Θωμάς Κοροβίνης, “’Ολίγη μπέσα, ωρέ μπράτιμε. Η τελευταία ώρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου” εκδ. Άγρα. 2020, σελίδες 105
Παρουσίαση από τη Νίκη Τρουλλινού*
Τα διακόσια χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης εορτάζονται αυτήν την βδομάδα, στη χώρα αλλά και σε όλο τον κόσμο – δίνοντας το μέτρο του πόσο σπουδαία ήταν εκείνη η Επανάσταση. Η πανδημία μας στερεί από πολλές εκδηλώσεις, χωρίς απαραιτήτως αυτό να είναι αρνητικό. Ποιος ξέρει τι θα είχαμε ‘’ απολαύσει’’ αν κρίνουμε από τις εμφανίσεις της προέδρου της επιτροπής εορτασμού: φωτογραφίες που βλέπουν την δημοσιότητα ξεπερνούν κατά πολύ και αυτήν ακόμη την έννοια του κακόγουστου – αμφιέσεις, βαρύγδουπες δηλώσεις, απουσία έργου ουσίας, η Εκπαίδευση στο σύνολό της μακριά από τους εορτασμούς. Χάθηκε η ευκαιρία να αρθρωθεί ένας περιεκτικός και κριτικός Λόγος για την ίδια την δημιουργία ττης εθνικής οντότητας το 1821. Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι η επέτειος των 150 χρόνων είχε εορταστεί μέσα στη χούντα και από τους Συνταγματάρχες με εκείνες τις απίστευτες εκδηλώσεις – άρματα, χλαμύδες και καριοφίλια στα γήπεδα και τις πλατείες της χώρας – έ, τότε ναι, όλο αυτό πληγώνει την περηφάνεια των πολιτών που στοιχειωδώς σκέφτονται πάνω στα ωραία αλλά και στα δεινά της χώρας.
Ευτυχώς, από καιρό έχουν δει το ‘’εκδοτικό φως’’ (έστω και αν η πανδημία κρατά τα βιβλιοπωλεία κλειστά για μήνες), εξαιρετικά βιβλία. Θα προσπαθήσω, με κάποια σημειώματα εδώ, στο Candia Doc να σας τα γνωρίσω, τουλάχιστον εκείνα που διάβασα, καταθέτοντας την άποψη μου ως αναγνώστρια. Και μιλάμε για λογοτεχνικά βιβλία – η Ιστορία θέλει ειδικές γνώσεις, διάβασμα σε βάθος, για να έχει κάποιος άποψη και να κρίνει τις εκδοτικές προσπάθειες που μέχρι τέλος του χρόνου θα βρούμε στις προθήκες και τα ράφια των βιβλιοπωλείων
Λοιπόν, Θωμάς Κοροβίνης «’Ολίγη μπέσα, ωρέ μπράτιμε. Η τελευταία ώρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου.» Ο συγγραφέας του ιδιότυπου και εξαιρετικού βιβλίου δεν χρειάζεται ειδικές συστάσεις. Έχει πίσω μια γόνιμη, σπουδαία πορεία στα Ελληνικά γράμματα όχι μόνο ως πεζογράφος αλλά και μελετητής. Φιλόλογος ο ίδιος, η προσφορά του στην Μέση Εκπαίδευση γνωστή και από τα χρόνια που δίδαξε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος (Ιθάκη 1788—Αθήνα, 5 Ιουνίου 1825) (γεννημένος ως Οδυσσέας Βερούσης, γιος αγωνιστή που είχε λάβει μέρος στην επανάσταση του Λάμπρου Κατσώνη, αποκεφαλίστηκε το 1797 στην Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα ο μικρός γιος του, Οδυσσέας Ανδρούτσος, να μείνει ορφανός στα οχτώ του χρόνια. Ο περίφημος Αλή Πασάς Τεπελενλής, των Ιωαννίνων όπως έμεινε γνωστός , το 1806 θα πάρει τον νεαρό τολμηρό στον χαρακτήρα, θαρραλέο στο φρόνημα, ατίθασο και ξεροκέφαλο γι΄ άλλους Οδυσσέα στην αυλή του στα Γιάννενα, θα φοιτήσει στην στρατιωτική σχολή του Πασά, θα γίνει πολύ νέος μέλος της προσωπικής του φρουράς, θα μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία το 1818 και θα γίνει οπλαρχηγός της Επανάστασης. Στο θρήσκευμα Αλεβίτης, όπως και άλλοι αγωνιστές της εποχής. Στο σχολείο τον μάθαμε ως τον ήρωα στο Χάνι της Γραβιάς, μάχη της 8 Μαΐου 1821 που αντιμετώπισε την στρατιά του Ομέρ Βρυώνη. Η φήμη του για την γενναιότητα, το ακριβοδίκαιο του χαρακτήρα του, την μόρφωσή του – μιλούσε τέσσερις γλώσσες, ευφυής και κόντρα στους κοτζαμπάσηδες θα τον φέρει στο μάτι του κυκλώνα. Βρισκόμαστε πια στη δεύτερη φάση του εμφυλίου πολέμου, 1823 – 1825, στο προσκήνιο αλλά και στο παρασκήνιο τα νήματα κινεί ο Ιωάννης Κωλέττης, πολιτικός άνδρας που στράφηκε κατά πολλών οπλαρχηγών, μαζί με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, η Αγγλία έχει στείλει το πρώτο δάνειο το 1824, και επιθυμεί να κυβερνά ο Κουντουριώτης με λυμένα τα χέρια… στις 5 Ιουνίου 1825 βασανίζεται, στραγγαλίζεται και πετούν το σώμα του από την Ακρόπολη. Δολοφόνοι οι παλιοί του σύντροφοι και το πρωτοπαλίκαρό του ο Ιωάννης Γκούρας!
Ο Θωμάς Κοροβίνης σε λιγότερο από εκατό σελίδες, και αφού έχει σκύψει σε μια πλούσια βιβλιογραφία ( δίδεται στον αναγνώστη στο τέλος του βιβλίου) γράφει σε πρώτο πρόσωπο, ένα συγκλονιστικό μονόλογο. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος την τελευταία ώρα της ζωής του, νύχτα – δολοφονήθηκε μεσάνυχτα – αναλογίζεται, θυμάται, θυμώνει, επαίρεται, ξεμπροστιάζει τους δολοφόνους του – αδελφούς και συμπολεμιστές. {…} Από κει και εμπρός εσηκωθήκαμε στο ποδάρι και κινήσαμε και εκάμαμε με την κλεφτουριά αδερφοποίηση. Και τον είπανε τούτον τον νταλκάν Επανάσταση. Κλεφτοπόλεμος, γιατάκια, γιουρούσια, καραούλια, δερβένια, κλεισούρες, βίγλες, παγανιές. Για το ξεσκλάβωμα του Γένους πολεμούμε. Όπως το έψαλε ο Ρήγας. Δι’ όλα τα σκάβα γένη{…} Ο Μακρυγιάννης μου έστειλε γράμμα μυστικόν: «ενώθηκαν σε ένα σώμα να σε βαρέσουνε, να μείνουν αυτοί στο ποδάρι σου» Και επεκήρυξαν δια πέντε χιλιάδες γρόσια το κεφάλι μου….{…}
Το μόνο που ζητούσε τις τελευταίες στιγμές της ζωής του ήταν μια δίκαιη δίκη. Οι εχθροί του την φοβόταν. Όπως φοβόταν και την αγάπη των λαϊκών ανθρώπων στο πρόσωπό του. Άλλωστε η πολιτική της Αγγλίας στον δρόμο για το αποκορύφωμα της Αποικιοκρατίας της δεν θέλει πολλά πολλά με τον όχλο.
{…} Ολίγη μπέσα, ωρέ μπράτιμε, ολίγη μπέσα! Έι, καπετάν Γκούρα, ψυχαδερφέ και ψυχογιέ μου, θε να ΄ρθει η ώρα να σε τρώνε οι μαύρες τύψεις και να στενάζεις με οδυρμόν διά την βιαιοπραγίαν απέναντι του ευργέτου σου. Εμένα το ντουφέκι μου ήτονε όλη η ζωή μου…
Για τους αναγνώστες που παρακολουθούν την πορεία του Θωμά Κοροβίνη από βιβλίο σε βιβλίο, δεν χρειάζεται να λεχθούν περιττά πράγματα για την γλώσσα του, εδώ ένα μείγμα απλής γλώσσας όπως ταιριάζει σε μονόλογο, με λόγια στοιχεία, με τούρκικες λέξεις που χωνεύονται στο κείμενο. Ένα εξαιρετικό βιβλίο. Και για τον επί πλέον λόγο: στοχασμό, σκέψη, και – πόσους μικρούς και μεγάλους εμφυλίους αντέχουμε σε αυτήν την πατρίδα;
*Η Νίκη Τρουλλινού είναι πεζογράφος
