Την ανάγκη για νέο μείγμα μέτρων, την ώρα που ο έλεγχος της πανδημίας, ιδίως στην Αττική, έχει χαθεί υπογραμμίζει μιλώντας στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. Ανδρέας Ξανθός. Όπως τονίζει, στη φάση της επιδημικής έξαρσης μέτρα του τύπου lockdown έχουν αργή και περιορισμένη απόδοση “και άρα δεν γίνεται όλη η προσπάθεια να εστιάζεται εκεί”, ενώ επισημαίνει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι ΜΕΘ. “Η μάχη έχει χαθεί πρωτίστως στο επίπεδο της κοινότητας, στην ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού στους χώρους εργασίας και στην ανύπαρκτη προνοσοκομειακή φροντίδα των περιστατικών Covid” υποστηρίζει.
Μιλάει ακόμα για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και το τι θα ήταν διαφορετικό αν σήμερα εφαρμοζόταν μια πολιτική που θα είχε στο επίκεντρο το ισχυρό ΕΣΥ και το κοινωνικό κράτος. Ο πρώην υπουργός Υγείας υπογραμμίζει ακόμη την ανάγκη άρσης των πατεντών και της αξιολόγησης των εμβολίων από τον ΕΜΑ “ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης”, ώστε να προκύψουν συμφέρουσες συμφωνίες ύστερα από κοινές διαπραγματεύσεις και να μοιραστούν ισότιμα και γρήγορα σε όλα τα κράτη – μέλη.
* Η Αττική βρίσκεται εδώ και πολλές ημέρες στο κόκκινο. Έχει χαθεί ο έλεγχος; Ανησυχείτε ότι θα ζήσουμε σκηνές Μπέργκαμο; Αρκούν οι ΜΕΘ;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο έλεγχος έχει χαθεί. Ουσιαστικά η υπόθεση της αποτελεσματικής διαχείρισης της Covid-19 στη χώρα χάθηκε στη διάρκεια του δεύτερου κύματος. Δυστυχώς υπάρχει σοβαρή πιθανότητα επανάληψης της υγειονομικής τραγωδίας που έζησε η βόρεια Ελλάδα, αυτή τη φορά στην Αττική. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι ΜΕΘ. Η μάχη έχει χαθεί πρωτίστως στο επίπεδο της κοινότητας, στην ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού στους χώρους εργασίας και στην ανύπαρκτη προνοσοκομειακή φροντίδα των περιστατικών Covid.
* Γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο ενώ βρισκόμαστε στον πέμπτο μήνα του lockdown;
Επειδή η συνολική υγειονομική διαχείριση αποδείχθηκε αποτυχημένη. Δεν δόθηκε βάρος στην καλή επιδημιολογική επιτήρηση, την ιχνηλάτηση, το εκτεταμένο – επαναλαμβανόμενο testing και τη στοχευμένη πρόληψη στις εστίες υπερμετάδοσης (εργοστάσια, καταστήματα, αποθήκες, μέσα μαζικής μεταφοράς, γηροκομεία, σχολεία, καταυλισμοί).
Δεν προετοιμάστηκε κατάλληλα το ΕΣΥ με εμπλοκή της ΠΦΥ, δεν στηρίχθηκε η κοινωνία. Επιλέχθηκαν η μετάθεση ευθυνών στους πολίτες, ο αυταρχισμός και η καταστολή, με αποτέλεσμα το αδιέξοδο, την απόγνωση και την προϊούσα κοινωνική απονομιμοποίηση των περιοριστικών μέτρων. Και, τέλος, επειδή τα νέα μεταλλαγμένα στελέχη είναι πιο μεταδοτικά και οι εμβολιασμοί προχωρούν πολύ αργά.
Έχει αποδειχθεί ότι στη φάση της επιδημικής έξαρσης μέτρα του τύπου lockdown έχουν αργή και περιορισμένη απόδοση και άρα δεν γίνεται όλη η προσπάθεια να εστιάζεται εκεί. Γι’ αυτό μιλήσαμε για «νέο μείγμα» μέτρων.
* Με ποιον τρόπο μπορεί να εφαρμοστεί η πρότασή σας για επιτάξεις των ιδιωτικών κλινικών; Πώς σχολιάζετε το σχέδιο της κυβέρνησης για αξιοποίηση νοσοκομείων όπως το ΝΙΜΤΣ ή το “Ερρίκος Ντυνάν” ως Covid free νοσοκομείων;
Σε αυτή τη φάση η ανεπάρκεια κλινών απλής και κυρίως εντατικής νοσηλείας για περιστατικά Covid είναι ζωτικής σημασίας και αποδεικνύει την κοροϊδία του «διπλασιασμού των ΜΕΘ» και της «θωράκισης» του ΕΣΥ. Η έστω και καθυστερημένη αξιοποίηση δύο μεσαίων ιδιωτικών θεραπευτηρίων (Ιατρικό Περιστερίου, “Λητώ”) ως νοσοκομείων Covid δεν αρκεί.
Η μόνη λύση είναι η επίταξη όλων των ιδιωτικών κλινικών, με αιχμή τη μετατροπή του «Ερρίκος Ντυνάν» αποκλειστικά σε νοσοκομείο Covid, καθώς και η πλήρης αξιοποίηση στρατιωτικών νοσοκομείων, όπως το ΝΙΜΤΣ. Μόνον έτσι θα αποσυμπιεστεί το ΕΣΥ, θα ενισχυθεί η ανθεκτικότητά του, θα αποτραπεί η επαγγελματική εξουθένωση (burn out) του προσωπικού και θα περιοριστεί το εσωτερικό lockdown εντός του δημόσιου συστήματος Υγείας.
Διότι το στοίχημα για το ΕΣΥ και για το υπουργείο Υγείας δεν πρέπει να είναι μόνο η φροντίδα των ασθενών με Covid, αλλά ο συνδυασμός της με την κάλυψη των συνολικών υγειονομικών αναγκών της κοινωνίας. Στοίχημα που μέχρι τώρα έχει χαθεί με αποκλειστική ευθύνη της κυβέρνησης και έχει αποτέλεσμα την αύξηση της υπερβάλλουσας θνησιμότητας από άλλες αιτίες (πέραν της πανδημίας) στη χώρα.
* Αν σήμερα εφαρμόζονταν οι προγραμματικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, πιστεύετε πως θα βρισκόμασταν σε καλύτερη θέση απέναντι στην πανδημία;
Η κυβέρνηση είχε το θράσος να πει ανοιχτά ότι «ευτυχώς που δεν μας έτυχε η πανδημία επί ΣΥΡΙΖΑ». Τους το αντιστρέφουμε: Είναι δυστύχημα για την κοινωνία και για τη χώρα το ότι αυτή την πολυεπίπεδη κρίση τη διαχειρίζεται μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, η οποία δεν πιστεύει στο ισχυρό δημόσιο σύστημα Υγείας και στο «απλόχερο» κοινωνικό κράτος, που «ομνύει» στην αγορά και στον ανταγωνισμό και απεχθάνεται τις πολιτικές μείωσης των ανισοτήτων και κοινωνικής αναδιανομής.
Το κεντρικό ζήτημα με την πανδημία είναι οι νέες ανισότητες (υγειονομικές, οικονομικές, κοινωνικές). Άρα μόνο ένα αριστερό – προοδευτικό πολιτικό σχέδιο, που έχει στον «πυρήνα» του το πρόταγμα της ισότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, μπορεί να είναι αποτελεσματικό. Διαφορετικά ούτε ουσιαστική στήριξη του ΕΣΥ, του κόσμου της εργασίας και της κοινωνικής συνοχής μπορεί να προκύψει ούτε μόνιμες προσλήψεις στα νοσοκομεία – Κ.Υ. ούτε ανακατανομή πόρων υπέρ της δημόσιας Υγείας ούτε τίποτα.
* Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες της πρότασης για το νέο ΕΣΥ;
Η βασική ιδέα του προγράμματος είναι ότι, για να υπάρξει παρακαταθήκη από την πανδημία, πρέπει να δρομολογηθεί μια μακροπρόθεσμου χαρακτήρα επένδυση στο ΕΣΥ με ριζική αναδιοργάνωση του χάρτη υγείας της χώρας, με διευρυμένο φάσμα δομών και υπηρεσιών και, φυσικά, με επιπλέον πόρους (ανθρώπινους και υλικούς).
Για να μπορέσουν να καλυφθούν αξιόπιστα τόσο οι διαχρονικές ανεπάρκειες του δημόσιου συστήματος Υγείας, όπως ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού, οι διαθέσιμες κλίνες ΜΕΘ και οι υπηρεσίες αποκατάστασης, αλλά και για να αντιμετωπιστούν με δημόσιο τρόπο οι νέες ανάγκες που έχει φέρει στο προσκήνιο η υγειονομική κρίση, όπως η κατ’ οίκον παρακολούθηση χρόνιων ασθενών, η μετανοσοκομειακή φροντίδα, η γηριατρική, η ιατρική της εργασίας, η περιβαλλοντική υγιεινή, οι κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, η σχολική Υγεία, η αποκέντρωση και η αναβάθμιση των υπηρεσιών δημόσιας Υγείας.
Ο στόχος της σύγκλισης με τον μέσο όρο της Ε.Ε. στις δημόσιες δαπάνες Υγείας (7% του ΑΕΠ) σε βάθος τριετίας είναι κομβικής σημασίας. Το ίδιο και η εξαγγελία ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου με τους ανθρώπους του ΕΣΥ. Με αναβάθμιση των συνθηκών εργασίας και των αποδοχών τους, ένταξη στα ΒΑΕ, πολυετές πλάνο μόνιμων προσλήψεων, εργασιακή προοπτική για τους συμβασιούχους, θέσπιση ειδικών κινήτρων για τις άγονες – νησιωτικές περιοχές, ειδική μέριμνα για να αναστραφεί το brain drain.
Ίσως όμως η πιο σημαντική καινοτομία του προγράμματος είναι η έμφαση στις ανάγκες των ληπτών υπηρεσιών Υγείας, στην ηθικοποίηση του συστήματος, στον σεβασμό των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ασθενών, σε αλλαγές που διασφαλίζουν τον δημόσιο χαρακτήρα του ΕΣΥ και την ποιότητα στη φροντίδα υγείας.
* Ποια σημεία του προγράμματος θα εφαρμόζατε από την πρώτη μέρα αν ήσασταν αύριο κυβέρνηση;
Την επανεκκίνηση της μεταρρύθμισης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, που εδώ και ενάμιση χρόνο έχει «βαλτώσει», τη γενικευμένη εφαρμογή του οικογενειακού γιατρού σε όλη τη χώρα, το ολοκληρωμένο δίκτυο υγειονομικής και ψυχοκοινωνικής φροντίδας στην κοινότητα, την έμφαση στην πρόληψη και προαγωγή της υγείας, στη σχολική υγεία, στη ριζική αναδιοργάνωση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας και επιδημιολογικής επιτήρησης της χώρας, στον έλεγχο της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Άρα τομές εκεί που «πάσχει» το σύστημα Υγείας, αλλά και παρεμβάσεις δραστικής μείωσης της οικονομικής επιβάρυνσης των πολιτών, όπως στα φάρμακα, στις εξετάσεις, στην οδοντιατρική φροντίδα, στην αποκατάσταση.
* Τι διαφορετικό θα κάνατε ως προς τους εμβολιασμούς; Μπορεί η Ελλάδα να διαπραγματευτεί και να εξασφαλίσει εμβόλια έξω από την κεντρική συμφωνία της Ε.Ε.;
Στην εμβολιαστική εκστρατεία υπάρχουν σοβαρά οργανωτικά προβλήματα (δεν αξιοποιήθηκαν όλες οι δομές ΠΦΥ ως εμβολιαστικά κέντρα, δεν προβλέφθηκε κατ’ οίκον εμβολιασμός κ.λπ.), αλλά και πτυχές αδιαφάνειας και προκλητικής ημετεροκρατίας, με παράκαμψη της σειράς προτεραιότητας που έχει καθορίσει η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών.
Το μείζον όμως πρόβλημα είναι η ανεπάρκεια των εμβολίων. Η ριζική απάντηση σ’ αυτό δεν είναι ο «εμβολιαστικός εθνικισμός», αλλά η άρση του καθεστώτος της «πατέντας» που προσφέρει υπερκέρδη στις κατασκευάστριες εταιρείες και ο πολλαπλασιασμός της παραγωγικής δυνατότητας εμβολίων σε όλο τον ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο. Αυτό δεν αφορά μόνο τα εμβόλια, αλλά και τα νέα φάρμακα για την Covid-19.
Εμείς λοιπόν θα παίρναμε πρωτοβουλίες στην Ευρώπη, θα ενεργοποιούσαμε τη «συμμαχία της Βαλέτας» των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, στην οποία είχαμε πρωτοστατήσει, θα ενισχύαμε τη γραμμή του ΠΟΥ για το εμβόλιο ως παγκόσμιο δημόσιο αγαθό. Και δεν θα στοιχιζόμασταν απλώς πίσω από τη συντηρητική ηγεσία της Ε.Ε., που δεν τολμά να προτάξει σε συνθήκη πανδημίας τη δημόσια υγεία σε σχέση με τα εταιρικά συμφέροντα.
Το θέμα είναι να ενισχυθεί η κεντρική πρωτοβουλία της Ε.Ε., να διευρυνθεί με τη δέσμευση των πατεντών, να αξιολογηθούν από τον ΕΜΑ όλα τα εμβόλια, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης, να προκύψουν συμφέρουσες συμφωνίες ύστερα από κοινές διαπραγματεύσεις και να μοιραστούν ισότιμα και γρήγορα σε όλα τα κράτη – μέλη.
