Της Ελευθερίας Μηλάκη
Λοιπόν βαρέθηκα. Κουράστηκα να είμαι πάντα τόσο καλή, τόσο ευγενική, τόσο προσεχτική με τις λέξεις, να μην προσβάλλω, να μην στενοχωρήσω κανένα… Ευφημισμός. Όταν είχαμε συναντήσει αυτή τη λέξη στο σχολείο, η φιλόλογος είχε δώσει τον ορισμό ως εξής: «είναι όταν ωραιοποιούμε μια άσχημη κατάσταση». Όταν δηλαδή λέμε κάτι με όμορφα λόγια. Σήμερα όμως θα θυμηθώ άλλα λόγια, άλλες λέξεις και φράσεις, πιο παλιές, πιο «απαγορευμένες». Γιατί μέσα από την προσπάθεια να είμαστε «ολόσωστοι» ξεχάσαμε και τις λέξεις και τις φράσεις που ξέραμε… «Όλοι έχουμε ψάξει κρυφά στα λεξικά για κακές λέξεις», είχε πει ο καθηγητής μου στο μάθημα της Λεξικογραφίας στο πανεπιστήμιο. Έχω το Μπαμπινιώτη. Το Λεξικό. Την Επανεκτύπωση. Είχε αφαιρεθεί ο «Βούλγαρος» που είχε προκαλέσει τόσες συζητήσεις. Ήταν 1998. Είπαμε, η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός και εξελίσσεται, αλλά όχι να ξεχάσουμε και πώς μιλούσε ο κόσμος παλιά. Έστω για λόγους έρευνας, ας θυμηθούμε.
Λεξικό Μπαμπινιώτη, σελίδα 1907. Φιλιππινέζα: 1. Η γυναίκα που κατάγεται από τις Φιλιππίνες 2. (ειδικότ. – καθημ.) η οικιακή βοηθός από τις Φιλιππίνες.
Θα ήθελα να προτείνω στους καθηγητές ένα νέο λήμμα για τα νέα λεξικά. «Πακιστανός». «(μειοτ.) Αυτός που κατάγεται από το Πακιστάν, ειδικότερα, μετανάστης ή εργάτης από το Πακιστάν». Το μίσος για τους Ασιάτες (Asian hate) είναι μια ειδικότερη μορφή του ρατσισμού και επειδή το έχω ζήσει, μπορώ να το προτείνω για τα λεξικά. Δολοφονήθηκε μισή Φιλιππινέζα. Πόσο γρήγορα ξεχάσαμε πόσες Aσιάτισσες είχαν δολοφονηθεί στην Κύπρο από μισό Βούλγαρο… Δεν μπορώ. Παρασύρομαι από το συναίσθημα, νιώθω πως θα λιποθυμήσω από πόνο. Πέρασαν δώδεκα χρόνια από τότε που συνδέθηκα άπαξ και διαπαντός με τη μοίρα του Πακιστάν και έκτοτε κάθομαι σε αναμμένα κάρβουνα. Επειδή συνδέθηκα άπαξ και διαπαντός με το Πακιστάν, μπορεί o κάθε κύριος ή κυρία που «έχει πιάσει τον Πάπα από τα γένια» να με κάνει να νιώσω άσχημα… Πάμε πάλι στο λεξικό. Κρατάω τον Πάπα από τα γένια: Επαίρομαι χωρίς να έχω πραγματική αξία, υπερεκτιμώ τις δυνατότητές μου. Υπάρχουν «καλοί άνθρωποι» που είναι σε θέσεις, αλλά σε λάθος θέσεις. Θα τους ταίριαζε περισσότερο η θέση «δεσμοφύλακας σε στρατόπεδο συγκέντρωσης», ειδικά αν έχουν και την κατάλληλη σωματική διάπλαση, ώστε να το υποστηρίξουν. Λοιπόν, για να μην κουράζομαι. Ο Πακιστανός (με την έννοια εργάτης ή μετανάστης, δεν μιλάμε για το χειρούργο φίλο της Νταϊάνας, αν και ούτε αυτόν τον ήθελαν. Ούτε οι δικοί του την ήθελαν, σιγά να μην μπλέξουν με πρώην πριγκίπισσα της Αγγλίας, αυτοί που ήταν οι πρώτοι του χωριού), ό,τι και να κάνει πάλι Πακιστανός θα είναι. Οι Πακιστανοί όμως είναι και φιλόδοξοι. Κάποιοι θέλουν να είναι πρώτοι στο χωριό και πιστεύουν ότι είναι. Σε κανένα δεν αρέσει να τον προσβάλλουν. Δεν ήξερα ότι είχα προφητικες ιδιότητες, ότι μπορούσα να δω το μέλλον, πριν αυτό έρθει. Και πραγματικά τα είδα όλα. ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΘΝΟΣ ΑΝΑΔΕΛΦΟΝ! Όλοι θέλουν το κακό μας. Εκτός από τις πολύ αριστοκρατικές εμφανίσεις της πολιτικής και οικονομικής ηγεσίας μας. Έγινα «Πακιστανή εξ αγχιστείας». Δώδεκα χρόνια είναι πάρα πολλά. Asian hate. Μίσος για τους Ασιάτες. Να το βάλουμε οπωσδήποτε στα λεξικά, γιατί είναι μια πραγματικότητα και η κάθε πραγματικότητα πρέπει να δηλώνεται με μια λέξη ή φράση. Δεν πάει άλλο. Με λεπτούς, σοφιστικέ, εξειδικευμένους τρόπους μου προκαλούν πόνο για την εξ αγχιστείας ασιατική καταγωγή μου όχι μόνο οι δεσμοφύλακες που περιέγραψα παραπάνω, αλλά και άνθρωποι αγαπημένοι μου, άνθρωποι που έχουν το προνόμιο να τους συγχωρώ αυτά που δεν θα συγχωρούσα σε κανένα.
Πάμε παρακάτω. Τσόκαρο. Σύμφωνα με το λεξικό: Γυναίκα άθλιας εμφάνισης και συμπεριφοράς. Νομίζω πως η ερμηνεία αυτή σηκώνει ερμηνεία. Τι σημαίνει άθλια εμφάνιση; Ίσως μια γυναίκα ατημέλητη, αχτένιστη και κακοντυμένη; Ή ίσως μια «κούκλα», λεπτή, ψηλή γυμνασμένη και υπέρκομψη; Διαλέχτε. Τελικά αυτό που κάνει τη διαφορά δεν είναι η εμφάνιση, αλλά η συμπεριφορά. Άθλια συμπεριφορά είναι να χειροκροτείς τον ισχυρό και ταυτόχρονα να ταπεινώνεις, να εκφοβίζεις και να εξυβρίζεις τον αδύναμο. Αν αυτή η στάση και συμπεριφορά πάει πακέτο και με μία, ας πούμε, καλοβαλμένη εμφάνιση, τότε τι έχουμε; Είναι μία εξίσωση κυριολεκτικά για αρχάριους. Αν αρχίσω να σκέφτομαι δεν θα έχω μόνο τους αγνώστους Χ, Ψ, Ζ, αλλά δεν θα φτάσει όλο το αλφάβητο. Φοβάμαι μην με πούνε μισογύνη, επειδή το λεξικό του Μπαμπινιώτη λέει ότι υπάρχουν γυναίκες – τσόκαρα. Όχι. Ας αφήσουμε τη λέξη μισογυνισμός για άλλες περιπτώσεις: Οι μισές και οι ολόκληρες Φιλιππινέζες, οι εξ αγχιστείας Πακιστανές και διάφορες άλλες γυναίκες που ενδεχομένως έχουν κάτι που μπορεί να τις εκθέσει σε βία, ρατσισμό, ανθρωποφαγία. Είναι ύβρις. Αν για κάποιες γυναίκες η ζωή είναι φτιαγμένη από μικρές χαρές και πολλές δυσκολίες, επιτρέπεται τουλάχιστον η επιβίωση; Δεν είναι μελοδραματικό, είναι η αλήθεια. Οι αριστοκρατικές εμφανίσεις στου Ντιόρ είναι φιλάνθρωπες και ξέρουν ότι για πολλές γυναίκες υπάρχει θέμα επιβίωσης, μέχρι που έρχεται η «τελική λύση».
Και ένα μόνο παιδί μπορεί να γίνει παγίδα θανάτου για μια γυναίκα, γι’ αυτό και δεν είναι ευθύνη των γυναικών «να κάνουν παιδιά για την πατρίδα». Το παιδί μπορεί να γίνει παγίδα θανάτου. Αναγκάζεσαι για το παιδί να μείνεις με αυτούς που σε βασανίζουν. Πού να πας αλλού; Σε ένα κέντρο αστέγων; Θα μείνεις εκεί, να λιώνεις εκ των έσω, όπως είπε η Ιωάννα, θύμα επίθεσης με βιτριόλι. Τα παιδιά πρέπει να τα αποκτούν αυτές που είναι ιδιαίτερα εύπορες και ξέρουν ότι ούτε πρόκειται ξαφνικά να φτωχοποιηθούν, ούτε να διασύρονται στα δικαστήρια για διατροφή, ούτε να έχουν κανέναν ανάγκη και ειδικά τον πατέρα του/των παιδιών. Ποιοι είναι αυτοί που δεν φτωχαίνουν ποτέ; Πόσοι είναι; Καλή προσπάθεια, αλλά με τους απογόνους τους δεν θα φτιαχτεί ούτε ομάδα ποδοσφαίρου. Αλήθεια, πόσους παίκτες έχει μια ομάδα ποδοσφαίρου; Σιωπή και σκασμός πληβείο μίζερο φθονερό ανθρωπάκι μπαμπουινάκι που θέλεις και παιδιά.
Κάφρος. Πού το θυμήθηκα τώρα αυτό. Πάμε πάλι στο λεξικό. Κάφρος: «Πρόσωπο αμόρφωτο, άξεστο, χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου». Ακριβώς. Θυμάμαι μια άλλη καθηγήτριά μου που έλεγε «οι πραγματικά μορφωμένοι άνθρωποι έχουνε κάποια σεμνότητα». Πιθανολογώ ότι η λέξη σχετίζεται με τι λέξη “kafir”, αραβική λέξη που σημαίνει άπιστος. Να τα μας. Τελικά ποιοι είναι πιο άπιστοι από όλους τους πιστούς; Δυστυχώς οι καλοί άνθρωποι είναι κατά βάθος κακοί. Δεν ήξερε η Άννα Φρανκ, που νόμιζε η αφελής ότι «όλοι οι ανθρωποι είναι κατά βάθος καλοί». «Θαυμάσαμε πολλές φορές το Βόρειο Σέλας», γράφει ο Καββαδίας στο ποίημα Καφίρ. Το να φορτώνεις μήνες ρύζια στο Ραγκούν, είναι μια τέχνη που σκοτώνει τους αρτίστες.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΥΤ**ΝΕΣ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΠΟΥ ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ ΝΑ ΤΟ ΠΩ. Αυτό το σύνθημα ήταν γραμμένο με σπρέι σε έναν τοίχο στο σχολείο μου, στα Χανιά. Το είχα δει, αλλά δεν είχα μπει καν στον κόπο να αναρωτηθώ τι σημαίνει. Λοιπόν ας το ερμηνεύσουμε κατ’ ευφημισμό. Ρωτάω τη γιαγιά τι σημαίνει αυτή η λέξη. Είναι παιδί μου οι «κακές» γυναίκες. Ποια αγαπάς καλύτερα; «Ίδιες που**ανες είναι και οι τρεις», απάντησε ο μικρός αδερφός μιας καθηγήτριάς μου που μου έκανε ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι της, όταν κάποιος τον ρώτησε ποια αγαπάει καλύτερα ανάμεσα στη μαμά του και τις δύο μεγαλύτερες αδερφές του. Από μικρό και από τρελό… Θα τα δεις όλα. Επειδή είσαι γυναίκα. Επειδή είσαι γυναίκα και άνεργη. Επειδή είσαι γυναίκα και άρρωστη. Επειδή είσαι μητέρα και ανύπανδρη. Επειδή είσαι μητέρα και διαζευγμένη ή χήρα. Θα σου κολλήσουν ρετσινιά. Επειδή είσαι γυναίκα. Οι άλλες γυναίκες θα σε μισήσουν επειδή είσαι γυναίκα. Χωρίς παιδιά θα είσαι καλύτερα, δεν θα κινδυνεύεις τόσο από παγίδες θανάτου, θα παίρνεις το καπελάκι σου και θα φεύγεις … Οι αδελφοί Γκριμ έγραψαν τη Χιονάτη και την κακιά βασίλισσα, που ήταν η μαμά της. Επειδή όμως το κοινό δεν ήταν και δεν είναι ακόμα έτοιμο να δεχτεί ότι υπάρχουν κακές μαμάδες, γι’ αυτό το άλλαξαν και πρόσθεσαν την κακιά μητριά. Φοβάμαι τις κακές γυναίκες, τις κακές μαμάδες, τις κακές πεθερές, τις κακές μητριές. Επομένως το σύνθημα στον τοίχο του σχολείου μου δεν ήταν παρά μια γελοία γενίκευση, όμως κάποιοι άντρες την πιστεύουν και πορεύονται ανάλογα, ενώ κάποιες γυναίκες δυστυχώς την πραγματώνουν, της δίνουν σάρκα και οστά.
Ανέκδοτο: Ήταν ένας που πήγε από το χωριό του στην Αθήνα, πήγε σε ένα καλό εστιατόριο και δεν του φέρθηκαν καλά, τον αγνοήσαν και δεν του έδωσαν ούτε αρνάκι, ούτε αγκινάρες, ούτε μπακαλιάρο με δαφνέλαιο και καγκουρό με σος ευκάλυπτου. Τότε λοιπόν, πληγωμένος αλλά και αποφασισμένος αποφάσισε να πάει να αγοράσει μια γούνα. Δεν θέλει λεφτά, θέλει μυαλό. Φόρεσε το γούνινο παλτό, από ρενάρ, τσιντσιλά ή βιζόν, πανάκριβο και μόλις μπήκε στο εστιατόριο προσφέρθηκαν να πάρουν το παλτό του, να πάρουν την παραγγελία του, όλοι υποκλίνονταν και τον κολάκευαν. Όχι ευχαριστώ, θα το φοράω, απάντησε αυτός. Όταν ήρθε το φαγητό, πριν αρχίσει να τρώει, έπιασε ένα κομμάτι αστακό, το πλησίασε στο παλτό λέγοντάς του «φάει γούνα, φάε, για σένα γίνονται όλα». Τώρα οι άνθρωποι δεν φοράνε πια γούνες, γιατί κατάλαβαν ότι είναι μια βάρβαρη πρακτική. Το θέμα είναι ότι δεν πάει άλλο. Δεν γίνεται ορισμένοι να θεωρούν ότι αξίζουν παραπάνω από τους άλλους ή να θεωρούν ότι για να αξίζεις πρέπει να έχεις κάποιες συγκεκριμένες προδιαγραφές. Κόπανος: (μειωτ.) Πρόσωπο περιορισμένης αντιλήψεως ή με άξεστούς τρόπους και συμπεριφορά. Συνώνυμα: Στούρνος, κούτσουρο, ανόητος, άξεστος. Τα ζώα υποτίθεται ότι δεν έχουν ίση αντίληψη με τον άνθρωπο, όμως και η κοινωνία των ανθρώπων είναι ζούγκλα. Στη ζούγκλα αυτή το καλό που σου θέλω να είσαι δυνατός. Ο «πολιτισμός» μας δεν συγχωρεί τους ελαττωματικούς. Δεν έχουν ίχνος συμπόνιας. Κατάλαβέ το. Το «ουδείς εκών κακός» του Σωκράτη διαψεύστηκε. Είμαστε κακοί όχι από άγνοια, είμαστε κακοί με τη θέλησή μας, με αυτούς που θεωρούμε απροστάτευτους. Από εκεί πρέπει να αρχίσει ένας άλλος πολιτισμός. Από το γκρέμισμα της Αυτοκρατορίας των Δυνατών. Αν επικρατήσουν οι αδύναμοι, οι τρελοί, οι φτωχοί, όλοι οι «παράωροι»; Να εξαφανίσουν τους τέλειους, τους ολόσωστους, τους υπέρκομψους. Αν είναι έτσι, να επικρατήσουν τα Πτωχοκομεία, τα Τρελοκομεία και τα Λεπροκομεία. Να μην ξέρουν οι «καλοί» πού θα κρυφτούν. Βαρέθηκα να είμαι καλή, ανεκτική, υπομονετική.
Τρέφομαι με φρέσκιες αγνές τροφές, κίνδυνο, φουρτούνα και ωμές γροθιές… Άσκοπο βεβαίως το θεωρώ, λόγια να σας λέω να συστηθώ/ λέγε με ομορφούλα και θα σκεφτώ, αν θα δεχτώ, να σε δεχτώ…
*μίσος για τα άτομα ασιατικής καταγωγής, αυτό το μίσος δεν είναι κάτι μακρινό και εξωτικό, κάποιοι το ζουν και εδώ, στην ίδια μας την πόλη. Μας σκοτώνουν κάθε μέρα.
