Στα μαθήματα των Αρχαίων Ελληνικών (Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών) και των Μαθηματικών (Ομάδες Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής) εξετάστηκαν σήμερα οι υποψήφιοι των Γενικών και Εσπερινών Λυκείων.
Δείτε: Πανελλαδικές: Αυτά είναι τα θέματα που έπεσαν στα Μαθηματικά και τα Αρχαία Ελληνικά
Δείτε τις απαντήσεις του Φροντιστηρίου «Ορίζοντες»:
Στα Αρχαία Ελληνικά (Νέο Σύστημα)
- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2020
- ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ∙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ∙ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ∙ 17/06/2020 ∙ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Πλάτων, Πολιτεία 518b-519a
Δεῖ δή, εἶπον, ἡμᾶς τοιόνδε νομίσαι περὶ αὐτῶν, εἰ ταῦτ’, ἀληθῆ· τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην καὶ εἶναι. Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες.
Φασὶ γὰρ οὖν, ἔφη.
Ὁ δέ γε νῦν λόγος, ἦν δ’ ἐγώ, σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος, οἷον εἰ ὄμμα μὴ δυνατὸν ἦν ἄλλως ἢ σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη· τοῦτο δ’ εἶναί φαμεν τἀγαθόν. Ἦ γάρ;
Ναί.
Τούτου τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστα τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται, οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν, ἀλλ’ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό, οὐκ ὀρθῶς δὲ τετραμμένῳ οὐδὲ βλέποντι οἷ ἔδει, τοῦτο διαμηχανήσασθαι.
Ἔοικεν γάρ, ἔφη.
Αἱ μὲν τοίνυν ἄλλαι ἀρεταὶ καλούμεναι ψυχῆς κινδυνεύουσιν ἐγγύς τι εἶναι τῶν τοῦ σώματος –τῷ ὄντι γὰρ οὐκ ἐνοῦσαι πρότερον ὕστερον ἐμποιεῖσθαι ἔθεσι καὶ ἀσκήσεσιν– ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει, ὡς ἔοικεν, οὖσα, ὃ τὴν μὲν δύναμιν οὐδέποτε ἀπόλλυσιν, ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται.
Α1. α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνουν (μονάδες 3):
1. Η φρόνηση ως αρετή της ψυχής καλλιεργείται με τον εθισμό και την άσκηση.
2. Η αρετή της φρόνησης αποβαίνει πάντα ωφέλιμη για τον άνθρωπο.
3. Η τέχνη της παιδείας στρέφει την ψυχή στην ορθή κατεύθυνση.
(μονάδες 6)
β. 1. «σφεῖς ἐντιθέναι…»: Σε ποια λέξη του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία «σφεῖς»;
2. «ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος»: Σε ποια λέξη του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία «ᾧ»; (μονάδες 4)
Μονάδες 10
Β1. «εἰς τὸ ὄν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον», «τῆς περιαγωγῆς»: Αξιοποιώντας τους παραπάνω όρους του κειμένου να εξηγήσετε πώς αντιλαμβάνεται ο Σωκράτης την έννοια της παιδείας.
Μονάδες 10
Β2. «Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες»: Ποια άποψη διατυπώνει ο Σωκράτης στο χωρίο (μονάδες 4) και πώς αυτή ενισχύεται από την επανάληψη της πρόθεσης «ἐν» και την αναλογία / παρομοίωση που χρησιμοποιεί;
(μονάδες 6)
Μονάδες 10
Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις φράσεις της Στήλης Α του παρακάτω πίνακα και δίπλα σε αυτόν το γράμμα της λέξης ή φράσης από τη Στήλη Β που συμπληρώνει ορθά το νόημά της.
Β4. α. Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμιά αρχαία ελληνική λέξη της Στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της Στήλης Β (στη Στήλη Β περισσεύουν δύο λέξεις).
Β4. β. Για καθεμιά από τις δύο παρακάτω λέξεις να γράψετε μία περίοδο λόγου στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη, σε οποιαδήποτε μορφή της (μέρος του λόγου, πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο), χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο:
«ἐπαγγελλόμενοι», «ἐπιστήμης».
(μονάδες 4)
Μονάδες 10
Β5. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο Ε.Π. Παπανούτσος μεταφέρει, στο παρακάτω απόσπασμα,
τις απόψεις του Α. Δελμούζου για την παιδεία.
Η παιδεία είναι ένα από τα πιο σπουδαία μέσα για την ατομική και τη συνολική προκοπή. Σκοπός της να υπηρετήσει και να κάμει καλύτερη τη ζωή του ανθρώπου.
Γίνεται καλύτερη η ζωή του ανθρώπου όσο περισσότερο δουλεύεται η ψυχή του και όσο βαθύτερα ποτίζεται με την αγάπη και την καλοσύνη. Καλύτερη, στο βάθος, θα ειπεί πιο καλλιεργημένη, πιο ηθική και πιο ελεύθερη.
Η ψυχική όμως καλλιέργεια και η ελευθερία δεν έρχονται έτοιμα απ’ έξω, παρά είναι καρπός που ωριμάζει μέσα μας ολοένα και περισσότερο με αδιάκοπη ατομική προσπάθεια. Με προσπάθεια και δοκιμασία λυτρώνεται με τον καιρό το άτομο από το βάρος της ύλης και υψώνεται σκαλί το σκαλί προς τον ελεύθερο άνθρωπο.
Στο ιδανικό αυτό μπορεί να πλησιάσει άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, ανάλογα με τη δύναμή του. Και θα το πλησιάσει πάντα με τη δική του ιδιότυπη μορφή, τη μορφή που πηγάζει και ορίζεται από τα διαλεχτά και γόνιμα στοιχεία που κλείνει μέσα του. Όσο περισσότερο δουλεύει ο καθένας τα στοιχεία του αυτά, τόσο πιο πολύ υψώνεται στο ιδανικό εγώ του.
Ε.Π. Παπανούτσος, Α. Δελμούζος, (έκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης), σελ. 201
Να παρουσιάσετε δύο (2) από τις απόψεις του Α. Δελμούζου σχετικά με τον σκοπό της παιδείας που εμφανίζουν ομοιότητες με τις αντίστοιχες πλατωνικές απόψεις του διδαγμένου κειμένου.
Μονάδες 10
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ξενοφών, Πόροι V, 11-13, (OXFORD CLASSICAL TEXTS)
Στο παρακάτω απόσπασμα του διδακτικού έργου «Πόροι ἢ
περί προσόδων» ο Ξενοφών συνδέει την οικονομική ευημερία
της Αθήνας με τα αγαθά της ειρήνης.
εἰ δέ τις αὖ εἰς χρήματα κερδαλεώτερον νομίζει εἶναι τῇ πόλει πόλεμον ἢ εἰρήνην, ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδα πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη ἢ εἴ τις τὰ προγεγενημένα ἐπανασκοποίη τῇ πόλει πῶς ἀποβέβηκεν. εὑρήσει γὰρ τό τε παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν πόλιν ἀνενεχθέντα, ἐν πολέμῳ δὲ πάντα ταῦτα καταδαπανηθέντα· γνώσεται δ’, ἢν σκοπῇ, καὶ ἐν τῷ νῦν χρόνῳ διὰ μὲν τὸν πόλεμον καὶ τῶν προσόδων πολλὰς ἐκλιπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ [πολλὰ] καταδαπανηθείσας, ἐπεὶ δὲ εἰρήνη κατὰ θάλατταν γεγένηται, ηὐξημένας τε τὰς προσόδους, καὶ ταύταις ἐξὸν τοῖς πολίταις χρῆσθαι ὅ τι βούλονται. εἰ δέ τίς με ἐπερωτῴη· Ἦ καί, ἂν τις ἀδικῇ τὴν πόλιν, λέγεις ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν; οὔκ ἂν φαίην· ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς, εἰ μηδένα ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες· οὐδένα γὰρ ἂν ἔχοιεν σύμμαχον.
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «εἰ δέ τίς με ἐπερωτῴη· … ἂν ἔχοιεν σύμμαχον».
Μονάδες 10
Γ2. Με βάση το αδίδακτο κείμενο, ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ειρήνης και ποια τα μειονεκτήματα του πολέμου;
Μονάδες 10
Γ3. α. «πολλὰς ἐκλιπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ [πολλὰ] καταδαπανηθείσας» να μετατρέψετε τις μετοχές του αποσπάσματος σε β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή που βρίσκονται. (μονάδες 3)
β. Για τα επιρρήματα του αποσπάσματος «ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς» που βρίσκονται στο συγκριτικό βαθμό, να γράψετε τους άλλους δύο βαθμούς. (μονάδες 4)
γ. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
τις : τη δοτική πληθυντικού
προσόδους : την ονομαστική πληθυντικού
πολίταις : την κλητική ενικού
(μονάδες 3)
Μονάδες 10
Γ4. α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τούς όρους: ἤ εἰρήνην, ταῦτα (το πρώτο του κειμένου), τῶν προσόδων, ἄγειν. (μονάδες 4)
β. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τη μετοχή ἀνενεχθέντα και να δικαιολογήσετε τον χαρακτηρισμό της. (μονάδες 2)
γ. «πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη», «ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν»: Να χαρακτηρίσετε το είδος των προτάσεων και να επισημάνετε τον συντακτικό τους ρόλο. (μονάδες 4)
Μονάδες 10
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
A1.α. 1. ΛΑΘΟΣ (ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι…μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει)
2. ΛΑΘΟΣ (αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται)
3. ΣΩΣΤΟ (ἀλλ᾽ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό…τοῦτο διαμηχανήσασθαι)
β. 1. Το “σφεῖς ἐντιθέναι” αναφέρεται στο “τινὲς ἐπαγγελλόμενοι”. Συγκεκριμένα στους σοφιστές.
2. Η αναφορική αντωνυμία “ᾧ” αναφέρεται στη λέξη “ὄργανον”.
Β1. Ο Σωκράτης στον λόγο του παρατηρεί πως η αλληγορία φανερώνει ότι στην ψυχή κάθε ανθρώπου ενυπάρχουν η δυνατότητα της μάθησης και το κατάλληλο όργανο για τη μάθηση. Για να επεξηγήσει τη θέση του, χρησιμοποιεί μια παρομοίωση: όπως ένα μάτι (ὄμμα) στρέφεται μαζί με όλο το σώμα από το σκοτεινό μέρος προς το φωτισμένο, αν δεν είναι δυνατό να δει το φως διαφορετικά, έτσι και αυτό το όργανο μαζί με όλη την ψυχή χρειάζεται να μεταστραφεί από τον μεταβαλλόμενο κόσμο της εμπειρίας (ἐκ τοῦ γιγνομένου) προς την αντίθετη κατεύθυνση: να ανυψωθεί προς το αληθινά υπαρκτό (τὸ ὄν) και να φτάσει ως την πιο κατάφωτη βαθμίδα του όντος (τὸ φανότατον), μέχρι να αντέξει να ατενίσει (θεωμένη) το πολύ δυνατό φως του. Η χρήση της ουσιαστικοποιημένης μετοχής ὄν του ρήματος εἰμί, αποδίδει την υπαρκτική σημασία του ρήματος. Το ὂν είναι το υπαρκτό. Η αναζήτηση του αληθινά υπαρκτού αποτέλεσε εξ αρχής για τη φιλοσοφία μέγα ερώτημα, το λεγόμενο οντολογικό ερώτημα: τὸ πάλαι τε καὶ νῦν καὶ ἀεὶ ζητούμενον καὶ ἀεὶ ἀπορούμενον, τί τὸ ὄν (Αριστοτέλης, Μετὰ τὰ φυσικά 1028b2-4). Αυτό που υπάρχει πραγματικά είναι μόνο οι Ιδέες, όχι τα αισθητά. Αν θέλουμε λοιπόν να γνωρίσουμε το Αγαθό, πρέπει να στρέψουμε την ψυχή μας προς αυτό, για να το δει. Αυτή η στροφή, η «περιαγωγή», συνιστά την παιδεία και δεν προϋποθέτει την απόκτηση ενός νέου πράγματος, αλλά είναι η ανάπτυξη μιας υπάρχουσας δύναμης του ανθρώπου που βρίσκεται σε ύπνωση λόγω της αισθητηριακής πλάνης. Η λέξη περιαγωγή έχει φιλοσοφική βαρύτητα, διότι δείχνει πως η γνώση και η παιδεία, καθώς στρέφεται στον κόσμο, οφείλει να έχει πάντα καθολικό χαρακτήρα και να μην εξαντλείται σε προσέγγιση από μία επιμέρους οπτική γωνία. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η χρήση του ρηματικού επιθέτου περιακτέον (δεοντολογικός χαρακτήρας), το οποίο όμως δεν προτρέπει απλώς σε μια ευρύτερη θέαση αλλά αποβλέπει σε μια μεταστροφή της ψυχής από τον κόσμο των αισθήσεων προς τον κόσμο των Ιδεών. Πρόκειται, όπως και στην περίπτωση της παιδείας, για μια στροφή όλης της ύπαρξης προς τον ήλιο, προς το αγαθό-για μια επώδυνη πορεία. Λίγο παρακάτω (521d) ο Πλάτων θα ονομάσει την άνοδο της ψυχής προς το όντως Ον, μεταστροφή/επιστροφή της ψυχής από μια νυχτερινή μέρα στην αληθινή μέρα – και αυτή είναι η αληθινή φιλοσοφία. Ο Σωκράτης διευκρινίζει πως το «φανότατον τοῦ ὄντος» είναι η Ιδέα του Αγαθού. Άρα, ο Σωκράτης ταυτίζει το αληθινά υπαρκτό με το αγαθό και ακριβέστερα με την Ιδέα του Αγαθού. Επομένως, ο παιδαγωγός έχει χρέος να δείξει στους νέους τον τρόπο σκέψης και όχι να τους εμφυτεύσει έτοιμες γνώσεις στην ψυχή τους όπως έκαναν οι σοφιστές.
Β2. Ερμηνεύοντας την αλληγορία του σπηλαίου, ο Πλάτωνας διαφοροποιείται από τους σοφιστές και τους ρητοροδιδάσκαλους που επαγγέλλονται την εκπαίδευση. Αυτοί ισχυρίζονται πως στην ψυχή δεν υπάρχει γνώση και πως αυτή ο άνθρωπος την αποκτά μέσα από τη διαδικασία της μάθησης. Άρα, οι ίδιοι με τη διδασκαλία τους εμφυτεύουν (ἐντιθέντες) τη γνώση στην ψυχή των μαθητών, σαν να βάζουν την ικανότητα της όρασης στα μάτια ενός τυφλού, ώστε να μπορεί να βλέπει με αυτά (παρομοίωση). Ο Πλάτων δεν πιστεύει ότι ο άνθρωπος αποκτά τη γνώση ως πληροφορία που λαμβάνει χώρα έξωθεν, αλλά ότι την ανακαλύπτει και την παράγει μέσα του. Γι’ αυτό και αυτήν την έντονα βιωματική γνωστική διαδικασία την ονομάζει συμβολικά «ἀνάμνησιν» (Φαίδων 76a). Άλλωστε ο ίδιος ο Σωκράτης δήλωνε ότι όπως η μαία βοηθούσε τον συνομιλητή του να “γεννήσει” από μέσα του την αλήθεια. Για να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό του χρησιμοποιεί μία σύντομη αναλογία-παρομοίωση: οἷον τυφλοῖς ὀφκαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες. Επίσης, με την τετραπλή επανάληψη της πρόθεσης ἐν (“ἐνούσης”, “ἐν τῇ ψυχῇ”, “ἐντιθέναι”, “ἐντιθέντες”) ο Πλάτων προσπαθεί να αισθητοποιήσει τον εσωτερικό βιωματικό χαρακτήρα της γνώσης. Με αυτόν τον τρόπο επιβεβαιώνεται η διαπίστωση του φιλοσόφου.
Β3. 1.α., 2.γ, 3.β., 4.β, 5.γ
Β4.α. φανόν: φάσμα
ἀνασχέσθαι: ανακωχή
περιακτέον: άξονας
τετραμμένῳ: ανατροπή
ἐντιθέντες: παρακαταθήκη
ἀπόλλυσι: απώλεια
β. Επαγγέλλεται τον δικηγόρο.
Η ιατρική είναι μια επιστήμη που άλλαξε καθοριστικά τη μοίρα του ανθρώπου
B5. Λαμβάνοντας υπόψη το διδαγμένο κείμενο και το δοθέν απόσπασμα του Παπανούτσου όπου διατυπώνονται οι απόψεις του Δελμούζου διαπιστώνεται πως υπάρχουν ομοιότητες ως προς τον σκοπό της παιδείας και την ψυχική καλλιέργεια.
Σύμφωνα με το κείμενο αναφοράς η παιδεία δεν συνιστά κάτι το οποίο προέρχεται έξωθεν όπως ισχυρίζονται οι επαγγελματίες δάσκαλοι («τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην καὶ εἶναι) οι οποίοι με την διδασκαλία τους διατείνονται ότι εμφυτεύουν («εντιθέναι») την γνώση στην ψυχή των μαθητών τους. Αλλά αποτελεί μια εσωτερική διεργασία της ψυχής («τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ»). Πρόκειται για μια έντονα βιωματική διαδικασία την οποία ο Πλάτων ονομάζει «ανάμνησιν». Με άλλα λόγια σύμφωνα με τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη ο άνθρωπος γνωρίζει την αλήθεια, την Ιδέα και η προσπάθεια της φιλοσοφικής σκέψης έγκειται στο να βοηθήσει τον άνθρωπο να την ξαναθυμηθεί, να την επαναφέρει στην μνήμη του μέσω της διαδικασίας της περιαγωγής. Η ίδια ιδέα αποτυπώνεται και στο παράλληλο κείμενο καθώς σύμφωνα με την άποψη του Δελμούζου η καλλιέργεια της ψυχής βασίζεται στην ατομική προσπάθεια και είναι μια σταδιακή διαδικασία που επιτυγχάνεται έσωθεν («Η ψυχική όμως καλλιέργεια και η ελευθερία…προσπάθεια»).
Επιπροσθέτως, κατά τον Σωκράτη μέσω της παιδείας ο άνθρωπος δύναται να αποδεσμευτεί από τον κόσμο των αισθήσεων, τον κόσμο του σκότους, του γίγνεσθαι, και να οδηγηθεί στον φωτεινό κόσμο, τον κόσμο του είναι, και να θεαθεί τα όντως όντα. («σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη»). Έτσι, ο σκοπός της παιδείας είναι να διαφωτίσει και να απελευθερώσει. Αντιστοίχως, στο κείμενο του Παπανούτσου δηλώνεται ξεκάθαρα πως η παιδεία στοχεύει σε μια καλύτερη ζωή προσπαθώντας να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τον κόσμο της ύλης μέσω της καλλιέργειας της ψυχής του («Σκοπός της να υπηρετήσει…τη ζωή του ανθρώπου», «Με προσπάθεια και δοκιμασία…της ύλης»).
Γ1. Εάν κάποιος με ρωτούσε: Αλήθεια, αν κανείς βλάπτει την πόλη, υποστηρίζει ότι πρέπει ακόμα και με αυτόν να κάνουμε ειρήνη; Δεν θα το έλεγα· αλλά περισσότερο υποστηρίζω ότι πολύ πιο γρήγορα θα τιμωρούσαμε αυτούς αν δεν αδικούσαμε κανέναν· διότι δεν θα είχαν κανένα σύμμαχο.
- Γ2. Ο Ξενοφών στο απόσπασμα αυτό από το λόγο του «Πόροι ἢ περί προσόδων» υποστηρίζει πως σε περίοδο ειρήνης από οικονομική άποψη η πόλη ανθούσε. Πιο συγκεκριμένα, εισέρρεαν στην πόλη περισσότερα χρήματα («ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν πόλιν ἀνενεχθέντα »). Μάλιστα, όταν έγινε ειρήνη στη θάλασσα τα έσοδα αυξήθηκαν και μπορούσαν πια οι πολίτες να τα αξιοποιήσουν όπως ήθελαν («ἐπεὶ δὲ εἰρήνη κατὰ θάλατταν γεγένηται, ηὐξημένας τε τὰς προσόδους, καὶ ταύταις ἐξὸν τοῖς πολίταις χρῆσθαι ὅ τι βούλονται»). Αντίθετα, σε περίοδο πολέμου τα χρηματικά αποθέματα της πόλης κατασπαταλήθηκαν σε κάθε είδους έξοδα («ἐν πολέμῳ δὲ πάντα ταῦτα καταδαπανηθέντα·», «διὰ μὲν τὸν πόλεμον καὶ τῶν προσόδων πολλὰς ἐκλιπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ [πολλὰ] καταδαπανηθείσας»)
Γ3.α ἐκλιπούσας: ἐξέλειπες
εἰσελθούσας: εἰσῄεις/εἰσῄεισθα (εἰσήρχου)
καταδαπανηδείσας: κατεδαπανῶ
β. μάλλον :θετικός βαθμός: μάλα υπερθετικός βαθμός: μάλιστα
θάττον: θετικός βαθμός: ταχέως υπερθετικός βαθμός: τάχιστα
γ. τις: τισί
προσόδους: πρόσοδοι
πολίταις: πολῖτα
Γ4. α ἡ εἰρήνην: β’ όρος σύγκρισης από το «κερδαλεώτερον»
ταῦτα: υποκείμενο στο ρήμα «κριθείη», αττική σύνταξη
τῶν προσόδων: ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός, γενική διαιρετική στο «πολλάς»
ἄγειν: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα «χρή»
β. ἀνεχθέντα: κατηγορηματική μετοχή επειδή εξαρτάται από το ρήμα «εὑρήσει» (αναφέρεται στο αντίκειμενο «χρήματα» του ρήματος )
γ. «πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη»: Δευτερεύουσα ονοματική πρόταση, πλάγια ερωτηματική μερικής άγνοιας, αντικείμενο στο ρήμα «οὐκ οἶδα»
«ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν;»: Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση, αντικείμενο στο ρήμα «λέγεις«»
Επιμέλεια: Μαυρακάκης Μανώλης ∙ Ξημεράκη Κατερίνα,
Ρολάκη Μαρία ∙ Ρούπα Μαρία
