ΙΤΕ: Μικρομετεωρολογικοί Πύργοι για τη μέτρηση των εκπομπών θερμότητας και διοξειδίου του άνθρακα στο Ηράκλειο

Μικρομετεωρολογικοί Πύργοι για την απευθείας μέτρηση των εκπομπών θερμότητας και διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) που έχουν τοποθετηθεί στο Ηράκλειο από το ΙΤΕ, καθιστούν την πόλη σημείο αναφοράς για το ενιαίο Ευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης εκπομπών CO₂ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που σχεδιάζεται να δημιουργηθεί τα επόμενα χρόνια.

Την έρευνα διενεργεί το Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και Εφαρμογών σε Αστικό και Φυσικό Περιβάλλον του ΙΤΕ, υπεύθυνο για τη λειτουργία και την επεξεργασία των πολύτιμων δεδομένων που αντλούνται από τους Μικρομετεωρολογικούς Πύργους. Ο πρώτος λειτουργεί στο κέντρο του Ηρακλείου εδώ και μία πενταετία. Πρόσφατα, τοποθετήθηκε και δεύτερος, στην οικιστική περιοχή του Μασταμπά, με ειδικό εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας, για την αντικειμενικότερη εκτίμηση των εκπομπών της πόλης. Αναλύοντας καταγραφές από δορυφόρους και Drones, το Εργαστήριο έχει δημιουργήσει λεπτομερές, τρισδιάστατο μοντέλο της πόλης, ώστε να είναι σε θέση να γνωρίζει τις επιμέρους περιοχές σε μια μεγάλη ακτίνα γύρω από τους Πύργους, απ’ όπου προέρχονται οι εκπομπές CO₂ και θερμότητας που καταγράφουν. Σημειώνεται ότι το Ηράκλειο είναι η μοναδική Ελληνική πόλη και μία από τις ελάχιστες Ευρωπαϊκές που διαθέτει τέτοιο εξοπλισμό.

Επίσης, στο πλαίσιο της συνεργασίας του Εργαστηρίου και του Δικτύου AERONET (Aerosol Robotic Network) της Εθνικής Υπηρεσίας Αεροναυτικής και Διαστήματος NASA των ΗΠΑ, πρόσφατα εγκατέστησε στο κέντρο της πόλης του Ηρακλείου, ειδικό επιστημονικό εξοπλισμό (Ηλιοφωτόμετρο), για τη μέτρηση της συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων (αερολυμάτων), η οποία αποτελεί σημαντικό δείκτη για την ποιότητα του αέρα στην περιοχή εγκατάστασης. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Εργαστήριο συμμετέχει σε διεθνή ερευνητική ομάδα, η οποία διενήργησε μελέτη σε 11 Ευρωπαϊκές πόλεις και έδειξε σαφή μείωση των εκπομπών CO₂ κατά τη διάρκεια του πρώτου εγκλεισμού λόγω της πανδημίας COVID-19, που στην περίπτωση του Ηρακλείου ξεπέρασε το 70%. Η μελέτη αυτή, η οποία είναι υπό δημοσίευση σε υψηλού επιπέδου επιστημονική επιθεώρηση, έχει προχωρήσει επίσης στην ποσοτική εκτίμηση της βαθμιαίας αύξησης των εκπομπών στα επίπεδα των προηγούμενων ετών, μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων.

Οι μετρήσεις των Πύργων και του Ηλιοφωτόμετρου, παρέχουν δεδομένα που αξιοποιούνται ερευνητικά σε τοπικό αλλά και πανευρωπαϊκό επίπεδο. Χρησιμεύουν στην πληρέστερη κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ πόλεων και κλιματικής αλλαγής (έργο urbisphere), σε θέματα αστικής ανθεκτικότητας (έργο CURE), και στην ανάπτυξη μιας πλατφόρμας για την επιχειρησιακή καταγραφή και παρακολούθηση των ανθρωπογενών εκπομπών CO₂ σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (έργο CoCO2), η οποία αναμένεται να πλαισιώσει την δορυφορική αποστολή CO2M που ετοιμάζεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Επίσης, οι μετρήσεις αυτές αξιοποιούνται από τον Δήμο Ηρακλείου στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης με το ΙΤΕ, για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα στην πόλη και την ανάληψη δράσεων αστικών αναπλάσεων και κυκλοφοριακών ρυθμίσεων με στόχο τη μείωση των εκπομπών. 

Το Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και Εφαρμογών σε Αστικό και Φυσικό Περιβάλλον ανήκει στο Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ, και είναι κατάλληλα εξοπλισμένο και στελεχωμένο για να υποστηρίξει τη συνεχή παρακολούθηση και απογραφή των εκπομπών στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια. Αποτελεί επίσης αρωγό στις δράσεις της πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση της θερμικής δυσφορίας και των επιπτώσεων της υπερθέρμανσης στην υγεία, διαχείρισης περιβάλλοντος για τη βελτίωση του αστικού μικροκλίματος και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, αστικού και πολεοδομικού σχεδιασμού για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, βιοκλιματικές αναπλάσεις ανοικτών χώρων, προδιαγραφές για μελλοντικές επεκτάσεις του αστικού ιστού, καθώς και βιοκλιματικής τεκμηρίωσης μελετών αστικής ανάπλασης.

Περισσότερες πληροφορίες: Δρ. Νεκτάριος Χρυσουλάκης (zedd2@iacm.forth.gr)

• Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και Εφαρμογών σε Αστικό και Φυσικό Περιβάλλον (http://rslab.gr)
• Έργο urbisphere (http://urbisphere.eu) χρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC)
• Έργα CURE (http://cure-copernicus.eu) και CoCO2 (https://coco2-project.eu)  χρηματοδοτούμενα από το Horizon 2020