“Σοβαρό έλλειμμα διαφάνειας και κοινωνικής συμμετοχής”
Στις 23 Μαρτίου 2021, 70 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έστειλαν ανοιχτή επιστολή στον Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών, κύριο Σκυλακάκη, για την έλλειψη συμμετοχής και διαφάνειας κατά τη σύνταξη του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, χωρίς να έχουμε λάβει μέχρι στιγμής καμία σχετική απάντηση από την πλευρά της κυβέρνησης. Η επιστολή κοινοποιήθηκε επίσης στον πρωθυπουργό, τον Υπουργό Οικονομικών και την ειδική ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα (RECOVER).
Στην ανακοίνωση των οργανώσεων αναφέρεται:
Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 29 Μαρτίου 2021 και παρουσιάστηκε από την κυβέρνηση στις 31 Μαρτίου, ενώ αναμένεται η κατάθεσή του στο Ελληνικό Κοινοβούλιο εντός της εβδομάδας. Η παρουσίαση και δημοσιοποίηση του κειμένου του Σχεδίου λίγες μόλις μέρες πριν κατατεθεί προς έγκριση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν αφήνει περιθώριο ούτε στους Έλληνες βουλευτές ούτε στην κοινωνία των πολιτών να τοποθετηθούν επί της ουσίας ως προς το περιεχόμενο και τις στρατηγικές του κατευθύνσεις.
Σε πρόσφατη τοποθέτησή του, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε ότι οι δράσεις του σχεδίου αφορούν όλους τους πολίτες της χώρας. Οι υπογράφουσες οργανώσεις επιμένουμε ότι η υποστήριξη του σχεδίου από τους πολίτες και το μέγιστο όφελος από τις δράσεις του, θα διασφαλιστούν μόνο από την ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και υλοποίησή του. Χωρίς αυτές, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης είναι πολύ πιθανό να αφήσει εκτός των προβλέψεών του μεγάλο μέρος των συμπολιτών μας και να παραβλέψει σημαντικούς τομείς που χρήζουν υποστήριξης, προκειμένου να ανακάμψουμε από την παρούσα και να θωρακιστούμε από μελλοντικές κρίσεις.
Η μεγάλη ευθύνη της κυβέρνησης επομένως από εδώ και πέρα είναι, εκτός από τη σωστή αξιοποίηση των πόρων προς την κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της προστασίας του περιβάλλοντος, η διασφάλιση της ενεργής και έγκαιρης συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών κατά την εφαρμογή των δράσεων του σχεδίου, αλλά και κάθε άλλης δράσης σχετικής με την ανάκαμψη. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η διαφάνεια και λογοδοσία κατά την εφαρμογή των δράσεων του Σχεδίου. Προς αυτή την κατεύθυνση ζητάμε από την κυβέρνηση να ανακοινώσει άμεσα με ποιους τρόπους θα διασφαλίσει τόσο την ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, όσο και τον κοινοβουλευτικό έλεγχο και τη διαφάνεια κατά την εφαρμογή των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης.
Η συνυπογραφή της επιστολής της 23ης Μαρτίου 2021 από 70 οργανώσεις (στις οποίες έχουν προστεθεί άλλες 13, σύνολο δηλαδή 83) με διαφορετικό αντικείμενο ενασχόλησης, τονίζει την αγωνία μεγάλης μερίδας της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με την πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα μετά την πανδημία, και ταυτόχρονα το ενδιαφέρον της για τη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου ανάκαμψης που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες για ένα βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο μέλλον. Η ευκαιρία για την αξιοποίηση των πόρων για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο αύριο είναι μοναδική και δεν πρέπει να πάει χαμένη.
Αναλυτικά, η επιστολή:
Ανοιχτή επιστολή για το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: αδιαφάνεια και έλλειψη συμμετοχής
Αξιότιμε κ. Αναπληρωτή Υπουργέ,
Οι υπογράφουσες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ανησυχίες μας σχετικά με την αδιαφάνεια κατά το σχεδιασμό και την υιοθέτηση του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ είναι μια τεράστια ευκαιρία για τα κράτη μέλη ώστε, αφενός, να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19 και, αφετέρου, να δημιουργήσουν πιο πράσινες και δίκαιες κοινωνίες, ανθεκτικές σε μελλοντικές προκλήσεις. Αυτή την κρίσιμη περίοδο που η πανδημία επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές και κυρίως τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς, είναι πολύ σημαντικό μια τέτοια ευκαιρία να μην πάει χαμένη.
Η απουσία ευρείας κοινωνικής συμμετοχής στη διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μάς προβληματίζει έντονα. Υπενθυμίζουμε ότι με βάση το άρθρο 18.4 (στοιχείο ιζ) του κανονισμού για το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) τα κράτη μέλη οφείλουν να συμπεριλάβουν «περίληψη της διεξαχθείσας σύμφωνα με το εθνικό νομικό πλαίσιο διαδικασίας διαβούλευσης με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους, τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, τις οργανώσεις νεολαίας και άλλους σχετικούς συμφεροντούχους, και τον τρόπο με τον οποίο αντικατοπτρίζονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας οι απόψεις που διατυπώνουν τα ενδιαφερόμενα μέρη».
Εντούτοις, οι μέχρι στιγμής διαδικασίες σχεδιασμού του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το πνεύμα του κανονισμού. Πιο συγκεκριμένα:
1) Η δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για τις «Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» του Υπουργείου Οικονομικών που αναρτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2020 αφορά σε ένα γενικό κείμενο, με ασαφείς όρους και απουσία οδικού χάρτη υλοποίησης, βάσει του οποίου είναι αδύνατη η ουσιαστική αξιολόγηση της ελληνικής πρότασης απο τα ενδιαφερόμενα μέρη, αφού και το πλήρες προσχέδιο που κατέθεσε η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν έχει δημοσιευθεί.
2) Η Ελλάδα έστειλε το προσχέδιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν ολοκληρωθεί η δημόσια διαβούλευση, σηματοδοτώντας έτσι την πλήρη απουσία συμπερίληψης των σχολίων της Κοινωνίας των Πολιτών που κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής.
3) Δεν έχει δημοσιευθεί η έκθεση της δημόσιας διαβούλευσης και αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ενημέρωση για το πώς και εάν χρησιμοποιήθηκαν οι προτάσεις που κατατέθηκαν, πότε θα
ολοκληρωθεί η συγγραφή των τελικών στρατηγικών κατευθύνσεων του σχεδίου αλλά ούτε και τα επόμενα βήματα.
4) Παραμένουμε στο σκοτάδι για τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν για το τελικό σχέδιο που θα κατατεθεί στην ΕΕ, όπου θα περιγράφονται οι δράσεις στις οποίες πρόκειται να κατανεμηθούν οι πόροι, καθώς και για το αν θα δοθεί η ευκαιρία στους ενδιαφερόμενους να τοποθετηθούν συγκεκριμένα επί του κειμένου. Ενδεχόμενη κατάθεση του τελικού σχεδίου σε δημόσια διαβούλευση στο τέλος της διαδικασίας εκπόνησής του, θα θέσει συνολικά την ελληνική κοινωνία προ τετελεσμένων, χωρίς ουσιαστική δυνατότητα συμβολής και συμμετοχής στο τελικό σχέδιο.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η τήρηση της αρχής της διαφάνειας τόσο για λόγους λογοδοσίας και παρακολούθησης όσο και για την ενημέρωση των πολιτών, είναι εκ των ων ουκ άνευ για μια επιτυχή και αποτελεσματική εφαρμογή πολιτικών και μέτρων βιώσιμης ανάκαμψης.
Κύριε Υπουργέ, οι πρόσφατες κρίσεις (οικονομική, προσφυγική, πανδημία) έχουν ανοίξει την ψαλίδα των κοινωνικών ανισοτήτων στη χώρα μας, η οποία χρειάζεται ριζικές αλλαγές για να μπορέσει να αντιμετωπίσει την επίπτωση αυτών στην κοινωνία ενσωματώνοντας ομάδες που βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό όπως είναι τα νοικοκυριά σε εισοδηματική φτώχεια, οι άστεγοι, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες. Η χώρα χρειάζεται να επενδύσει σε κοινωνικές και εργασιακές πολιτικές, στη δημόσια υγεία δίνοντας έμφαση στην πρόληψη, την παιδεία και τον πολιτισμό. Η ψηφιακή μετάβαση αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο για την επίτευξη των στόχων αυτών. Ταυτόχρονα πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα προστατέψουν το περιβάλλον και θα περιορίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αποτρέποντας μελλοντικές κρίσεις και πετυχαίνοντας μια δίκαιη και πράσινη μετάβαση.
Για να γίνει αυτό είναι απαραίτητο η ελληνική κυβέρνηση:
● να προσκαλέσει ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας και ειδικότερα της Κοινωνίας των Πολιτών με σχετική γνώση και εμπειρία, να καταθέσουν προτάσεις και να εξασφαλίσει την ενσωμάτωσή τους στις Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
● να ετοιμάσει ένα αναλυτικό σχέδιο δράσης, με προτεινόμενα προγράμματα, στόχους, ωφελούμενους και επιθυμητά αποτελέσματα καθώς και με έγκυρους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες που θα αξιολογούν την πρόοδο του σχεδίου με βάση τις πολιτικές προτεραιότητες που έχουν τεθεί. Όλα τα προγράμματα και οι στόχοι θα πρέπει να πληρούν τα παρακάτω κριτήρια:
-να διασφαλίζουν ένα βιώσιμο μέλλον
-να συμβάλλουν στην κοινωνική δικαιοσύνη και
-να διαφυλάσσουν τα θεμελιώδη μας δικαιώματα
● να διασφαλίσει την ουσιαστική συμμετοχή στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών. Αυτή η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει πριν η κυβέρνηση καταθέσει τις επίσημες προγραμματικές προτάσεις της στα τέλη Απριλίου 2021
● να αυξήσει τη σαφήνεια και τη διαφάνεια γύρω από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων και προτεραιοτήτων σε επίπεδο ΕΕ καθώς και σε εθνικό επίπεδο. Χρειάζονται μεταξύ άλλων, τακτικές συνεδρίες ανταλλαγής πληροφοριών με ενδιαφερόμενους φορείς και εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών.
Θεωρούμε τα παραπάνω μέτρα απαραίτητα για τη σωστή χρήση των διαθέσιμων δημόσιων πόρων αλλά και για την υποστήριξη του σχεδίου από τους πολίτες. Τέλος, τονίζουμε ότι για να έχει θετικά αποτελέσματα το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δεν πρέπει να
θεωρηθεί ως μια μεμονωμένη πρωτοβουλία αλλά μια οριζόντια και συντονισμένη προσπάθεια που θα συνδυαστεί και με άλλες πρωτοβουλίες και χρηματοδοτικές ευκαιρίες για την ενίσχυση πολιτικών που θα μας οδηγήσουν σε ένα καλύτερο και βιώσιμο μέλλον. Πολιτικές και προγράμματα εκτός του σχεδίου, που οδηγούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις από τους συμφωνημένους από την ΕΕ στρατηγικούς στόχους του, πρέπει να αποκλειστούν ή να ανασχεδιαστούν με γνώμονα τη συμβολή τους σε μία πράσινη και δίκαιη ανάκαμψη.
Είμαστε στη διάθεσή σας για κάθε συζήτηση και συμβολή στη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου ανάκαμψης που θα αντανακλά τις πραγματικές ανάγκες για ένα βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο μέλλον.
Λίστα οργανώσεων που υπογράφουν την ανακοίνωση
1. ActionAid
2. Αλληλεγγύη Λέσβου
3. ΑΜΚΕ “Με Άλλα Μάτια”
4. Άνεμος Ανανέωσης
5. ΑΝΤΙΓΟΝΗ – Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία
6. Αρίων
7. ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
8. Αρχιπέλαγος
9. Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας
10. Common Ground Greece
11. Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
12. Διαβάζω για τους άλλους
13. Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
14. Δράση για την Άγρια Ζωή
15. ECHO100PLUS
16. Ecocity
17. Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
18. Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία
19. Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
20. Emfasis Foundation
21. Ethelon
22. Food On
23. Generation 2.0 for Rights, Equality and Diversity
24. GIVMED
25. Greenpeace Ελλάδα
26. HIGGS
27. HumanRights360
28. Θάλασσα Αλληλεγγύης
29. InCommOn
30. International Rescue Committee (IRC)
31. Ithaca Laundry
32. Καλλιστώ
33. Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών – Διοτίμα
34. Κέντρο Συμπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας
35. Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας
36. Medasset
37. Μέλισσα: Δίκτυο Μεταναστριών στην Ελλάδα
38. Νηρέας
39. Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης
40. Οικολογική κίνηση Θεσσαλονίκης
41. Οικολογική Κίνηση Πάτρας
42. Περιοδικό δρόμου “Σχεδία”
43. People Behind
44. Samos Volunteers
45. Σ.Κ.Ε.Π. – ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ 46. Steps
47. Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος “Προμηθέας”
48. Σύλλογος Αστικών Ποδηλατών Αττικής (ΠοδηλΑΤΤΙΚΗ Κοινότητα) 49. Σύλλογος Μερίμνης Ανηλίκων και Νέων (ΣΜΑΝ)
50. Σύλλογος Προστασίας Υγείας και Περιβάλλοντος Περιοχής Κέντρου Υγείας Χαλανδρίτσας
51. Τerre des hommes Hellas
52. Τουλίπα Γουλιμή
53. The HOME Project
54. Φίλοι της Φύσης
55. Φίλοι του Μόντε 56. WWF Ελλάς