Στις 04/02/2020 ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή άλλη μια σειρά έκτακτων μέτρων, με σχετικό νόμο, για αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Σε αυτές τις επείγουσες δημοσιονομικές και φορολογικές ρυθμίσεις, όπως η απαλλαγή καταβολής ενοικίου για Ιανουάριο και Φεβρουάριο από τις επιχειρήσεις που ήταν κλειστές με κρατική εντολή, η κάλυψη του 80% του μισθώματος στους ιδιοκτήτες από το κράτος, η ρύθμιση για τις επιταγές που λήγουν, το μέτρο επιδότησης παγίων δαπανών σε επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανόντουσαν και διάφορες άλλες διατάξεις. Σε αυτές τις «διάφορες άλλες», ήταν και η πολύ «ενδιαφέρουσα» διάταξη αναφορικά με την άμεση επιχορήγηση του εθνικού μας αερομεταφορέα, της Αegean, στην οποία θα ήθελα να σταθώ λιγάκι παραπάνω, καθώς τόσο το ύψος και όσο κυρίως η μορφή της εγείρουν πολύ σοβαρά ερωτηματικά.
Δείτε: Καλά που δεν πετάξαμε λεφτά σε νέες ΜΕΘ γιατί τώρα δε θα είχαμε να δώσουμε 120 εκατ. € στην Aegean…
Στην σχετική ομιλία του στη Βουλή, ο υπουργός Οικονομικών επιβεβαίωσε και επισήμως ότι η σχετική νομοθετική διάταξη, για την οικονομική ενίσχυση της συγκεκριμένης ιδιωτικής εταιρίας, θα είναι ύψους 120 εκατ. ευρώ. Και ότι αυτή θα δοθεί λόγω της «πολύ σημαντικής απώλειας εσόδων» που έχει προκληθεί στην Aegean, εξαιτίας της «τεράστιας μείωσης της επιβατικής κίνησης».
Χαρακτηριστικά, ο κ. Σταϊκούρας ανέφερε πως «η συνολική αεροπορική επιβατική κίνηση (εσωτερικού-εξωτερικού) κυμάνθηκε στα 19,7 εκατ. επιβάτες το 2020, σημειώνοντας σημαντική πτώση κατά 69%…η χώρα μας επέστρεψε σε επίπεδα διακίνησης επιβατών προ 30ετίας, και συγκεκριμένα στο μακρινό 1991». Και εδώ ο κ. Σταϊκούρας έχει δίκαιο. Η δραματική μείωση της επιβατικής κίνησης το προηγούμενο έτος, είχε σημαντική επίπτωση στο κύκλο εργασιών της συγκεκριμένης αεροπορικής εταιρίας. Αν επισκεφτεί κανείς την σχετική σελίδα των οικονομικών αποτελεσμάτων της Aegean, θα δει ότι το 2019 τα έσοδα της σε ενοποιημένη βάση ομίλου έφτασαν τα 1,3 δισ. ευρώ, ενώ στο 9μηνο του 2020 το αντίστοιχο νούμερο ήταν μόλις 342 εκατ. Αν λάβουμε υπόψη μάλιστα τη πρόβλεψη του CEO της εταιρίας, κ. Δημήτριου Γερογιάννη, πως το τελευταίο τρίμηνο του έτους η εκτιμώμενη πτώση εσόδων θα είναι της τάξεως του 80% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, τότε στο σύνολο του 2020 τα συνολικά έσοδα της εταιρίας θα κυμανθούν στα 400 εκατ., σημειώνοντας κατακόρυφη πτώση της τάξεως του 70%.
Μετά από ένα χρόνο σε παγκόσμια υγειονομική κρίση, οικονομικές επιπτώσεις αυτού του μεγέθους, όσο δραματικές κι αν είναι, δυστυχώς έχουν πάψει να προκαλούν εντύπωση. Άλλωστε στη χώρα μας, σχετιζόμενοι κλάδοι, όπως αυτός των καταλυμάτων και της εστίασης, παρουσιάζουν παρόμοια δραματική μείωση πωλήσεων, περίπου 60% και 40% αντίστοιχα για το σύνολο του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα από την ΕΛΣΤΑΤ.
Όμως, για εταιρίες αυτών των κλάδων, δεν είδαμε τον υπουργό Οικονομικών της χώρας να μιλάει ως «εκπρόσωπος» τους από το βήμα της Βουλής, όπως έκανε με την Aegean. Και ναι, σε πρώτη ανάγνωση, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είμαι τουλάχιστον «δεικτικός» με τον υπουργό. Αλλά πως θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς αλλιώς τον κ. Σταϊκούρα, ακούγοντας τον να μας πληροφορεί, με πομπώδη στόμφο, το εξής εξωφρενικό; Ότι η Aegean «το 2019, απέδωσε 390 εκατ. ευρώ σε φόρους, εισφορές και τέλη υποδομών της χώρας» και ότι το ποσό αυτό είναι «9 φορές μεγαλύτερο» από το συνολικό ύψος του μερίσματος που διένειμε η εταιρίας στους μετόχους της, για την ίδια χρονιά…
Όντως, ο εθνικός μας αερομεταφορέας μοίρασε στους μετόχους του το 2019 κάτι περισσότερο από 40 εκατ. ευρώ, έχοντας καθαρά κέρδη περίπου 80 εκατ. Το αν είναι χρηστή οικονομική διαχείριση από το διοικητικό συμβούλιο της Aegean, να μοιράζει ως μέρισμα το 50% των καθαρών κερδών μιας χρονιάς, είναι ίσως κάτι που θα έπρεπε να απασχολεί τους πραγματικούς επενδυτές της εταιρίας. Όχι (άμεσα τουλάχιστον) το σύνολο των πολιτών αυτή της χώρας. Αλλά, να φτάνει αυτό το ποσό να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα από τον υπουργό και να συγκρίνεται με τα υποτιθέμενα έσοδα που προσέφερε η εταιρία στο κράτος, προσβάλει την νοημοσύνη μας. Δηλαδή, έπρεπε η Aegean να δίνει στους μετόχους της το 30% των συνολικών εσόδων της το χρόνο; Ούτε εταιρία που βρίσκεται σε διαδικασία διάλυσης και ρευστοποίησης των περιουσιακών της στοιχείων δεν το κάνει αυτό…
Θα ήθελα να δούμε όμως και λίγο αυτό το νούμερο των 390 εκατ. Γιατί κοιτώντας τα δημοσιευμένα ετήσια αποτελέσματα της Aegean το 2019, δυσκολεύτηκα να βρω πως προκύπτει. Το 2019 τα κέρδη προ φόρων της εταιρίας ήταν της τάξης των 106 εκατ. ευρώ. Με φόρο εισοδήματος 28 εκατ. ευρώ, τα καθαρά κέρδη διαμορφώθηκαν στα 78 εκατ. Άλλα 2 εκατ. ευρώ πλήρωσε η εταιρία για το καθαρό μέρισμα των 40 εκατ. που διένειμε τελικά στους μετόχους της. Άρα έχουμε ένα σύνολο 30 εκατ. ευρώ, που προκύπτουν ως άμεσο έσοδο του κράτους από την επιχειρηματική της κερδοφορία της εταιρίας. Συνεπώς, καταφέραμε να δικαιολογήσουμε μόλις το 7,7% του ποσού που χρησιμοποίησε ο κ. Σταϊκούρας.
Τώρα πρέπει να αρχίσουμε τις «αλχημείες». Ένα από τα μεγαλύτερα λειτουργικά έξοδα της εταιρίας, που θα μπορούσε μέρος του εμμέσως να θεωρηθεί εισφορά προς το κράτος, είναι τα έξοδα μισθοδοσίας. Το συγκεκριμένο κονδύλι, σύμφωνα με τα ετήσια αποτελέσματα του 2019, ήταν 138 εκατ. ευρώ. Αν θεωρήσουμε χοντρικά ότι ένα 30% αυτού του ποσού αφορούσε ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων και εργοδότη, τότε προκύπτουν άλλα περίπου 40 εκατ. ευρώ. Αν υποθέσουμε ακόμα, ότι από τα υπόλοιπα 100 εκατ. που μένουν, ένα 20% αφορούσε τις φορολογικές κρατήσεις των εργαζομένων (και είμαι «κουβαρντάς»…), έχουμε άλλα 20 εκατ. ευρώ. Σύνολο λοιπόν 60 εκατ. ευρώ. Προσθέτοντας σε αυτά και τα 30 εκατ. που υπολογίσαμε ως απευθείας εταιρικός φόρος εισοδήματος, φτάνουμε στα 90 εκατ. και μένουν ακόμα 300 προς «διερεύνηση». Ας προσπαθήσουμε λίγο ακόμα. Σημαντικό λειτουργικό έξοδο της Aegean είναι και οι χρεώσεις αεροδρομίων, που το 2019 ήταν ύψους 69 εκατ. ευρώ. Βέβαια τα αεροδρόμια της χώρας δεν είναι πλέον ελληνικής ιδιοκτησίας, αλλά γερμανικής. Οπότε, κανείς δεν θα μπορούσε να θεωρήσει πως το σύνολο των 69 εκατ. καταλήγουν στο «κρατικό ταμείο».
Έχοντας ως υπόδειγμα το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος», που είναι και ο βασικός επωφελούμενος αυτού του ποσού, υποθέτουμε τα εξής. Το «Ελ. Βενιζέλος» δούλεψε το 2019 με EBT profit margin 35%! Kοινώς, είχε κέρδη προ φόρων το 35% του τζίρου του, ποσοστό που συναντάμε σε εταιρίες παροχής υπηρεσιών ή εταιρίες λογισμικού. Ξεπερνώντας το προηγούμενο σχόλιο και γυρνώντας στη δική μας άσκηση, μπορεί κανείς να κάνει την υπόθεση εργασίας πως το τελικό όφελος του κράτους από τη δαπάνη των 69 εκατ., λαμβάνοντας υπόψη 35% pre-tax profit margin και ποσοστό φόρου εισοδήματος 23% περίπου, το τελικό όφελος για τo δημόσιο ταμείο είναι ένα ποσό κοντά στα 5,5 εκατ. ευρώ.
Ουσιαστικά λοιπόν, δεν αλλάζουν και πολλά πράγματα. Μόνο ακόμα δύο πιθανές πηγές εισοδήματος για το κράτος θα μπορούσα να σκεφτώ και θα δικαιολογούσαν το τεράστιο ποσό των 295 εκατ. ευρώ που μένει. Το πρώτο είναι να υποθέσουμε πως ο κ. Σταϊκούρας έχει συνυπολογίσει σε αυτό, το ΦΠΑ 24%, που χρεώθηκαν οι καταναλωτές της Aegean για τις υπηρεσίες που αγόρασαν. Γνωρίζοντας ότι ο κύκλος εργασιών το 2019 ήταν περίπου 1,3 δις ευρώ, καταλήγουμε χοντρικά σε ένα ποσό περίπου 250 εκατ. ευρώ. Ακόμα μας περισσεύουν καμιά 40ρια. Και καταλήγουμε στο τελευταίο που θα μπορούσε να καλύψει την τελική “τρύπα”. Τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης καυσίμων, που συμπεριλαμβάνονται στη συνολική δαπάνη ύψους 280 εκατ. ευρώ που πραγματοποίησε η Aegean για καύσιμα. Μόνο έτσι, εγώ τουλάχιστον, κατάφερα να εξηγήσω τα 390 εκατ. που ανέφερε στην ομιλία του ο κ. Σταϊκούρας. Μάλλον το παρατσούκλι του υπουργού Οικονομικών πρέπει να είναι «Ερμής ο Τρισμέγιστος», μυθική φιγούρα της ιστορίας και πατέρας της «επιστήμης» της αλχημείας…
Στη συνέχεια ο υπουργός στην ομιλία του, απαρίθμησε άλλες περιπτώσεις ευρωπαϊκών αερομεταφορέων, που ενισχύθηκαν από κρατικούς προϋπολογισμούς διαφόρων ευρωπαϊκών κρατών. Ενδεικτικά ανέφερε τις Tap Air Portugal, που ενισχύθηκε με 1,2 δισ. ευρώ από το πορτογαλικό δημόσιο. Την Alitalia, που ενισχύθηκε με 273 εκατ. ευρώ από το ιταλικό δημόσιο. Την Air France – KLM, που ενισχύθηκε με 7 δισ. και 3,4 δισ. από το γαλλικό και ολλανδικό δημόσιο αντίστοιχα. Και τέλος, έκανε ειδική μνεία στην ενίσχυση του γερμανικού δημοσίου ύψους 9 δισ. ευρώ προς την Lufthansa. Για την τελευταία, προχώρησε επιπλέον στην παράθεση κάποιον ποσών, 6πλάσια της επιχορήγησης στην οποία θα προχωρήσει το ελληνικό δημόσιο, ώστε να είναι, κατ’ εκείνον, συγκρίσιμα με την ελληνική ενίσχυση. Ανάθεμα με πως κατέληξε ο υπουργός σε αυτά τα νούμερα.
Δεν θα προσπαθήσω καν να προχωρήσω πάλι σε υποθέσεις. Στην τελική, ο κ. Σταϊκούρας είναι υπουργός οικονομικών και απευθύνεται στη Βουλή των Ελλήνων και τον ελληνικό λαό. Δεν είναι η Πυθία, να προσπαθούμε συνεχώς να ερμηνεύσουμε τα λεγόμενα του. Αν θέλει να γίνεται κατανοητός και να μην αγνοούμε το τι λέει από το βήμα της Βουλής, ας είναι επιτέλους πιο σαφής και ας παρέχει τις απαιτούμενες διευκρινήσεις. Αυτό πάντως που σίγουρα δεν μας είπε, είναι ότι από τα 9 δισ. που έλαβε η Lufthansa, το γερμανικό κράτος θα καταβάλει τα 6 δισ. και τα υπόλοιπα 3 δισ., θα έχουν την μορφή δανείου προς την εταιρία από την επενδυτική τράπεζα της Γερμανίας, ΚfW. Επιπλέον, το γερμανικό δημόσιο θα λάβει άμεσα ως αντάλλαγμα της παραπάνω ενίσχυσης, το 20% των μετοχών του ομίλου και θα κατέχει 2 θέσεις στο διοικητικό συμβούλιο της γερμανικής εταιρίας, ώστε να έχει ενεργό ρόλο στην διοίκηση της.
Το παραπάνω τελευταίο σχόλιο είναι πολύ σημαντικό, ειδικά για την περίπτωση της Aegean. Και επιτρέψτε μου να εξηγήσω γιατί. Η εταιρία πέρυσι τέτοια εποχή ανακοίνωνε, παρουσία του ίδιου του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, ένα άκρως επιθετικό και φιλόδοξο επενδυτικό πλάνο, με την ανακοίνωση μια κολοσσιαίας για τα ελληνικά δεδομένα επένδυσης κατά 5,8 δισ. ευρώ, που έχει ως σκοπό την ανανέωση του στόλου αεροσκαφών της. Ένα χρόνο πριν η Aegean ανακοίνωνε πως θα αποκτούσε συνολικά έως το 2026, 30 νέα αεροσκάφη Airbus με απευθείας αγορά και 16 ακόμα Airbusμε την μέθοδο του leasing. Η αύξηση αυτή του στόλου αεροσκαφών της, σήμαινε πως ο μέχρι τότε στόλος της των 61 συνολικά αεροσκαφών, θα αυξανόταν μέσα στην επόμενη 5ετία κατά 75% (εφόσον διατηρούσε τον προηγούμενο αριθμό αεροσκαφών).
Μέχρι σήμερα, το πλάνο αυτό συνεχίζεται κανονικά, παρά τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας και τη βέβαιη συρρίκνωση του πτητικού έργου όλων των αεροπορικών εταιριών παγκοσμίως στο προσεχές μέλλον. Είναι δυνατόν να προχωρήσει η εταιρία σε αυτή την τεράστια επένδυση, όταν έχουν αλλάξει ουσιαστικά τα πάντα; Επιπλέον, το Μάρτιο του 2020 και ενώ η κρίση του Covid-19 ήταν ήδη εδώ, η Aegean αποφάσισε να προχωρήσει στην εξαγορά μειοψηφικού πακέτου κατά 25%, σε μια νεοσύστατη Ρουμανική αεροπορική εταιρία, ονόματι «Animawing», έναντι τιμήματος 412 εκατ. ευρώ!
Με απλά λόγια, το ελληνικό δημόσιο πήρε την απόφαση να προχωρήσει στην κεφαλαιακή ενίσχυση κατά 120 εκατ., μίας ιδιωτικής εταιρίας, η οποία, εν μέσω της χειρότερης κρίσης που έχει γνωρίσει ο τουρισμός από τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και μετά, έχει αποφασίσει να υλοποιήσει επέκταση του ενεργητικού της κατά 6,2 δισ. ευρώ περίπου. Ή αλλιώς, να το 6πλασιάσει(!) μέσα στην επόμενη 5ετία…Και μάλιστα χωρίς να έχει τον παραμικρό λόγο στις αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου. Γιατί δεν αναπροσάρμοζε η Aegean, κατά 25% έστω, το ποσοστό εξαγοράς της «Animawing»; Θα εξοικονομούσε πάνω από 100 εκατ. ευρώ έτσι. Γιατί δεν αναπροσαρμόζει κατ’ ελάχιστο, το επιθετικό επενδυτικό της πλάνο; Το οποίο, εκ των πραγμάτων δεν θα αποφέρει το προσδοκώμενα οφέλη. Δεν χρειάζεται να έχεις σπουδάσει οικονομικά για να καταλάβεις ότι τα επόμενα χρόνια η παγκόσμια αεροπορική κίνηση ελαττωθεί κατά σημαντικό ποσοστό. Να μην αναφερθώ καν, στα 20 εκατ. που έδωσε η Aegean για να συμμετάσχει μετοχικά στην Lamda Development και στο πολυδιαφημισμένο project του «Ελληνικού»…Του οποίου την έναρξη «εγκαινίασε» ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Γεωργιάδης το καλοκαίρι που μας πέρασε, στην κυριολεξία με κατεδαφίσεις κτηρίων. Τι ειρωνεία… Νομίζω, ήδη η μπάλα έχει αρχίσει χάνεται, χωρίς να έχουμε μιλήσει ακόμα για τον τρόπο που επέλεξε η κυβέρνηση της ΝΔ να ενισχύσει την εταιρία.
Ας δούμε όμως τι αποφάσισε η κυβέρνηση. Στο άρθρο 30, παρ. 1 του νομοσχεδίου που τελικώς ψηφίστηκε με τις ψήφους τις ΝΔ αλλά και του ΚΙΝΑΛ, σημειώνεται πως «χορηγείται οικονομική ενίσχυση, με τη μορφή άμεσης επιχορήγησης…για την αποκατάσταση της άμεσα συναρτώμενης με την πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 ζημιάς που υπέστη» της τάξεως των 120 εκατ. ευρώ. Εδώ θα ήθελα να κρατήσουμε στο μυαλό μας τον χρονικό προσδιορισμό «άμεση». Θα επιστρέψουμε αργότερα σε αυτό το σημείο. Όπως σημειώνεται ρητώς και στο νόμο αλλά και στην ομιλία του υπουργού, η εν λόγω επιχορήγηση θα δοθεί με την αίρεση ότι θα προηγηθεί και θα έχει ολοκληρωθεί Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου (ΑΜΚ) με ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 60 εκατ. ευρώ. Θα ήθελα να σημειώσω, πως το παρόν μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας είναι 46,4 εκατ. ευρώ, διαιρούμενο σε 71,4 εκατ. κοινές ονομαστικές μετοχές. Συνεπώς, μετά την ΑΜΚ το συνολικό μετοχικό κεφάλαιο της Aegean θα ανέρχεται στο ποσό των 106,4 εκατ. ευρώ. Όμως το ελληνικό δημόσιο, δεν θα συμμετέχει στη ΑΜΚ. Δεν θα ενισχύσει το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας λαμβάνοντας τις αναλογούντες μετοχές, αλλά τα Ιδία Κεφάλαια κατά 120 εκατ. ευρώ. Η κεφαλαιακή ενίσχυση του κράτους, σε σχέση με αυτή των ιδιωτών, είναι με αναλογία 1:2. Και μάλιστα το κράτος, ακόμα και μετά την ΑΜΚ των ιδιωτών, θα έχει παράσχει κεφάλαια στην Αegean κατά 13% παραπάνω από ό,τι οι ιδιώτες μέτοχοι από την σύσταση της εταιρίας.
Γιατί να γίνει αυτό, θα αναρωτηθεί εύλογα κανείς; Μα για να αποκαταστήσει την άμεσα συναρτώμενη με την πανδημία ζημιά, όπως αναφέραμε παραπάνω από την παρ. 1 του άρθρου 30 του σχετικού νόμου. Μάλιστα…Διαβάζοντας λίγο παρακάτω το ίδιο άρθρο, μπορεί να δει κανείς πως η «ζημιά» δεν αφορά γενικώς και αορίστως το σύνολο της περιόδου της πανδημίας, η οποία και προκάλεσε την σχετική μείωση της επιβατικής κίνησης. Αλλά «με την χρονική περίοδο της ενίσχυσης που προσδιορίζεται στην εγκριτική απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», όπως διευκρινίζεται στο άρθρο 4. Άρα η συσχετιζόμενη ζημιά αφορά συγκεκριμένη περίοδο αναφοράς.
Ψάχνοντας κανείς σχετικά δημοσιεύματα, βρίσκει πως η παραπάνω περίοδο αναφοράς είναι από «23 Μαρτίου 2020 έως τις 30 Ιουνίου 2020, λόγω των μέτρων ανάσχεσης και των ταξιδιωτικών περιορισμών που επέβαλε η Ελλάδα και άλλες χώρες προορισμού για την αναχαίτιση της εξάπλωσης του κορονοϊού». Ουσιαστικά μιλάμε για το 2ο τρίμηνο του 2020. Η εταιρία έχει ήδη δημοσιευμένα τα αποτελέσματα του 1ου εξαμήνου και του 2ου τριμήνου 2020, σύμφωνα με τους κανόνες της Ελληνικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και των κείμενων νομικών διατάξεων και ελεγμένα από ανεξάρτητο ορκωτό λογιστή. Από εκεί προκύπτει, πως η καθαρή ζημιά του 2ου τριμήνου του ομίλου της Αegean ήταν 73,4 εκατ. ευρώ. Αρά, για να καλυφθεί η περίοδο αναφοράς που εξετάζουμε, μας μένουν οι 8 μέρες από 31 Μαρτίου έως 23 Μαρτίου 2020, ώστε να έχουμε μια συνολική, ξεκάθαρη και πιστοποιημένη από ανεξάρτητο και αξιόπιστο ορκωτό λογιστή, εικόνα της ζημιάς της εταιρίας.
Η αντίστοιχη καθαρή ζημιά που παρουσίασαν τα αποτελέσματα 1ου τριμήνου, σε επίπεδο ομίλου είναι 85,4 εκατ. ευρώ. Κατά (αρκετά καλή) προσέγγιση, μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε πως το συγκεκριμένο διάστημα των 8 ημερών αντιστοιχεί σε ζημιά ύψους 7,3 εκατ. ευρώ. Αρά, το σύνολο της ζημιάς, για την περίοδο αναφοράς που έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι 80,7 εκατ. Και αυτό το ποσό είναι το «ταβάνι», καθώς δεν είναι απαραίτητο πως το σύνολο της προαναφερόμενης ζημίας παρουσιάστηκε «εξαιτίας ενεργειών οποιουδήποτε οργάνου του ελληνικού δημοσίου που σχετίζονται με την επιβολή περιοριστικών μέτρων στο τομέα των αερομεταφορών για την ανάσχεση της εξάπλωσης της πανδημία του κορωνοϊού COVID-19», όπως ορίζεται στη παρ. 4 του άρθρου 30. Και το ερώτημα που προκύπτει στο καθένα, ενθυμούμενοι και το «κρατούμενο» που ανάφερα παραπάνω, είναι το εξής: Γιατί το ελληνικό δημόσιο ψήφισε να επιχορηγήσει την Aegean με 120 εκατ. ευρώ, όταν η βεβαιωμένη μέγιστη δυνατή ζημιά, που μπορεί να συσχετιστεί με επιβολή περιοριστικών μέτρων, σε ορισμένη περίοδο αναφοράς, έχει ήδη καταγραφεί σε περίπου σε 80 εκατ. ευρώ; Προς τι η γενναιοδωρία των 40 επιπλέον εκατ.;
Σε αυτό το σημείο οφείλω να σημειώσω, πως στο άρθρο 30, στις παρ. 4 και 7, επιχειρείται να διασκεδαστούν οι παραπάνω εντυπώσεις. Διευκρινίζεται, πως η εν λόγω επιχορήγηση των 120 εκατ. θα δοθεί μετά την ολοκλήρωση της ΑΜΚ κατά 60 εκατ. Και αυτό, αφού πρώτα έχει προηγηθεί από την Aegean κατάθεση προς τα υπουργεία Οικονομικών και Μεταφορών οικονομοτεχνικής έκθεσης, η οποία θα έχει πραγματοποιηθεί από ανεξάρτητη ελεγκτική-συμβουλευτική εταιρία, «ως προς το ακριβές ύψος της ζημιάς που υπέστη», προκειμένου το ποσό της ενίσχυσης να μην υπερβαίνει τη ζημιά που προκλήθηκε ως άμεση συνέπεια του κορωνοϊού COVID-19. Μάλιστα, στη παρ. 7 διευκρινίζεται πως η Aegean έχει την υποχρέωση να υποβάλει αυτή την έκθεση το αργότερο έως την 30/06/2021.Στην ίδια παράγραφο, περιγράφονται οι βασικές αρχές της διαδικασίας ανάκτησης τυχόν «υπερβάλλουσας» ενίσχυσης.
Εδώ προκύπτουν λοιπόν, επιπλέον ερωτήματα. Αφού θα έχει ολοκληρωθεί η προαναφερόμενη οικονομοτεχνική μελέτη πριν την έναρξη της ΑΜΚ, πως θα μπορούσε να δοθεί «υπερβάλλουσα» ενίσχυση, αφού η σχετική επιχορήγηση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μετά την ολοκλήρωση της ΑΜΚ; Δεν θα γνωρίζει ήδη το δημόσιο, όπως ανάφερα στην προηγούμενη παράγραφο, πως η ζημιά που υπέστη η εταιρία κατά την περίοδο αναφοράς, είναι ήδη τουλάχιστον κατά 33% μικρότερη από το ποσό της επιχορήγησης; Γιατί περιγράφονται οι κατευθύνσεις της διαδικασίας ανάκτησης, ενώ το δημόσιο θα γνωρίζει εκ των προτέρων την ακριβή ζημιά της εταιρίας που επέλεξε να επιχορηγήσει, αν ακολουθηθούν κατά γράμμα οι σχετικές διατάξεις του άρθρου 30; Ποια θα είναι η επίπτωση τυχόν ανάκτησης, στα ανταλλάγματα που θα λάβει το κράτος για την παροχή της επιχορήγησης; Η διαδικασία που περιγράφεται, δεν μπορεί να σταθεί με βάση την απλή λογική σειρά των πραγμάτων…
Αντιπαρερχόμενος όλα τα παραπάνω, νομίζω ήρθε η ώρα να εξετάσουμε το και βασικό ζήτημα του όλου εγχειρήματος. Το αντάλλαγμα του δημοσίου για την εν λόγω ενίσχυση. Στη παρ. 3 του άρθρου 30, πληροφορούμαστε πως για τα 120 εκατ. ευρώ που θα παρέχει το δημόσιο στην Aegean, θα του δοθούν ως αντάλλαγμα «τίτλοι παραστατικών δικαιωμάτων κτήσης κοινών μετοχών» της εταιρίας. Σε απλά ελληνικά «warrants», ένα παράγωγο (“derivate”) προϊόν σχεδόν πανομοιότυπο με τα γνωστότερα «Οptions». Προσέξτε όμως την τεράστια λεπτομέρεια. Δεν αγοράσουμε «warrants» σημερινής αξίας 120 εκατ. ευρώ, που θα μπορούσαν να αντιστοιχούν σε πολλές φορές πολλαπλάσια αξία μετοχών στο μέλλον. Όχι…Αυτό που αγοράσουμε με τα warrants, είναι μόλις το 11,5% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας, όπως αυτό θα διαμορφωθεί μετά την ΑΜΚ. Μιας αύξησης κεφαλαίου, της οποίας δεν γνωρίζουμε την ώρα που αποφασίζεται η ενίσχυση, τη τιμή εξάσκησης των δικαιωμάτων συμμετοχής. Η οποία (άγνωστη) τιμή, ορίζεται και ως η τιμή άσκησης των warrants, το λεγόμενο «strike price». Συνεπώς, ούτε την τιμή των warrants μπορούμε να υπολογίσουμε, ούτε καν τον αριθμό των μετοχών, που αντιστοιχούν στο 11,5% του “αυξημένου” μετοχικού κεφαλαίου, που “αγοράζουμε”…Και αυτό θα μπορεί να γίνει στο μεσο-μακροπρόθεσμο μέλλον, τουλάχιστον μετά από 2 χρόνια από την ημερομηνία εκταμίευσης του ποσού της επιχορήγησης και μέχρι 5 χρόνια από την ίδια ημερομηνία. Aν ξεπεραστεί αυτή η περίοδος εξάσκησης, τα warrants «χάνονται»! Και μαζί η όποια πιθανότητα να επιστραφεί στο δημόσιο το οποιοδήποτε ποσό…
Στην ίδια παρ. 3, περιγράφεται ακόμα ο μηχανισμός «εξαργύρωσης» των warrants. Αν το δημόσιο αποφασίσει, εντός της περιόδου εξάσκησης των δικαιωμάτων του, να ασκήσει τα δικαιώματα κτήσης, η Aegean έχει και αυτή το δικαίωμα να εξαγοράσει τα warrants στην αγοραία τους τιμή. Δηλαδή, να πληρώσει τη διαφορά μεταξύ της τιμής άσκησης των δικαιωμάτων (που δεν είναι ακόμα γνωστή όπως ήδη ανέφερα παραπάνω) και του σταθμισμένου (με τον όγκο συναλλαγών) μέσου όρου της χρηματιστηριακής τιμής των τελευταίων 60 ημερών, που θα έχουν προηγηθεί από την ημερομηνία δήλωσης πρόθεσης εξάσκησης των δικαιωμάτων από την πλευρά του ελληνικού δημοσίου.
Με αυτόν το τρόπο, η εταιρία ουσιαστικά αποφεύγει περαιτέρω dilution των μετόχων της και το ενδεχόμενο να καταστήσει το δημόσιο πραγματικό μέτοχο της, αναγκαζόμενη να εκδώσει νέες μετοχές που θα αντιστοιχούν στο 11,5% του μετοχικού της κεφαλαίου, που ίσχυε όμως πριν(!) την νέα έκδοση μετοχών. Δηλαδή, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το δημόσιο θα πάρει λιγότερο από το 11,5% των τελικών μετοχών…! Όλο αυτό ο κ. Σταϊκούρας, το περιέγραψε στην ομιλία του στη Βουλή ως «ένα μοντέλο στήριξης που ελαχιστοποιεί το βάρος για το Ελληνικό Δημόσιο», το οποίο εμπεριέχει μειωμένο(!) ρίσκο για τον φορολογούμενο, σε σχέση με το μοντέλο της Lufthansa, όπου το γερμανικό δημόσιο προχώρησε σε απευθείας απόκτηση μετοχών…Τι να σχολιάσω περαιτέρω; Πραγματικά τα έχω χαμένα. Μόνο ο κ. Σταϊκούρας και μέλη της κυβέρνησης Μητσοτάκη, θα μπορούσαν σοβαρά να υποστηρίξουν πως η απόκτηση ενός παραγώγου προϊόντος, όπως είναι τα options/warrants, έχει λιγότερο ρίσκο από το πρωτογενές, αυτό της μετοχής. Και αυτό θα μπορούσε να το κάνει μόνο σε κατάσταση μέθης…Θέλω να πιστεύω πως δεν πήγε στην Βουλή μεθυσμένος.
Επειδή όμως, ίσως για κάποιους η παραπάνω διαδικασία να ακούγεται πολύπλοκη, θεωρητική και δεν διευκρινίζεται αν τελικά το δημόσιο θα πάρει τελικά τα χρήματα του πίσω, θα ήθελα να επιχειρήσω να δώσω ένα παράδειγμα, κάνοντας κάποιες υποθέσεις μεν, εύλογες και συμβατές με τις γενική πρακτική δε.
Κατά κανόνα, η τιμή εξάσκησης των δικαιωμάτων συμμετοχής σε μια ΑΜΚ είναι συνήθως περίπου 30% κάτω από την τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή. Στις 04/02/2020, που η πλειοψηφία της Βουλής υπερψήφισε την ενίσχυση της Aegean με την μέθοδο που περιγράφτηκε παραπάνω, η τιμή της μετοχής της ήταν 4,35 ευρώ. Ας υποθέσουμε ότι η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών της με την ΑΜΚ θα είναι περίπου 3 ευρώ, δηλαδή με 30% discount της τότε τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής.
Με βάση αυτή τη τιμή, για να αυξηθεί το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας κατά 60 εκατ. ευρώ, όπως απαιτεί ο νόμος, θα έπρεπε να εκδοθούν 20 εκατ. νέες μετοχές. Το νέο σύνολο των μετοχών της Aegean, μετά την ολοκλήρωση της ΑΜΚ, θα ήταν 71,4 παλιές συν 20 εκατ. νέες, δηλαδή 91,4 εκατ. μετοχές. Αντίστοιχα, η τιμή εξάσκησης των warrants του δημοσίου θα ήταν και αυτή 3 ευρώ και τυχόν εξάσκηση του δικαιώματος αυτών, κάποια στιγμή μεταξύ των επόμενων 2-5 ετών (από την ημερομηνία εκταμίευσης της ενίσχυσης των 120 εκατ.) θα «απέφερε» στο δημόσιο 10,5 εκατ. μετοχές. Έχοντας ως δεδομένα τα παραπάνω, η αγοραία τιμή του σταθμισμένου μέσου όρου της χρηματιστηριακής τιμής της Aegean, κατά την περίοδο εξάσκησης, που θα έπρεπε να φτάσει για να πάρει το ελληνικό δημόσιο τα χρήματα του πίσω, θα ήταν 14,43 ευρώ. Εδώ απλά να σημειώσω, πως η υψηλότερη τιμή που έχει γράψει ποτέ η μετοχή της Aegean είναι 9,49 ευρώ στις 11/05/2018. Δηλαδή λίγο πριν την ιστορική κορυφή του τουρισμού στην Ελλάδα…Με δύο λόγια, η τιμή των 14,43 ευρώ είναι κατά 53% υψηλότερη από την μέγιστη τιμή που έχει φτάσει η μετοχή της Aegean ή 231% υψηλότερη από την σημερινή χρηματιστηριακή τιμή της εταιρίας. Τέτοιο «bull market» θα χρειαστεί το δημόσιο, απλά για να πάρει τα λεφτά του πίσω…άτοκα…!
Για να σοβαρευτούμε λοιπόν κλείνοντας, το ελληνικό δημόσιο επέλεξε συνειδητά να χαρίσει ουσιαστικά 120 εκατ. ευρώ στην Aegean. Και αυτό, αφού ο εθνικός αερομεταφορέας εξασφάλιζε λίγους μήνες νωρίτερα κεφάλαιο κίνησης 120 εκατ. ευρώ από τις ελληνικές τράπεζες και εκμεταλλεύτηκε, με την καλή έννοια, το ταμείο εγγυοδοσίας Covid, που σύστησε το ελληνικό κράτος, απ’ όπου εξασφάλισε άλλα 150 εκατ. ευρώ ως δάνειο. Και αυτά, ενώ το Σεπτέμβριο του 2020 ο ισολογισμός της κατέγραφε 421 εκατ. ευρώ σε «Cash & Cash Equivalents». Αν αυτό είναι σκάνδαλο ή όχι, ας το εξετάσει η σημερινή αντιπολίτευση (προφανώς εκτός του KINAΛ που υπερψήφισε) ή η επόμενη κυβέρνηση.
Πηγή: www.rosa.gr
