Της Ελευθερίας Μηλάκη
Ε λοιπόν τι θα πει φεμινίστρια; Τι πάει να πει φεμινίστρια στη σημερινή εποχή; Φεμινίστρια, όπως και κομμουνίστρια, είναι μεγάλες κουβέντες, που δεν θα τολμούσα να τις πώ και να αποκαλέσω έτσι τον εαυτό μου και απορώ πώς μερικές το κάνουν, με εκπλήσσει. Το να αποκαλείς τον εαυτό σου φεμινιστή ή κομμουνιστή είναι για λίγους, για γενναίους και μεγάλους. Παλιά σήκωναν πανό που έλεγαν «γυναίκα χωρίς άντρα, ψάρι χωρίς ποδήλατο». Δεν τον είχαν ανάγκη. Ή έλεγαν ότι δεν τον είχαν. Με αυτά και με αυτά, εξαργύρωσαν τα «πιστεύω» με μια μεγάλη καριέρα, δεν θα ήθελα να πω ονόματα.
Ξέρεις πόση δύναμη στα χέρια σου είναι το γεγονός ότι είσαι μια νέα και όμορφη γυναίκα; Μπορείς να έχεις ό,τι θέλεις. Δεν ξέρεις πόση αξία έχεις…Μου είχε πει παλιά ένας Σύριος συμφοιτητής μου, όταν με είδε να είμαι λίγο πεσμένη… Μπράβο, μουσουλμανικός…φεμινισμός. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν σκέφτηκα έτσι, όμως είναι γυναίκες που έτσι σκέφτονται και έχω τώρα στο μυαλό μου γνωστές δημοσιογράφους κτλ που, μεταξύ μας, δεν είναι ούτε όμορφες, απλά νομίζουν ότι είναι μοιραίες καλλονές ακόμα και στα εβδομήντα τους. Και πολύ καλά κάνουν να το νομίζουν, εξάλλου όπως σωστά έχει ειπωθεί, στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις.
Μετά τις σπουδές, γύρισα στο Ηράκλειο και έβρισκα όλες τις πόρτες κλειστές. Τι και αν ήξερα ξένες γλώσσες, είχα πτυχίο, μεταπτυχιακό και από εμφάνιση, εντάξει, πολύ αδύνατη δεν υπήρξα σχεδόν ποτέ στην ενήλικη ζωή μου, αλλά μπορώ να πω ότι βλεπόμουν. Τότε με βοήθησαν οι γονείς μου να ανοίξω το πρώτο μου γραφείο. Ήταν δύσκολη η αναζήτηση χώρου, τα ενοίκια ακριβά, τα γραφεία σε κακή κατάσταση. Τελικά βρήκαμε τυχαία ένα μικρό αλλά ανακαινισμένο. Όταν άρχισα να έχω επιτυχία και να κερδίζω χρήματα, ήρθε ο μπαμπάς και διαμαρτυρήθηκε. Τι στο καλό συμβαίνει; Θα εισπράτεις εσύ και θα πληρώνω εγώ τα έξοδα; Είχε έρθει η ώρα να αναλάβω «την ευθύνη του εαυτού μου», όπως χαρακτηριστικά έλεγε η μαμά.
Είχα μάθει να πιστεύω ότι ΠΡΕΠΕΙ να βρω ένα σύντροφο που να με στηρίξει επαγγελματικά και κοινωνικά. Έφτασα στα άκρα και τώρα που τα σκέφτομαι όλα αυτά μου προκαλούν γέλιο. Λόγω της δουλειάς μου, γνώριζα ανθρώπους. Και είχα το νου μου μην εμφανιστεί ο «γαμπρός». Πήγα μέχρι και τη Μύκονο, για να κυνηγήσω έναν πλούσιο γιο, που η μαμά του με γνώρισε και με αγάπησε. Όμως αυτός δεν έδειξε το παραμικρό ενδιαφέρον για μένα όσο και αν συναντηθήκαμε μετά και αρκετές φορές ακόμα. Και μετά εμφανίστηκε ένας άλλος. Εσένα περιμέναμε. Τα είχε όλα. Χρήματα (από τους γονείς), σπουδές, ευγένεια, φιλοδοξία. Από την ταραχή μου όταν τον έβλεπα φερόμουν αλλοπρόσαλλα, όμως και αυτός έφυγε τρέχοντας και το ενδιαφέρον μου μάλλον του φάνηκε αστείο. Μια παλιά αντιφεμινίστρια στην Αμερική έλεγε ότι δικαίωμα της γυναίκας είναι να είναι στο σπίτι. Όμως δεν ήθελα αυτό. Ήθελα τη στήριξη που μου παρείχε ο πατέρας μου να την έχω και αργότερα, όμως όταν θέλεις κάτι, για να το έχεις πρέπει να κάνεις συμβιβασμούς σε όλα τα υπόλοιπα… Ίσως και αυτό να είναι το μυστικό που χαλάνε οι γάμοι. Βρίσκεις τον άντρα που σου παρέχει την οικονομική ασφάλεια και την πλουσιοπάροχη ζωή, αλλά κάνεις μια σχέση συμβιβασμού που στην πορεία δεν αντέχεται. Κανείς ποτέ δεν μπορεί να τα έχει όλα.
Όταν η κρίση σιγά σιγά αγρίεψε, ήταν δύσκολα για όλους. Και τότε, γνώρισα τυχαία τον, ας τον πούμε Ερκάν, ένα πενηντάρη Αλβανό. Περνούσε δύσκολα. Πρόβλημα με το αλκοόλ, προβλήματα με τη γυναίκα του, οικιακή βία, δεν ξέρω ποιος κακοποιούσε ποιον. Η γυναίκα του είχε βάλει σκοπό να τον κλείσει σε ίδρυμα. Δεν της ήταν πια χρήσιμος και ήταν πολύ ενοχλητικός. Όταν όμως στις καλές εποχές δούλευε ακούραστα για να φέρνει το ψωμί στο σπίτι, ήταν καλός. Τον ξεφορτώθηκε και έμεινε μόνος. Σκέφτομαι τώρα, όλες εκείνες οι γυναίκες σήμερα, όχι παλιά, τώρα, στην Ελλάδα, όχι σε μια μακρινή χώρα, που δεν ορίζουν τη ζωή τους, που παντρεύτηκαν για να «αποκατασταθούν» και κάποια στιγμή αποφασίζουν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους… Πάση θυσία. Δικαστήρια, διαζύγιο, διατροφή, παιδιά, νέος σύντροφος… Μακάρι ο νέος να είναι καλύτερος, γιατί συνήθως οι άνθρωποι αναζητούμε κάτι «ανάλογο», για να μην βγούμε από το λεγόμενο… comfort zone, την κατάσταση δηλαδή που έχουμε συνηθίσει και μας φαίνεται οικεία. Και φυσικά όταν αποφασίσεις να συνεχίσεις τη ζωή σου, κάποιοι μένουν πίσω και μερικές δεν είναι τόσο τυχερές όσο η γυναίκα του Ερκάν…
Τι θα μπορούσα να κάνω για να τον βοηθήσω; Έτσι κι αλλιώς δεν άκουγε κανένα. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να μιλάμε στο τηλέφωνο, αλλά και αυτό κάποια στιγμή το σταμάτησα γιατί είχα και εγώ οικογένεια και τα δικά μου προβλήματα. Ήταν γιορτές Χριστουγέννων. Μια μέρα πήρε πάλι τηλέφωνο για πολλοστή φορά και δεν απάντησα. Ξημέρωσε Πρωτοχρονιά. Μπαίνω στο ίντερνετ και βλέπω το σημάδι του πένθους σε ένα συγγενή του. Αμέσως κατάλαβα. Επικοινώνησα με συγγενείς του, βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του ανήμερα Πρωτοχρονιάς, όταν τα παιδιά του πήγαν να τον επισκεφτούν για να πουν χρόνια πολλά…Πέθανε, θύτης και θύμα της κουλτούρας που θέλει τον άντρα προστάτη – κουβαλητή και τη γυναίκα επαγγελματία γυναίκα, που βρήκε μια θέση σε αυτή τη ζωή ως σύζυγος, μητέρα και νοικοκυρά. Αν κάνει και καμιά δουλίτσα να βγάζει το χαρτζηλίκι της και να μην επιβαρύνει οικονομικά, ακόμα καλύτερα. Να φέρνει χρήματα ο σύζυγος και όλα καλά. Αν δεν φέρνει, δεν μπορεί βέβαια η γυναίκα να χρηματοδοτεί αυτή το γάμο. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο το χρήμα είναι χρόνος και ο χρόνος είναι χρήμα, ο «κηφήνας» πρέπει να την απαλλάξει από την παρουσία του, γιατί το έργο του το έχει ήδη επιτελέσει. Λίγο είναι να έχεις παιδιά, ανεβαίνεις κοινωνικά, καταξιώνεσαι. Αν το δικαστήριο βρει και κάποιο εισόδημα στον «κηφήνα» και του το πάρει για διατροφή, θα χρηματοδοτηθεί και η ελευθερία της πρώην πλέον συζύγου. Ή μάλλον θα επιδοτηθεί. Θυμάμαι δίδασκα σε παιδί χωρισμένων γονιών με μπαμπά πολύ εύπορο, που χρησιμοποιούσε την απόδειξη για να δίνει λιγότερα. Δεν θα της χάριζε τίποτα παραπάνω από αυτά που ήταν υποχρεωμένος από το νόμο να δώσει.
Είχα ακούσει μια παλιά ιστορία, για κάποιον που δούλευε στον τουρισμό και η γυναίκα του έλεγε ότι βλέπει τους τουρίστες ως… «χιλιάρικο»! Δυστυχώς αυτό συμβαίνει και στις ανθρώπινες σχέσεις. Οι άνθρωποι όμως δεν είναι ούτε χιλιάρικο, ούτε σκαλοπάτι για άνοδο, ούτε τρόπος για να βρεις μια θέση στον ήλιο. Να είμαστε εγωιστές με την έννοια να αγαπάμε τον εαυτό μας, αλλά να μην ξεχνάμε ότι και οι άλλοι έχουν τις δικές τους ανάγκες και η ζωή τους αξίζει.
