Της Ελευθερίας Μηλάκη
Όπως είναι γνωστό, παλιά στα δημοτικά δεν υπήρχαν μαθήματα ξένων γλωσσών και όσοι μάθαμε ξένες γλώσσες ήταν χάρη στη γενναιοδωρία και τη φιλοδοξία των γονιών μας που μας πήγαιναν στα ιδιωτικά φροντιστήρια. Στο δημοτικό, για κάποιο λόγο μου είχε δημιουργηθεί η έντονη επιθυμία να μάθω γαλλικά. Ίσως επειδή έβλεπα τη Μαντάμ Σουσού και μου άρεσε, ήθελα να τη μιμηθώ… Δεν την έβλεπα ως μια αστεία μορφή , αλλά ως μία πραγματική κυρία. Οι γονείς μου όμως είχαν αντίθετη άποψη, παιδιά από αγροτικές οικογένειες που με πολύ κόπο και θυσίες κατάφεραν να σπουδάσουν και να βρουν δουλειές, ειδικά ο μπαμπάς απέρριπτε οτιδήποτε θεωρούσε δήθεν και μάλλον έγιναν θύμα και τα γαλλικά, όπως το πιάνο ή το… τένις και για ταξίδια στο εξωτερικό ούτε λόγος. Αυτά ήταν για τους νεόπλουτους και τους ανόητους. Ο στόχος ήταν μια μόρφωση με συγκεκριμένο σκοπό την επαγγελματική και κοινωνική άνοδο και αποκατάσταση και ένα γάμο με άτομο «αναλόγων προσόντων», ούτε «κατώτερο» ούτε «ανώτερο»… Γιατί οι ανώτεροι ήταν για τις Σταχτοπούτες και εμείς δεν ήμασταν, ενώ οι κατώτεροι ήταν απλά ακατάλληλοι.
Εγώ όμως δεν παραιτήθηκα τόσο εύκολα από την επιθυμία να μάθω γαλλικά. Έβαλα τη μαμά να μου αγοράσει ένα βιβλίο με κόκκινο εξώφυλλο και τίτλο «οι πρώτες χίλιες λέξεις στα γαλλικά». Είχε εικόνες, λέξεις και στο τέλος μια λίστα των λέξεων με υποτυπώδη προφορά… Άρχισα με χαρά να μαθαίνω… λα μπρος α νταν – λα ντεσάν ντελ λι – λε τουάλ ντ’ αρενιέ – έμαθα μόνη μου ένα βασικό λεξιλόγιο. Ήταν τόση η λαχτάρα που είχα για τα γαλλικά που μάθαινα σχεδόν κρυφά, σε ένα είδος δικού μου κρυφού σχολειού. Το θέμα ξεχάστηκε, έκανα άλλα μαθήματα, αγγλικά, γερμανικά, κιθάρα, από σπορ τίποτα. Στο μάθημα της γυμναστικής συνήθιζα να κρύβομαι μόλις έμπαιναν οι απουσίες και από τις γυμνάστριες έπαιρνα πάντα το χειρότερο βαθμό από όλους τους βαθμούς μου. Στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο βρέθηκα σχεδόν κατά τύχη. Στην αρχή είχα γίνει δεκτή σε βρετανικό πανεπιστήμιο, μετά επέστρεψα και αποφάσισα να δώσω εξετάσεις για να σπουδάσω στην Ελλάδα και πέρασα πανεύκολα, γιατί αυτά τα μαθήματα τα αγαπούσα από νωρίς και ήταν μονόδρομος να πάω εκεί. Φυσικά, αν τότε είχα περισσότερη αυτοπεποίθηση, θα μπορούσα να σπουδάσω ιατρική στο εξωτερικό, που ήταν ένας τομέας που μου άρεσε εξίσου. Αποζημιώθηκα όμως στο μέλλον, γιατί είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με την ιατρική μετάφραση και να φανώ χρήσιμη όσο και ένας γιατρός.
Φτάνοντας στο φοιτητικό ξενοδοχείο, στο διπλανό δωμάτιο ήταν η Γ.Σ., μια συμφοιτήτριά μου με ειδίκευση στα γαλλικά, η οποία όταν έμαθε ότι το είχα καημό να μάθω, προσφέρθηκε να μου κάνει δωρεάν μαθήματα. Αρχίσαμε να κάνουμε παρέα, πηγαίναμε μαζί στο πανεπιστήμιο και είχαμε γίνει κάτι σαν φίλες, αν και τόσο μα τόσο διαφορετικές. Εγώ από το Ηράκλειο, είχα μάθει από την οικογένειά μου την ευπρέπεια, όμως με λίγη κακή συμπεριφορά των άλλων μπορούσα να ξεχάσω τους καλούς μου τρόπους. Εκείνη από τη Δυτική Αττική, με ένα είδος χυδαιότητας στους τρόπους και στη γλώσσα που μου ήταν ξένο. Εκείνη ψηλή, πανύψηλη, με αδύνατο κορμό και υπερβολικά χοντρά πόδια, κοντά μαλλιά και μεγάλα, εξόφθαλμα μάτια. Εγώ μετρίου ύψους βάρους, με τα γυαλιά μυωπίας και τα μακριά μαύρα ίσια μαλλιά μου, ήμουν δίπλα της ένα στολίδι, άσχετα αν τότε δεν το ήξερα. Δεν άργησε να επέλθει η σύγκρουση, να διαλυθεί η λυκοφιλία μας και να σταματήσουν τα μαθήματα των γαλλικών… Για όλα έφταιγε ο Γ.Π., ένα παιδί από το τμήμα Ιστορίας που προτίμησε εκείνη και όχι εμένα… Εμένα με συμπαθούσε μόνο ο Σ., ο Σύριος, και όχι απλά με συμπαθούσε αλλά ερχόταν τακτικά επίσκεψη στο μικρό μου δωμάτιο, καθόταν με τις ώρες στη μοναδική καρέκλα – πολυθρόνα, εγώ αναγκαστικά καθόμουν στο κρεβάτι και τι να κάνω για να τον απασχολήσω, έβαζα μουσική και του ζητούσα να μου λέει λέξεις αραβικών και να μου δείχνει πως γράφονται… Μόνο όταν ήρθε η μαμά να με επισκεφθεί τον κατάλαβε, αυτός ο Σ. πάλι σε ψάχνει. Με ρώτησε που είναι η Ελευθερία, πήγε για φαγητό; Ήταν ο μόνος σε όλο το πανεπιστήμιο που μου έκανε κομπλιμέντα, αλλά δεν έδινα σημασία. Ελευθερία, απόψε πολύ ωραίο. Και έτσι αντί για γαλλικά βρέθηκα να μαθαίνω…αραβικά. Με λένε Ελευθερία, είμαι 19 χρονών, είμαι από την Ελλάδα, ο μπαμπάς μου είναι πυροσβέστης, η μαμά μου είναι καλή, σπουδάζω μετάφραση και διερμηνεία… Τάφσιρ…μαλίχα, ραγκλ…αξέχαστες λέξεις…
Και όταν ήρθε η ώρα για το υποχρεωτικό εξάμηνο στο εξωτερικό, βρέθηκα σε ένα είδος χωριού κοντά στη Φρανκφούρτη…Δεν ήταν μακριά η Γαλλία που ακόμα λαχταρούσα. Η αλήθεια είναι ότι στο γυμνάσιο είχα μια καθηγήτρια ιστορίας, μια γυναίκα με πάθος, που μας είχε πει τα χειρότερα για την Βρετανία και την εξωτερική πολιτική της, μας μίλησε όμως με χαρά για το Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Το 1789. Κομμουνίστρια ήτανε, δεν ξέρω. Πάντως με είχε επηρεάσει πολύ και με έκανε να αγαπήσω το μάθημα της ιστορίας, ακόμα το αγαπώ. Αγαπούσα και την καθηγήτρια αγγλικών, που στυλιστικά ήταν ένα μίγμα μεταξύ Αλέκας Παπαρήγα και Άγγελας Μέρκελ. Έτσι περίπου είχε γίνει με τα χρόνια και η μαμά μου. Μου άρεσε αυτό το στυλ και όχι το στυλ της «δεσποινίδας» και «γκόμενας». Ευτυχώς δεν το είχα υιοθετήσει ακόμα, όμως το υιοθέτησα στο εξάμηνο του εξωτερικού που είχα πάρει μερικά κιλά. Και τότε απέκτησα νέους θαυμαστές. Ήταν ο Ιμπραχίμ, ένας ψηλός γεροδεμένος μελαχρινός φοιτητής από την Αίγυπτο… Προσπαθούσε να πιάσει κουβέντα μαζί μου για θέματα…Κοινού ενδιαφέροντος. Εμείς λοιπόν οι μεσογειακοί λαοί έχουμε πολλά κοινά, για παράδειγμα το τυρί φέτα… Πρόβειο τυρί! Και έπειτα, τις βλέπεις αυτές; Ευρωπαίες, κακά κορίτσια. Βλέπεις ντύσιμο; Εσύ όμως, είσαι ωραία, καλό κορίτσι. Τον ενημέρωσα ότι είμαι εδώ για ένα εξάμηνο και ότι… Μένω μαζί με τη… μαμά μου σε μια γκαρσονιέρα εκεί κοντά. Σιγά σιγά σταμάτησε να επιμένει στην περαιτέρω γνωριμία. Ήταν και ο Χασάν. Ένας ακόμα πιο μελαχρινός Μαροκινός με σγουρά μαύρα μαλλιά. Ντρέπομαι που έρχομαι πάλι σε σένα να ζητήσω βοήθεια για τα μαθήματα… Καλά τώρα, εγώ ήμουν η καλή μαθήτρια, η μητέρα Τερέζα, βοηθούσα και τον Κινέζο και τον ντροπαλό Σενεγαλέζο, γιατί να μην βοηθήσω και το Χασάν που είμαστε και μεσογειακοί λαοί και έχουμε τόσα κοινά, όπως τα πρόβεια τυριά;
Τα γαλλικά παρέμειναν όνειρο, ώσπου άρχισα να εργάζομαι και να έχω δικά μου χρήματα. Τότε αποφάσισα να βρω μια καθηγήτρια να μου κάνει ιδιαίτερα. Ανοίγω μια εφημερίδα με αγγελίες. Κοπέλα, πτυχιούχος πανεπιστημίου της…Σορβόννης, παραδίδει μαθήματα στο χώρο σας. Γιατί όχι. Δεκαπέντε ευρώ η ώρα, τι σημασία είχε αν ήταν της Σορβόννης (δεν είχε περάσει ούτε απέξω, λεπτομέρειες), εγώ για χόμπι μαθαίνω, που να ψάχνουμε τώρα της Σορβόννης της κανονικής. Τρία χρόνια κράτησε αυτή η ιστορία. Και αν είχα αφιερώσει περισσότερο χρόνια για μελέτη θα είχα μάθει και περισσότερα. Αλλά πού χρόνος και διάθεση, τότε είχαμε όλη δουλειά να φάνε και οι κότες. Αυτά όμως που είχα αρχίσει να μαθαίνω ήταν αρκετά για τη διεξαγωγή ενός ωραιότατου διαλόγου με…”Γάλλους” των αποικιών (maghrebien). Γιατί δεν μπαίνεις στην τάδε σελίδα γνωριμιών να μιλήσεις με άτομα από όλο τον κόσμο να κάνεις και εξάσκηση. Ωραία ιδέα. Μίλησα… γαλλικά με Μαροκινούς, Αλγερινούς και Τυνήσιους και με καταλάβαιναν μια χαρά στα γραπτά και στα προφορικά. Οι πιο μορφωμένοι μιλούσαν και αγγλικά. Άλλοι όμως, άνεργοι, ψαράδες, ξυλουργοί και άλλοι ειδικεύονταν περισσότερο στα «γαλλικά», όμως όλοι τα μιλούσαν λίγο πολύ.
Τελικά πήγα μια φορά στο Παρίσι. Απλά πέρασα από το αεροδρόμιο. Πανικός. Φοβόμουν μην χαθώ, μη χάσω την πτήση, όλα μου φαίνονταν εχθρικά, οι Γάλλοι μου φαίνονταν αλαζόνες, αγενείς, φοβόμουν να μιλήσω τα γαλλικά μου. Μια φορά στην Πλατεία Σπιανάδα με είχε ρωτήσει ένα ηλικιωμένο ζεύγος Γάλλων τουριστών «Εσπιανάντ»;;; Και επειδή είχα ακούσει ότι οι Γάλλοι είναι εθνικιστές και δεν μιλάνε άλλη γλώσσα ακόμα και αν ξέρουν, αποφάσισα να τους εκδικηθώ και έκανα και εγώ την Κινέζα, απαντώντας ότι δεν μιλώ γαλλικά για να σας πω που είναι η πλατεία Εσπιανάντ… Τα λίγα που μου είχε μάθει η Γ.Σ. χρειάστηκαν. Τι θυμήθηκα τώρα. Στο πανεπιστήμιο κάναμε και ιταλικά για αρκετό καιρό και είχα μάθει τα βασικά. Μια μέρα με σταμάτησαν δύο ιταλοί τουρίστες και με ρώτησαν πληροφορίες για να πάνε κάπου. Το μέρος ήταν μικρός και συναντηθήκαμε τυχαία ξανά και τότε μου πρότειναν να βρεθούμε αύριο στο ίδιο σημείο, στην πλατεία του Κώστα Γεωργάκη, για να πάμε σε μία…ντίσκο και να φέρω μαζί και μια φίλη μου…Θα σας έφερνα εγώ τη Γ.Σ. για να μάθετε, αλλά δεν μιλάμε πια… Και φυσικά δεν πήγα στο ραντεβού. Όταν μετά τους ξαναείδα τυχαία και με ρώτησαν γιατί δεν πήγα, είπα με τα ιταλικά μου «paura di uschire con due uomini stragnieri» (φοβήθηκα να βγω με άντρες αγνώστους)…Κούνησαν το κεφάλι με κατανόηση, είπαν ciao και έφυγαν.
Και τώρα πάλι το Παρίσι. Είχαμε ακούσει για το Φρανσουά Ολάν το σοσιαλιστή που τον κατηγορούσε η «τρελή», «απατημένη» πρώην του ότι κάτι φαφούτηδες γελούσαν. Και όλη την πικάντικη ιστορία με το μηχανάκι, το κράνος και τα…κρουασάν. Είχαμε ακούσει για τον γλυκούλη Κουασιμόδο Σαρκοζί και πως ήταν ο μόνος άντρας που έκανε την άτακτη Κάρλα Μπρούνι να νοικοκυρευτεί, γιατί ήταν τόσο ρομαντικός και με γνώσεις βοτανολογίας, εντυπωσιάζοντάς τη με τα ονόματα φυτών και λουλουδιών. Ήταν πράγματι στολίδι δίπλα του με τα φλατ παππούτσια μπαλαρίνες για να μην τον επισκιάσει. Στολίδι δίμετρο, όχι μπιμπελό του 1,60 και κάτι. Έχεις την εξουσία, παίρνει την κούκλα. Κάτι σαν την περίπτωση Μελάνιας – Τραμπ. Μοντέλα, θεές, όχι σαν τα πρότυπα των γυναικών τα δικά μου. Καμηλοπαρδάλεις εντυπωσιακές. Και τελικά ο Μακρόν. Τον εκτιμώ ειλικρινά που άκουσε την καρδιά του και παντρεύτηκε τη γιαγιά του, γιατί μια ζωή την έχουμε και η αγάπη πρέπει να έχει τον πρώτο ρόλο στη ζωή μας. Η αγάπη υποβαθμίστηκε ως αναξιόπιστο πράγμα και αντικαταστάθηκε από άλλες αξίες όπως η λογική, ο υπολογισμός και ο κυνισμός. Όσο και αν τον συμπάθησα τον Μακρόν για το φεμινισμό του και τις προσωπικές του επιλογές, δεν μου άρεσε όταν αποφάσισε να το παρατραβήξει στην κόντρα με τους μουσουλμάνους. Η περιφρόνηση των άλλων ανθρώπων δεν είναι ελευθερία της έκφρασης και δεν είναι πολιτισμός ή δημοκρατία. Είναι αλήθεια ότι οι μουσουλμάνοι και όχι μόνο οι τρομοκράτες θεωρούν ότι είναι καλύτεροι, πολύ καλύτεροι από τους δυτικούς γιατί είναι πιστοί και ηθικοί και καταρχάς δεν είναι άπιστοι. Και τα δημιουργήματα των δυτικών εγκεφάλων κατά τη γνώμη τους τους παρουσιάζουν ως ανθρωποφάγους, αλλά ανθρωποφάγοι δεν υπήρξαν παρά μόνο στους δυτικούς εγκεφάλους. Όσο για τις κυρίες, φοράνε τη μαντήλα επειδή είναι χειραφετημένες και διαφορετικές από εμάς τις δυτικές και μάλιστα καλύτερες γιατί δεν είναι πιστές και καταρχάς δεν είναι άπιστες. Η μαντήλα μαντήλα αλλά κατά τα άλλα δυτικός τρόπος ζωής, στενά τζην και μακιγιάζ Μαρία Κάλλας. Υποκρισία, δήθεν ηθική και κατά τα άλλα, μία από τα ίδια. Αφού λοιπόν διεθνώς έχουμε όλοι τον ίδιο τρόπο ζωής, οι παραδοσιακοί θεσμοί και οι προκαταλήψεις αποδείχτηκαν ότι είναι μόνο για να διαλύονται, π.χ. οι γάμοι και οικογένειες, αφού οι γυναίκες που έχουν λίγη λογική κατάλαβαν ότι ανατολίτες και δυτικοί είναι το ίδιο – αν το πρόβλημα λέγεται ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ… Και γενικά η οικονομική ανέχεια είναι πράγμα γνωστό σε όλους και ειδικά σε περιθωριακές στην Ευρώπη κοινότητες, όπως μετανάστες, μουσουλμάνοι και σχεδόν όλος ο ελληνικός λαός. Τι να κάνουμε. Τα αγαθά του ευρωπαϊκού πνεύματος δεν είναι εξίσου προσιτά σε όλους. Ένα δίκιο λοιπόν το είχε ο τούρκος…υπουργός …Πολιτισμού και Τουρισμού όταν απάντησε στις προκλήσεις του Μακρόν σε άπταιστα…γαλλικά. Πολιτισμός, όχι αστεία. Λένε ότι τώρα οι μουσουλμάνοι παριστάνουν ήδη τα θύματα. Κατά τη γνώμη μου η βία αν είναι να ξεσπάσει θα ξεσπάσει έτσι και αλλιώς. Δεν περιμένει τις ανοησίες του Μακρόν και του περιοδικού Σαρλί. Ο κύκλος της βίας έχει βαθύτερα αίτια, που δεν είμαι ιστορικός για να τα αναλύσω και δεν θα ήθελα κιόλας, γιατί μπορεί να με λιθοβολήσουν διάφοροι διαφημιστές και προπαγανδιστές που λιθοβόλησαν και την ΕΛΜΕ Ζακύνθου για ένα μήνυμα στους μαθητές με αφορμή την 28η Οκτωβρίου. Το σύνθημα της Γαλλίας αλλάζει. Ελευθερία. Ισότητα. Αδερφοί Μουσουλμάνοι και ο Θεός Βοηθός.
Και επειδή μόνο με το χιούμορ θα τα καταφέρουμε, θα κλείσω με ένα μαργαριτάρι μαθητών. Βλέπουμε ένα βίντεο στο οποίο ο Άντυ μας μιλάει για την επίσκεψή του στο Παρίσι, για τα αξιοθέατα που είδε, για τον πύργο του Άιφελ, για την επίσκεψη στο μουσείο του Λούβρου όπου είδε τη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Στην ερώτηση «τι είδε ο Άντυ στο μουσείο του Λούβρου» η απάντηση ήταν «τη Μόνα Λίζα και το Λεονάρντο ντα Βίντσι»…
