεν κυκλοφορεί απλώς ο ίσκιος τους, αλλά είναι φορές που αισθανόμαστε την παρουσία τους το ίδιο όπως τότε, έτοιμους για τα σπουδαία της Επιστήμης και της Παιδείας. Καθώς μάλιστα ο τόπος αυτός την Παιδεία – και εννοώ την πραγματική Παιδεία, όχι τα ψευδεπίγραφά της – έχει όσο ποτέ ανάγκη, οι ίσκιοι του Βασίλη και του Στέφανου αίρονται πάνω από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και συνιστούν, η ζωή και ο θάνατος τους, σύμβολα αξεπέραστα του Έθνους. ‘Όταν λοιπόν κάποτε το Έθνος ανακαλύψει ότι αυτή την εποχή του κονιορτού έζησαν άνθρωποι παρόμοιας ποιότητας και οράματος, θα σταθεί γονυκλινές – όπως έπραξε και για άλλους του παρελθόντος. Όμως εδώ ο θάνατος που επισυμβαίνει την ώρα εθελουσίου μαθήματος και από φοιτητή που είχε πολλαπλά ευεργετηθεί, αποκτά διαστάσεις που μέσα από την υπερβατική τους τραγικότητα αφοπλίζουν το νου. Την ώρα εκείνη δολοφονείται η Ελλάδα – όχι η Ελλάδα του συρμού και της επιφάνειας αλλά η παράλληλη Ελλάδα, η μόνη Ελλάδα….”
Ο δολοφόνος, ο φοιτητής Πετροδασκαλάκης δεν συνελήφθη ποτέ για το φονικό. Διέφυγε στα βουνά της Κρήτης και ένα χρόνο αργότερα, στις 9 Ιουλίου 1991 ο βοσκός Γεώργιος Τρευλάκης τον βρήκε απαγχονισμένο σε ένα δένδρο, 500 μέτρα από το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος στα όρια νομών Λασιθίου και Ηρακλείου.
Ο φοιτητής αυτοκτόνησε με τα ακριβή αίτια της πράξης του να παραμένουν άγνωστα. Κατά πάσα πιθανότητα η δολοφονία ήταν πράξη εκδίκησης καθώς δεν είχε γίνει δεκτός σε μεταπτυχιακό.
Την ημέρα εκείνη, δολοφόνησε δύο λαμπρά ελληνικά μυαλά της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, καθώς ο Βασίλης Κ. Ξανθόπουλος (Δράμα 1951 – Ηράκλειο 1990) ήταν από τους κορυφαίους ειδικούς στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας και αγαπημένος “μαθητής” του νομπελίστα φυσικού Σ. Τσαντρασέκαρ.
Ποιος ήταν ο Βασίλης Κ. Ξανθόπουλος
Γεννήθηκε στη Δράμα, σπούδασε Μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από όπου αποφοίτησε με άριστα το 1973, και έπειτα ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Εκεί υπήρξε μαθητής του μεγάλου Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ (βραβείο Nobel Φυσικής 1983), γνωστού από το ομώνυμο Όριο Chandrasekhar, και πήρε μάστερ το 1976 και το διδακτορικό του στη Φυσική το 1978. Δίδαξε και εργάστηκε ως ερευνητής στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ Μοντάνα, Σύρακιουζ, Χάρβαρντ και Σικάγου καθώς επίσης, στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ στη Γερμανία και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Από το 1983 και μέχρι την δολοφονία του Βασίλης Ξανθόπουλος ήταν καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διετέλεσε και πρόεδρος τμήματος (1987-90) σε ηλικία μόλις 35 ετών. Συνεισέφερε στη μελέτη των συγκρουόμενων επίπεδων βαρυτικών κυμάτων.
Μαζί με τον Τσαντρασεκάρ ανακάλυψαν μία ακριβή λύση για τη σύγκρουση αυτή, κατά την οποία τα βαρυτικά κύματα αλληλεπιδρούν μη γραμμικά και δημιουργούν στη ζώνη αλληλεπιδράσεως μια καμπυλωμένη περιοχή του χωροχρόνου που είναι τοπικώς ισομετρική προς το Κενό Kerr. Η λύση αυτή ονομάζεται σήμερα «λύση Chandrasekhar-Ξανθόπουλου για συγκρουόμενο επιπεδο κύμα». Επίσης, ασχολήθηκε με θέματα Μαθηματικής Φυσικής, ιδίως σχετιζόμενα με την επίλυση μη γραμμικών διαφορικών εξισώσεων που βέβαια χρειάζονται πολύ στη Γενική Σχετικότητα. Συνέγραψε πάνω από 50 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες και το μικρό εκλαϊκευτικό βιβλίο «Περί αστέρων και Συμπάντων» (Πανεπ.Εκδόσεις Κρήτης, 1η έκδ. 1986, 8η έκδ.2004). Μέχρι τον θάνατό του συνεργαζόταν επιστημονικά και συνδεόταν φιλικά με τον Τσαντρασεκάρ, ο οποίος τον είχε επισκεφθεί στην Κρήτη αρκετές φορές.
Ο Ξανθόπουλος υπήρξε και πολύ καλός πανεπιστημιακός Δάσκαλος, με εξαιρετικά μεγάλη μεταδοτικότητα. Η έρευνα και η διδασκαλία του Βασίλη Ξανθόπουλου διακόπηκαν πρόωρα, “όταν δολοφονήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 1990, Προς τιμή του Βασίλη Ξανθόπουλου το μεγάλο αμφιθέατρο της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης ονομάσθηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου».
Επίσης, καθιερώθηκε να προκηρύσσεται κάθε χρόνο από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου – Σ. Πνευματικού» στη μνήμη τους, η απονομή του οποίου γίνεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Εκτός από αυτό το βραβείο, που δίνεται σε Έλληνες επιστήμονες ανεξαρτήτως ειδικότητας και ηλικίας, υπάρχει και το διεθνές “Xanthopoulos Award”, θεσμοθετημένο επίσης από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και απονεμόμενο μία φορά κάθε τρία χρόνια από την General Relativity and Gravitation Society σε επιστήμονα κάτω των 40 ετών που έχει «εξέχουσα (κατά προτίμηση θεωρητική) συνεισφορά στο πεδίο της βαρυτικής Φυσικής». Το βραβείο αυτό, που συνοδεύεται από χρηματικό ποσό περίπου 10.000 δολαρίων ΗΠΑ, έχει απονεμηθεί μέχρι σήμερα στους Δημήτριο Χριστοδούλου, Gary Horowitz και Carlo Rovelli.
Ποιος ήταν ο Στέφανος Πνευματικός
Ο Στέφανος Πνευματικός δημότης του Δήμου Χαλκιδέων, γεννήθηκε στις 28 Ιουνίου 1957 στον Πειραιά. Πατέρας του ήταν ο Νίκος Πνευματικός από τις Στρόπωνες Εύβοιας, μαθηματικός με σημαντικό συγγραφικό έργο και προσφορά στην Παιδεία. Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1979 και με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Βουργουνδίας όπου αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1982. Για την ερευνητική του συμβολή στη Μη Γραμμική Φυσική Συμπυκνωμένης Ύλης του απονέμεται το 1984 ο ανώτατος διδακτορικός τίτλος Φυσικών Επιστημών της Γαλλίας. Το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο του Los Alamos Αμερικής τον προσκαλεί αμέσως ως τακτικό μέλος και εκεί συνεχίζει τις έρευνες του στα μη γραμμικά φαινόμενα αναπτύσσοντας με επιτυχία μεθόδους Υπολογιστικής Φυσικής στηριγμένες στη χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Οι εργασίες του δημοσιεύονται στα εγκυρότερα επιστημονικά περιοδικά, ενώ Διεθνή Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια τον προσκαλούν να δώσει διαλέξεις πάνω στα ερευνητικά του αποτελέσματα: Παρίσι, Τουλούζη, Λωζάνη, Εδιμβούργο, Χάγη, Grenoble, Nice, Cargese, Washington, Los Angeles, Iowa, Dijon,Lyngby, Κοπεγχάγη, Μόσχα, Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Ορλεάνη, Κίεβο, Τασκένδη,…
Το παγκόσμιας εγκυρότητας επιστημονικό περιοδικό “Nature” γράφει: “ Από τις εργασίες του Στέφανου Πνευματικού αναδύεται ακτίδα ελπίδας για την ερμηνεία των προκλητικά ανεξήγητων φαινομένων αλληλεπίδρασης των μακρομορίων με το υδάτινο περιβάλλον τους…”(Nature, Vol. 33221, April 1988). Στην Ελλάδα επιστρέφει και εκπληρώνει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις. Συνεργάζεται ερευνητικά με το νεοσύστατο Ερευνητικό Κέντρο Κρήτης και αναλαμβάνει ως διευθυντής του Τομέα Υπολογιστικής Φυσικής του οποίου υπήρξε βασικός δημιουργός. Διοργανώνει σημαντικά διεθνή επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στην Αμερική, στη Σοβιετική Ένωση και συντονίζει διεθνή ερευνητικά προγράμματα συνεργασίας ανάμεσα σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ελλάδα (Μη Γραμμικά Φαινόμενα), τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ελλάδα (Δομικές και Δυναμικές Ιδιότητες των Μη Γραμμικών και Τυχαίων Συστημάτων), τη Σοβιετική Ένωση και την Ελλάδα (Φαινόμενα μεταφοράς στη Μη Γραμμική Φυσική Συμπυκνωμένης Ύλης).
Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης διδάσκει προχωρημένα μαθήματα Φυσικής και δίνει σειρές μεταπτυχιακών μαθημάτων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Επιδίωξη του είναι να δημιουργηθούν προϋποθέσεις ώστε οι Έλληνες φοιτητές να μπορούν να εκπαιδευτούν σε υψηλό επίπεδο στη χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και να αντιμετωπίσουν τα δύσκολα προβλήματα των Μη Γραμμικών Εξισώσεων της Μαθηματικής Φυσικής. Δημιουργεί και καθιερώνει το ετήσιο θερινό μεταπτυχιακό Σχολείο Μαθηματικών και Φυσικής της Σάμου, από τα μαθήματα του οποίου σχηματίστηκε η σειρά επιστημονικών μονογραφιών με την ονομασία “ Τάξη και Χάος”. Πλήθος φοιτητών από όλα τα Ελληνικά Πανεπιστήμια έρχονται να παρακολουθήσουν τα μαθήματα, ενώ λίγο αργότερα το Σχολείο της Σάμου αποκτά Πανευρωπαϊκή διάσταση με την προσέλευση φοιτητών από Γαλλία, Ρωσία, Αγγλία, Ολλανδία, Ισπανία, Βέλγιο Ουκρανία, Γεωργία, …
Το Δημοτικό Συμβούλιο της Σάμου θα εκδώσει ψήφισμα: “…Προσέφερε την επιστημονική του πείρα σε μεταπτυχιακούς φοιτητές μεταλαμπα-δεύοντας σε αυτούς τις θετικές επιστημονικές γνώσεις του…Κατέστησε την πόλη μας πνευματικό κέντρο Μαθηματικής φυσικής Σκέψης διεθνώς αναγνωρισμένο. Τον Αύγουστο του 1990 ολοκληρώνει τα μαθήματα του Σχολείου της Σάμου με τη διδασκαλία του πάνω στη θεωρία των “Μοναχικών Κυμάτων” και αμέσως πηγαίνει στην Τασκένδη ως βασικός οργανωτής του Παγκόσμιου Συνεδρίου Μη Γραμμικής Φυσικής. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα έχει ήδη καθορίσει το περιεχόμενο της επόμενης σειράς προχωρημένων μεταπτυχιακών μαθημάτων Φυσικής που θα παρα-κολουθήσουν Έλληνες και ξένοι φοιτητές από την Ευρώπη, τη Σοβιετική Ένωση και την Αμερική.
Δείτε βίντεο με τον Βασίλη Ξανθόπουλο να παρουσιάζει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας στους φοιτητές του ΑΠΘ:
Πηγές: Πανεπιστήμιο Πατρών, wikipedia, eirinika, skai,e-didaskalia.blogspot.com
