Επιμέλεια: Κόρκακα Σάνδη · Δασκαλάκη Ιωάννα · Μακρυγιαννάκη Κατερίνα
Μανδαλάκη Στέλλα · Ξυδάκης Μύρων
Πιταροκοίλη Μαρία · Φαρσάρη Ελένη
Δείτε: Πανελλήνιες 2020: Τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2020
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ · ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ · Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ·
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 15.06.2020
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας
Το διάβασμα είναι μια από τις πιο μοναχικές τέχνες. Προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση. Να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε ένα κείμενο, να το αφουγκράζεσαι αλλά και να το κάνεις δικό σου. Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά.
Έφηβος, όταν αρρώσταινα, καθόμουν στο σπίτι και αποτελείωνα ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Μάλιστα μια φορά «ανέβασα πυρετό» παραπάνω, για να τελειώσω το «Ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά – το θυμάμαι ακόμη.
Στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί αναφέρουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα βιβλίο. Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει, αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναζητώ την ουσία της ανάγνωσης. Αυτή η ουσιαστική ανάγνωση δεν έχει ανάγκη καμιάς επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ασκώ πρωταθλητισμό ανάγνωσης ούτε διεκδικώ τον τίτλο του εκλεκτού αναγνώστη. Επανέρχομαι στην εφηβεία μου, χάνομαι μέσα στο κείμενο και ας είναι ό,τι θέλει.
Κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν μαζί μου. Δεν βιάζομαι να αποτελειώσω πολλά βιβλία. Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο.
Αφοσιώνομαι στο κείμενο. Αν στην εφηβεία μου έκλεβα χρόνο για διάβασμα, τώρα –τι ειρωνεία!– ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται.
Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή. Χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο.
Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι συγγραφέας. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο τύπο (διασκευή).
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Γράφειν
Από τότε που ο καθένας μας εισέρχεται μέσα στη ροή του χρόνου, αρχίζει να γράφει. Γράφει μες στη μνήμη του, γράφει με το χέρι του, γράφει με τα έργα του. Διαισθάνεται πως η γραφή αυτή θα αντισταθεί, αν δεν ακυρώσει, το φευγαλέο της ύπαρξής του μέσα στον κόσμο. Και πως θα «σώσει» από την καταστροφική λήθη και τον ίδιο, και τους άλλους και την Ιστορία.
Πριν ακόμη το παιδί αρχίσει να γράφει, πριν του μάθουν, όσοι γνωρίζουν, να γράφει, έχει κιόλας εγγράψει στην τρυφερή μεμβράνη της μνήμης του τις πρώτες του εντυπώσεις από τη ζωή. Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του. Κι όσο προχωρεί μέσα στον χρόνο παλεύει να καταγράψει όλο τον κόσμο που γνωρίζει, τον κόσμο του. Αυτές οι πράξεις της γραφής του προσβάλλονται κάθε τόσο από τη λήθη, οι γραφές κατατρώγονται από τον χρόνο, όπως εκείνες που χάραζαν οι παλιοί άνθρωποι στα μάρμαρα. Και όσο βαραίνει μέσα και πάνω του ο χρόνος, τόσο ο καθένας προσπαθεί να περιφρουρήσει τις γραφές του βίου του, ώστε να αναγιγνώσκονται εύκολα. «Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» – εκφράσεις της καθημερινής ζωής- αυτής που φεύγει, αυτής που ανασπά από τον κόσμο τους δικούς μας, τους συγγενείς και φίλους.
Πλάσματα γεννημένα για να γράφουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι. Κι ανάμεσά τους πολλοί που κατορθώνουν να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα. Μέσα στην Ιστορία του κόσμου, οι φημισμένοι, οι άξιοι, οι μεγάλοι οι ήρωες. Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν.
Από όλους ωστόσο τους ανθρώπους που το θείο ριζικό τους είναι να γράφουν, εκείνοι που γράφουν μ’ έναν τρόπο πασιφανή, επίσημο, είναι οι συγγραφείς. Ποιητές, στοχαστές, μυθιστοριογράφοι γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους, τον κόσμο που βλέπουν κι εκείνον που δεν βλέπουν και που ωστόσο τον θεωρούν εξίσου πραγματικό.
Γιατί όλοι αυτοί, όλοι όσοι γράφουν, επιμένουν να γράφουν, ενώ έχουν βεβαιωθεί πως θα βγουν κάποια στιγμή από τον κόσμο, καθώς κι ο ίδιος ο κόσμος –αφού ό,τι έχει αρχή θα έχει κι ένα τέλος– θα βγει κάποτε από τον εαυτό του; Ίσως γιατί το γράφειν –συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό– αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του γράφειν.
Ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος (1930-2017) ήταν συγγραφέας, μεταφραστής και εκδότης. Το κείμενο «Γράφειν» ανήκει στη συλλογή δοκιμίων «Η Μόνωση ως Συνομιλία» (2003).
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
I
Εκεί πού αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά
αντικρίζεις
για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουνε πια περάσει
για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα
για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ
και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου
γ ι’ άλλα που επαναλαμβάνονται μ’ ελάχιστες παραλλαγές
για πράγματα που πουλιούνται μόλις πιάσουν
κατάλληλη τιμή
για πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού
ή που ήσαν σάπια απ’ την αρχή και δεν το έβλεπες
εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις
για πράγματα σοβαρά ή ανόητα που ρίσκαρες τη ζωή σου
για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα
για πράγματα που τα φοβήθηκες κι απέφυγες
ν’ αναλάβεις
για πράγματα που τα προγραμμάτισες και δεν σου βγήκαν
γι’ άλλα που τα σχεδίασαν άλλοι και βγήκαν διαφορετικά
για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις
για πράγματα που μόνο τα ονειρεύτηκες
και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν…
Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση.
Τίτος Πατρίκιος, ποίημα από τη συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» (2012).
Θέμα Α
Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους η λογοτεχνική ανάγνωση συνιστά λυτρωτική απόλαυση για τον συγγραφέα στο Κείμενο 1 (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
Θέμα Β
Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:
α. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 διαβάζει λογοτεχνία κυρίως γιατί αυτή σχετίζεται με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις.
β. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 συνήθιζε να διαβάζει προγραμματισμένα.
γ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 χρησιμοποιείται κυριολεκτικά σε όλο το κείμενο.
δ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 δεν συνδέεται με ιστορικά και επιστημονικά επιτεύγματα.
ε. Σύμφωνα με τα Κείμενα 1 και 2 τόσο η αναγνωστική όσο και η συγγραφική δραστηριότητα παρηγορούν τον άνθρωπο.
Μονάδες 10
Β2. α. Ο σκοπός του συγγραφέα του Κειμένου 1 είναι να ευαισθητοποιήσει στο ζήτημα της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Πώς το επιτυγχάνει; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αναφέροντας από το κείμενο δύο (2) σημεία στίξης και δύο (2) σχήματα λόγου. Να προσδιορίσετε για το καθένα τη λειτουργία του (μονάδες 8).
β. Ποια είναι η επικοινωνιακή λειτουργία του ερωτήματος στην 5η παράγραφο του Κειμένου 2 «Γιατί όλοι … εαυτό του;» (μονάδες 7).
Μονάδες 15
Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της τρίτης παραγράφου του Κειμένου 2 («Πλάσματα … γράφουν») να εξηγήσετε πώς ο άνθρωπος κατά τον συγγραφέα κερδίζει τη μάχη με τον χρόνο (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
Θέμα Γ
Γ1. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος, κατά τη γνώμη σας; Ποιο ρόλο έχει η Ποίηση στην προσωπική σας ζωή; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).
Μονάδες 15
Θέμα Δ
Δ1. Ποια είναι η σχέση σας με την ανάγνωση βιβλίων και ποιος ο ρόλος της στη γενικότερη διαχείριση του προσωπικού σας χρόνου; Με αφόρμηση τα Κείμενα 1 και 2 αποφασίζετε να καταθέσετε την προσωπική σας εμπειρία στο ιστολόγιο του σχολείου σας. Να δικαιολογήσετε την όποια επιλογή σας. (300-350 λέξεις).
Μονάδες 30
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α1. Για τον Γρηγοριάδη, η λογοτεχνική ανάγνωση λειτουργεί ιαματικά. Αρχικά, εξομολογείται ότι τη θεωρεί μία εποικοδομητική δραστηριότητα, κάνοντας κτήμα του το έργο. Η ανάγνωση τον επαναφέρει στα εφηβικά του χρόνια και είναι γι’ αυτόν μια μοναχική ουσιαστική διαδικασία, χωρίς ανάγκη επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που τον συντρόφευε σε περιόδους ασθένειας. Ακόμη, ερχόμενος σε επαφή με το βιβλίο, προσηλώνεται, νιώθει τρυφερότητα και ασφάλεια, διεξάγοντας έναν νοερό διάλογο με τους συγγραφείς. Έτσι, λυτρώνεται ψυχικά, ταυτιζόμενος με τους ήρωες και αντλώντας δύναμη.
Β1. α) Λάθος «Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μία εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά » §1
β) Λάθος «Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο κόσμο» §2
γ) Λάθος «Γράφει μέσα στη μνήμη του γράφει με το χέρι του γράφει με τα έργα του» §1και
« Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του με στοργή και εμπιστοσύνη τους δικούς του… τους φίλους του» §2
δ) Λάθος «Μέσα στην ιστορία του κόσμου… Ο καθένας με τον τρόπο του, γράφουν» §3
ε) Σωστό κείμενο 1: «Και να η θαυματουργική ίαση της λογοτεχνίας… οπλίζουν με κουράγιο» §7
κείμενο 2 « Ίσως γιατί το γράφειν… αρνείται η πράξη του γράφειν» §7
Β2. α) Στο κείμενο 1 κύριος στόχος του συγγραφέα είναι να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη μέσω της επίκλησης στο συναίσθημα. Ως μέσα πειθούς χρησιμοποιεί σημεία στίξης καθώς και εικονοκλαστικό μεταφορικό λόγο. Πιο συγκεκριμένα εντοπίζονται τα εξής σημεία στίξης:
–χρήση διπλής παύλας: – τι ειρωνεία!– όπου ο συγγραφέας παρεμβάλλει ένα προσωπικό σχόλιο.
– χρήση εισαγωγικών: «ανέβασα πυρετό», τα οποία δηλώνουν τη μεταφορική χρήση του λόγου μέσω της οποίας αποτυπώνεται η έντονη επιθυμία για διάβασμα.
Παράλληλα ως προς τη χρήση σχημάτων λόγου:
–μεταφορά: «έκλεβα χρόνο για διάβασμα» κατά την οποία η έννοια «διάβασμα» αποκτά νέα ονομασία και διάσταση, καθώς διευρύνεται. Παράλληλα προσδίδεται στο κείμενο γλωσσικός πλούτος και δύναμη, εκφραστικότητα, ζωντάνια, και παραστατικότητα.
–παρομοίωση: «κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν γύρω μου». Συγκεκριμένα, συγκρίνεται η ανάγνωση βιβλίου με την άμεση επικοινωνία με τους ίδιους τους συγγραφείς. Μέσω της παρομοίωσης προβάλλεται η βαθύτερη σχέση μεταξύ αυτών των δυο καταστάσεων και αποκαλύπτεται μια νέα διάσταση σε αυτή. Παράλληλα, προσδίδεται ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα στο λόγο.
β) Το ερώτημα στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου αποσκοπεί στη διέγερση του ενδιαφέροντος του αναγνώστη, καθώς και τον προβληματισμό του λαμβάνοντας ενώ παράλληλα τον ευαισθητοποιεί και τον ωθεί στο να αναζητεί και ο ίδιος την αξία της συγγραφικής δραστηριότητας δημιουργώντας ένα κλίμα αμεσότητας και οικειότητας με το δέκτη.
Β3. Σύμφωνα με το συγγραφέα, ο άνθρωπος, αν και θνητό ον, έχει τη δυνατότητα να κερδίσει τον χρόνο και να διατηρήσει ζωντανή την παρουσία του στην αιωνιότητα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω του έργου που ο καθένας επιτελεί, τις διακρίσεις του στον επαγγελματικό, πνευματικό χώρο και στον αντίκτυπο που το έργο αυτό έχει στην κοινωνία. Η σημαντικότητα της προσφοράς του καταγράφεται στην Ιστορία, όπου τα επιτεύγματά του αποκτούν διαχρονική αξία και έτσι το όνομά του παραμένει ζωντανό στη συνείδηση των επόμενων γενεών
Γ1. Το ποίημα πραγματεύεται τη μετουσίωση της προσωπικής εμπειρίας και των βιωματικών καταστάσεων σε ποίηση. Η επανάληψη της φράσης «για πράγματα που…» τονίζει το ρόλο και την αξία της ποίησης σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής, όπως καταστάσεις απρόβλεπτες (για πράγματα που ξαφνιάζουν), ευχάριστες (για πράγματα… πραγματοποιήθηκαν) ή δυσάρεστες ( για πράγματα… και δεν σου βγήκαν). Η απουσία στίξης επιτείνει με το γοργό, ασθματικό ρυθμό που προσδίδει την αίσθηση της καταλυτικής επίδρασης της ποίησης στον ανθρώπινο βίο. Τέλος, η χρήση β΄ ενικού προσώπου εκτός από ζωντάνια και παραστατικότητα και την αίσθηση του διαλόγου καθιστά τον καθένα από μας κοινωνό σε αυτή τη διαδικασία μετουσίωσης, αφού οι προσωπικές μας εμπειρίες μπολιάζονται από την ποιητική δημιουργία.
Η ποίηση συνειδητά και ασυνείδητα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και στη δική μου ζωή: Συνειδητά όταν με βοηθά να αντιληφθώ τις κοινές εμπειρίες και τους κοινούς προβληματισμούς που ταλανίζουν το ανθρώπινο γένος από καταβολής κόσμου μειώνοντας το αίσθημα της μοναξιάς και του προσωπικού αδιεξόδου. Ασυνείδητα με την αισθητική απόλαυση που προσφέρει και τις αξίες που μεταλαμπαδεύει εφοδιάζοντας μας με ψυχική δύναμη και σθένος απέναντι στις καθημερινές προκλήσεις.
Το βιβλίο: «ταξίδι» στο χρόνο
Δ. Ο πρόσφατος εγκλεισμός λόγω της πανδημίας, μας έστρεψε ξανά στην παραγκωνισμένη «τέχνη» της ανάγνωση. Έτσι επιβεβαιώνονται για μία ακόμη φορά, όσα κατά καιρούς συγγραφείς και πνευματικοί άνθρωποι υποστηρίζουν για το ρόλο του βιβλίου στη δημιουργική αξιοποίηση του προσωπικού μας χρόνου- ιδιαίτερα της νέας γενιάς που είναι εξαρτημένοι από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Προσωπική εμπειρία αποτελεί το γεγονός ότι η ανάγνωση βιβλίων συνιστά μία επίπονη μοναχική και χρονοβόρα διαδικασία που δεν προάγεται στη σύγχρονη εποχή με την κυριαρχία της εικόνας. Ωστόσο, η σχέση του ανθρώπου με το βιβλίο είναι προσωπική, οικεία και βαθιά. Ξυπνά τη μνήμη, την ευαισθησία, το συντροφεύει στις δύσκολες στιγμές της μοναξιάς, της ασθένειας, της πλήξης· έχει τη δύναμη να παρηγορεί και να ανακουφίζει. Μέσα από την ανάγνωση ο νέος ανακαλύπτει (άγνωστες) πτυχές του εαυτού του, συνομιλεί με πρόσωπα υπαρκτά και φανταστικά, αποκτά Συνείδηση ότι αποτελεί μέλος του συνόλου της ανθρωπότητας και των κοινών βιωμάτων.
Δεν μπορεί επομένως, η ενασχόληση με το βιβλίο να λείπει από τον ελεύθερο χρόνο που αποτελεί και τον κατεξοχήν προσωπικό χρόνο του ανθρώπου. Στις ώρες που απομένουν ελεύθερες από τις σχολικές μας υποχρεώσεις στρεφόμαστε στο διάβασμα, το οποίο καλλιεργεί την κριτική μας ικανότητα, τη φαντασία, οξύνει το πνεύμα και διευρύνει τους ορίζοντές μας βοηθώντας μας να ωριμάσουμε πνευματικά και να καλλιεργηθούμε γλωσσικά. Μάλιστα, καθώς η διαχείριση του χρόνου διαβάσματος είναι προσωπική υπόθεση και όχι καταναγκασμός, ο ελεύθερος χρόνος διαστέλλεται διασπείροντας την ψυχική ανακούφιση και ανάταση πέρα από τον καθορισμένο χρόνο. Ερχόμαστε, παράλληλα, σε επαφή με τις ιδέες τις αξίες τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού και την πνευματική κληρονομιά του παρελθόντος μέσα στους αιώνες. Τέλος,
τα βιβλία αποτελούν βασικό μέσο ανάπτυξης κοινωνικών αρετών και δεξιοτήτων, όπως η αλληλεγγύη, η ανεκτικότητα, η δικαιοσύνη, η διαλλακτικότητα. Προάγεται ο διάλογος, βασικό στοιχείο μιας δημοκρατικής πολιτείας, η ελευθερία έκφρασης και η επαφή με ηθικές και ανθρωπιστικές αξίες που διαμορφώνουν/ καθορίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Σε μία εποχή που η σύγχρονη πολιτιστική βιομηχανία της μαζικής ψυχαγωγίας και του θεάματος ωθεί τους νέους σε πιο εξωστρεφείς όχι τόσο δημιουργικούς τρόπους ψυχαγωγίας, εμείς οι νέοι οφείλουμε να ανακαλύψουμε ξανά το «θησαυρό» που κρύβουν τα βιβλία.
Επιμέλεια:
Κόρκακα Σάνδη · Δασκαλάκη Ιωάννα · Μακρυγιαννάκη Κατερίνα
Μανδαλάκη Στέλλα · Ξυδάκης Μύρων
Πιταροκοίλη Μαρία · Φαρσάρη Ελένη
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2020
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ · ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ · Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 15.06.2020
ΚΕΙΜΕΝΟ
Ανάγνωση: η προσωπική τέχνη
Είναι, δίχως αμφισβήτηση, αλήθεια πως με τα ερεθίσματα για σκέψη και κρίση, σύγκριση και ταύτιση, πολλές φορές η ανάγνωση σφυρηλατεί τον χαρακτήρα και ανοίγει τον δρόμο στην αυτογνωσία. Κι αυτό γιατί το διάβασμα είναι μια εναλλακτική πηγή εμπειρίας. […]
Τι μας κάνει να γράφουμε και στην περίπτωσή μας να διαβάζουμε ιστορίες; Νομίζω η απάντηση είναι απλή. Οι ιστορίες είναι αναγνωρίσιμες δομές και σε αυτές βρίσκουμε νόημα. Χρησιμοποιούμε τις ιστορίες για να κατανοήσουμε τον κόσμο και να μοιραστούμε αυτήν την εμπειρία μας με τους άλλους. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι αφηγήσεις ήταν απαραίτητες στον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. […] Ο άνθρωπος δεν θα πάψει ποτέ να τις αναζητά και να διδάσκεται απ’ αυτές.
Κι όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα αντιμετωπίζουν το διάβασμα ως το χόμπι ενός εσωστρεφούς χαρακτήρα. Μια σιωπηλή δραστηριότητα για ένα πρόσωπο που αρέσκεται στην ησυχία, αφαιρουμένων των φωνών με τις οποίες γεμίζει το κεφάλι του και οι οποίες προέρχονται από το κείμενο που αναγιγνώσκει. Αλλά στα 5.000 περίπου χρόνια που οι άνθρωποι γράφουν και διαβάζουν, όπως το αντιλαμβανόμαστε, η κοινωνική ατομική αυτή δραστηριότητα – ένας άνθρωπος με ένα βιβλίο – είναι μια σχετικά νέα μορφή διάθεσης ελεύθερου χρόνου.
Για αιώνες, οι Ευρωπαίοι που μπορούσαν να διαβάσουν, το έκαναν δυνατά. Οι αρχαίοι Έλληνες διάβαζαν τα κείμενά τους φωναχτά. Το ίδιο συνέβαινε και με τους μοναχούς της σκοτεινής εποχής της Ευρώπης. Αλλά μέχρι τον 17ο αιώνα, η κοινωνία της ανάγνωσης στην Ευρώπη είχε αλλάξει δραστικά. Οι τεχνολογίες κειμένου, όπως ο κινητός τύπος, και η άνοδος της λαϊκής γραφής βοήθησαν στην προώθηση της πρακτικής που αγαπάμε σήμερα: διαβάζουμε λέξεις, χωρίς να τις εκφέρουμε φωναχτά, επιτρέποντας σε αυτές να οικοδομήσουν σιωπηλά έναν διαφορετικό κόσμο στον νου μας.
Η ανάγνωση είναι ένας τρόπος να σκέφτεσαι μέσα από το μυαλό ενός άλλου ανθρώπου, με αποτέλεσμα να σε κάνει να αναπτύσσεις το δικό σου. Ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, εκείνο που γινόμαστε εξαρτάται από το τι διαβάσαμε, όταν οι δάσκαλοι τελείωσαν με μας. Προσωπικά, κατάλαβα πολύ νωρίς ότι το διάβασμα ήταν μια εντελώς ατομική υπόθεση (όσο πιο νωρίς το αντιλαμβάνεσαι αυτό τόσο πιο καλά) και ρίχτηκα με τα μούτρα σε ό,τι βιβλίο έπεφτε στα χέρια μου. Σχεδόν αποκλειστικά σε εξωσχολικά αναγνώσματα.
Κάθε άνθρωπος, όταν διαβάζει, μεγεθύνει τους τρόπους με τους οποίους υπάρχει στον κόσμο. Οι αναγνώστες θεωρούνται όλο και περισσότερο συν-συγγραφείς. Η χειρονομία, η κατάθεση του συγγραφέα ο οποίος επινοεί, δεν σημαίνει πλέον μόνο μια οριζόντια σχέση πομπού – δέκτη. Δημιουργείται και ένας χώρος που απλώνει, και σε κάθε συγγραφέα αντιστοιχούν πληθώρα μοναδικών αναγνωστών που «ξαναγράφουν», ερμηνεύουν το βιβλίο του.
Ο χρόνος για ανάγνωση είναι οπουδήποτε: δεν απαιτείται συσκευή, δεν υπάρχει χρόνος και χώρος. Είναι η μόνη «τέχνη» που μπορεί να ασκηθεί σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας, όποτε έρχεται η κλίση, έρχεται και ο χρόνος, δηλαδή ο χρόνος για ανάγνωση. Διαβάζει κανείς σε χαρά ή θλίψη. Ειδικά σε θλίψη, ή σε ασθένεια, το βιβλίο για την υγεία ή την ασθένεια που διαβάζουμε δεν είναι αυτό που σκέφτεται για μας, αλλά αυτό που μας κάνει να σκεφτούμε. Πιστεύουμε ότι ο πόνος και η θλίψη μας είναι πρωτοφανείς στην ιστορία του κόσμου, αλλά στη συνέχεια διαβάζουμε: «Υπήρξαν βιβλία που με δίδαξαν ότι τα πράγματα που με βασάνιζαν ήταν τα ίδια εκείνα πράγματα που με έφερναν σε επαφή με όλους τους ανθρώπους που υπήρξαν ζωντανοί ή που δεν έζησαν ποτέ», είπε ο αμερικανός συγγραφέας και ακτιβιστής James Baldwin. […]
Οι καλύτερες στιγμές στην ανάγνωση είναι όταν συναντάμε κάτι – μια σκέψη, ένα συναίσθημα, έναν τρόπο να κοιτάζουμε τα πράγματα – που σκεφτήκαμε πως είναι γραμμένο ειδικά για μας. Όταν το βρούμε, συνειδητοποιούμε πως έχει καταγραφεί από κάποιον άλλο, από ένα πρόσωπο που δεν γνωρίσαμε ποτέ, ένα πρόσωπο που μπορεί και να μην υπάρχει πια. Είναι σαν να έχει έρθει ένα χέρι και να έχει πάρει το δικό μας. «Ένας αναγνώστης ζει χιλιάδες ζωές πριν πεθάνει. Ένας μη αναγνώστης μόνο μία», λέει ο αμερικανός συγγραφέας George R.R. Martin. Η ανάγνωση πολλαπλασιάζει το εν δυνάμει μας, το μεγεθύνει, το οδηγεί σε θαυμαστά και άγνωστα πεδία, μέσα από πολυποίκιλες ατραπούς που δεν θα φανταζόμασταν ποτέ, για να μας παραδώσει μετά το τέλος της ανάγνωσης και πάλι τον εαυτό μας, αλλαγμένο. Τα βιβλία είναι φορητή μαγεία. Σε όποια μορφή πλέον, πάνε παντού, μας δίνουν τη δυνατότητα να τα μεταφέρουμε εύκολα σε μια βαλίτσα, σε ένα σακίδιο, σε μια σακούλα, σε ένα κινητό ή να τα εναποθέσουμε, με την απόλαυση της παρατατικότητας*, στις βιβλιοθήκες μας.
——————————————
* παρατατικότητα: διάρκεια
Άρθρο του συγγραφέα Αλέξη Σταμάτη, εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ 09/02/2020 (διασκευή).
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (90 – 110 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το κείμενο, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος:
α. Το διάβασμα ιστοριών είναι ένας τρόπος συναντίληψης των ανθρώπων για τον κόσμο.
β. Η ανάγνωση δημιουργεί μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη.
γ. Μέσα από το διάβασμα ο άνθρωπος βιώνει μια μεταμορφωτική εμπειρία.
δ. Στην αρχαιότητα η ανάγνωση ήταν μια σιωπηλή διαδικασία.
ε. Η αναγνωστική εμπειρία είναι συνυφασμένη αποκλειστικά με στιγμές συναισθηματικής ευφορίας.
Μονάδες 10
Β2. α. Για αιώνες, οι Ευρωπαίοι … στον νου μας.
Να αναφέρετε δύο (2) τρόπους ανάπτυξης της συγκεκριμένης παραγράφου (μονάδες 2) και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας (μονάδες 2).
Μονάδες 4
β. Η ανάγνωση είναι ένας τρόπος… σε εξωσχολικά αναγνώσματα.
Στη συγκεκριμένη παράγραφο ο συγγραφέας κάνει χρήση διαφορετικών ρηματικών προσώπων. Να αναφέρετε τρία (3) διαφορετικά παραδείγματα, ένα για κάθε ρηματικό πρόσωπο, (μονάδες 3) και να αιτιολογήσετε τη λειτουργία καθενός στο κείμενο (μονάδες 3).
Μονάδες 6
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ 10
Β3. α. Στο παρακάτω απόσπασμα να αναγνωρίσετε τη λειτουργία της γλώσσας στις υπογραμμισμένες φράσεις (μονάδες 2) και να τις μεταγράψετε στην άλλη λειτουργία, μονολεκτικά ή περιφραστικά (μονάδες 2):
Προσωπικά, κατάλαβα πολύ νωρίς ότι το διάβασμα ήταν μια εντελώς ατομική υπόθεση (όσο πιο νωρίς το αντιλαμβάνεσαι αυτό τόσο πιο καλά) και ρίχτηκα με τα μούτρα σε ό,τι βιβλίο έπεφτε στα χέρια μου.
Μονάδες 4
β. Να αντικαταστήσετε καθεμία από τις υπογραμμισμένες λέξεις των παρακάτω προτάσεων του κειμένου με άλλη σημασιολογικά ισοδύναμη:
1. …η ανάγνωση σφυρηλατεί τον χαρακτήρα…
2. …γιατί το διάβασμα είναι μια εναλλακτική πηγή εμπειρίας.
3. Οι τεχνολογίες κειμένου… βοήθησαν στην προώθηση της πρακτικής.
4. Κάθε άνθρωπος… μεγεθύνει τους τρόπους με τους οποίους υπάρχει στον κόσμο.
Μονάδες 4
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ 8
Β4. α. Χρησιμοποιούμε τις ιστορίες για να κατανοήσουμε τον κόσμο και να μοιραστούμε αυτήν την εμπειρία μας με τους άλλους. Να μετατρέψετε τα υπογραμμισμένα ρηματικά σύνολα σε ονοματικά (μονάδες 2) και να προσδιορίσετε την αλλαγή στο ύφος (μονάδες 2).
Μονάδες 4
β. Να εξηγήσετε τη χρήση των σημείων στίξης (διπλή παύλα και εισαγωγικά) στις παρακάτω περιπτώσεις:
1. …η κοινωνική ατομική αυτή δραστηριότητα – ένας άνθρωπος με ένα βιβλίο – είναι μια σχετικά νέα μορφή διάθεσης ελεύθερου χρόνου.
2. «Ένας αναγνώστης ζει χιλιάδες ζωές πριν πεθάνει. Ένας μη αναγνώστης μόνο μία».
3. Είναι η μόνη «τέχνη» που μπορεί να ασκηθεί.
Μονάδες 3
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ 7
Γ1. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, σε ανοιχτή εκδήλωση που πραγματοποιείται στο σχολείο σας, εκφωνείτε ομιλία στην οποία εκθέτετε τεκμηριωμένα τις απόψεις σας σχετικά με:
α. τη συμβολή του βιβλίου στη συγκρότηση της προσωπικότητας των νέων και
β. τις δράσεις, εντός και εκτός σχολείου, που θεωρείτε ότι θα τους βοηθήσουν να εμπλακούν ενεργά στην αναγνωστική εμπειρία.
Το κείμενό σας να έχει έκταση 500-600 λέξεων.
Μονάδες 40
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α1. Ο Α. Σταμάτης αναδεικνύει το βιβλίο ως μέσο διαμόρφωσης της προσωπικότητας και δίαυλο αυτοσυνείδησης. Αναφέρει, αρχικά, ότι οι ιστορίες συμβάλλουν στην κατανόηση του κόσμου. Ωστόσο, για πολλούς σήμερα η ανάγνωση είναι ένδειξη εσωστρέφειας και επιδίωξης της ηρεμίας,ενώ αποτελεί σχετικά νέα μορφή ψυχαγωγίας. Σε αντίθεση με παλαιότερα που οι Ευρωπαίοι διάβαζαν φωναχτά, σήμερα η τεχνολογία έχει συμβάλει στη σιωπηλή ανάγνωση. Παράλληλα, η ανάγνωση καλλιεργεί την ενσυναίσθηση και διευρύνει την ατομικότητα ως μία απόλυτα εξατομικευμένη διεργασία που δεν γνωρίζει χωροχρονικά εμπόδια. Τέλος, αποτελεί συμπαραστάτη του ανθρώπου σε δύσκολες στιγμές και μέσω της ταύτισης, τον βοηθά να εμπλουτίσει το «είναι» του.
Β1. α. Σωστό, β. Σωστό γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Λάθος
Β2. α. Οι τρόποι ανάπτυξης της τέταρτης παραγράφου είναι οι εξής:
1) Σύγκριση – αντίθεση: Συγκρίνεται ο τρόπος διαβάσματος ανάμεσα στην αρχαιότητα, τον μεσαίωνα και τη νεότερη εποχή από τον 17ο αιώνα και μετά («οι αρχαίοι Έλληνες… Ευρώπης», «Αλλά μέχρι.. αλλάξει δραστικά»).
2) Παραδείγματα: Χρήση παραδειγμάτων για επεξήγηση του όρου Ευρωπαίοι («αρχαίοι Έλληνες, μοναχούς της σκοτεινής εποχής») και χρήση παραδειγμάτων «όπως ο κινητός τόπος και η άνοδος της λαϊκής γραφής», για να επεξηγήσει τον όρο «τεχνολογίες κειμένου».
β. Τρία παραδείγματα ρηματικών προσώπων είναι τα εξής:
«να σκέφτεσαι»: β΄ ενικό ρηματικό πρόσωπο το οποίο προσδίδει στο λόγο αμεσότητα, οικειότητα, θεατρικότητα καθώς και την αίσθηση του διαλόγου με τον αναγνώστη. Η χρήση της υποτακτικής προσδίδει στην αφήγηση διδακτικό και παραινετικό χαρακτήρα.
«κατάλαβα»: α΄ ενικό ρηματικό πρόσωπο με το οποίο ο αρθρογράφος εκφράζει προσωπικές απόψεις, εκτιμήσεις και βιώματα. Προσδίδει στον λόγο εμπιστευτικό και εξομολογητικό χαρακτήρα, αλλά και αμεσότητα, πειστικότητα, αληθοφάνεια και ζωντάνια. Τέλος, δημιουργείται η εντύπωση ότι ο αρθρογράφος απευθύνεται στον αναγνώστη προσωπικά.
«τελείωσαν»: γ΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο. Προσδίδει στον λόγο αντικειμενικότητα, ουδετερότητα και αποστασιοποίηση, καθιστώντας το ύφος επίσημο και απρόσωπο
Β3. α. Η λειτουργία της γλώσσας στις υπογραμμισμένες φράσεις είναι μεταφορική.
Μεταγραφή στην άλλη λειτουργία:
… διάβαζα με όρεξη… έβρισκα
β. σφυρηλατεί : διαμορφώνει
εναλλακτική : διαφορετική
προώθηση : εξέλιξη
μεγεθύνει : διευρύνει
Β4. α. Χρησιμοποιεί τις ιστορίες για την κατανόηση του κόσμου και το μοίρασμα αυτής της εμπειρίας μας με τους άλλους.
Το ύφος από άμεσο, παραστατικό, δραματικό μέσω του ρηματικού συνόλου, μετατρέπεται σε πυκνό, γενικό, επίσημο και αφηρημένο ενώ παράλληλα αποπνέει διαχρονικότητα.
β. 1. η διπλή παύλα χρησιμοποιείται για την παρεμβολή επεξήγησης, η οποία θεωρείται απαραίτητη από τον συγγραφέα για την κατανόηση του νοήματος.
2. τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για την αυτούσια μεταφορά λόγου του συγγραφέα George R.R. Martin.
3. ο όρος «τέχνη» χρησιμοποιείται μεταφορικά.
Γ1.
Αγαπητοί καθηγητές, συμμαθητές και συμμαθήτριες,
βρισκόμαστε απόψε εδώ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, προκειμένου να συζητήσουμε για την αξία της τόσο σημαντικής αλλά και συνάμα ξεχασμένης από πολλούς “τέχνης” της ανάγνωσης. Η κυριαρχία της εικόνας στη σύγχρονη εποχή, σε συνδυασμό με τους γρήγορους ρυθμούς ζωής και τον εξαιρετικά περιορισμένο ελεύθερο χρόνο απομακρύνουν τον άνθρωπο, και ειδικά τους νέους, από το βιβλίο κάνοντάς τους να παραγνωρίζουν την ιδιαίτερη συμβολή του στην συγκρότηση της προσωπικότητάς τους. Είναι, λοιπόν, ανάγκη τόσο το σχολείο όσο και άλλοι φορείς αγωγής όπως η Πολιτεία και τα ΜΜΕ να αναλάβουν δράσεις που θα βοηθούν στην επαναθεμελίωση της σχέσης των νέων με το βιβλίο και την ανάγνωση.
1ο ζητούμενο: Η συμβολή του βιβλίου στην συγκρότηση της προσωπικότητας των νέων
Σε πνευματικό επίπεδο:
- Μορφώνει τον νέο, γιατί καταγράφει όλες τις εμπειρίες και τις γνώσεις των προγενέστερων γενεών, διατηρεί και διαδίδει τις ιδέες, τα επιτεύγματα, τις μεγάλες αξίες και τις υπέροχες πράξεις, τα ευγενή συναισθήματα, την πνευματική κληρονομιά του παρελθόντος, που συσσωρεύτηκαν διαμέσου των αιώνων.
- Συντείνει τα μέγιστα στην πνευματική καλλιέργειά του, γιατί οξύνει τον νου και την κρίση του. Του δίνει την ευκαιρία να παρακολουθεί απόψεις, να τις συγκρίνει και να τις αντιθέτει, ωριμάζοντας πνευματικά και αποκρυσταλλώνοντας την προσωπική του άποψη. Έτσι, καθίσταται ικανός να επιλύει ο ίδιος τα προβλήματά του και να συμβάλλει στην κοινωνική πρόοδο.
- Συντελεί στην κατάκτηση της πνευματικής ελευθερίας, γιατί καταπολεμάει την αμάθεια, την άγνοια, τις προλήψεις, τις δεισιδαιμονίες. Έτσι, το πνεύμα διευρύνεται και δημιουργούνται νέοι τρόποι σκέψης και πράξης. Καλλιεργείται η γόνιμη αμφισβήτηση και ο προβληματισμός και ο άνθρωπος καθίσταται αυτόβουλο ον, ικανό να αντισταθεί σε προσπάθειες χειραγώγησης.
- Καλλιεργεί τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου: την αντίληψη, τη μνήμη, τη φαντασία, τη σύνεση, τη φρόνηση.
- Καλλιεργεί την ορθή γλωσσική έκφραση, γιατί το άτομο γνωρίζει ποιοτικά ανώτερες μορφές λόγου.
Σε ηθικό-ψυχολογικό επίπεδο:
- Ηθικοποιεί μέσα από την προβολή ανώτερων ιδανικών. Προωθεί υγιή πρότυπα, ανθρωπιστικές αξίες και ηθικές αρχές. Έτσι, ο νέος γίνεται κοινωνός υψηλών ιδεών, ολοκληρώνοντας την προσωπικότητά του.
- Καλλιεργεί την αντίληψη περί καλού ενώ διαμορφώνει τη συμπεριφορά του νέου, ενισχύοντας την αγάπη του για την πατρίδα, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την αρετή και τον σεβασμό για τον άνθρωπο.
- Ψυχαγωγεί, γιατί κρατά συντροφιά στον νέο στις δυσάρεστες και ευχάριστες στιγμές του, τον μεταφέρει σ’ άλλους τόπους και εποχές και τον απαλλάσσει από το άγχος που δημιουργούν οι καθημερινές υποχρεώσεις. Λειτουργεί έτσι σαν φάρμακο ενάντια στη μονοτονία και στη ζοφερή πραγματικότητα.
- Καλλιεργεί τις ψυχικές δυνάμεις: τη θέληση, το θάρρος, την επιμονή και υπομονή, την αισιοδοξία, την ελπίδα, την πίστη, την αυτοκυριαρχία, την αυτοπεποίθηση, την αυτοπειθαρχία, την ανδρεία.
2ο ζητούμενο: δράσεις, εντός και εκτός σχολείου, που θεωρείται ότι θα τους βοηθήσουν να εμπλακούν ενεργά στην αναγνωστική εμπειρία.
-Η συμβολή του σχολείου
Την αγάπη για το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία μπορεί να εμπνεύσει κυρίως το σχολείο ως βασικός φορέας παιδείας. Η διαδικασία αυτή είναι αναγκαίο να ξεκινήσει από την πρώτη βαθμίδα εκπαίδευσης και να συνεχιστεί σε όλη τη σχολική ζωή των μαθητών. Είναι απαραίτητα:
- Η βελτίωση των σχολικών βιβλίων, η εναρμόνιση με τα ενδιαφέροντα και τα είδη κειμένων με τα οποία έρχονται σε επαφή οι μαθητές, ώστε να είναι πιο ελκυστικά.
- Η αλλαγή του εκπαιδευτικού προσανατολισμού, η απομάκρυνση από τη στείρα αποστήθιση και την άγονη μάθηση, που καθιστά τον μαθητή εχθρικό προς το σχολικό εγχειρίδιο.
- Η έμφαση στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας με δημιουργική προσέγγιση που επιβάλλει τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων, την ανάγνωση έργων παιδικής λογοτεχνίας (για τις μικρότερες βαθμίδες) από τους ίδιους τους συγγραφείς και την προβολή κινηματογραφικών ταινιών βασισμένων σε λογοτεχνικά έργα.
- Συμμετοχή των μαθητών σε βιβλιοπαρουσιάσεις.
- Στις μικρές ηλικίες βοηθά η ένταξη της φιλαναγνωσίας στο ωρολόγιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
-Ο ρόλος της Πολιτείας και των ΜΜΕ
- Η πολιτεία θα πρέπει να στηρίζει τη λειτουργία βιβλιοθηκών σε κάθε πόλη και σε κάθε δήμο της χώρας, ώστε οι πολίτες να μπορούν εύκολα και ανέξοδα να δανείζονται βιβλία. Παράλληλα, οφείλει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα, προκειμένου να καθιστά βιώσιμη την εκδοτική παραγωγή στη χώρα μας. Έτσι, θα δοθεί η ευκαιρία στους εκδότες να επιλέγουν ποιοτικά βιβλία και όχι να αναζητούν εμπορικούς τίτλους -έστω κι αν δεν αποτελούν καλές αναγνωστικές επιλογές- μόνο και μόνο γιατί θα τους αποφέρουν το αναγκαίο οικονομικό κέρδος.
- Προώθηση του βιβλίου από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης: Τα ΜΜΕ έχουν αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες, αλλά και τις γενικότερες επιλογές των πολιτών, και η δυνατότητα αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί, ώστε να φέρει τους νέους σε επαφή με το ποιοτικό βιβλίο. Η προβολή εκπομπών αφιερωμένων στο βιβλίο, καθώς και η προβολή κοινωνικών μηνυμάτων για την αξία της ανάγνωσης, μπορούν να λειτουργήσουν ενισχυτικά στην προσπάθεια προώθησης της φιλαναγνωσίας.
Καθίσταται σαφές από τα παραπάνω ότι η έγκαιρη ανάδειξη των ωφελειών που προσφέρει η μελέτη βιβλίων είναι ευθύνη όλων, όχι μόνο του σχολείου. Πρώτα και κύρια, οφείλουμε οι ίδιοι οι νέοι να αντιληφθούμε πως η κατάχρηση της τηλεόρασης και του διαδικτύου υπονομεύει την προσπάθεια να αναπτύξουμε την προσωπικότητά μας ολόπλευρα και ουσιαστικά, προσπάθεια στην οποία έχει τόσα πολλά να συνεισφέρει η μελέτη ενός καλού βιβλίου.
Σας ευχαριστώ πολύ
Επιμέλεια:
Κόρκακα Σάνδη · Δασκαλάκη Ιωάννα · Μακρυγιαννάκη Κατερίνα
Μανδαλάκη Στέλλα · Ξυδάκης Μύρων
Πιταροκοίλη Μαρία · Φαρσάρη Ελένη