Η κατάσταση την οποία βιώνουμε σήμερα δεν έχει βιωθεί από τις δύο προηγούμενες γενιές. Tα εμβόλια είναι τα ισχυρότερα μέτρα προστασίας από μεταδοτικά νοσήματα. Στη διάρκεια των αιώνων η ανθρωπότητα έχει πραγματικά ευεργετηθεί από την χρήση των εμβολίων. Ο εορτασμός της περιόδου των Χριστουγέννων είναι εντελώς απαραίτητος για τη διατήρηση της ψυχικής και πνευματικής μας υγείας, αλλά και για την κοινωνική συνοχή και ισορροπία.
Αυτή τη χρονιά όμως είναι εξίσου απαραίτητη η διαφύλαξη της σωματικής μας υγείας. Τα άτομα Τρίτης Ηλικίας βιώνουν μοναξιά και κοινωνική απομόνωση, ενώ παράλληλα δεν αξιοποιούνται η εμπειρία και οι δυνατότητές τους.
Με το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία δημιουργούνται μικρές ομάδες εθελοντών, οι οποίες συνδέονται με άτομα της Τρίτης Ηλικίας με στόχο την ανάπτυξη σχέσεων “φιλίας” αναφέρει η καθηγήτρια επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis, Αθηνά Λινού, σε συνέντευξή της στη «Δημοκρατική».
• Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα βρίσκεται ενώπιον μιας πρωτόγνωρης υγειονομικής κρίσης η οποία συγκλονίζει τον πλανήτη. Διαχρονικά η ιστορία διδάσκει ότι σε πανδημικές κρίσεις η επιστήμη δίνει λύσεις και τα παραδείγματα πολλά. Θα ήθελα, ως καταξιωμένη και έγκριτη επιστήμων, να προβείτε σε μια εκτίμηση της κατάστασης.
Η ανθρωπότητα βρίσκεται όντως στην πιο κρίσιμη καμπή της από πλευράς υγειονομικής και πιθανότατα οικονομικής και κοινωνικής. Η κατάσταση την οποία βιώνουμε σήμερα δεν έχει βιωθεί από τις δύο προηγούμενες γενιές. Τα τελευταία 100 χρόνια δεν έχει υπάρξει πρόβλημα που να κοστίσει τόσες πολλές ζωές και ταυτόχρονα να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρη την ανθρωπότητα, παρά τις τεράστιες προσπάθειες των επιστημόνων όλου του κόσμου. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψει κανείς την εξέλιξη του προβλήματος τόσο γιατί οι γνώσεις μας σχετικά με τον κορωνοϊό δεν είναι πλήρεις όσο και επειδή είναι πάρα πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τη συμπεριφορά των λαών σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και τις ατομικές συμπεριφορές.
• Βρισκόμαστε πλέον στο δεύτερο κύμα της πανδημίας το οποίο επήλθε με σφοδρότερη και πιο επιθετική ταχύτητα από το πρώτο. Έχει πλήξει πολλές περιφέρειες της χώρας μας, έχει κλονίσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Θεωρείτε ότι -μετά την κατά γενική εκτίμηση- θετική αντιμετώπιση του πρώτου κύματος επήλθε μια σχετική χαλάρωση με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στη κατάσταση που βιώνουμε σήμερα;
Κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος τα περιστατικά στην κοινότητα ήταν ελάχιστα και επομένως η διασπορά εξαιρετικά δύσκολη γιατί η πιθανότητα να συναντηθούν κάποιοι άνθρωποι με κάποιο ασθενή ήταν μικρή. Επίσης οι άνθρωποι στην Ελλάδα ανησυχούσαν πολύ και προσπάθησαν να εφαρμόσουν ευλαβικά όλα τα μέτρα. Στο μεσοδιάστημα μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου κύματος ο κίνδυνος υποεκτιμήθηκε ενώ ταυτόχρονα δεν υπήρχε συστηματική συλλογή στοιχείων για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας. Αυτή η υποεκτίμηση του κινδύνου τόσο από πλευράς πολιτείας όσο και από πλευράς πολιτών με την παράλληλη αύξηση των κρουσμάτων οδήγησε στην χαλάρωση τις συνέπειες της οποίας βιώνουμε σήμερα.
• Παρά τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα αποστασιοποίησης μέσω του lockdown που έλαβε η κυβέρνηση κατόπιν υποδείξεων των ειδικών, η μείωση του αριθμού των κρουσμάτων όχι απλά δεν είναι η αναμενόμενη, αλλά αντίθετα επέρχεται με πολύ αργούς ρυθμούς. Πού κατά την εκτίμηση σας οφείλεται αυτό;
Η περιορισμένη μείωση των κρουσμάτων οφείλεται κυρίως στην ευρύτερη διασπορά της νόσου στο σύνολο της κοινωνίας. Ιδιαίτερα είναι προφανής η διασπορά μεταξύ μελών της ίδιας οικογένειας, αλλά και μεταξύ εργαζομένων σε βιομηχανίες ή άλλους χώρους εργασίας. Είναι εύκολο να υπάρξει μεγάλη διασπορά στους χώρους όπου απαιτείται η φυσική παρουσία του εργαζόμενου, ενώ δεν είναι εφικτό να τηρηθούν μέτρα αποστάσεων, φυσικού αερισμού, ή αξιοποίησης του υπαίθριου χώρου και χρήσης όλων των ατομικών μέτρων προστασίας.
• H συζήτηση πλέον είναι αν και πώς θα ανοίξουν τομείς της οικονομίας. Υπάρχουν οι απόψεις που κάνουν λόγο για σταδιακό άνοιγμα και εκείνες που εμμένουν στην παράταση του lockdown. Ποια είναι η άποψη σας για το σταδιακό άνοιγμα των μικρών καταστημάτων και κομμωτηρίων όπως επισήμως ανακοινώθηκε.
Η αποτελεσματικότητα των μέτρων που ήδη εφαρμόζονται για να αποφευχθεί ο συνωστισμός και η έκθεση μεγάλου μέρους του πληθυσμού στον ιό θα εξαρτηθεί από τη συνέπεια με την οποία θα τηρηθούν τα μέτρα, αλλά ταυτόχρονα και από τα ίδια τα μέτρα τα οποία πρέπει να είναι τέτοια που να εξυπηρετούν ισότιμα όλους. Έχει γίνει πλέον σαφές ότι οι πολίτες απαιτούν τόσο την κατανόηση των ευρύτερων προβλημάτων τους (οικονομικών, ψυχολογικών, κοινωνικών κλπ.), όσο και την ισότιμη μεταχείριση και τον σεβασμό όλων των τμημάτων του πληθυσμού. Προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει να καλλιεργηθεί σεβασμός προς όλους τους πολίτες με ταυτόχρονη προσπάθεια επικοινωνίας, η οποία θα επηρεάσει τη συμπεριφορά των πολιτών και θα οδηγήσει σε αλλαγές που θα μπορούσαν να περιορίσουν τη διασπορά της νόσου.
• Πρέπει να εμβολιαστούν οι πολίτες; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα που τίθεται προκειμένου να επέλθει συλλογική ανοσία;
Tα εμβόλια είναι τα ισχυρότερα μέτρα προστασίας από μεταδοτικά νοσήματα. Στη διάρκεια των αιώνων η ανθρωπότητα έχει πραγματικά ευεργετηθεί από την χρήση των εμβολίων. Θα πρέπει να αναλογιστούμε τι θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε αν δεν είχαμε εξαλείψει με τη χρήση εμβολίων την ευλογιά από την υφήλιο. Αντίστοιχα έχουμε καταφέρει να αντιμετωπίσουμε σοβαρούς παγκόσμιους κινδύνους όπως η πολιομυελίτιδα, ο τέτανος, ο κοκκύτης η ιλαρά κ.α. Η ύπαρξη εμβολίου που θα μας προστατεύσει από τον κορωνοϊό είναι αυτή τη στιγμή το σημαντικότερο όπλο που διαθέτει η ανθρωπότητα έναντι στην επικίνδυνη αυτή πανδημία, η οποία έχει ήδη στοιχίσει τη ζωή τεράστιου αριθμού συνανθρώπων μας. Με δεδομένο τον κίνδυνο που όλοι διατρέχουν, η χρήση του εμβολίου είναι εντελώς απαραίτητη.
Τα εμβόλια τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί, και εκείνα που σύντομα πρόκειται να εγκριθούν, έχουν κριθεί ασφαλή και αποτελεσματικά από μεγάλους παγκόσμιους οργανισμούς. Είναι λοιπόν εντελώς απαραίτητο να εμβολιαστεί ένα μεγάλο μέρος (τουλάχιστον 70%) του πληθυσμού έτσι ώστε να διασφαλίσουμε την υγεία όλων. Η πιθανότητα να υπάρξουν κάποιες παρενέργειες έχει μελετηθεί σε δεκάδες χιλιάδες ατόμων και έχει αποδειχθεί ότι είναι ελάχιστη και οι παρενέργειες εξαιρετικά ήπιες. Περιλαμβάνουν δηλαδή οι παρενέργειες ήπια συμπτώματα όπως είναι η κόπωση για μερικές μέρες, τοπικός ερεθισμός και κάποιος πυρετός. Το όφελος όμως από τον εμβολιασμό είναι τεράστιο δεδομένου ότι η νόσος είναι δυνατόν να οδηγήσει ακόμα και σε απώλεια της ζωής.
• Υπάρχουν και εκείνοι που αντιδρούν στον εμβολιασμό, που αμφισβητούν το εμβόλιο για τους δικούς τους λόγους. Πως θα καμφθούν αυτές οι αντιστάσεις και αντιδράσεις;
Η αντιμετώπιση των αντιδράσεων είναι απαραίτητη και εφικτή μόνο με κατάλληλη και καλά μελετημένη επικοινωνία. Χρειάζεται να εξεταστούν οι λόγοι και τα επιχειρήματα των ανθρώπων που αντιδρούν και να μελετηθεί ο τρόπος με τον οποίο θα πειστούν για την ωφέλεια που πρόκειται να προκύψει στους ίδιους, τους αγαπημένους τους αλλά και την ανθρωπότητα. Συν τω χρόνω όμως ο εμβολιασμός μεγάλων αριθμών ατόμων που ήδη έχει αρχίσει στο εξωτερικό θα πείσει και πολλούς από τους διστακτικούς να εμβολιαστούν.
• Ενόψει των εορτών τι πρέπει να προσέξουμε ώστε να αποφύγουμε ένα ενδεχόμενο τρίτο κύμα πανδημίας, ο κίνδυνος του οποίου είναι υπαρκτός όπως εσείς οι ειδικοί επιστήμονες επισημαίνετε;
Ο εορτασμός της περιόδου των Χριστουγέννων είναι εντελώς απαραίτητος για τη διατήρηση της ψυχικής και πνευματικής μας υγείας, αλλά και για την κοινωνική συνοχή και ισορροπία. Αυτή τη χρονιά όμως είναι εξίσου απαραίτητη η διαφύλαξη της σωματικής μας υγείας. Για το λόγο αυτό χρειάζεται να περάσουμε αυτές τις μέρες με σύνεση και υπομονή χωρίς όμως να χάσουμε την αίσθηση της γιορτής. Είναι αναγκαίο λοιπόν να γιορτάσουμε στα σπίτια μας μόνο με την οικογένεια. Κάθε επαφή με συνανθρώπους μας είναι δυνατόν οδηγήσει σε διασπορά της νόσου και να αποτελέσει κίνδυνο για εμάς τους ίδιους και τα μέλη της οικογένειας μας. Όταν είναι δυνατό ας γιορτάσουμε μόνοι μας με την οικογένειά μας δηλαδή χωρίς επισκέψεις, χωρίς ανταλλαγή επισκέψεων. Αν είναι όμως εντελώς αναγκαίο ας γιορτάσουμε μόνο με μία ακόμα οικογένεια συγγενική ή φιλική η οποία θα είναι όμως η ίδια για όλες τις γιορτές. Οι κοινωνικές μας δηλαδή επαφές σε όλη την περίοδο των εορτών θα πρέπει να περιοριστούν σε μία (την ίδια πάντα) οικογένεια. Θα μπορούμε βεβαίως να επικοινωνούμε με φίλους, συγγενείς ή συνεργάτες τηλεφωνικά ή διαδικτυακά και να εκφράσουμε έτσι την αγάπη μας και τις ευχές μας.
