Ανακοίνωση του Τμήματος και του Τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ
Στις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές, οι κάτοικοι της υπαίθρου και ιδιαίτερα οι αγρότες, υπήρξαν μπροστάρηδες στο έργο της κατάσβεσης, δίπλα στους εθελοντές και το προσωπικό της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, και ταυτόχρονα τα θύματα αυτής της λαίλαπας. Συμπλήρωσαν και σε πολλές περιπτώσεις υποκατέστησαν το έργο του κρατικού μηχανισμού. Αψήφησαν, με κίνδυνο της ζωής τους σε πολλές περιπτώσεις, την γραμμή «εκκενώστε και αφήστε τα να καούν», προέταξαν τη λογική που επιτάσσει η ανάγκη, και πήραν τη κατάσταση στα χέρια τους. Πάλεψαν με όπλο την γνώση του τόπου τους, των χαρακτηριστικών του αλλά και με τις διαθέσιμες στις εκμεταλλεύσεις τους υποδομές (ψεκαστικά, τρακτέρ, εργαλεία). Έτσι, συνέβαλαν καθοριστικά στη διάσωση κατοικιών, οικισμών, δασικών και καλλιεργούμενων εκτάσεων. Είμαστε ευγνώμονες σε αυτούς και η ευγνωμοσύνη πρέπει να αποδειχθεί άμεσα και έμπρακτα.
Δυστυχώς όμως, οι πρωτοφανούς έκτασης πυρκαγιές και η κυβερνητική ανικανότητα προκάλεσαν τεράστιες ζημιές στην πρωτογενή παραγωγή, επιδεινώνοντας ακόμα περισσότερο την ήδη δυσμενή θέση των αγροτών μας.
Χιλιάδες στρέμματα φυτικής παραγωγής, δενδρωδών καλλιεργειών με εκατομμύρια ελαιόδεντρα, αμπέλια, συκιές, ρητινοφόρα πεύκα και άλλα δέντρα απανθρακώθηκαν. Μόνιμες φυτείες, οι οποίες χρειάζονται πολλά χρόνια για να εγκατασταθούν και να φτάσουν σε πλήρως παραγωγική ηλικία, έχουν εξαφανιστεί. Μαζί με το έγγειο κεφάλαιο και ο αγροτικός εξοπλισμός, όπως αρδευτικά, αποθήκες, μηχανήματα χάθηκαν κι αυτά μέσα στις φλόγες.
Στο ζωικό κεφάλαιο συντελέστηκε ένα καίριο χτύπημα της εκτατικής ποιμενικής κτηνοτροφίας, κυρίως αιγοπροβατοτροφίας και βοοτροφίας. Εκτός όμως από το ζωικό κεφάλαιο, χάθηκαν βοσκότοποι που προσέφεραν φθηνή ζωοτροφή στα ζώα και με την ανακήρυξη αυτών των εκτάσεων ως αναδασωτέες, για τα επόμενα 10 χρόνια δεν θα μπορούν να αξιοποιηθούν γι’ αυτή τη χρήση. Πώς θα σιτιστούν τα ζώα; Ως ενσταβλισμένα με αγορασμένες ζωοτροφές; Πρακτικά αδύνατο, λόγω απώλειας υποδομών, αλλά και λόγω τεράστιου κόστους αγοράς ζωοτροφών το οποίο καθιστά παντελώς ασύμφορη την εκτροφή. Ταυτόχρονα, κι εδώ χάθηκαν μαντριά, μηχανήματα, σιλό, αποθήκες, ζωοτροφές και υποδομές.
Τα πράγματα είναι χειρότερα στην μελισσοκομία, ειδικά της Μάνης και της Εύβοιας. Χιλιάδες κυψέλες παραδόθηκαν στις φλόγες, ενώ οι περιοχές από τις οποίες τρέφονταν οι μέλισσες δεν υπάρχουν πια.
Τέλος, σε απόγνωση βρίσκονται και οι ρητινοπαραγωγοί, οι οποίοι έχουν καταστραφεί ολοσχερώς και μακροχρόνια.
Προσθέτοντας στα παραπάνω τις απώλειες των κατοικιών και την βιοποικιλότητας, η παραμονή και η διαβίωση του αγροτικού πληθυσμού στις καμένες περιοχές καθίσταται σχεδόν αδύνατη. Οι άνθρωποι που έχασαν κατοικίες, υποδομές και εισόδημα, δεν θα μπορέσουν να παραμείνουν στις περιοχές τους. Τα χωριά θα εγκαταλειφθούν και παραγωγικές εκτάσεις θα μετατραπούν σε μη παραγωγικές. Οι νέοι άνθρωποι θα μετοικίσουν στις πόλεις και θα προστεθούν στην ήδη υψηλή ανεργία. Θα μειωθεί η παραγωγή ελαιολάδου, μελιού, γάλακτος και κρέατος, με συνέπεια η χώρα μας να βρεθεί σε ακόμα χειρότερη θέση στο εμπορικό της ισοζύγιο.
Εκτός από τα άμεσα και αυτονόητα μέτρα ανακούφισης που πρέπει να ληφθούν χωρίς καμία καθυστέρηση, γραφειοκρατία και με απλές προϋποθέσεις και διαδικασίες, το μεγάλο ζητούμενο είναι η διαμόρφωση μιας βιώσιμης προοπτικής για τον αγροτικό κόσμο και βέβαια για το φυσικό περιβάλλον.
Η μόνη αξιόπιστη λύση είναι η εκπόνηση τοπικών ολοκληρωμένων και συνεκτικών αναπτυξιακών σχεδίων, ως αποτέλεσμα ενός ανοιχτού και διευρυμένου διαλόγου, βασισμένου στις ιδιαιτερότητες, τις δυνατότητες και τις ανάγκες κάθε περιοχής, ώστε να συγκρατηθούν οι νέοι, δυναμικοί και παραγωγικοί άνθρωποι στον τόπο τους, και τα οποία ταυτόχρονα θα συμβάλουν στην αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στις πληγείσες περιοχές. Οι κάτοικοι των πληγεισών περιοχών και ιδιαίτερα οι νέοι αγρότες χρειάζονται σχέδιο, πόρους και το κράτος – αρωγό και όχι τροχοπέδη σ’ αυτήν την πραγματικά δύσκολη προσπάθεια ανάκαμψης και ανάταξης. Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται:
1. Να ληφθούν άμεσα μέτρα για την 100% διατήρηση του τεκμαρτού αγροτικού εισοδήματος για τους πληγέντες στα επόμενα τουλάχιστον 5 χρόνια.
2. Να αποζημιωθεί στο 100 % το έγγειο, ζωικό και μελισσοκομικό κεφάλαιο, οι υποδομές και τα μηχανήματα, τόσο για τους κατά κύριο όσο και για τους μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες – κατοίκους των πληγεισών περιοχών.
3. Να επιδοτηθούν οι ζωοτροφές στις περιοχές που θα κηρυχθούν αναδασωτέες και θα απαγορευτεί η βόσκηση για όσο διαρκεί η απαγόρευση.
4. Να ενισχυθούν τα συλλογικά σχήματα των παραγωγών, με εγγυημένη ρευστότητα ώστε να συνδράμουν τα μέλη τους.
5. Σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς των αγροτών, την τοπική αυτοδιοίκηση και τα ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα, να διερευνηθούν τα δυνατά σημεία, τα πλεονεκτήματα και οι προοπτικές της κάθε περιοχής.
Για όλα τα παραπάνω, και τις πιο απαιτητικές ανάγκες, πρέπει να κινηθούμε στην αξιοποίηση, τον αναγκαίο αναπροσανατολισμό, την ανάπτυξη και βελτιστοποίηση κάθε διαθέσιμου χρηματοδοτικού εργαλείου για την στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής και των ανθρώπων της στις καμένες περιοχές.
- ΚΟΕ (ΠΣΕΑ): Πρόκειται για ένα εργαλείο χρηματοδότησης ζημιών σε έγγειο κεφάλαιο και εξοπλισμό που δεν καλύπτεται από τον ΕΛΓΑ. Τα χρήματα που διαχειρίζεται, προέρχονται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Συνεπώς, ο προϋπολογισμός μπορεί να αυξηθεί, ώστε να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί. Ωστόσο υπάρχουν 3 βασικά ζητήματα που χρειάζεται να επιλυθούν άμεσα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτά είναι το ζήτημα της απλούστευσης των διαδικασιών στην ταχύτητα απόδοσης των χρημάτων. Είναι το όριο ηλικίας και η απόσταση του τόπου κατοικίας των δικαιούχων που τίθενται σαν προϋπόθεση. Οι μόνιμοι κάτοικοι των χωριών είναι πλέον μεγάλης ηλικίας και το όριο των 70 ετών τούς αποκλείει. Στις περιπτώσεις που η περιουσία έχει μεταβιβαστεί στα παιδιά, τότε έρχεται ο δεύτερος κόφτης της απόστασης που αποκλείει! Αυτά χρειάζεται να αλλάξουν άμεσα σε συνεννόηση με την Ευρ. Επιτροπή.
- De minimis: Άλλο ένα εργαλείο που χρηματοδοτείται από τον Εθνικό προϋπολογισμό. Πρόκειται για ένα ευέλικτο εργαλείο, το οποίο όμως έχει περιορισμούς, τόσο στο συνολικό ύψος, όσο και στο κατά δικαιούχο ποσό. Κι εδώ μπορεί να υπάρξει τροποποίηση και προσαρμογή λόγω των εκτάκτων συνθηκών.
- Ευρωπαϊκό Ταμείο Αντιμετώπισης Καταστροφών: Πρόκειται για ένα χρηματοδοτικό εργαλείο το οποίο ενεργοποιήθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κατά τις πλημμύρες της Κρήτης το 2019.
- Ταμείο Ανάκαμψης: Απαιτείται να ανασχεδιαστεί και σε συνδυασμό με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αντιμετώπισης Καταστροφών να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της ολικής καταστροφής των υποδομών. Από την πρώτη στιγμή είχαμε τονίσει ότι το Ταμείο θα πρέπει να κατευθυνθεί στην θωράκιση της χώρας απέναντι στην Κλιματική Αλλαγή, που χτυπά με σφοδρότητα το Νότο της Ευρώπης.
- ΕΛΓΑ: Παράλληλα με τα εργαλεία για τις έκτακτες καταστροφές, ο ΕΛΓΑ παραμένει ο βασικός αλληλέγγυος μηχανισμός αγροτικής ασφάλισης. Εμείς, αντιλαμβανόμενοι την κρισιμότητα και την αλλαγή των εποχών, είχαμε ξεκινήσει την αλλαγή και την προσαρμογή του κανονισμού ασφάλισης. Όμως οι ιδεοληψίες, η ανικανότητα σχεδιασμού και διόρασης της σημερινής Κυβέρνησης, έφεραν πίσω τη διαδικασία.
- ΚΟΑ: Μέσα στα προγράμματα της Κοινής Οργάνωσης της Αγοράς των κηπευτικών και του οίνου, υπάρχουν προβλέψεις για έκτακτες καταστάσεις που μέχρι σήμερα έχουν μείνει αναξιοποίητες.
- ΠΑΑ: Υφίστανται 3 Υπομέτρα που δεν έχουν ενεργοποιηθεί και χρειάζεται να γίνουν άμεσες τροποποιήσεις στο ΠΑΑ ώστε να μπορέσει να γίνει άμεση ενεργοποίησή τους. Συγκεκριμένα:
- Το μέτρο 5.2 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης μπορεί να ενεργοποιηθεί και να αξιοποιηθεί για την κάλυψη μη ασφαλιστικά καλυπτομένων ζημιών, στο φυτικό και ζωικό κεφάλαιο και τις υποδομές, συνεργιστικά με τις ΚΟΕ.
- Το Μέτρο 8.1 – Δάσωση και δημιουργία δασικών εκτάσεων μπορεί να ενεργοποιηθεί για την κατά προτεραιότητα εγκατάσταση παραγωγικών δασών
- Το μέτρο 10.1 (Γεωργοπεριβαλλοντικά) προέβλεπε δράσεις για την περιβαλλοντική αναβάθμιση των βοσκοτόπων
- Κεφάλαια Κίνησης και Παγίων: Μετά το ξεπούλημα της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας, η πρωτογενής παραγωγή και η μεταποίηση έμειναν χωρίς έναν φορέα που θα μπορούσε να κατανοήσει τις ανάγκες και τον τρόπο λειτουργίας τους. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε τον Μάιο του 2019 το Ταμείο Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο μένει εγκληματικά αναξιοποίητο ακόμα και σήμερα.
Τέλος, χρειάζεται να αναληφθεί δράση για την ανάπτυξη υποδομών στις καμένες εκτάσεις. Αξιοποιώντας ευρωπαϊκά κονδύλια και εθελοντικές δυνάμεις μαζί με την γνώση ερευνητικών και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, χρειάζεται άμεσα να πραγματοποιηθούν αντιδιαβρωτικές παρεμβάσεις για την συγκράτηση του γόνιμου εδάφους στην θέση του και κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων. Καθώς η κλιματική κρίση έχει επιφέρει αλλαγές και στην ένταση των βροχοπτώσεων, εκτός από τις θερμοκρασίες, πολλές περιοχές κινδυνεύουν με διάβρωση, απώλεια γόνιμων εδαφών και ερημοποίηση, πολλώ δε μάλλον οι αποψιλωμένες από βλάστηση. Επίσης, στις εκτάσεις που χρησιμοποιούνταν ως βοσκότοποι από τους ελάχιστους εναπομείναντες κτηνοτρόφους, θα πρέπει να εφαρμοστούν κατάλληλες τεχνικές βελτίωσης βοσκοϊκανότητας, ώστε να τονωθεί η δυναμικότητά τους και να αποδοθούν ανθεκτικές στη βόσκηση.
Κι όλα αυτά βέβαια, χωρίς καμία απολύτως μεταβολή στις χρήσεις γης και με τη άμεση κήρυξη ως αναδασωτέων των δασικών περιοχών που κάηκαν.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αγροτική γη και βοσκότοποι που χάθηκαν θα πρέπει να επανέλθουν στο μέτρο του δυνατού στην πρότερη χρήση τους, αναγνωρίζοντας τον κεφαλαιώδη ρόλο τους στο σταδιακό ξαναζωντάνεμα των περιοχών, τη συμβολή στην απασχόληση, την παραγωγή τροφής και την περιφερειακή συνοχή.
Όλες οι κρατικές Δομές και Υπηρεσίες των περιοχών θα πρέπει να ενισχυθούν γενναία και άμεσα με προσωπικό και πόρους, ώστε να συνδράμουν με ολιστικό τρόπο στην υποστήριξη του αγροτικού πληθυσμού. Όλα τα παραπάνω, μόνο από μια προοδευτική διακυβέρνηση μπορούν να υλοποιηθούν. Η σημερινή κυβέρνηση έχει αποτύχει παταγωδώς, καθώς μέριμνά της είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων που την στηρίζουν και όχι η επιβίωση και η ευημερία του λαού μας. Η καλύτερη υπηρεσία που μπορούν πλέον να προφέρουν στον τόπο είναι ν’ αναλάβουν τις πολιτικές ευθύνες της ανικανότητάς τους.
