Και αν ναι ποιες είναι οι αντιμαχόμενες δυνάμεις;
Του Δημήτρη Πουλή
Πολλές φορές τις μέρες μας, ακούμε ότι βρισκόμαστε κάτω από μια απειλή. Έχουμε πόλεμο. Πρέπει να βγούμε νικητές! Και παρόμοια. Είτε από πολιτικούς, είτε από διαφημιστές, ακόμα και από την επίσημη ενημέρωση. Ας δούμε λίγο καλύτερα αυτή τη δήλωση και τι συνεπάγεται.
Η επιστήμη της συνείδησης, με σαφήνεια και κατηγορηματικότητα, μας εξηγεί ότι το πλαίσιο, το πεδίο όπου τοποθετείται {μια σκέψη, μια ιδέα, μια παράσταση} έχει ουσιώδη επίδραση στην νοηματοδότηση {μιας σκέψης, μιας ιδέας, μιας παράστασης}. Είναι λοιπόν σημαντικό να διευκρινίσουμε αυτή τη δήλωση, αφού είναι το πλαίσιο των δράσεων αυτής της περιόδου.
Η πιο απλή εξήγηση για την ‘πολεμική’ ρητορική σχετίζεται με την ψυχολογική της χρήση. Η περίσταση απαιτεί στιβαρή διοίκηση, πειθαρχία, και … θυσίες. Ο κίνδυνος, υπαρκτός ή φανταστικός, αξιοποιείται για την συνοχή και τον ακριβή συντονισμό. Όπως απαιτεί μια γνήσια πολεμική κατάσταση. Ταχύτητα, επιστημονική γνώση και ομαδική ανταπόκριση είναι τα μέσα για να περαιωθεί αυτή η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η πολεμική ρητορική είναι το μέσο κινητοποίησης των λαών και αφοσίωσης σε μια κοινή – και αυταπόδεικτη – θέση: προστασία των συστημάτων υγείας και ασφάλειας. Αφού η κατάσταση της πανδημίας είναι μια πραγματική απειλή, δικαιολογείται η πολεμική ρητορική. Η ανάλυση αυτών των γεγονότων μπορεί να γίνει αργότερα. Ή μήπως όχι; Το σοκ αυτής της κατάστασης είναι το μέσο, ο τρόπος, να αναβάλλουμε για αργότερα την σκέψη, την ανάλυση;
Ο πόλεμος, μπορεί να είναι «η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα», κατά την κλασσική ρήση του Κλαούσεβιτς, μπορεί όμως να είναι και ο πατέρας των πάντων, κατά την ρήση του Ηράκλειτου[1]. Θα αναζητήσουμε λοιπόν σε ένα πόλεμο τις επιδιώξεις, υλικές ή άλλες των αντιμαχόμενων μερών. Τις βουλήσεις που διέπουν στόχους και κινήσεις. Η κοινή συλλογική εμπειρία, ακόμα και από πολύ πρόσφατα γεγονότα μας παρέχει σχετικό υλικό. Έχουμε ένα τρέχον παράδειγμα γειτόνων που ενδιαφέρονται για φυσικούς πόρους, γεωπολιτική ισχύ, έλεγχο. Ο πόλεμος με αυτό το γείτονα, ακόμα και αν δεν έχει πάρει μορφή (μεγάλης) στρατιωτικής εμπλοκής είναι σε πλήρη εξέλιξη. Έχουμε και άλλο παράδειγμα ‘πολέμου’, με άλλο γειτονικό μέρος, πολύ πρόσφατα. Αυτός, διεξαγόταν στο φαντασιακό επίπεδο. Ο ένας αφορά το μέλλον, ο άλλος το παρελθόν. Σε κάθε περίπτωση όμως, ακόμα και ο φαντασιακός πόλεμος παράγει πραγματικά γεωπολιτικά αποτελέσματα. Εξ’ άλλου πάνω σε αυτόν χτίστηκαν πολιτικές καριέρες από εδώ και από εκεί.
Ποια μπορεί να είναι η επιδίωξη ενός ιού; Μιας μορφής ζωής τόσο ατελούς που δεν μπορεί ούτε να ζήσει, ούτε να αυτοαναπαραχθεί μόνη της; Κανείς δεν θα μπορούσε να αποδώσει βούληση ή συμφέρον στον κορονοϊό. Λείπει συνεπώς ένα βασικό στοιχείο για να χαρακτηριστεί η πανδημία πόλεμος με τον κορονοϊό. Αν υπάρχει πόλεμος, αυτός θα είναι με κάτι άλλο, ας είναι αυτό οι ανθρώπινες ελλείψεις ή παραλείψεις, κακίες ελαττώματα[2]. Υπάρχει φυσικά μια συμπληρωματική οπτική: αν – έστω και σαν υπόθεση εργασίας – αποδεχθούμε τη θεωρία της γαίας, τη θεωρία δηλαδή που θεωρεί όλο τον πλανήτη ως ενεργό όν με βούληση και αυτόνομη σκέψη, τότε ο κορωνοϊός, θα ήταν τα ‘αντισώματα’ της γαίας απέναντι σε ένα είδος που έχει παρεκτραπεί[3]. Θα ήταν τα «αντισώματα» της γαίας σε ένα μέρος της που πολλαπλασιάζεται υπερβολικά ως προς τα άλλα, όπως και τα καρκινικά κύτταρα στο σώμα μας που πολλαπλασιάζονται εκτός ελέγχου. Στην θεώρηση αυτή, αντιπαρατίθενται δύο βουλήσεις αυτές του homo sapiens και της γαίας. Ο άνθρωπος που θέλει να υπερισχύσει στη γη και η αντίθετη βούληση ελέγχου της άμετρης εξουσίας του ανθρώπου. Σε ένα τέτοιο πόλεμο όλοι γνωρίζουμε ποιος θα είναι ο νικητής, αφού η γαία – πάντα ως υπόθεση εργασίας – είναι αυτή που μας εμπεριέχει. Δεν θα υιοθετούσα αυτή την υπόθεση παρά ως μορφή φιλοσοφικών προσεγγίσεων.
Δεν υπάρχει λοιπόν πόλεμος με ένα ιό. Υπάρχουν όμως θύματα, μέτρα, οικονομικές και ποικίλες συνέπειες, γεωπολιτικές αναταράξεις, όλα τα στοιχεία ενός πολέμου. Κάτι συμβαίνει, κάτι χρειάζεται εξήγηση. Πως να οριοθετήσουμε παρατάξεις, συμμαχίες, συνέργειες, αντιθέσεις; Στο θολό τοπίο ας αναζητήσουμε πρώτα τα θύματα αυτής της κατάστασης. Τα προφανή είναι οι ανθρώπινες ζωές. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, οι πιο αδύναμοι, αλλά όχι μόνο αυτοί. Ακολουθούν οι εργαζόμενοι. Αυτοί που εργάζονται στην πρώτη γραμμή της ιατρικής, αλλά και οι άλλοι που χάνουν τη δουλειά τους. Κάθε κλάδος της οικονομίας επηρεάζεται. Επιχειρήσεις, χρονοδιαγράμματα, καθημερινή ζωή, όλα διαταράσσονται. Ακολουθεί η ατομική ελευθερία, δημοκρατικά δικαιώματα, αιώνες κατακτήσεων φυσικά εξανεμίζονται. Διανοείται κανείς να κάνει διαδήλωση; Φαντάζει – και είναι – αυτοκαταστροφικό και οξύμωρο. Σε συνθήκες πολέμου, πραγματικού ή φαντασιακού, η εξουσία ισχυροποιείται.
Σε ένα πόλεμο όλοι χάνουν; Φυσικά ! ο μεγαλύτερος κερδισμένος του μεγάλου πολέμου, οι ΗΠΑ, είχαν χιλιάδες νεκρούς και μια συνολικά αναδιατεταγμένη παραγωγική μηχανή. Αναμφίβολα οι ΗΠΑ είχαν απώλειες στον μεγάλο πόλεμο, αλλά κανείς δεν τους έλεγε χαμένους. Η Σοβιετική ένωση, επισήμως νικητής και γεωπολιτικά μεγάλος κερδισμένος, είχε τόσες απώλειες σε ζωές και υποδομές που η νίκη της μοιάζει θολή. Σε ένα πολιτικό πλαίσιο (διαμάχη καπιταλισμού – σοσιαλισμού), η Σοβιετική ένωση κέρδισε μια μάχη (με τον φασισμό) αλλά έχασε τον (ψυχρό) πόλεμο με τον καπιταλισμό. Αυτό το «όλοι χάνουν», ειδικά στην περίπτωση που με προσοχή αναζητούμε τις παρατάξεις αυτού του πολέμου μέσα στην πανδημία, δεν χρησιμεύει για τον σαφή προσδιορισμό ‘νικητή’ και ‘χαμένου’ – δηλαδή των εμπολέμων. Μια τράπεζα, μπορεί να έχασε δισεκατομμύρια από την άυλη οικονομία, αλλά μια κατεστραμμένη μικρή επιχείρηση που δεν μπορεί να αναχρηματοδοτήσει τα δάνειά της χρεωκοπεί και πεθαίνει. Όσο και αν η ανθρώπινη ζωή είναι κάτι απόλυτο, για την ιστορία, οι απώλειες είναι κάτι σχετικό.
Ένας τρόπος να προσεγγίσουμε το ζήτημα (ποιος χάνει) είναι η πρόσφατη εμπειρία της κρίσης του 2008. Με τις παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών, τις διασώσεις των τραπεζών με κρατικές ενισχύσεις, την πολιτική υποστήριξης του τραπεζικού συστήματος (περίπτωση Ελλάδας) παράλληλα με την εμμονή στην πολιτική λιτότητας και νεοφιλελεύθερων ρυθμίσεων, είναι σαφές ότι η άποψη ότι «οι τράπεζες πλήρωσαν το μάρμαρο της κρίσης» είναι απολύτως ψευδής και προκλητική[4]. Ακόμα, αν αναζητήσουμε στοιχεία[5], το οριακό ποσοστό του 0,1% των πλουσιότερων, διατήρησε τόσο την απόλυτη όσο και την σχετική εισοδηματική θέση. Η κρίση του 2008 δεν ήταν τελικά κρίση για όλους.
Συνεπώς, με αυτή την διευκρίνιση του απόλυτου και σχετικού, η επερχόμενη οικονομική δυσπραγία, θα προσδιορίσει, όπως και στο παρελθόν, τους χαμένους. Αυτοί θα είναι πάλι οι φτωχοί αυτού του κόσμου και κανείς δεν αμφιβάλλει γιαυτό. Ήδη ο Τραμπ πέρασε ένα σχέδιο διάσωσης των μεγάλων επιχειρήσεων ύψους 2 – 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (ακόμα δεν είναι προσδιορισμένο το ύψος. Αυτό είναι 10 – 25% του ΑΕΠ). Υπάρχει λοιπόν μια σαφής πρώτη ένδειξη για τις ομάδες που αντιπαρατίθενται. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν ένα πρώτο προσδιορισμό των αντιπάλων με την απλοϊκή διάκριση σε πλούσιους και φτωχούς. Απλοϊκή, γιατί στους φτωχούς μπορεί να είναι ένα παγκόσμιο όνομα με έδρα το Μιλάνο και στους πλούσιους μια νεοφυής εταιρεία βιοτεχνολογίας με 10 εργαζόμενους.
Στο γεωπολιτικό πεδίο η κρίση της πανδημίας φέρνει στην επιφάνεια την πραγματική ισχύ των εθνών που δεν είναι άλλη από την πρωτογενή παραγωγική ικανότητα, την διοικητική επάρκεια, την ποιότητα του κοινωνικού συμβολαίου. Η απερχόμενη υπερδύναμη βρίσκεται σε πολύ χειρότερη θέση από την νεότερη. Όχι επειδή δεν έχει τους πόρους να διαθέσει. Από επιλογή! Θα έλεγα ότι στο πεδίο της πανδημίας δοκιμάζεται η σχεδιασμένη οικονομία σε σχέση με την λεγόμενη οικονομία της αγοράς. Αλλά αυτό είναι μια ψευδής σύγκριση, γιατί δεν υπάρχει ελεύθερη οικονομία. Και οι δύο οικονομίες είναι σχεδιασμένες, απλά στην περίπτωση των ΗΠΑ ο σχεδιασμός γίνεται από το 1% για το 1%.
Τοποθετώντας την σημερινή κατάσταση σε ένα νοητικό πλαίσιο πολεμικής προσπάθειας, απαιτεί και συνεπάγεται συμπληρωματικά στοιχεία. Ένας συμβατικός πόλεμος χρειάζεται προετοιμασία, συγκέντρωση δυνάμεων, διασφάλιση ροών και γραμμών ανεφοδιασμού. Έχει αιτίες και ξεκινά πολύ πριν τις εχθροπραξίες. Πολλά, για τα οποία δεν έχουμε το χώρο να αναφερθούμε. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος άρχισε την 28η Οκτωβρίου, αλλά οι Ιταλοί του Μουσολίνι βύθισαν την «Έλλη» το δεκαπενταύγουστο. Ο Χίτλερ ξεκίνησε την στρατιωτική προετοιμασία πολύ πριν την 1 Σεπτεμβρίου 1939. Αν μιλάμε για πόλεμο, οι ρίζες του βρίσκονται πάντα σε μια διαταραχή ισορροπιών. Διαταραχή που μπορεί να αφορά πόρους, παραγωγική ισχύ, πληθυσμούς, τεχνολογία … Ο πόλεμος που εδώ αναφερόμαστε, μεταξύ πλουσίων και φτωχών, κρατά πάρα πολλά χρόνια, έχει εξάρσεις και υφέσεις, παίρνει ποικιλία μορφών και στεγάζεται κάτω από μεγάλες ιδέες ή εθνικές παραδόσεις. Όταν προσδιορίσουμε αυτές τις ομάδες ως τις αντιπαρατιθέμενες δυνάμεις, και όχι εθνικισμούς και πατρίδες, έχουμε τη δυνατότητα να εμπλουτίσουμε την εικόνα με πλήθος στοιχείων. Μια τέτοια, ολοκληρωμένη πλέον εικόνα, μας προσφέρει ένα αληθινό ερμηνευτικό πλαίσιο για όσα βλέπουμε και όσα θα δούμε.
Ανακεφαλαιώνουμε: υπάρχει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Παρομοιάζεται με «πόλεμο». Ο πόλεμος αυτός δεν μπορεί να είναι «η ανθρωπότητα απέναντι στον κορονοϊό». Τα πραγματικά γεγονότα συνηγορούν/αντιστοιχούν σε μια πολεμική κατάσταση. Συνεπώς η υπόθεση εργασίας ότι συμβαίνει πόλεμος είναι νόμιμη/λογική. Προσδιορίσαμε, με βάση τις συνέπειες, τα αντίπαλα στρατόπεδα σε ‘πλούσιους’ και ‘φτωχούς’. Στη συνέχεια θα δούμε πόσο αυτή η εικόνα μπορεί να συμπληρωθεί και να ελεγχθεί ακόμα περισσότερο, αν ταιριάζει με κάποια όψη της πραγματικότητας.
Πρώτα ας ξεκινήσουμε με ένα καλύτερο προσδιορισμό αυτών που ορίσαμε ως αντιπαρατιθέμενες δυνάμεις. Οι πλούσιοι, που φυσικά είναι πιο λίγοι, είναι εκείνοι που το μέγεθος του πλούτου τους έχει μεταφραστεί σε δομικό στοιχείο του κόσμου. Αυτοί[6], αποφασίζουν – και όχι οι κυβερνήσεις που διορίζουν – τι θα παραχθεί, σε τι ποσότητα και από ποιους. Αυτοί (προσπαθούν να) ελέγχουν τη γη, το νερό, τους σπόρους, την ενέργεια. Δεν είναι σε μία ήπειρο, μία χώρα. Πως άραγε συντονίζονται; Είναι δυνατό να υπάρχει πόλεμος χωρίς μια κεντρική στρατηγική; Τον μεγάλο πόλεμο, ο άξονας (Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία και δορυφόροι), η επιθετική δύναμη που αναζητούσε γεωπολιτικό χώρο, είχε σημαντική συνέργεια αλλά λίγο συντονισμό. Η συνέργεια προκύπτει από την σύμπτωση συμφερόντων και όχι κατ’ ανάγκη από άμεση συνεργασία. Όταν τα Γερμανικά υποβρύχια βύθιζαν τα φορτηγά πλοία που έφερναν υλικό στην ευάλωτη Αγγλία, εμπόδιζαν την παραγωγή αμερικανικών πολεμικών για το μέτωπο του ειρηνικού. Αυτή είναι μια de facto συνέργεια πολύ σημαντική. Αντίστοιχα, ήταν η δημιουργία δυτικού μετώπου στην Ευρώπη με την απόβαση στη Νορμανδία, που ανακούφισε το ανατολικό μέτωπο. Εδώ υπήρξε η άμεση συνεργασία. Συνεργασία που διαλύθηκε με το πρώτο βήμα του ψυχρού πολέμου την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα.
Οι φτωχοί είναι οι υπόλοιποι. Αυτοί και αν είναι απομονωμένοι! Και ετερογενείς. Τι και αν η ιστορία φωνάζει: « … ΕΝΩΘΕΙΤΕ», κρατικά σύνορα, εθνικισμοί, θρησκείες, δήθεν ιδεολογίες ακόμα και ποδοσφαιρικές ομάδες αξιοποιούν την αυθόρμητη ψυχολογία της ένταξης σε ομάδα. Ομάδα που τις περισσότερες φορές συσπειρώνεται με την αξιοποίηση κάποιου ‘εχθρού’. Εντοπίζουμε λοιπόν την ‘ενεργό βούληση’ που συνιστά το ουσιώδες χαρακτηριστικό μιας πολεμικής αντιπαράθεσης σε μια διάσπαρτη ομάδα συμφερόντων με υλικό όφελος και υλικές συνέργειες. Διευκρινίζοντας, αυτή η ενεργός βούληση δεν είναι το G7 ούτε το G20, ούτε το παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ. (WEF) Είναι αυτοί που ορίζουν τι θα συζητηθεί μέσα και έξω από τις συναντήσεις. Στην πλευρά των φτωχών, βρίσκονται οι λιγοστές δυνάμεις που αμύνονται τοπικά και συντονίζονται όσο η ροή πληροφορίας και η ιδεολογία επιτρέπει.
Τι διεκδικούν τα αντιτιθέμενα μέρη; Ποιος είναι ο στρατηγικός και ποιος ο τακτικός στόχος; Ο φτωχοί διεκδικούν το δικαίωμα να ζήσουν. Οι λιγότερο φτωχοί το δικαίωμα να ζήσουν καλά. Σε αυτό το καλά εμπεριέχεται το πλήρες φάσμα των ανθρώπινων επιδιώξεων. Οι πλούσιοι που δεν μετέχουν στην νομή εξουσίας θέλουν να μπουν σε αυτή την ομάδα και η ελιτ διεκδικεί ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της εξουσίας και την ασφάλεια διατήρησης αυτού του συστήματος. Οι φτωχοί δεν έχουν στρατηγικό στόχο (αυτός θα ήταν να μην υπάρχουν φτωχοί). Οι πλούσιοι, επίσης δεν έχουν στρατηγικό στόχο. Όμως οι τακτικοί στόχοι κάθε ομάδας συμφερόντων (αύξηση πλούτου και επιρροής), συνεργούν και συνθέτουν το στρατηγικό στόχο της διατήρησης του συστήματος.
Οι διαιρέσεις και διαφωνίες στην ελίτ δεν είναι αδιανόητες, το αντίθετο. Αυτές δίνουν κάποιες ανάσες στους αποκάτω, ή κάποιες πρόσθετες ωδίνες. Αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η διαμάχη για τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 5ης γενιάς. Το διακύβευμα δεν είναι το εμπορικό πλεονέκτημα σε μια τεχνολογία επικοινωνιών αλλά το πλεονέκτημα «ασφάλειας» που έχει ο κατασκευαστής αυτής της τεχνολογίας. Τα αποθέματα λιθίου της Βολιβίας «αναγκάζουν» την υπερδύναμη να «προστατεύσει» τα συμφέροντα των εταιρειών της και να επαναφέρει την «κανονικότητα» με ένα όργιο παρεμβάσεων, σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο.
Πως γίνεται όμως να υπάρχει ένας πόλεμος, μεταξύ των πανίσχυρων ελίτ και του συνόλου σχεδόν των υπολοίπων και να μην το καταλαβαίνουμε; Σε ποιο χρονικό βάθος μπορούμε να αναζητήσουμε την απαρχή αυτής της διαμάχης;
Κατά μία φιλοσοφική προσέγγιση του κόσμου, αυτός ο πόλεμος έχει ξεκινήσει από την εποχή της δουλείας. Δεν θα ωφελούσε εδώ να ξεκινήσουμε την ιστορία από τόσο μακριά. Μπορούμε, δηλαδή έχουμε εμπειρικό υλικό χωρίς αναδίφηση σε βιβλία, να δούμε την πρόσφατη ιστορία στην Ελλάδα και τον κόσμο. Στην αναζήτησή μας αυτή θα πάρουμε βοήθεια – γιατί όχι; – από την χώρα που ξεκίνησε αυτή η πανδημία. Από τον Σουν Τζου, που έγραψε το πρώτο εγχειρίδιο για την τέχνη του πολέμου ένα αιώνα σχεδόν πριν τον δικό μας Θουκυδίδη. Ο Σουν Τζου λέει: «κάθε πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση. Συνεπώς όταν μπορούμε να επιτεθούμε θα πρέπει να φαινόμαστε αδύνατοι, όταν χρησιμοποιούμε τις δυνάμεις μας εμείς πρέπει να φαινόμαστε αδρανείς, …»[7] που υπάρχει άραγε η εξαπάτηση στον πόλεμο αυτό;
Στον πυρήνα των κοινωνιών υπάρχει ένα άγραφο «κοινωνικό συμβόλαιο». Είναι η παραδοχή που συγκροτεί τη βάση του πολιτικού συστήματος και νομιμοποιεί την εξουσία του: Η πολιτική που ασκείται στο όνομα του λαού (και του έθνους) πράγματι ωφελεί το σύνολο του λαού (και την ιστορική έννοια του έθνους). Η εξαπάτηση συνίσταται στην κατάργηση αυτού του συμβολαίου – μονομερώς – ενώ η κάτω τάξη δεν έχει ιδέα για το τι πραγματικά συμβαίνει. Και αυτό είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο.
Ας δούμε κάποια παραδείγματα χωρίς ανάλυση:
Την περίοδο 1998 – 99 παίχτηκαν στο ελληνικό χρηματιστήριο (και χάθηκαν σε άγνωστο προορισμό) όλα τα κέρδη που αποκόμισε η μεσαία τάξη την περίοδο της ανόδου μετά το ’81. Ποιος έφταιξε; Ποιος κέρδισε; Ποιος έχασε;
Η Ελλάδα μπήκε στη ζώνη του ευρώ με την απάτη του ομολόγου της Goldman Sachs που ήταν το χρονικό μιας προαναγγελθείσης χρεοκοπίας. Ποιος το έμαθε εγκαίρως; Ποιος πλήρωσε γιαυτό; Ποιος κέρδισε; Ποιος έχασε;
Το πιο ουσιαστικό βέβαια στοιχείο παραβίασης αυτού του συμβολαίου είναι η διαδικασία αποβιομηχάνισης της Ελλάδας. Μια διαδικασία που εμπεριέχει πολλές μικρές αποφάσεις αλλά με ορατό αποτέλεσμα. Το πρόβλημα θα φανεί όταν αλλάξουν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες.
Στο διεθνή χώρο η εξαπάτηση έχει ανάλογες διαστάσεις:
Ο Πόλεμος στο Ιρακ, με εκατομμύρια νεκρούς και μια πλήρως κατεστραμμένη χώρα, ξεκίνησε γιατί δήθεν ο Σανταμ είχε όπλα μαζικής καταστροφής. Αυτά ποτέ δεν βρέθηκαν αλλά …και τι έγινε;[8]
Σε όλες τις χώρες οι πλούσιοι καταδικάζουν το κρατικό μονοπώλιο σε νερό, ηλεκτρισμό, τηλεπικοινωνίες. Καθόλου δεν ενοχλούνται όμως αν αυτό το μονοπώλιο περάσει σε ιδιωτικά χέρια και αυξήσει τα κέρδη τους. Στην ‘ανάγκη’ αύξησης των κερδών τους, τα ιδιωτικά μονοπώλια παραπλανούν τους λαούς με συντονισμένο τρόπο για το «κακό» κρατικό μονοπώλιο, τους τεμπέληδες του δημοσίου. Η απορρύθμιση παρουσιάζεται σαν ελευθερία ενώ είναι η ελευθερία της εκμετάλλευσης.
Το πιο εμφατικό στοιχείο της πολεμικής χρήσης της πληροφόρησης υπέρ των πλουσίων είναι η τύχη του Τζουλιαν Ασανζ. Τόλμησε αυτός να δημοσιεύει τεράστιες ποσότητες εγγράφων που αποδεικνύουν τις βρώμικες δουλειές της εξουσίας. Τον κυνηγούν ανηλεώς για αυτό. Ήδη, αντιμετωπίζει την έκδοση του στις ΗΠΑ όπου θα δικαστεί για έσχατη προδοσία. Η τύχη του βέβαια έχει προγραφεί.
Ερχόμαστε τώρα στον πυρήνα αυτού του άρθρου. Η δημιουργία ενός φανταστικού κόσμου, μιας αποσύνδεσης από την πραγματικότητα για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στηρίζεται σε ένα καλά δομημένο και πληρωμένο σύστημα μέσων ενημέρωσης. Τα μέσα αυτά λειτουργούν συντονισμένα, με επιστημονική μέθοδο, προβάλλοντας μια εικόνα πολυφωνίας, όπου στην πραγματικότητα είναι οι φωνές της ίδιας χορωδίας. «His master voice» (η φωνή του αφεντικού του). Στις ΗΠΑ, 6 μεγάλες εταιρείες ελέγχουν την πληροφορία (ταινίες, σειρές,video games, μαζί φυσικά με τηλεοπτικούς σταθμούς, εφημερίδες κλπ.)[9]. Λένε ότι σε ένα πόλεμο το πρώτο θύμα είναι η πληροφόρηση. Αυτό ταιριάζει πλήρως με την προηγούμενη ανάλυση από τον Σουν Τζου: η διαδικασία συγκέντρωσης των μέσων ενημέρωσης στα χέρια της ελίτ έχει σχεδόν ολοκληρωθεί από δεκαετίες. Στην ελληνική περίπτωση – είμαστε μια μικρή χώρα – η διαπλοκή έχει ξεφανερωθεί σε πλείστες περιπτώσεις, από την μη αδειοδότηση καναλιών και την δημιουργία κομμάτων μέσω τηλεοπτικών πωλήσεων, έως την σημερινή αναστολή πληρωμής της μικρής δόσης που έπρεπε να καταβάλουν τα κανάλια και την άμεση επιχορήγηση με 11 εκατομμύρια. Εξ’ άλλου, η εκλογική νίκη της τρέχουσας κυβέρνησης στηρίχθηκε σχεδόν απόλυτα στον έλεγχο και χειρισμό πληροφορίας και συναισθήματος από τα μέσα ‘ενημέρωσης’. Ο θρίαμβος αυτού του τακτικού πολέμου είναι καθολικός! Στις ΗΠΑ, (χρησιμοποιώ τόσο πολύ το αμερικανικό παράδειγμα γιατί από εκεί ξεκινούν όλα. Μέχρι να φτάσουν να ξεκινούν από την Κίνα), ο Τραμπ εξελέγη γιατί ο κόσμος έχει σιχαθεί την ψευτιά των δημοκρατικών και αυτός είπε δυο αλήθειες για τους φτωχούς. Τα μέσα πρόβαλαν την δήθεν αντισυστημική του εικόνα και φρόντισαν να ξεχάσει ο κόσμος τι πραγματικά αντιπροσωπεύει ο Τραμπ. Οι δημοκρατικοί φρόντισαν να μην προταθεί ο Σαντερς για πρόεδρος (γιατί αυτός θα κέρδιζε τον Τραμπ)[10]
Ο σημερινός πόλεμος της πανδημίας είναι μια μεγάλη μάχη στο υγειονομικό και το οικονομικό επίπεδο. Η πάνω τάξη, όπου μπορούσε, διέλυσε το δημόσιο σύστημα υγείας. Ή το υποβαθμίζει. Θα καταλάβουμε τι έγινε, για να το αναιρέσουμε έστω τώρα; Στο οικονομικό επίπεδο, η ύφεση ήταν προ των πυλών. Η πάνω τάξη θα βρει την ευκαιρία για νέες διασώσεις των φίλων της. Η επερχόμενη ύφεση πρέπει να μας προβληματίσει για το τι είδους κόσμο θέλουμε να επανασυστήσουμε. Ίσως, αν καταλάβουμε την πολεμική, δηλαδή επείγουσα, διάσταση του πραγματικού πολέμου, να αναιρέσουμε τις συνέπειες από τα επόμενα επεισόδια. Γιατί ήξεραν[11] για την πανδημία. Όπως και ξέρουν για την άλλη συστηματική και αναπόφευκτη απειλή, την κλιματική αλλαγή. Εμείς, η κάτω τάξη, οφείλει να ενημερωθεί. Να κατανοήσει το διακύβευμα. Να βρει την δύναμη στην αλληλεγγύη, την σύνθεση, την αναδημιουργία της πολιτικής με βάση το κοινό καλό. Να αποτινάξει την δουλεία της ψευδούς (και τόσο ανακουφιστικής) πληροφόρησης[12].
Έχουμε δρόμο μπροστά μας …
[1] Ο πόλεμος εδώ έχει πολύ ευρύτερη έννοια, είναι η αντίθεση, δηλαδή η βάση της διαλεκτικής και συνεπώς της εξέλιξης.
[2] Στα πυρηνικά ατυχήματα, π.χ. το Τσερνομπιλ, ή τη Φουκουσίμα, δεν ξεκινήσαμε πόλεμο ενάντια στη ραδιενέργεια, που είναι εξ’ άλλου φυσικό φαινόμενο, αλλά ενάντια στις ανθρώπινες παραλείψεις, την έλλειψη πρόβλεψης, την έλλειψη υποστήριξης. Υπό κρίση μπαίνουν οι ανθρώπινες επιλογές και όχι τα φυσικά φαινόμενα που δοκιμάζουν τις αντοχές μας. Στους πυρηνικούς σταθμούς στις ΗΠΑ, χρησιμοποιείται τεχνολογία του ’60, η απόφαση να τεθούν εκτός λειτουργίας και, πιο σημαντικό, ποιος θα πληρώσει για τη δουλειά, είναι προς μελέτη.
[3] Paul Ehrlich: «αν ήμουν άγριο θηρίο, ο κορονοϊός θα ήταν ο ήρωάς μου» (O Πωλ Έρλιχ είναι βιολόγος, 93, γνωστός από το βιβλίο the population bomb)
[4] https://www.sofokleousin.gr/telika-oi-trapezes-plirosan-to-marmaro-tis-krisis
[5] https://www.lifegate.com/people/news/world-inequality-report-2018
[6] Επειδή πολύ με ενοχλεί το «αυτοί» χωρίς κάποιο προσδιορισμό, μου θυμίζει τις μη επαληθεύσιμες θεωρίες, ας είναι η προσδιοριστική αναφορά :
στο άρθρο επεξηγείται πως με μαθηματική ανάλυση στοιχείων από 37 εκατομμύρια εταιρείες και επενδυτές παγκοσμίως, αναδύεται ένα υποσύνολο 147 βασικών που συνδέονται με το 40% του πλούτου του συνόλου των εταιρειών υπό μελέτη.
[7] Ο Σουν Τζου είναι ο συγγραφέας του αρχαιότερου εγχειρίδιου στρατηγικής «Η τέχνη του πολέμου». Το βιβλίο κυκλοφορεί στα Ελληνικά. https://www.goodreads.com/quotes/103957-all-warfare-is-based-on-deception-hence-when-we-are
[8] Και ο προηγούμενος πόλεμος του κόλπου ξεκίνησε με μια απάτη. Ένα κορίτσι κατέθεσε στο κογκρέσο των ΗΠΑ για τις αγριότητες των στρατιωτών του Ιρακ. Το κορίτσι ήταν η κόρη του πρέσβη που ‘εκπαιδεύτηκε’ από εταιρεία δημοσίων σχέσεων για το τι θα πει. Μετά την κατάθεση δημιουργήθηκε η συναίνεση και ξεκίνησε ο πρώτος πόλεμος του κόλπου.
[9] Αναλυτικά δείτε στο https://www.webfx.com/blog/internet/the-6-companies-that-own-almost-all-media-infographic/
[10] Είναι γνωστό ότι πολλά ΜΜΕ είναι ζημιογόνες επιχειρήσεις. Οι πολιτικοί που υποστηρίζονται ή δημιουργούνται από αυτά, φροντίζουν την συνεχή υποστήριξή τους με χρηματοδότηση ή δανειοδότηση. Καθαρές δουλειές.
[11] Δείτε https://tvxs.gr/news/kosmos/pentagono-kai-tramp-gnorizan-apo-2017-gia-ton-kindyno-pandimias επίσης στο youtube υπάρχουν διαλέξεις για την πανδημία από το 2013 https://www.youtube.com/watch?v=rI11hHOya34 (Every new pandemic starts as a mystery)
[12] «Σαν θα’ρθει η ώρα της πορείας / Πολλοί δεν ξέρουν Πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους /Η φωνή που διαταγές τους δίνει /Είναι του εχθρού τους η φωνή/ Εκείνος που για τον εχθρό μιλάει/ Είναι ο ίδιος τους ο εχθρός» από το τρόμος και αθλιότητα του 3ου Ράϊχ. https://www.youtube.com/watch?v=nOP8KRxI_LQ
