(στην κεντρική φωτογραφία ο Νίκος Σαμαρείτης)
Η Κρήτη και η Μάχη της (7ο)
Του Δημοσθένη Καραγιάννη
Η Κρήτη έπεσε προδομένη και από τους Έλληνες, πολιτικούς και στρατιωτικούς του «μεταξικού συστήματος», και από τους «Συμμάχους» Εγγλέζους. Και αυτό πλέον είναι αναμφισβήτητο. Φυσικά δε μπορούσε να γίνει και τίποτ’ άλλο αφού ολόκληρη η ελληνική επικράτεια αλυσοδέθηκε από τον ντόπιο και τον «εισαγόμενο φασισμό – ναζισμό». Οι Εγγλέζοι δεν είχαν την παραμικρή διάθεση – όπως είδαμε σε προηγούμενα σημειώματα – να «υπερασπίσουν» το νησί παρά τις γνωστές πομφόλυγες και ύπουλες υποσχέσεις του σατανικού «φιλοφασίστα» (=δηλωμένος θαυμαστής των Μουσολίνι – Χίτλερ όσο πίστευε πως αυτοί και με τη βοήθειά του θα στρέφονταν μόνο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης) Τσόρτσιλ- οργάνου της ισχυρής αστικής τάξης της χώρας του, εκτός κι αν του προέκυπτε διαφορετικά! Όταν όμως πείστηκε πως ο Χίτλερ διεκδικούσε κι ένα μεγάλο κομμάτι απ’ τη δική του πίτα, τότε από την οργή του μετατράπηκε σε «λυσσασμένο λάτρη της δημοκρατίας»!!!
Δείτε προηγούμενα κείμενα του Δημοσθένη Καραγιάννη για το θέμα
Η Κρήτη και η μάχη της (1940 – 1949)… (1)
Η Κρήτη και η Μάχη της: Η έκκληση για αντίσταση από τον κομμουνιστή ηγέτη Μιλτιάδη Πορφυρογένη
Η Κρήτη και η μάχη της… – Η ώρα της επίθεσης στον Χάρακα
Η Κρήτη και η μάχη της: Η αφήγηση του Λευτέρη Λυδατάκη
Η Κρήτη και η μάχη της (6ο): Οι μαρτυρίες των κομμουνιστών Μήτσου Βλησίδη και Λευτέρη Ηλιάκη
Και για να το ξεκαθαρίσουμε οι απλοί στρατιώτες της «Κοινοπολιτείας» (Νεοζηλανδοί, Ινδοί, Αυστραλοί, Ιρλανδοί, Μαορί, κ.λπ.) πολέμησαν σκληρά στο μέτρο των δυνατοτήτων τους και των κατευθύνσεων που διατάσσονταν. Προδόθηκαν όμως κι αυτοί, όπως και οι Έλληνες, από τις ηγεσίες τους. Γιατί τι άλλο μπορεί να συμπεράνει κανείς, όταν «βλέπει» ν’ αντικαθίσταται σαν τα φύλλα της τράπουλας οι διοικητές (7 διοικητές σε 8 μήνες!!!) του συμμαχικού στρατεύματος «Creforce» στην Κρήτη!
Αεροφωτογραφία των Αστερουσίων. Στο βάθος ο Τσούτσουρος και το Μαριδάκι
Οι «αφελείς» – όπως χαρακτηρίζουν οι εδώ σύγχρονοι ναζιστές – Χρυσαυγίτες τους μαχητές της Μάχης της Κρήτης – Κρητικοί μέσα στην οργή τους για την προδοσία από την «ελληνική» Κυβέρνηση, το βασιλιά και τους συμμάχους της, δεν παρασύρθηκαν από εκδικητικά ή ανταποδοτικά της προδοσίας αισθήματα, αν και θα είχαν κάθε δίκιο. Γιατί «πρώτα καθαρίζεις τους σκορπιούς, τα φίδια απ’ το σπίτι σου κι ύστερα το μερεμετίζεις». Διέγραψαν τα «χρεωστούμενα αιώνων», άπλωσαν τα χέρια και έδειξαν τα φιλόξενά τους αισθήματα με πράξεις γενναίες, ακραίας αυτοθυσίας, που πολλούς οδήγησαν στα ναζιστικά εκτελεστικά αποσπάσματα. Έκρυψαν τους στρατιώτες από την καταδιωκτική μανία των ναζί, φρόντισαν τους τραυματίες, στέρησαν από τα παιδιά τους το ψωμί, τους περίθαλψαν σαν γονιοί, πάσχισαν να εξασφαλίσουν τη φυγή και τη σωτηρία τους.
Κι αυτοί πώς το ανταπόδωσαν; Να τι λέει ο τότε πρόεδρος του Αχεντριά[1]:
«Ἄκουσέ με, φίλε. Ἀρκετὰ καλά νιώθομε γι’ αὐτό «ἅπαξ διὰ παντός» σᾶς λέω, ἂν δὲν ἀλλάξουν τακτική, δὲν εἶναι δεχτοί στὴν περιφέρειά μας… Ἐμεῖς τοὺς φιλοξενήσαμε στὰ σπίτια μας τόσον καιρό μαζί μὲ τὰ παιδιά μας, μέσα στὰ κορίτσια μας, γιατί νιώθαμε τὴν ὑποχρέωση ποὺ εἴχαμε ἀπέναντι Συμμάχου Λαοῦ… μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι κι αὐτοί θὰ νιώθανε τὸ ἴδιο γιὰ μας. Αὐτοί ὅμως μόνο ὅση ὥρα τρῶνε τὸ φαγητό ἀπό τὸ πιάτο σου, σοῦ χαμογελοῦν, σοῦ ὑπόσχονται καὶ σοῦ λένε τὸ εἰρωνικό εὐχαριστῶ… Δὲν θέλομε νὰ μᾶς πληρώσουν μὲ χρήματα τὴ φιλοξενία, γιατί δὲν μποροῦν νὰ … τὴν πληρώσουν, ἀλλά μᾶς πειράζει ποὺ ἐνῶ φέρανε τόσα πράγματα καὶ τὰ καταπουλήσανε… ἐμᾶς δὲν μᾶς δώσανε λίγα κουτιά γάλα ποὺ τοὺς ζητήσαμε γιὰ τὰ μικρά ἄρρωστα παιδιά. Μᾶς εἴπανε ὅτι δὲν φέρανε, ὅτι δὲν ἔχουνε καὶ μάλιστα μὲ περιφρόνηση… Ἐμεῖς ξέρουμε ὅτι ὁ Σουρῆς καὶ Σία, ποὺ κάνουν τοὺς πατριῶτες, πουλήσανε μεγάλες ποσότητες τρόφιμα, γάλα, ζάχαρη, ἄρβυλα, σόλες κ.λπ. Ἀπὸ τὸ γάλα[2] ἐκεῖνο ἀγοράσαμε προχθές ἀπό τὴν Ἐθιὰ1500 δραχμές τὸ κουτί, κι ἀπό ἄνθρωπο ποὺ δὲν πρόσφερε οὔτε ἕνα ποτήρι νερό στοὺς ἐγγλέζους…».
Προσθέτω τη μαρτυρία του παππού μου για ένα γεγονός που έγινε στο χωριό μας Κάτω Πουλιά μεταξύ δυο εγγλέζων καταδιωκομένων που έκρυβαν στο σπίτι μέχρι να οργανωθεί η φυγή τους στην Αίγυπτο μέσω του Τσούτσουρου. Διηγείται ο παππούς που από την πρώτη μέρα που παρουσιάστηκε η ανάγκη περίθαλψης και προστασίας των καταδιωκομένων «συμμάχων» από τους Γερμανούς προσφέρθηκε οργανωμένα – όπως και ολόκληρο το χωριό – να βοηθήσει όπως μπορούσε:
«Μας έστειλαν από την οργάνωση δυο εγγλέζους να τους κρύψουμεκαι να τους φροντίσουμε για μερικές μέρες, μέχρι να δούνε τα στελέχη της Οργάνωσης και οι υπεύθυνοι για τις φυγαδεύσεις από τον Τσούτσουρο,
πως θα εξασφάλιζαν να τους στείλουν στην Αφρική. Ο ένας λεγότανε Τζόνης (Τζών) και ο άλλος Αλέχαν (Αλέξης). Δεν είχανε ούτε τρεις μέρες που ήρθανε στο σπίτι και ένα πρωί φύγανε και οι δυο μαζί με μούτρα θυμωμένα, αδιαφορώντας για τα μέτρα περιφρούρησης και προστασίας, αδιαφορώντας για το ότι έβαζαν σε κίνδυνο εμάς που τους κρύβαμε, αδιαφορώντας για ολόκληρο το χωριό που θα το ξεθεμέλιωναν οι Γερμανοί, αν το μαθαίνανε την παρουσία τους, – κι αυτά βέβαια τα γνωρίζανε – και λείπανε για πάνω από μισή ώρα. Είχανε πάει στον «Τεπέ[3]» κι όταν γυρίσανε τα μούτρα του Τζόνη ήτανε σπασμένα, καταματωμένα και γδαρμένα. Προσπαθήσαμε να μάθουμε τι συνέβη και τελικά μας έδωσαν να καταλάβουμε πως για τα μάτια μιας όμορφης κοπελιάς (αφθονούσαν τα χρόνια εκείνα στο χωριό μας!) του χωριού (πότε προλάβανε οι αφιλότιμοι!) είχανε πάει στον Τεπέ και γρονθοκοπήθηκαν άγρια, αφού δε συμφώνησαν να «μοιράσουν» μεταξύ τους τις «υποτιθέμενες κατακτήσεις» τους!!! «Κάτα Αλέχαν…, κάτα Αλέχαν…, » έλεγε διαρκώς ο Τζόνης, διαμαρτυρόμενος και υπονοώντας πως ο Αλέχαν πάνω στο μεταξύ τους γρονθοκόπημα του επιτέθηκε ύπουλα και του έγδαρε με τα νύχια σαν τη γάτα, καταματώνοντας τα μούτρα του». Τόσο υπολόγιζαν τους …υπήκοους!
Θα αναφερθώ ακόμη σε μια τραγική περίπτωση που σχετίζεται με την Σοφία Καραφώτη – Τσατσαρωνάκη και την κόρη της Λίτσα, που μετά την εκτέλεση του νομάρχη Τσατσαρωνάκη από τους Γερμανούς κατέφυγαν στα Αστερούσια για να «προστατευτούν» από την καταδίωξη και να «φυγαδευτούν» από εκεί στην Αίγυπτο.
«Εκεί στον καταυλισμό των Τριών Εκκλησιών, όπου είχαν καταφύγει και πολλοί άλλοι Εγγλέζοι, Έλληνες, Κύπριοι και Κρητικοί (αξιωματικοί του στρατού οι περισσότεροι), που έψαχναν εναγώνια τρόπο να ακολουθήσουν τ’ αφεντικά τους, δραπετεύοντας απ’ το νησί τώρα που τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ, κρύφτηκαν στις σπηλιές του βουνού, περιμένοντας για μήνες. Σε όλη τη διάρκεια της εκεί παραμονής τους οι άλλοι «καταδιωκόμενοι» τις χρησιμοποιούσαν – ήτανε και πολύ όμορφες γυναίκες – για να ικανοποιούν τις δικές τους σεξουαλικές ανάγκες! (σ.σ. τις είχε «φέρει» στην Κρήτη μαζί ο Τσατσαρωνάκης από την Ήπειρο που ήτανε ο τόπος καταγωγής τους) Και ενώ είχαν τη δυνατότητα να τις στείλουν πολύ νωρίς στην Αίγυπτο, καθυστερούσαν την αποστολή τους (σ.σ. οι γυναίκες αυτές δεν είχαν πια καμία προστασία αφού ο «προστάτης» τους είχε εκτελεστεί), μέχρι που οι γυναίκες απηύδησαν από την κατάσταση (σ.σ. τους συνεχείς βιασμούς και την κακομεταχείριση) που βίωναν και (σ.σ: τουλάχιστον έτσι ισχυρίστηκαν) κατάφυγαν στους Γερμανούς να σωθούν! Φυσικά πρόδωσαν στους «νέους προστάτες τους» το λημέρι και όλη την αντιστασιακή κίνηση που γινόταν στα Αστερούσια (σ.σ. με τη πρωτόβουλη δράση της Κ.Ε.Ε.Ε.- Οργάνωση του Ραφτόπουλου. Ευνόητο πως η οργάνωση Ραφτόπουλου δεν είχε καμία σχέση με τη συμπεριφορά αυτών των αλητήριων!). Κίνηση που γνώριζαν πολύ καλά. Πρόδωσαν την οργάνωση Ραυτόπουλου, ώστε οι Γερμανοί να την εξαρθρώσουν συλλαμβάνοντας τον αρχηγό και συνεργάτες του. Και ήτανε οι δυο αυτές γυναίκες που κατάθεσαν εναντίον του Ραφτόπουλου στο στρατοδικείο Χανίων που καταδίκασε σε θάνατο το μεγάλο αυτόν πατριώτη! Ο τρίτος κατήγορος ήτανε ένα κάθαρμα (σ.σ: όπως λένε όσοι τον γνώρισαν, ο Γ. Καρυωτάκης ή «Καβούτσος» από τα Πάρτηρα), που αλήτευε στα βουνά … «αυτοεξόριστος και κυνηγημένος» και από τους χωριανούς του, για το βιασμό της κόρης του!
Τα γράφω αυτά για να δείξω πως η φιλόξενη διάθεση των κρητικών ξεπερνούσε και αυτά τα όρια της ανοχής με την απαράδεκτη συμπεριφορά των «κυνηγημένων» …συμμάχων κυρίως αξιωματικών αλλά και απλών στρατιωτών!!!» που ακόμη και στη δεινή θέση που βίωναν δε σταμάτησαν να συμπεριφέρονται ως αποικιοκράτες προς υπηκόους – υπηρέτες! Με αυτές τις αναφορές νομίζω ότι μπορεί ο αναγνώστης να καταλάβει πέρα από τον ηρωισμό, την αυτοθυσία, την προσφορά, τη μαχητικότητα και τον αγώνα, υπήρξαν και πολλά γεγονότα ανορθόδοξα, αντιηρωικά και υστερόβουλα, βρώμικα και καταδικαστέα που δείχνουν την καθημερινότητα της κατοχής, το βόλεμα, την αναισθησία, τον «εαυτουλισμό» και τον φιλοτομαρισμό αυτών που πολλές φορές η «προσφορά» τους πολύ υπολείπεται των ανομημάτων τους! Και τέλος πάντων να κατανοούμε πως γράφονται και οι «αλήθειες» στην Ιστορία! Γιατί αυτοί όλοι και στο τέλος …δικαιώθηκαν ως μεγάλοι πατριώτες και αγωνιστές που τιμούνται και καμαρώνουνε πατώντας πάνω στην λαϊκή σιωπή και ανοχή!!! Ως πότε όμως…
Τέτοιες ήτανε οι μέρες (όταν γράφεται αυτό το κείμενο είμαστε στα τελειώματα του Ιούλη) γίνεται η πρώτη μεγάλη συγκέντρωση (τελευταία Κυριακή του Ιούλη όπως γράφει ο Νίκος Σαμαρείτης σε μια επιστολή – διαμαρτυρία προς τον… «εθνικό Νομάρχη» για τη δράση των παρακρατικών του Μπαντουβά στο χωριό του, τον Άγιο Σίλα) των στελεχών της αντίστασης όπου αποφασίζεται να συνεργαστούν διάφοροι αρχηγοί – καπεταναίοι και να ξεκινήσουν την αντίσταση στο Ηράκλειο. Βέβαια όλο το προηγούμενο διάστημα καταγράφονται συνωμοτικές συναντήσεις, συνεννοήσεις, συνεργασίες, με πρωτοβουλίες των κομμουνιστών που έχουν δραπετεύσει από τους τόπους εξορίας τους (Ανάφη, Φολέγανδρο, Σίφνο, Κίμωλο, Γαύδο) και έχουν κατορθώσει με χίλια βάσανα και τρόπους να φτάσουν στην «ελεύθερη» ακόμα Κρήτη. Ανάμεσά τους κι ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης που έφτασε στο νησί κατά τα τέλη Απριλίου – αρχές Μαΐου.
Από την επόμενη της υπογραφής παράδοσης (Τετάρτη 29 Μάη 1941) του Ηρακλείου από τον «στρατηγό» Λιναρδάκη οι κομμουνιστές που είχαν δραπετεύσει από την «πράσινη φυλακή» της Ασφάλειας (έτσι ονομαζόταν επί οθωμανοκρατίας η φυλακή που βρίσκονταν στα υπόγεια του κτιρίου που στεγάζει και σήμερα τη Βικελαία Βιβλιοθήκη) είχαν εξοπλιστεί από όπλα μιας αποθήκης που διέρρηξε ο λαός κοντά στη Χανιώπορτα και πολέμησαν με ηρωισμό (τιμήθηκαν και με μετάλλια για τη γενναιότητά τους στη μάχη).
Μετά τις μάχες συγκεντρώθηκαν μετά από συνεννόηση το βράδυ της ίδιας μέρας στο σπίτι του Γιάννη Τριανταφύλλου (ήτανε από τους δραπέτες κομμουνιστές της Φολεγάνδρου) στην περιοχή της Πηγάδας.
Εκεί μετά την κούραση της μέρας συνεννοήθηκαν κι αποφάσισαν να μη σταματήσουν να πολεμούν εναντίον του ντόπιου και εισβολέα ναζισμού – φασισμού και την επομένη να συναντηθούν στην περιοχή του χωριού Άγιος Σίλας στο Γιουχτάκι (άλλοι αναφέρουν το σπήλαιο του Χαμαμουτζή) για να ξεκινήσουν την παράνομη οργάνωση του αγώνα.
Στην πρώτη αυτή συνάντηση παραβρέθηκαν ο Νίκος Μανουσάκης, ο Γιάννης Τριανταφύλλου, ο Γιάννης Καλαϊτζάκης ο Στέργιος Αναστασιάδης, ο Μιχάλης Βιτσαξάκης, ο Ευθύμης Μαριακάκης, ο Σωκράτης Καλλέργης, ο Μανόλης Πισσαδάκης και ο Γιάννης Σιμιτζής και όσοι μπόρεσαν να ειδοποιηθούν από την παράνομη οργάνωση του ΚΚΕ Ηρακλείου. Αυτοί ήτανε ο Νίκος Σαμαρείτης (μάλλον αυτός ήτανε ο εμπνευστής και οργανωτής της συνάντησης), ο Γιώργης Μπετεινάκης, ο Κυριάκος Σκεπετζής και κάποιοι ακόμα που δεν διασώθηκαν τα ονόματά τους.
Στη σύσκεψη αυτή αποφασίστηκε να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον των κατακτητών, πήραν πρακτικά μέτρα και συγκεκριμενοποίησαν ενέργειες για τον τρόπο που θα οργανωθεί, αναπτυχθεί και δράσει το αντιστασιακό κίνημα του Λαού. Αποφάσισαν ότι πρώτα πρέπει να αναδιοργανωθούν οι μισοδιαλυμένες από το μεταξικό καθεστώς κομματικές οργανώσεις για να μπορούν να στηρίξουν το κίνημα και μοιράστηκαν οι περιοχές δράσης του καθενός ανάλογα με τον τόπο καταγωγής του. Οι πρώτοι αγωνιστές χωρίστηκαν και αναχώρησε ο καθείς για τον προορισμό του χρεωμένος με τις δουλειές που αποφάσισαν πως έπρεπε να γίνουν.
Συμφώνησαν και πάλι να συναντηθούν μετά από ένα μήνα (στα τέλη του Ιούνη – αρχές Ιούλη) για να εκτιμήσουν την πορεία των εργασιών τους. Φυσικά η συνάντησή τους δε σημαίνει και την έναρξη της αντίστασης. Θα έπρεπε πρώτα να γίνουν πολλά – πού γνώριζε πολύ καλά ο παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ γιατί έτσι δρούσε από την εποχή της μεταξικής δικτατορίας – πέρα από τη βούληση, τις αποφάσεις και τους σχεδιασμούς …επί χάρτου ή επί …«φαντασιοχάρτου» σωστότερα για να μπορέσει να «βροντήξει» το αντάρτικο τουφέκι στα βουνά!
[1]Ο Αχεντριάς, οι Παράνυφοι, οι Μουριές, ο Κουδουμάς, το Μαριδάκι, ο Τσούτσουρος, ο Κερατόκαμπος, η Άρβη, τα Τέρτσα, οι Τρείς εκκλησιές, ο Λέντας, και άλλα χωριά και παραλίες της νότιας Κρήτης αποτέλεσαν κέντρα διαφυγής των συμμάχων στρατιωτών και των πρακτόρων (Ελλήνων και συμμάχων) που έρχονταν για δολιοφθορές στο νησί.
[2] Ας μην παραξενευτεί ο αναγνώστης που δηλώνεται η η έλλειψη γάλακτος από τον Αχεντριά ενός χωριού κατεξοχήν κτηνοτροφικού με πολλά κοπάδια και πρόβατα. Όμως οι κατακτητές είχαν κηρύξει «νεκρή ζώνη» όλη την περιοχή των Αστερουσίων και τη νότια παραλία μέχρι σχεδόν την Ιεράπετρα. Με συχνές περιπολίες πεζοπόρων τμημάτων, πτήσεις αεροπλάνων, πλωτών μέσων και προδότών έλεγχαν την περιοχή και εκτελούσαν χωρίς προειδοποίηση, όποιον τύχαινε να συναντήσουν ή να μάθουν ότι κινούνταν στο ιστορικό βουνό.
[3] «Τεπές» τοπωνύμιο του χωριού που φαίνεται και στην αεροφωτογραφία
Η απόδραση από τη Γαύδο
Στο μεταξύ μια άλλη ομάδα εξόριστων οι οποίοι δραπέτευσαν από τη Γαύδο σε ομάδες με μια μικρή βάρκα, συναντήθηκαν μετά τη δραπέτευσή τους το χωριό του Δημήτρη Βλαντά, τον Μάραθο Μαλεβυζίου που είχαν ορίσει ως σημείο συνάντησης. Αυτοί ήτανε: ο Μιχάλης Κλειάνης – Κουμπάρος, ο Δημήτρης Βλαντάς, ο Γιάννης Λαθουράς- Αλέκος, ο Λεωνίδας Στρίγκος, ο Μάρκος Βαφειάδης, ο Πολύδωρος Δανιηλίδης, ο Γιώργης Κοντοκώτσος και ο Αντώνης Δουραχαλής (ο τελευταίος σύμφωνα με τη μαρτυρία της γυναίκας του Μαρίας Ραπτάκη δεν πρόλαβε να δραπετεύσει από τη Γαύδο με τους άλλους γιατί οι Γαυδιώτες ανακάλυψαν την δραπέτευσή τους και έσπασαν τη βάρκα με την οποία θα έφευγε η ομάδα τους, δεν παραβρέθηκε στη συνάντηση αυτή. Αυτούς που δεν πρόλαβαν να δραπετεύσουν οι νησιώτες τους παράδωσαν στους Γερμανούς). Όταν λίγες μέρες αργότερα κι η ομάδα αυτή δραπέτευσε, ξεφεύγοντας από την προσοχή των Γαυδιωτών και των Γερμανών φυλάκων τους έφτασε κι ο Δουραχαλής στο Μάραθο κι από κει μέσω του Βλαντά σε λίγες μέρες εντάχτηκε στην ομάδα Λασηθίου).
Με τη βοήθεια της κομματικής οργάνωσης Ηρακλείου του ΚΚΕ οι δυο αυτές ομάδες (ή με πρωτοβουλία του στελέχους του ΚΚΕ Νίκου Σαμαρείτη) μαζί με άλλες που στο μεταξύ είχαν αρχίσει να οργανώνονται σε όλη την Κρήτη συνδέθηκαν με την μετάβαση του Νίκου Μανουσάκη στο Μάραθο την Τρίτη 10 Ιουνίου 1941. Στη σύσκεψη αυτή που είχε «τύποις και ουσίᾳ» παγκρήτιο χαρακτήρα, αλλά είχε – έτσι όπως είχε η κατάσταση – κομματική σύσταση (=στελέχη, μέλη και πιστοί οπαδοί του Κ.Κ.Ε.) μπορούμε ν’ ανιχνεύσουμε ισχυρά στοιχεία για την αφετηρία της ενωμένης Εθνικής αντίστασης και στην Κρήτη. Με τη διακήρυξή τους δίνεται ο περιεχόμενο και η κατεύθυνση του αγώνα που επρόκειτο να ξεκινήσει ανυποχώρητος.
Είναι επίσης γνωστό πως κατά τη διάρκεια του δεκαημέρου της μάχης των αλεξιπτωτιστών δημιουργήθηκαν διάφορες ομάδες μαχητών είτε κάτω από καπετάνιους, που είχαν και προπολεμικά «παραδοσιακά καπετανιλίκια» σύμφωνα με την κοινωνική διάρθρωση του νησιού, είτε από παλικάρια που αναδείχτηκαν μέσα στις φλόγες των μαχών που δόθηκαν, είτε που προέκυψαν από την καθοδήγηση των εγγλέζων πρακτόρων που ήτανε διάσπαρτοι στην Κρήτη και εργάζονταν αδιάκοπα για την πραγματοποίηση των Αγγλικών αποικιοκρατικών σχεδίων της γηραιάς Αλβιόνος (=απόσπαση της Κρήτης από την Ελληνική επικράτεια στην περίπτωση που θα έχανε η Αγγλία την απόλυτη επιρροή της στην Ελλάδα και…παροχή αυτονομίας στο νησί υπό την προστασία της ως απαραίτητο κρίκο της αλυσίδας σταθμών στη Μεσόγειο) πολύ πριν τις πολεμικές επιχειρήσεις. Εξάλλου αυτή ήτανε μια πάγια και σταθερή πολιτική της Αγγλίας σε σχέση με την Κρήτη από το τέλος της Βενετοκρατίας… Πολιτική αιώνων!!!
Ο αγώνας συνεχίζεται από το βουνό
Από αυτές τις ετοιμοπόλεμες και έμπειρες ομάδες, αρκετοί καπετάνιοι και αγωνιστές βγήκαν από τη μάχη των αλεξιπτωτιστών αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον των εισβολέων. Εξάλλου αμέσως μετά τη μάχη δεν μπορούσαν να διαμένουν στα χωριά τους αφού οι Γερμανοί με τη βοήθεια των ντόπιων προδοτών και των «πεμπτοφαλαγγιτών» συνεργατών τους πολύ γρήγορα κατάρτισαν καταλόγους επικηρυγμένων – καταδιωκόμενων. Κι αυτοί κατάφυγαν στα βουνά για να αποφύγουν τη σύλληψη και την εκτέλεσή τους.. Το να πάρεις μια απόφαση αντίστασης μέσα στον ενθουσιασμό και την παραζάλη της επιτυχίας του αγώνα και του πείσματος για την προδοσία του, θεωρητικά είναι εύκολο. Το δύσκολο είναι να τη στηρίξεις, να τη συντηρήσεις, να πείσεις το Λαό για τους σκοπούς της, να την αναπτύξεις και να εκπαιδεύσεις τα μέλη της σε πραγματικές συνθήκες. Κι αυτό έπρεπε να διασφαλίσουν πρώτα οι «αποφασισμένοι» για να κάνουν το πρώτο προς τον ένοπλο αγώνα βήμα, την έξοδο στο βουνό, επειδή οι πόλεις της Κρήτης δεν προσφέρονταν για «αντάρτικο πόλεων». Η καταφυγή στο βουνό για την Κρήτη ήτανε πιο εύκολη μιας και οι τελευταίοι «χαΐνηδές» της έζησαν στα ίδια βουνά πριν από 50 – 70 χρόνια από τη γερμανική κατοχή και η …εμπειρία των Κρητικών σ’ αυτό το είδος αγώνα ήτανε μεγάλη…
Ο ανυποχώρητος λαϊκός αγωνιστής Νίκος Σαμαρείτης. Δολοφονήθηκε μετά από την θανατική καταδίκη του από ανήθικους και ξεπουλημένους στρατοδίκες σε μια από τις στημένες ψευτοδίκες του εμφυλιακού κράτους. Η αμνηστία που του δόθηκε κρατήθηκε μυστική για πολλές μέρες μέχρι να γίνει η εκτέλεση, επειδή οι παρακρατικοί απαιτούσαν οπωσδήποτε το θάνατό του!
Βέβαια ο Μπαντουβομανόλης άλλα λέει κατά περίσταση και κατά συμφέρον! Δεν θ’ ασχοληθώ όμως με τα συνειδητά ή και τα εκ γεροντικής ίσως άνοιας ψεύδη και φαντασιώσεις των «απομνημονευμάτων» του και κυρίως με τα …παραλειπόμενα. Πάντως την τεχνική της γάτας με τα περιττώματα της κάτω απ’ το χαλί μπορεί να μοχθεί να την μιμηθεί, αλλά ουδόλως τα καταφέρνει! Αυτά είναι τόσο εμφανή και κραυγαλέα ώστε και οι «δικοί» του αναγκάστηκαν να βγουν και να τα διαψεύσουν! Δεν αξίζουν ούτε τον κόπο, ούτε το χρόνο ούτε και το λόγο! Ούτε και μ’ ενδιαφέρει η ανάγλυφη βαρβαρότητά της διήγησης του! Γι αυτό ούτε και μ’ αυτήν θ’ ασχοληθώ στη φάση αυτή. Ένα μόνο θα πω. Οι περιαυτολόγοι και ο φαφλατάδες μόνο πάνω σε ψευτιές μπορούν να «αναπαύονται» ή να στηρίζουν την «ποθητή» τους υστεροφημία. Τα παλικάρια δε χρειάζονται ψέματα γιατί πάνω στα έργα τους χτίζεται – όπως του Γιάννη Ποδιά, του Μήτσου Παπά, του Νίκου Σαμαρείτη και πολλών άλλων ακόμα – η υστεροφημία τους από το Λαό που τους «κάνει αθάνατους» μέσα στα τραγούδια του! Και δεν θα κατηγορήσω τον αγαπητό μου Αντώνη Σανουδάκη, που τα κατάγραψε και τα δημοσίευσε. Αντίθετα θα τον επιβραβεύσω για την καταγραφή και την αποκάλυψή τους, έστω και ακούσιά του. Θα τον κρίνω όμως επειδή τα υποστήριξε ως αληθινά. Τα λάθη όμως είναι ανθρώπινα και ιδιαίτερα, όταν μόνος ξεκινάς ν’ ανοίξεις ένα δρόμο από ένα ελάχιστα περπατημένο και σχεδόν ασχημάτιστο μονοπάτι…
Και μόνο μια μικρή αναφορά θα κάνω για ν’ δείξω μια απ’ τις τρανταχτές ψευτιές του … αυτοχαρακτηριζόμενου «αρχικαπεταναρέου»! Αναφέρει στ’ «Απομνημονεύματα» (σελ 116) «Και ήρθε ο Σοφρώνιος και εδώκαμε τον όρκο συνέχισης του Αγώνος στσι 2 του Πρωτούλη το 1941».
Λίγο παρακάτω (σελ.117) αναφέρει: «Τσ’ 28 του Μάη κατά τσ’ έντεκα η ώρα έφυγαν οι Εγγλέζοι για τη Μέση Ανατολή. Ειδοποιήθηκαν οι οπλαρχηγοί και οι ομαδάρχες να συγκεντρωθούν στον Άγιο Σύλλα… κ.λπ. Τος έγραψα ότι «αποφάσισα να συνεχίσω τον αγώνα στα βουνά και αυτοί οι στρατιώτες …κ.λπ.). Λίγο παρακάτω (σελ 118) αναφέρει «Στσι 30 Μαΐου εστάλησαν αγγελιοφόροι εις τα Χανιά, εις το Ρέθεμνος , εις το Λασίθι με γράμματα εδικά μου να ειδοποιηθούν ορισμένοι άνθρωποι τους οποίους υπέδειχνα να μυηθούν στον Αγώνα». Σε ποιόν αγώνα; Προφανώς σ’ αυτόν που είχε αποφασίσει και αρχίσει ήδη μόνος του ο «Καπεταναρέος»! Απ’ ό,τι μπορεί να καταλάβει ο αναγνώστης αν συνέχιζε λίγο ακόμα ο κ. Σανουδάκης με κάποιες κατάλληλες ερωτήσεις μπορεί ο Μπαντουβομανόλης να ομολογούσε πολύ μετριοφρόνως πως είχε αποφασίσει την αντίσταση ακόμη και πριν από τη γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας!!! Ίσως από τότε (προπολεμικά) που τροφοδοτούσε «αφιλοκερδώς» τα εγγλέζικα στρατεύματα και «συνομιλούσε» με τους εγγλέζους πράκτορες, τα τοπικά στελέχη της Μεταξικής κυβέρνησης, διοικούσε παρασκηνιακά το Ηράκλειο και δημιουργούσε θεσμούς και παραδόσεις, όπως αναφέρει στ’ απομνημονεύματά του μετριοφρόνως!!! (σελ. 78 – 84, κ.λπ.).
Αεροφωτογραφία των Ανατολικών Αστερουσίων. Στο βάθος τα Λασηθιώτικα βουνά
Στην έκθεση (τη συντάσσει και υποβάλλει το 1952) όμως, που καταθέτει στο υπουργείο Εθνικής Αμύνης για να εισπράξει τα ένσημα του «εγγλέζόπιστου πατριωτισμού της υποτέλειάς του» και της δολοφονίας των συμπολεμιστών του στον εμφύλιο αναφέρει επί λέξει: «Ἀφοῦ ἐκρύψαμεν τόν ὁπλισμόν καί ἐστείλαμεν τούς τραυματίας πρός διάφορα σημεῖα διά θεραπείαν ἐδώκαμεν ὅρκον συνεχίσεως τοῦ ἀγῶνος μας καί διέλυσα τούς ἄνδρας καί ἐκράτησα μία μικρή φρουρά διά τήν φύλαξιν τοῦ ὁπλισμοῦ καί ἐκεῖ κατέστρωσα τό σχέδιον μέ τί τρόπον καί μέ τί δυνατότητες θά μποροῦμε νά συνεχίσωμεν τόν ἀγώνα.». Παρόμοια περίπου περιγράφει τα γεγονότα και ο «υπαρχηγός –αδερφός του» Ιωάννης Μπαντουβάς (Μπαντουβογιάννης, ο κουμουνιστοφάγος!) επικεντρώνοντας την έκθεσή στη δράση του μετά τη δραπέτευση του αδερφού του στην Αίγυπτο!
Επίσης ο στενός συνεργάτης των Γερμανών και των Εγγλέζων Νικόλαος Πλεύρης (=η αγγλογερμανική γέφυρα) καπετάνιος κι αυτός μετά την ήττα και αναχώρηση απ’ το Ηράκλειο του πρώτου, στη δική του έκθεση αναφέρει επί λέξει: «Ληξάσης της αναγκαίας προπαρασκευής ήρξατο κατά το θέρος του 1942 η μύησις και η οργάνωσις των Κοινοτικών μαχητικών ομάδων διά της επιτευχθείσης συναντήσεως τον Ιούνιον 1942 εν Αγίω Γεωργίω Λασηθίου του αειμνήστου συντ/ρχου Μπετεινάκη Αντωνίου μετέπειτα ορισθέντος Στρατιωτικού ηγήτορος εις τον Νομόν Ηρακλείου μετά του Συν/ρχου Πλεύρη Νικολάου μετέπειτα ορισθέντος και τούτου Στρατιωτικού ηγήτορος Νομού Λασηθίου και συμβουλευτικού μέλους διά τον Νομόν Ηρακλείου, υπό του Συμμαχικού Στρατηγείου και της Ελληνικής Κυβερνήσεως Καΐρου εμελετήθησαν και καθορίσθησαν αι λεπτομέρειαι της οργανώσεως των Κοινοτικών Μαχητικών ομάδων ήτις ήρξατο γοργώ τω βήματι πραγματοποιουμένη, και αίτινες ομάδες απετέλεσαν βραδύτερον κατά το πλείστον, τας δυνάμεις των Εθνικών Ανταρτικών ομάδων.
Ο Αρχηγός της ενταύθα Αγγλικής αποστολής τότε, Ταγματάρχης Μόντη προώθησεν διά των οδηγιών του την οργάνωσιν, και εδόθη αλματική ώθησις εις την συγκρότησιν των μαχητικών ομάδων.[1]» Αυτός τουλάχιστον παραδέχεται έμμεσα ότι για την «συγκρότησιν μαχητικών ομάδων» προαπαιτείται «οργάνωσις» και δεν είναι ευκαιριακή υπόθεση ενός «παλικαρά» ν’ αποφασίσει και…βλέπουμε!!!
Τέλος πάντων δεν θ’ ασχοληθώ με την διεκδικούμενη (από ποιους εκτός του …«εγωπαθούς» Μπαντουβομανόλη;) «πρωτιά» για το ξεκίνημα της αντίστασης, ούτε και θα αναφέρω τις πλείστες άλλες μαρτυρίες αξιόπιστων στελεχών για το ξεκίνημα του μεγάλου πατριωτικού αγώνα μιας και αυτό δεν θεωρώ καθόλου σημαντικό. Και μάλιστα όταν κάτω απ’ αυτό το «διακύβευμα» κρύβεται (εκούσια ή ακούσια) πέρα από τον ατομικό και ένας «εθνικιστικός ναρκισσισμός»!
Επίσης ο στενός συνεργάτης των Γερμανών και των Εγγλέζων Νικόλαος Πλεύρης (=η αγγλογερμανική γέφυρα) καπετάνιος κι αυτός μετά την ήττα και αναχώρηση απ’ το Ηράκλειο του πρώτου, στη δική του έκθεση αναφέρει επί λέξει: «Ληξάσης της αναγκαίας προπαρασκευής ήρξατο κατά το θέρος του 1942 η μύησις και η οργάνωσις των Κοινοτικών μαχητικών ομάδων διά της επιτευχθείσης συναντήσεως τον Ιούνιον 1942 εν Αγίω Γεωργίω Λασηθίου του αειμνήστου συντ/ρχου Μπετεινάκη Αντωνίου μετέπειτα ορισθέντος Στρατιωτικού ηγήτορος εις τον Νομόν Ηρακλείου μετά του Συν/ρχου Πλεύρη Νικολάου μετέπειτα ορισθέντος και τούτου Στρατιωτικού ηγήτορος Νομού Λασηθίου και συμβουλευτικού μέλους διά τον Νομόν Ηρακλείου, υπό του Συμμαχικού Στρατηγείου και της Ελληνικής Κυβερνήσεως Καΐρου εμελετήθησαν και καθορίσθησαν αι λεπτομέρειαι της οργανώσεως των Κοινοτικών Μαχητικών ομάδων ήτις ήρξατο γοργώ τω βήματι πραγματοποιουμένη, και αίτινες ομάδες απετέλεσαν βραδύτερον κατά το πλείστον, τας δυνάμεις των Εθνικών Ανταρτικών ομάδων.
Ο Αρχηγός της ενταύθα Αγγλικής αποστολής τότε, Ταγματάρχης Μόντη προώθησεν διά των οδηγιών του την οργάνωσιν, και εδόθη αλματική ώθησις εις την συγκρότησιν των μαχητικών ομάδων.[2]» Αυτός τουλάχιστον παραδέχεται έμμεσα ότι για την «συγκρότησιν μαχητικών ομάδων» προαπαιτείται «οργάνωσις» και δεν είναι ευκαιριακή υπόθεση ενός «παλικαρά» ν’ αποφασίσει και…βλέπουμε!!!
Τέλος πάντων δεν θ’ ασχοληθώ με την διεκδικούμενη (από ποιους εκτός του …«εγωπαθούς» Μπαντουβομανόλη;) «πρωτιά» για το ξεκίνημα της αντίστασης, ούτε και θα αναφέρω τις πλείστες άλλες μαρτυρίες αξιόπιστων στελεχών για το ξεκίνημα του μεγάλου πατριωτικού αγώνα μιας και αυτό δεν θεωρώ καθόλου σημαντικό. Και μάλιστα όταν κάτω απ’ αυτό το «διακύβευμα» κρύβεται (εκούσια ή ακούσια) πέρα από τον ατομικό και ένας «εθνικιστικός ναρκισσισμός»!
Και κατανοώ το γεγονός πως όλοι αυτοί που στήθηκαν απέναντι να εξαφανίσουν το λαϊκό κίνημα και στην Κρήτη, που δολοφόνησαν τους πατριώτες της αντίστασης, που εξόντωσαν όσους δεν υπόκυψαν και δεν συνεργάστηκαν ούτε με τους Γερμανούς (έστω και να …αγοράσουν όπλα την ώρα που έφευγαν- τι σκοπό να είχανε άραγε!!!), ούτε με τους Εγγλέζους, που παράδωσαν καταξεσκισμένη την πατρίδα στους Αγγλοαμερικανικούς κυρίαρχους έτρεξαν πατείς με πατώ σε σαν τις ύαινες μετά το …κατό- ρθωμά τους να αρπάξουν όσο πιο μεγάλο κομμάτι μπορούσαν από το ήδη διαμελισμένο σαρκίο της πατρίδας, έστω κι αν αυτό ήτανε σκέτο κόκαλο! Κάποιοι ανάλογα με το έργο που …παρουσίασαν πήραν και λίγο ψαχνό! Το υπόλοιπο το πήραν και το παίρνουν ακόμα οι αμερικανοί και οι ευρωπαίοι πρόσφα τα.
Τέλος πάντων όμως Αυτά είναι άλλης ώρας!!!
Το Γιουχτάκι. Το βουνό που φιλοξένησε την πρώτη συνάντηση των κομουνιστών μετά τη μάχη των αλεξιπτωτιστών
Η διάθεση, η οργάνωση, οι άνθρωποι, οι ιδέες, η αποφασιστικότητα, η αγάπη προς την πατρίδα και το Λαό, η αντιστασιακή δράση δεν είναι ούτε απόφαση του ποδαριού, ούτε κι αποτελούν κατά τη γνώμη μου αντικείμενο του «βιβλίου …Γκίνες» για να διεκδικείται η αναγνώριση της πρωτιάς ή της μοναδικότητας – αποκλειστικότητας και κυρίως μιας αναιδούς και ατέρμονος (= ίδιον «ψευτοκαπετανιλικισμού») αυτοπροβολής (και αυτό το τελευταίο είναι χαρακτηριστικό του προαναφερθέντος βιβλίου!!!). Και είναι τουλάχιστον «κούφο» να γίνεται …αντικείμενο διαμάχης ένας ψευδής, ανυπόστατος και περιαυτολόγος ισχυρισμός για μια ημερομηνία «πρωτιάς» σε μια προσπάθεια «κάποιοι» να «πειρώνται» να δρέψουν καρπούς από γεγονότα, μυθοποιώντας και πρόσωπα που ήδη από το ξεκίνημά τους όζουν στις «ρίνες» του Λαού από τη σαπίλα τους!!!
Γιατί «όταν τα πρώτα καλά και τα ύστερα κακά, όλα κακά», λέει ο Λαός μας…
Δήμος Σθένης
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ζητώ συμπάθιο απ’ τους αναγνώστες για το μεγάλο κενό των συνεχειών: «Η Κρήτη και η Μάχη της» αλλά λόγοι σκληρής ανωτέρας βίας δεν επέτρεψαν…
[1] Αλλά για την έκθεση αυτή ίσως ν’ αξίζει τον κόπο ν’ ασχοληθούμε πιο αναλυτικά μιας και πραγματικά αποτελεί «μνημειακό» τεκμήριο διαστρέβλωσης, σφετερισμού αγώνων, παραποίησης γεγονότων και εξαργύρωσης ψευτοπατριωτισμού.
[2] Αλλά για την έκθεση αυτή ίσως ν’ αξίζει τον κόπο ν’ ασχοληθούμε πιο αναλυτικά μιας και πραγματικά αποτελεί «μνημειακό» τεκμήριο διαστρέβλωσης, σφετερισμού αγώνων, παραποίησης γεγονότων και εξαργύρωσης ψευτοπατριωτισμού.