Σκέψεις και ερωτήματα, που βασανίζουν πολλούς από μας σε σχέση με την πανδημία

Ο καθημερινός καταιγισμός από νέα, αριθμούς, ειδήσεις, δημοσιεύσεις νέων papares, δυσοίωνες καταστροφικές προβλέψεις από ειδικούς και μη, fake news, ακραίες θεωρίες συνομωσίας, μεταλλάξεις, συνεχίζεται σχεδόν για 2 χρόνια τώρα αμείωτος, στα πλαίσια της «νέας» νόσου Covid-19. 

Μέσα σε αυτήν την αναταραχή και τις ταχύτητες της σύγχρονης καθημερινότητας, καλείται ο καθένας μας να λάβει κάποιες βασικές αποφάσεις για τη ζωή του, αλλά και κατ’ επέκταση για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Για τη λήψη κάθε απόφασης απαιτείται φυσικά κρίση, ένστικτο καθώς και πληροφορία. Τα δύο πρώτα δεν ελέγχονται – άμεσα τουλάχιστον -, βρίσκονται βαθιά ριζωμένα στον καθένα μας, και διαμορφώνονται με βάση τις εμπειρίες, τα παιδικά χρόνια, την παιδεία μας κ.ά.. Η πληροφορία προέρχεται και μεταδίδεται απ’ «έξω». 

Κάποιοι επιλέγουν τα συστημικά ΜΜΕ για την ενημέρωσή τους, κάποιοι άλλοι περνούν περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο. Στο δεύτερο ειδικά βρίσκει κανείς έναν τεράστιο όγκο πληροφορίας, προερχόμενο από διαφορετικές κατευθύνσεις. 

Ωστόσο, στη σύγχρονη κοινωνία σημασία δεν έχει, δυστυχώς, μονάχα η είδηση ή η πληροφορία αυτή καθαυτή, αλλά και το ποιος και γιατί την παράγει, τη μεταφέρει, την διαδίδει ή και την τροποποιεί. Άρα ουσιαστικά στον απλό πολίτη, δεν πέφτει μόνο η «ευθύνη» της ενημέρωσης/λήψης πληροφορίας, αλλά και η «ευθύνη» της πηγής της ενημέρωσης…

Από τα παραπάνω προκύπτουν ορισμένα βασικά ερωτήματα πάνω στην Covid-19:

Σχετικά με τα κρούσματα:

• Παρέχει ο κάθε τύπος διαγνωστικού τεστ την ίδια αξιοπιστία στη διάγνωση? Γιατί υπάρχει διαφορετικός έλεγχος στα ύποπτα κρούσματα της νόσου σε εμβολιασμένους και μη (για εμβολιασμένους αρκεί αρνητικό rapid-test, ενώ για μη εμβολιασμένους απαιτείται μοριακό τεστ)? Μήπως, όμως, ο εμβολιασμένος, καθότι έχει έναν βαθμό ανοσίας, είναι και πιο δύσκολο να διαγνωστεί? Ενώ παράλληλα μπορεί να είναι μεταδοτικός?

• Γιατί δεν γίνονται μαζικά και οργανωμένα τεστ του γενικού πληθυσμού (σε ευρύτερη κλίμακα, αν δεχτούμε ότι εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα πραγματοποιούνται δωρεάν rapid-test σε διάφορες περιοχές της χώρας) με σκοπό τον εντοπισμό και απομόνωση των «ασυμπτωματικών» κρουσμάτων και των ιχνηλατήσεων τους, τη στιγμή, που οι ειδικοί μας ενημερώνουν καθημερινά ότι κάθε ενεργό κρούσμα μεταδίδει τη νόσο σε 100 άτομα (και ενώ κάθε τόσο αναφέρεται η ανίχνευση στα λύματα δεκάδων ή και εκατοντάδων χιλιάδων ενεργών κρουσμάτων)? 

• Ποιος είναι τελικά ο πραγματικός αριθμός ατόμων, που νοσούν και έχουν νοσήσει (αριθμός με τεράστια σημασία τόσο για την επιδημιολογική μελέτη όσο και την περαιτέρω αντιμετώπιση της νόσου)? Και γιατί παρατηρούνται τόσες τρανταχτές διαφορές στους αριθμούς κρουσμάτων, θανάτων κτλ. μεταξύ των χωρών (ας μείνουμε στις χώρες του δυτικού κόσμου, αν θεωρήσουμε ότι αποτελούμε μια από αυτές, που διέπονται λίγο πολύ από τους ίδιους κοινωνικο-οικονομικούς κανόνες)?

• Γιατί δεν πραγματοποιείται έλεγχος αντισωμάτων, ειδικά σε συγκεκριμένες κατηγορίες επαγγελματιών (π.χ. υγειονομικούς σε συνδυασμό με τον εμβολιασμό)? 

Σχετικά με τα εμβόλια:

• Ποιες είναι πραγματικά οι παρενέργειες των εμβολίων, ποια η πιθανότητα εμφάνισής τους, ποιες οι αλληλεπιδράσεις τους με άλλα φάρμακα, πότε συνίσταται η χρήση τους σε συγκεκριμένες ομάδες (παιδιά, εγκύους, ανοσοκατεσταλμένους, υγειονομικούς κτλ.), πόσο καιρό διαρκεί η ανοσία, που παρέχουν? Ποια από τα αυτά μπορούμε πραγματικά να απαντήσουμε με στοιχεία?

• Είναι ο πραγματικός στόχος ο εμβολιασμός του γενικού πληθυσμού ή τουλάχιστον του 70-80% του πληθυσμού (ποσοστό που απαιτείται, όπως μας ενημερώνουν οι ειδικοί, για την επίτευξη της «ανοσίας της αγέλης»)? Είναι αυτός ο στόχος εφικτός και μάλιστα μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, στο οποίο παρέχεται ανοσία από το εμβόλιο?  

• Γιατί δεν γίνεται άρση των πατεντών των εμβολίων, για εμβολιασμό στις φτωχότερες αναπτυσσόμενες χώρες, ώστε να επιτευχθεί η ανοσία σε παγκόσμιο επίπεδο? Γιατί αντίθετα αυξήθηκαν οι τιμές των εμβολίων (και μάλιστα ενώ οι φαρμακευτικές εταιρίες δεν έχουν κόστος, μιας και η επιχορήγηση για την έρευνα προήλθε από πόρους του δημοσίου -των ΗΠΑ και ΕΕ-, αλλά και η διαφήμιση για τα θέματα του κορονοϊού είναι χωρίς κόστος)?

• Υπάρχει μηχανισμός μεταλλάξεων σε εμβολιασμένα άτομα ή εκείνες παρατηρούνται αποκλειστικά σε μη εμβολιασμένα? Είναι απαραίτητη/ενδεδειγμένη και κυρίως ασφαλής η επόμενη δόση εμβολίου κι αν ναι σε ποιες ομάδες?

Σχετικά με την στατιστική και ενημέρωση:

• Ποιες ενέργειες έγιναν/γίνονται από τους ειδικούς για σαφή, αμερόληπτη, ομαλή, πραγματική ενημέρωση του πληθυσμού σε κρατικό και τοπικό επίπεδο (χωρίς καθημερινές καταστροφολογίες ή ακραίες θεωρίες στα ΜΜΕ και ίντερνετ) ώστε να εξαφανιστούν ο φόβος, η παραπληροφόρηση και οι θεωρίες συνομωσίας και σκοταδισμού?

• Ποιες είναι οι έρευνες και τα δεδομένα, πάνω στα οποίες στηρίζουν τα λεγόμενά τους οι εκάστοτε «ειδικοί» του ενός ή του άλλου χώρου, που συνωστίζονται κάθε μέρα στα τηλεοπτικά παράθυρα και σε ιστοσελίδες? 

• Ποια είναι η επίσημη στατιστική? Ποια είναι η πιθανότητα νόσησης (σοβαρής ή και μετέπειτα επιπλοκών) σε κάθε ηλικιακή ομάδα (δεν είναι ίδια τα δεδομένα π.χ. για τα παιδιά και τους μεγαλύτερους των άνω των 60, 70, 80 ετών)?

• Ποια άλλα μέτρα/ενέργειες σε προσωπικό επίπεδο, συνίστανται για την αποφυγή βαριάς νόσησης – ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος (π.χ. γυμναστική, λήψη βιταμινών -έρευνα έχει σχετίσει τη βαριά νόσηση με έλλειψη βιταμίνης D-,  διατροφή, αποφυγή συγκεκριμένων ουσιών?)?

• Αποτελεί τελικά η φυσική ανοσία τον καλύτερο τρόπο προφύλαξης από μελλοντική νόσο και αν ναι, για ποιο χρονικό διάστημα σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα?

• Ποιες έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη και πότε αναμένονται τα αποτελέσματά τους? Ποιος είναι ο μελλοντικός προγραμματισμός σχετικά με τη νόσο (π.χ. επόμενη δόση εμβολίου – ποιες ομάδες, ενέργειες σε περίπτωση αύξησης κρουσμάτων κτλ.)?

• Είναι βάσιμες και κυρίως ωφέλιμες οι καθημερινές δυσοίωνες προβλέψεις για τεράστιο μελλοντικό αριθμό νοσούντων – θανόντων ή απλά αποφέρουν φόβο και σύγχυση?  

Σε σχέση με κοινωνικές παραμέτρους:

• Υπάρχει σχετικά με τη νόσο η ισχύς των προσωπικών δεδομένων? Και σε ποιες περιπτώσεις αίρεται αυτή (π.χ. ο εργοδότης να γνωρίζει την εμβολιαστική κατάσταση των εργαζομένων του, ή προηγειθείσα νόσηση)?

• Αποτελεί το σύνολο των μέτρων, κυρίως προς τους μη εμβολιασμένους, ουσιαστική προστασία από τη νόσο ή μήπως μέρος αυτών έχει τιμωρητικό χαρακτήρα και αποτελεί ψυχολογική βία?

• Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη στην σπάνια έστω περίπτωση επιπλοκών των εμβολίων (π.χ. στην Αυστραλία θεσπίστηκε νόμος για αποζημίωση από το κράτος σε περίπτωση επιπλοκών)? Και ειδικά σε ομάδες στις οποίες επιβάλλεται υποχρεωτικός εμβολιασμός? 

• Είναι δίκαιος και θεμιτός ο διαχωρισμός  της κοινωνίας σε «εμβολιασμένους» και «ανεμβολίαστους» και κατά πόσο χαρακτηρισμοί του τύπου «αντιεμβολιαστές» και η έννοια, που τους έχει δοθεί αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα?

• Καταλύονται μέσα από τις διάφορες ενέργειες, μέσα από τις ίσως βιαστικές νομοθεσίες κοινωνικές ή/και ατομικές ελευθερίες και μέσα σε ποιο πλαίσιο είναι αυτό θεμιτό?

Παραμένει φυσικά απολύτως κατανοητό, πως κάποια από τα παραπάνω ερωτήματα, συνδυαζόμενα μεταξύ τους ή το καθένα ξεχωριστά, είτε είναι αδύνατο (για διάφορους λόγους) να απαντηθούν σαφώς, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, είτε παραμένουν ρητορικά, είτε βρίσκονται στο περιθώριο των αναζητήσεων κάποιων επιστημονικών, πολιτικών, κοινωνικών ομάδων.  

Είναι επίσης κοινά αποδεκτό, πως σε καταστάσεις σαν και αυτή – επείγουσες –  απαιτείται πρωτίστως:

Ψυχραιμία, χωρίς καταστροφολογία και διάδοση πανικού και fake news.

Ίσως κάποιες αρχικές ενέργειες θα μπορούσαν να είναι:

• η άμεση και ουσιαστική στήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας σε όλους τους τομείς, καθώς και η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στην πρόληψη και αντιμετώπιση της νόσου

• η επένδυση στη λήψη όλων εκείνων των βασικών και ουσιαστικών μέτρων ασφάλειας, σε όλους του τομείς της καθημερινότητας, προς αποφυγή της διασποράς της νόσου

• ο επιμελής, εκτεταμένος και με διαφάνεια έλεγχος, καταγραφή, ιχνηλάτηση, αναζήτηση κρουσμάτων, ακόμα και των «ασυμπτωματικών»

• η συστηματική αναζήτηση και συλλογή επιστημονικών και στοιχειοθετημένων δεδομένων, ώστε να απαντηθούν τα μείζονα ερωτήματα σχετικά με τη νόσο

• η ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία και η σωστή, αμερόληπτη και με πλάνο ενημέρωση του γενικού πληθυσμού, σχετικά με τα μείζονα ζητήματα της νόσου (μέτρα προστασίας, σωστή διενέργεια αυτοδιαγνωστικού ελέγχου, ενέργειες σε περίπτωση θετικού κρούσματος στο οικογενειακό περιβάλλον, εμβόλια – οφέλη και πιθανές παρενέργειες, ομαλή επάνοδο στην καθημερινότητα μετά από νόσηση κ.ά.), πιθανώς σε αίθουσες νοσοκομείων, αμφιθέατρα πανεπιστημίων, προαύλια σχολείων – τηρώντας πάντα όλα τα μέτρα προστασίας, πράγμα εφικτό μιας και η ενημέρωση αυτή θα γίνεται σε τακτική, ελεγχόμενη βάση

• η ορθολογική και με ιατρικές ενδείξεις χρήση των εμβολίων αλλά και των πιθανών μελλοντικών φαρμάκων καθώς και η ελεύθερη απόφαση για εμβολιασμό, έτσι ώστε ο καθένας να αποφασίζει υπεύθυνα για τον εαυτό του και τα παιδία του (με τη συνθήκη ότι έχει προηγηθεί η απαραίτητη ενημέρωση)

• η εκμετάλλευση των κλιματικών/καιρικών συνθηκών (σε κάποιες τουλάχιστον περιοχές της χώρας μας), που επιτρέπουν τον επιμελή αερισμό εσωτερικών χώρων αλλά και την διενέργεια κάποιων δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς χώρους, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ακόμα και τους χειμερινούς μήνες

• η αναζήτηση φαρμακευτικών σκευασμάτων, ώστε η λήψη τους να γίνεται μόνο από τους νοσούντες και όχι από τους υγιείς, μέχρι τουλάχιστον να αποδειχτεί έμπρακτα και σε σωστό βάθος χρόνου η πλήρης ασφάλεια των εμβολίων

• ο σαφής, εμπεριστατωμένος, ξεκάθαρος μελλοντικός προγραμματισμός, στο βαθμό που είναι εφικτός

• η διασφάλιση και σαφής οριοθέτηση των ατομικών/κοινωνικών ελευθεριών

• τέλος, μήπως βρίσκεται ήδη προ των πυλών μας η πίεση για αποδοχή μιας νέας τάξης πραγμάτων, που απαιτεί ίσως μεγαλύτερες θυσίες ή ακόμα και αναθεώρηση του σύγχρονου τρόπου ζωής?

Ι. Δ.