Ευρεία συναίνεση πάνω στους βασικούς της άξονες συνάντησε η γνωμοδότηση σχετικά με τη διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης, που παρουσίασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Κώστας Αρβανίτης.
Η πρόταση, την οποία εισηγήθηκε ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία εκ μέρους της Ευρωομάδας της Αριστεράς The Left αποτελεί την συμβολή της Επιτροπής EMPL (Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων) προς την αρμόδια IMCO (Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς & Δικαιωμάτων του Καταναλωτή) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Στη γνωμοδότηση του Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ δίνεται προτεραιότητα στην εξασφάλιση της Εργασίας με άξονες τα εργασιακά δικαιώματα, τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας και τη βελτίωση των αμοιβών. Στην ομιλία του μάλιστα στην Επιτροπή, ο Κώστας Αρβανίτης μίλησε ανοιχτά για διαπραγμάτευση που πρέπει να γίνει στην κατεύθυνση της μείωσης του χρόνου εργασίας και βελτίωσης των απολαβών των εργαζομένων, για να αξιοποιηθούν τα οφέλη από την 4η Βιομηχανική Επανάσταση χάριν των πολλών και όχι του Μεγάλου Κεφαλαίου.
Κρίσιμα ζητήματα που περιλαμβάνει η γνωμοδότηση είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων του εργαζόμενου, η δυνατότητα συνδικαλιστικής δράσης, η αποτροπή διακρίσεων οποιασδήποτε μορφής (π.χ. φύλου, ηλικίας, εθνικότητας κλπ), οι πλατφόρμες, η τηλεργασία αλλά και το εργασιακό στρες.
Κρίσιμη για την προστασία των εργαζομένων όμως, πέραν από τη θεσμική κατοχύρωση των παραπάνω στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, είναι και η ψηφιακή εκπαίδευση & επανεκπαίδευση. Στη γνωμοδότηση επισημαίνεται η ανάγκη να αποτελέσει αναπόσπαστο και όχι συμπληρωματικό στοιχείο της εργασίας με ευθύνη κράτους και εργοδοσίας, καθώς μόνο έτσι θα προστατεύονται μελλοντικά οι εργαζόμενοι από τον κίνδυνο ενός «ψηφιακού παροπλισμού» που θα τους βυθίζει στη μακροχρόνια ανεργία.
Παρά τις έντονες ιδεολογικές διαφορές των πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η εισήγηση του Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίστηκε ομόφωνα θετικά, ενώ στην πλειοψηφία τους οι παρατηρήσεις των μελών της Επιτροπής είχαν περισσότερο συμπληρωματικό και διευκρινιστικό χαρακτήρα. Χαρακτηριστικά, οι «Πράσινοι» έκαναν λόγο για «εξαιρετική βάση» πάνω στην οποία θα διεξαχθεί διάλογος που θα ακολουθήσει.
Μάλιστα στη δευτερολογία του, ολοκληρώνοντας την συζήτηση για την παρουσίαση της γνωμοδότησης, ο Κώστας Αρβανίτης διατύπωσε τη συμφωνία του με την πρόταση των Σοσιαλδημοκρατών για σχηματισμό ενός σώματος «ηθικής επαγρύπνησης» που θα παρακολουθεί όλες τις πτυχές εμπλοκής της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εργασία.
Η συζήτηση συνεχίζεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την κατάθεση τροπολογιών από τις πολιτικές ομάδες.
Η πρωτολογία του ευρωβουλευτή:
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Παρακολουθώ με έντονο ενδιαφέρον εδώ και καιρό τις τεχνολογικές εξελίξεις που ολοένα και περισσότερο μετασχηματίζουν την ζωή μας. Με δεδομένες λοιπόν τις εξελίξεις αυτές που μετασχηματίζουν τη ζωή μας, τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε, εργαζόμαστε, παράγουμε, καταναλώνουμε, επικοινωνούμε, πιστεύω ότι βρισκόμαστε στην πιο κατάλληλη συγκυρία για να σχεδιάσουμε, και να θωρακίσουμε νομοθετικά τις πολιτικές αυτές που – πάντα με πρωταγωνιστή τον άνθρωπο – θα συνδράμουν στην ομαλή ψηφιακή μετάβαση της κοινωνίας μας.
Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο ερώτημα. Ποιος θα βάλει τους κανόνες; Η αγορά ή τα κοινοβούλιά μας; Πόσο μάλλον το Ευρωκοινοβούλιο, αν είμαστε από αυτούς που πιστεύουν στην ΕΕ και τον θεσμό του Ευρωκοινοβουλίου, στα οποία εγώ πιστεύω πάρα πολύ.
Η ψηφιακή μετάβαση δεν είναι δικαίωμα. Ούτε προνόμιο. Ούτε απειλή. Είναι ένα φυσικό επακόλουθο μιας διαρκώς εξελισσόμενης τεχνολογικής κοινωνίας που ακολουθεί την ανάπτυξη της “οικονομίας της πληροφορίας” ανεξάρτητα από τα παράλληλα γεγονότα.
Το αν θα συνοδεύεται ή όχι από δικαιώματα, αν θα βελτιώσει ή θα επιδεινώσει τις συνθήκες εργασίας, αν τελικά θα την υποδεχτούμε ως μια φυσιολογική εξέλιξη ή ως συμφορά, αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς. Εγώ θεωρώ ότι αυτό είναι μια πραγματικότητα.
Αυτό που έχει αξία είναι οι ιδέες που θα καταθέσουμε και οι προτάσεις που θα επιβάλουμε – για λογαριασμό των πολιτών, των ανθρώπων, των εργαζόμενων στην Ευρώπη.
Με τη γνωμοδότηση μας προς την αρμόδια επιτροπή IMCO (Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών) θα πρέπει να επιμείνουμε και να διεκδικήσουμε για τους εργαζόμενους μια σειρά από σημεία με κοινό άξονα την προστασία της εργασίας και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που βρίσκουμε ήδη μπροστά μας για την προάσπιση μιας κοινωνίας ανοιχτής και δημοκρατικής. Και συγκεκριμένα:
1. Πρώτον και κύριο, την εξασφάλιση της εργασίας. Τη βελτίωση των συνθηκών της εργασίας. Τη μισθολογική αναβάθμιση. Δηλαδή, τη δίκαιη κατανομή της υπεραξίας που παράγεται και του κόστους που εξοικονομείται από τη συνεργία του ανθρώπου με την τεχνητή νοημοσύνη. Αν το 1886 οι άνθρωποι διεκδικούσαν οκτώ ώρες εργασίας, γιατί σήμερα, όταν έχουμε αυτά τα όπλα, αυτές τις μηχανές, να μην είναι προς όφελος και των ανθρώπων που παράγουν την υπεραξία, που είναι οι εργαζόμενοι. Γιατί δηλαδή να μην πάμε σε λιγότερο χρόνο εργασίας και καλύτερες απολαβές; Γιατί την υπεραξία να την παίρνει μόνο η μία πλευρά, και όχι η άλλη; Εδώ είναι και η αξία της διαπραγμάτευσης και των πολιτικών μας ομάδων και της οπτικής που έχουμε για τη διανομή του πλούτου. Νομίζω πως μπορούμε να συμφωνήσουμε και να πάμε σε μία πολύ καλή διαπραγμάτευση.
2. Έπειτα, τη διασφάλιση της συνεργατικότητας ανάμεσα στο δίπολο: εργαζόμενος και Τεχνητή Νοημοσύνη. Πρέπει να έχουμε πάντα ως αφετηρία της σκέψης μας ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο που ενδυναμώνει τον εργαζόμενο και είναι στην υπηρεσία του – όχι το αντίθετο.
3. Την προστασία των προσωπικών δεδομένων του εργαζόμενου. Αυτό σημαίνει, σεβασμό του απόρρητου και αποτροπή της δημιουργίας προφίλ (ή, όπως λέμε στα ελληνικά, σκιαγράφησης χαρακτήρα) με την αυθαίρετη χρήση των ψηφιακών δεδομένων και το data mining (εξόρυξη δεδομένων).
4. Τη συνδικαλιστική παρουσία και δράση, τα δικαιώματα δηλαδή, στο νέο ψηφιακό περιβάλλον. Αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να εξετάσουμε πολύ σοβαρά με τη βοήθεια και των κοινωνικών ετέρων και να αξιοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που προσφέρονται. Η επικοινωνία με τα συνδικάτα είναι για μένα πάρα πολύ ουσιαστική, και αναγκαία.
5. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης δε θα οδηγήσει σε διακρίσεις οποιασδήποτε μορφής, στην επιλογή των εργαζομένων. Και, ακόμα σημαντικότερο, ότι δε θα οδηγήσει κάποιους εργαζόμενους “στην έξοδο” με το πρόσχημα της ηλικίας, του φύλου, της εθνικότητας, της διαφορετικότητας ή άλλων προσωπικών χαρακτηριστικών. Έχει ήδη αποδειχτεί, με πάμπολλα παραδείγματα ότι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης – στις διαδικασίες πρόσληψης, π.χ. – προϋποθέτει την ενεργοποίηση αλγορίθμων που απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν αντικειμενικοί – πόσο μάλλον αλάθητοι.
6. Οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν νέες μορφές εργασίας όπως είναι οι εργαζόμενοι στις πλατφόρμες αλλά και η τηλεργασία. Αυτό σημαίνει όμως ότι ο τηλεργαζόμενος παραμένει ένας εργαζόμενος με όλα τα δικαιώματα που του παρέχει η εργατική νομοθεσία. Η δημοκρατία δηλαδή. Έχουμε δει ήδη τις εκπτώσεις που επιβάλλονται με πρόσχημα την οικονομική κρίση. Το βλέπετε και στις χώρες σας, όπως και στη δική μου χώρα. Να είστε σίγουροι ότι αυτή η τακτική θα επεκταθεί, αν δεν την ανακόψουμε έγκαιρα.
7. Το δικαίωμα στην ψηφιακή εκπαίδευση και την συνεχή επανεκπαίδευση. Όχι ως πάρεργο, ή ως επιπλέον σεμιναριακή υποχρέωση αλλά ως αναπόσπαστο τμήμα της εργασίας. Εντός του ωραρίου εργασίας. Και με πλήρη εργοδοτική ευθύνη.
Θα έχω τη δυνατότητα να επεκταθώ περαιτέρω.
Σας ευχαριστώ
Η δευτερολογία του ευρωβουλευτή:
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ για την ευγένεια με την οποία αντιμετωπίσατε τη βασική μου σκέψη.
Όλες σχεδόν οι τοποθετήσεις σας με βρίσκουν σύμφωνο. Π.χ. στην πρόταση για το σώμα ελεγκτών που είπε η συνάδελφος από τους Σοσιαλιστές συμφωνώ απόλυτα, όπως και στο θέμα της εκπαίδευσης στην αγορά εργασίας που έθιξε η εκπρόσωπος του ΕΛΚ. Αν μείνουμε στην υπάρχουσα λογική, θα έχουμε έναν τεράστιο αριθμό ψηφιακά αναλφάβητων, ανθρώπων έξω από την αγορά εργασίας. Στα ζητήματα που αφορούν την αναπηρία, τις γυναίκες, συμφωνώ a priori με τη λογική.
Θέλω να σας πω ότι η κρίση επηρέασε σοβαρά τις αγορές εργασίας και στάθηκε θαυμάσια ευκαιρία για την ανάπτυξη της αδήλωτης εργασίας και την υποχώρηση των εργασιακών δικαιωμάτων. Πρέπει να ανατρέψουμε αυτή την τάση.
Οι ηθικές διαστάσεις της τεχνητής νοημοσύνης είναι η αφετηρία για όλα τα υπόλοιπα. Θέλουμε έναν ηθικό κώδικα. Όσον αφορά τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, σύμφωνα με το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ, μέχρι το 2022 θα έχουμε 133 εκ. νέες θέσεις εργασίας αλλά 75 εκ θα αφανιστούν! Αυτό είναι κάτι που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψιν.
Κλείνοντας, ζητήματα που αφορούν στα δικαιώματα των γυναικών, των ανθρώπων με αναπηρία πρέπει να είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα μας και την αντίληψή μας.
Είμαι πολύ ικανοποιημένος και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω όλες και όλους για την βοήθεια, νομίζω πως θα βρούμε κοινό βήμα για τους λαούς μας, για τους εργαζόμενους, για τους πολίτες και, όπως όλοι συμφωνήσαμε, για τον άνθρωπο.
