Καταρρίπτει το πόρισμα του αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Λάμπρου Σοφουλάκη τους ισχυρισμούς εναντίον των προστατευόμενων μαρτύρων στο σκάνδαλο Novartis ενώ δικαιώνουν σε νομικό επίπεδο τις κινήσεις της Εισαγγελέως Διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη κατά την εξέτασή τους και κατά την πορεία της υπόθεσης.
Στο πόρισμα κόλαφο απορρίπτονται ως νομικά αβάσιμοι οι ισχυρισμοί περί ακυρότητας των μαρτύρων ενώ καταδεικνύεται ότι η Τουλουπάκη δεν γνώριζε αν οι εδώ προστατευόμενοι μάρτυρες ήταν οι ίδιοι με αυτούς που εξετάστηκαν από τις αμερικανικές αρχές. Μέσω αυτού καταρρίπτεται και το αφήγημα πως κατέθεσαν τα ίδια άτομα στις ΗΠΑ με στόχο να λάβουν χρήματα και στην Ελλάδα προσδοκώντας ανταλλάγματα. Κρίνεται ακόμη πως σύννομα διατηρήθηκε το καθεστώς τους ως προστατευόμενοι μάρτυρες ενώ δικαιώνεται πλήρως η Τουλουπάκη για τους χειρισμούς τους ως προς τον Νίκο Μανιαδάκη.
Σύμφωνα με το Documento, αναφορικά με τον ισχυρισμό ότι δόθηκε παράνομα αλλά και μεταγενέστερα της αποστολής της δικογραφίας στη Βουλή η ιδιότητα του προστατευόμενου μάρτυρα, το πόρισμα Σοφουλάκη αναφέρει ότι τα νομικά αυτά επιχειρήματα όχι μόνο απορρίπτονται αλλά στερούνται νομικής βασιμότητας καθώς το καθεστώς των προστατευόμενων μαρτύρων μπορεί να δοθεί οποιαδήποτε στιγμή διότι δεν επηρεάζει την ποινική διαδικασία αλλά μόνο το προστατευτικό πλαίσιο των ίδιων των μαρτύρων. Δεν υπάρχει καμία ακυρότητα της προδικασίας λόγω των καταθέσεων των προστατευόμενων μαρτύρων καθώς πληρούσαν τις προϋποθέσεις για να λάβουν την ιδιότητα. Ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου μάλιστα αναφέρει ότι ακόμα και εάν δεχτούμε το σενάριο ότι δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος αυτό δεν σημαίνει δικονομικά σε καμία περίπτωση ότι οι καταθέσεις που είχαν δώσει πριν τους χορηγηθεί η ιδιότητα είναι άκυρες και μη αξιοποιήσιμες. Συνεπώς, οι καταγγελίες περί ακυρότητας των προστατευόμενων μαρτύρων (με απλά λόγια ότι τους δόθηκε παράνομα η ιδιότητα), κρίνονται «ως νόμω και ουσία αβάσιμες, γιατί δεν προέκυψαν σε επίπεδο επαρκών ενδείξεων».
Αναφορικά με τον ισχυρισμό ότι οι ίδιοι που κατέθεσαν στις ΗΠΑ ως προστατευόμενοι μάρτυρες προσδοκώντας χρήματα κατέθεσαν και στη χώρα μας για ίδιες πράξεις και πρόσωπα και άρα δεν μπορούσαν να χαρακτηριστούν και εδώ ως μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος γιατί είχαν οικονομικό όφελος, το πόρισμα τον καταρρίπτει:
Πρώτον, διότι δεν έχει αποδειχθεί ότι ήταν τα ίδια άτομα και το ότι η Εισαγγελία Διαφθοράς γνώριζε την ταυτότητα των μαρτύρων που εξετάζονταν στις ΗΠΑ και την πιθανή με ανταλλάγματα συμφωνία τους αλλά και το ότι οι έρευνες αμερικανικών και ελληνικών αρχών ταυτίζονταν. Οι Αμερικανοί δεν απάντησαν άλλωστε ποτέ στο ερώτημα των Ελλήνων εισαγγελέων για το ποιους μάρτυρες εξέτασαν ενώ και οι προστατευόμενοι μάρτυρες στην Ελλάδα έχουν αρνηθεί ότι κατέθεσαν στις αμερικανικές αρχές.
Δεύτερον, επειδή ακόμα και αν ληφθεί ως δεδομένο ότι όλοι ή κάποιοι προστατευόμενοι μάρτυρες ήταν ίδιοι σε ΗΠΑ και Ελλάδα δεν προκύπτει αυτόματα κώλυμα εξέτασής τους ή και χαρακτηρισμού τους από τις Ελληνικές Δικαστικές Αρχές ως “μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος”. Κι αυτό, όπως αναφέρει στο πόρισμα – κόλαφο ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, με τις καταθέσεις τους στην Ελλάδα «δεν επεδίωκαν στα αλήθεια ίδιον όφελος από την πορεία της υπόθεσης για τον απλούστατο λόγο, ότι δεν προβλέπεται από την ελληνική έννομη τάξη, η χορήγηση τέτοιου οικονομικού κινήτρου».
Επίσης ο Σοφουλάκης επισημαίνει ότι στις ΗΠΑ χορηγείται οικονομικό κίνητρο αλλά αφορά αποκλειστικά καταθέσεις που δίνουν οι μάρτυρες – εφόσον γίνουν αποδεκτοί για την ειλικρίνειά τους και τη βαθύτητα της γνώσης τους – στις εκεί Αρχές και όχι σε «καταθέσεις που έδωσαν ή πρόκειται να δώσουν σε άλλη Χώρα (εν προκειμένω Ελλάδα)».
Ουσιώδεις οι καταθέσεις
Ο κ. Σοφουλάκης κρίνει επίσης ότι οι μάρτυρες δεν επεδίωξαν με δική τους πρωτοβουλία να καταθέσουν ενώπιον των εισαγγελέων Διαφθοράς ώστε να δημιουργηθούν υποψίες σχετικά με «υποκρυπτόμενα κίνητρά τους». Αντιθέτως, όχι μόνο τους αλίευσε η έρευνα αλλά αξιολογήθηκαν ως ουσιώδη τα όσα στοιχεία εισέφεραν στην υπόθεση (ένορκες καταθέσεις και ανωμοτί εξηγήσεις των καταγγελλομένων). Ως προς τη νομιμότητα της απόδοσης της ιδιότητας του «μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος» το πόρισμα πάει και ένα βήμα παραπέρα της απόρριψης ως αβάσιμων νομικά των ισχυρισμών των πολιτικών προσώπων.
Κρίνει πως η διάταξη της Τουλουπάκη με την οποία εντάσσονται οι μάρτυρες σε καθεστώς προστατευόμενων μαρτύρων αφενός δεν μπορεί να ελεγχθεί ποινικά «ενόψει της εκ του Συντάγματος κατοχυρωμένης λειτουργικής ανεξαρτησίας» της εισαγγελέως Διαφθοράς και αφετέρου έχει προκύψει καθ’ όλη την πορεία της να είναι νόμιμη. Διότι είχε υποβληθεί και εγκριθεί από τον αρμόδιο επόπτη εισαγγελέα, διατηρήθηκε σε ισχύ από τον αντικαταστάτη του και από τον νυν επόπτη κάτι που σημαίνει ότι «είχε και εξακολουθεί να έχει μέχρι τυχόν ανάκλησής της το τεκμήριο της νομιμότητας, γιατί κρίθηκε και αξιολογήθηκε και σε ανώτατο επίπεδο και βαθμό κρίσης και ευρέθη σύννομη».
Ο Λ. Σοφουλάκης στο πόρισμά του αντικρούει ακόμη έναν ισχυρισμό των καταγγελλόμενων περί προσωπικών κρίσεων των προστατευόμενων μαρτύρων στις καταθέσεις τους αλλά και σχετικά με τις ώρες και το πόσο συχνά αυτοί εξετάζονταν από την εισαγγελέα Διαφθοράς. Υπενθυμίζεται ότι η πλευρά των εμπλεκόμενων πολιτικών προσώπων μιλούσε για τεράστια κενά μεταξύ των καταθέσεων.
Στο πόρισμα Σοφουλάκη αναφέρεται ότι ναι μεν η ανακριτική έρευνα πρέπει να γίνεται αδιάλειπτα μέχρι εξάντλησης του θέματος αλλά την ίδια στιγμή σημειώνεται πως υπάρχει – αν κριθεί – η δυνατότητα λήψης συμπληρωματικής η διευκρινιστικής κατάθεσης. Ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου χαρακτηρίζει την υπόθεση Novartis ως «μεγάλης σπουδαιότητας και ιδιαίτερης ευαισθησίας» και γι΄αυτό δεν πρέπει να παραβλέπεται η δυσκολία της εξέτασης λόγω του τεράστιου όγκου των στοιχείων αλλά και του κινδύνου μήπως δεν αποτυπωθεί κάποιο κρίσιμο γεγονός. Έτσι, όπως συμπεραίνει ο Αντεισαγγελέας του Α.Π., συνιστά δικονομική μάλλον πλημμέλεια παρά «επιτηδειότητα και πονηρία προς εξυπηρέτηση αλλοτρίων σκοπών» όπως τους αποδίδεται.
Στο δεύτερο σκέλος, για τις δήθεν προσωπικές κρίσεις που κάνουν οι μάρτυρες στις καταθέσεις τους, ο Λ. Σοφουλάκης είναι σαφής. Επισημαίνει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα όσα καταθέτουν επιβεβαιώνονται άμεσα και συνδέονται με έγγραφα και στοιχεία που ήδη έχουν προσκομιστεί.
Δικαιώνει Τουλουπάκη για Μανιαδάκη
Τα όσα αναφέρονται στο πόρισμα Σοφουλάκη δικαιώνουν απόλυτα τους χειρισμούς της Τουλουπάκη ως προς τον πρώην προστατευόμενο μάρτυρα Νίκο Μανιαδάκη. Σύμφωνα με τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, δεν προέκυψε πως «καλυπτόταν» ο Μανιαδάκης πίσω από την ιδιότητα του προστατευόμενου μάρτυρα για έναν χρόνο. Τα στοιχεία εναντίον του προέκυψαν αργότερα και τότε έπειτα από σχετική διασταύρωση και έρευνα ανακλήθηκε η προστασία του.
Ο Λ. Σοφουλάκης σημειώνει ότι, αφενός η αναφερόμενη ως εκκρεμούσα σε βάρος του Μανιαδάκη προκαταρκτική εξέταση κινήθηκε ύστερα από ανώνυμη καταγγελία και δεν αφορούσε καθ’ εαυτή την συγκεκριμένη υπόθεση αλλά γενικότερη έρευνα και αφετέρου κρίνει ότι χρειάζονται και έγγραφα στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τις καταγγελίες σε βάρος του για εμπλοκή στην υπόθεση. Μάλιστα, όπως αναφέρει στο σκεπτικό του ο κ. Σοφουλάκης, δεν γίνεται εν γένει να αρθεί χωρίς απτά στοιχεία το καθεστώς ενός προστατευόμενου μάρτυρα διότι ακόμη και μια αναφορά θα ήταν ικανή να τον αδρανοποιήσει και να τον θέσει εκτός έρευνας με αποτέλεσμα να χαθούν όσα ουσιώδη στοιχεία είχε εισφέρει για την αποκάλυψη της αλήθειας.
