Το μεγάλο φαγοπότι – Ο ρόλος του Νίκου Μανιαδάκη
Ενώ η ενορχηστρωμένη προσπάθεια αποδόμησης ενός μεγάλου σκανδάλου συνεχίζεται με βασικούς παραστάτες υπόπτους ή και κατηγορούμενους της υπόθεσης Novartis, η εμπεριστατωμένη έκθεση των Επιθεωρητών 6 Σωμάτων Ελέγχου αποδεικνύει ότι το αλόγιστο πάρτι στην offshore «Δημόσια Υγεία» βασικά συντελέστηκε με τη μέθοδο των υπερτιμολογήσεων.
Για όλη την περίοδο που ελέγχθηκε (1.1.2006 έως 15.7.2014) προέκυψαν οι ανεξέλεγκτες υπερτιμολογήσεις στα φάρμακα και οι αθέμιτες πρακτικές πολλών φαρμακευτικών εταιρειών. Αυτή ήταν η βασική αιτία αφαίμαξης του ΕΟΠΥΥ και κατασπατάλησης των δημόσιων πόρων για το φάρμακο. Τα συγκοινωνούντα δοχεία Υπουργεία – Επιτροπές Τιμολόγησης Φαρμάκων (ΕΤΦ) – Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (ΕΣΔΥ) – ΕΟΦ – ΣΦΕΕ – Φαρμακευτικές Εταιρείες λειτουργούσαν σαν ατμομηχανή που αντί για πετρέλαιο έκαιγε δημόσιο χρήμα.
Αποτελεί ειρωνεία το επιχείρημα ότι το σκάνδαλο αφορά κυρίως τους γιατρούς που συνταγογραφούσαν αλόγιστα και με το αζημίωτο. Διαμαρτύρονται τα γαλαζοπράσινα εξαπτέρυγα διότι «δεν προχωράει η υπόθεση στους πραγματικούς ενόχους». Αραγε δεν γνωρίζουν, όταν κανένας από αυτούς τους γιατρούς δεν φαίνεται να έχει λάβει (μέσω συνεδρίων, ομιλιών κ.λπ.) μποναμάδες που να υπερβαίνουν σε σύνολο τα 120.000 ευρώ που απαιτούνται για να θεωρηθεί κακούργημα το αδίκημά τους; Δεν γνωρίζουν ότι ήδη τα πλημμελήματά τους έχουν σχεδόν στο σύνολό τους παραγραφεί (πλην εκείνων του 2013-2014) πριν ακόμα ξεκινήσει η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης το 2017;
Κακά τα ψέματα! Το χρήμα που χάθηκε –είτε εν γνώσει είτε εν αγνοία των τότε υπευθύνων– απέφερε υπέρογκα κέρδη στην εταιρεία με την ανάλογη ζημιά στο Δημόσιο.
Οι καυτές εκθέσεις
Το πόρισμα των επιθεωρητών που διαβιβάστηκε αρχικά στην εισαγγελέα Διαφθοράς και στη συνέχεια στη Βουλή, ύστερα από αίτημα βουλευτών της προανακριτικής, αποτελείται από τρεις εκθέσεις: μία κύρια (750 σελ.) και δύο συμπληρωματικές (61 και 139 σελ. αντίστοιχα), στις οποίες έχουν επισυναφθεί με παραρτήματα όλα τα έγγραφα, ηλεκτρονικά και κατασχεθέντα αρχεία, στοιχεία, πρακτικά συνεδριάσεων, υπουργικές αποφάσεις τιμολόγησης φαρμάκων, καταθέσεις 26 μαρτύρων (υπηρεσιακοί παράγοντες, στελέχη της φαρμακευτικής, σύμβουλοι κ.λπ.), αλληλογραφία κ.ά.
Το μικτό κλιμάκιο αποτελούνταν από (6) στελέχη των ακόλουθων υπηρεσιών: γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης (ΓΕΔΔ), Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ), Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας & Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ), Υπηρεσία Ελέγχου Δαπανών Υγείας Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΥΠΕΔΥΦΚΑ), Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας – Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας.
Οι επιθεωρητές ανέλαβαν κατόπιν εντολών (εισαγγελέας Αρείου Πάγου, Εισαγγελία Διαφθοράς, ΓΕΔΔ) να διερευνήσουν την πιθανότητα διάπραξης κακουργηματικών πράξεων που ζημίωσαν το Δημόσιο μεταξύ 1.1.2006 και 15.7.2014. Στο πεδίο ελέγχου περιλήφθηκαν τα τρία υπουργεία που κατά περιόδους είχαν την ευθύνη της τιμολόγησης φαρμάκου: ο ΕΟΦ, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση (ΗΔΙΚΑ) και οι φαρμακευτικές εταιρείες μεταξύ των οποίων και η Novartis ΑΕΒΕ (HELLAS).
Τρομακτικές αποκλίσεις διαπιστώθηκαν στις εκθέσεις για τα οφειλόμενα από τις εταιρείες ποσά από τα ετήσια rebate (επιστροφές), παρά τα ενδεχόμενα λάθη στους υπολογισμούς. Τα ποσά που δεν εισπράχτηκαν το 2006-2007 φτάνουν τα 134 εκατ. ευρώ. Το 2008 δεν εισπράχτηκε ούτε ευρώ διότι δεν εκδόθηκε ποτέ η σχετική απόφαση. Από το 2008 έως το 2011, ενώ το οφειλόμενο ποσό υπολογίστηκε σε 250 εκατ. ευρώ, το Δημόσιο εισέπραξε 195,5. Οι επιθεωρητές καταγράφουν τα ποσά αυτά ως ζημία του Δημοσίου.
Οι τρεις εκθέσεις μελετούν συγκριτικά και συνδυαστικά όλα τα παραπάνω στοιχεία και τις δικογραφίες που σχηματίστηκαν στην Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς. Από το 2017 έως το 2019, οπότε και ολοκληρώθηκε η έκθεση, αποδεικνύεται το μέγεθος και οι τρόποι δράσης αλληλοεμπλεκόμενων κρατικών φορέων, τα στελέχη των οποίων συνέβαλλαν συνειδητά ή ασυνείδητα στην αφαίμαξη του ΕΟΠΥΥ και των ασφαλιστικών ταμείων προς όφελος (και) της Novartis.
Οι επιθεωρητές καταγράφουν τις ιδιαίτερες δυσχέρειες που αντιμετώπισαν σε όλη την περίοδο του ελέγχου και την πολυπλοκότητά του λόγω του εκτεταμένου όγκου στοιχείων, με τα τελευταία (σε ηλεκτρονική μορφή) να παραλαμβάνονται μόλις τον Φεβρουάριο του 2019. Δυσχέρεια αντιμετώπισαν και στην ανεύρεση πρακτικών και αρχείων της περιόδου λόγω και… απώλειας πολλών εγγράφων, ελλείψεις καταγραφών κ.λπ.
Στην τελική τους εκτίμηση για το σύνολο της ζημίας που υπέστη το Δημόσιο αφενός δηλώνουν ότι θα χρειαζόταν περισσότερος χρόνος για τα ολοκληρώσουν και αυτό το σκέλος της έρευνας και αφετέρου, εκθέτοντας όλες τις παραμέτρους στη δαιδαλώδη διαδικασία τιμολόγησης των φαρμάκων, θεωρούν αναγκαία τη δημιουργία κατάλληλου λογισμικού (αλγορίθμου) για τον υπολογισμό της ζημίας. Για το αν αυτό προτίθεται να το πράξει η σημερινή κυβέρνηση παρέχοντας τα κατάλληλα εργαλεία δεν παίρνουμε και όρκο!
Οι διαπιστώσεις
■ Αρχικά διαπιστώνεται η εκτόξευση της φαρμακευτικής δαπάνης από 1,94 δισ. το 2003 (1,12% του ΑΕΠ κοντά στον μέσο όρο της Ε.Ε.) φτάνει το 2009 τα 5,1 δισ., δηλαδή το 2,20% του ΑΕΠ. Αύξηση 163,28%. Βασικός λόγος αυτής της κατακόρυφης εκτόξευσης ήταν η κατάργηση της λίστας των συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Μια απλή ιατρική συνταγή αρκούσε, ενώ υπήρχε πλήρης ανυπαρξία ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και μηχανογραφικών συστημάτων, με αποτέλεσμα την απουσία ελέγχου. Το 35% ποσοστό κέρδους στα φάρμακα και η κυκλοφορία μεγάλου αριθμού νέων ακριβών φαρμάκων αύξησε τρομακτικά τις δημόσιες δαπάνες.
■ Το 2005 ορίστηκε με νόμο ότι η χονδρική τιμή του φαρμάκου θα υπολογίζεται με τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών του φαρμακευτικού προϊόντος στις χώρες της Ε.Ε., ενώ αφαιρέθηκε η Ελβετία από τις χώρες αναφοράς. Επίσης, με Υπουργική Απόφαση (2005) δόθηκε η δυνατότητα να τιμολογείται ένα νέο πρωτότυπο φάρμακο και στην Ελλάδα αρκεί να κυκλοφορούσε σε δυο άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Με τον τρόπο αυτόν είχαν τιμολογηθεί με τιμές τριπλάσιες τα δυο ακριβά φάρμακα της Novartis (Lucentis και Eucreas). Στον φάκελο του τρίτου φαρμάκου Tasigna περιέχεται η αίτηση της εταιρείας υπογεγραμμένη από τους Κ. Φρουζή και Ι. Ρούμπου με αιτούμενη Χονδρική Τιμή 4.210 ευρώ και με υπεύθυνες δηλώσεις ότι το φάρμακο είναι πρωτότυπο και ότι ανάλογες είναι και οι τιμές στις άλλες χώρες της Ε.Ε. Τίποτε από όλα αυτά δεν ίσχυε, όπως καταγράφουν οι επιθεωρητές. Ο υπολογισμός της τιμής έγινε με βάση τον μέσο όρο των τιμών της Γερμανίας και της Ελβετίας, ενώ η τελική τιμή ήταν κατά 40 ευρώ υψηλότερη της προτεινόμενης από την εταιρεία!
■ Συνολικά για το χρονικό διάστημα πριν από το 2010 το πόρισμα καταγράφει πλήρη νομοθετική αναρχία, με τις τιμές των φαρμάκων να αποφασίζονται απευθείας από τους υπουργούς, ενώ μεγάλο μέρος φαρμακευτικών προϊόντων (και) της Novartis κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα με τιμή τριπλάσια από αυτήν που είχαν οι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. «Σε γενικές γραμμές, η πλειοψηφία των νεοεμφανιζόμενων προϊόντων μας (2007-2008) έχει τις υψηλότερες τιμές (στην Ελλάδα) μεταξύ των αγορών της Ε.Ε.» κόμπαζε ο Κ. Φρουζής.
■ Τελικά, το 2010 επανέρχεται ο κατάλογος συνταγογραφούμενων φαρμάκων (θετική λίστα) που αποζημιώνονται από το Δημόσιο με την ευθύνη –για τις όποιες αλλαγές και συμπληρωματικές εγγραφές ανά έτος– να ανήκει πλέον στον ΕΟΦ και στη συνέχεια να εκδίδονται τα δελτία με Υπουργικές Αποφάσεις. Ο κατάλογος των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων για θεραπεία σοβαρών ασθενειών εγκρίνεται χωρίς την προϋπόθεση ότι τα παραπάνω φάρμακα θα πρέπει να περιέχονται στη θετική λίστα αρκεί να καλύπτονται από διεθνή κλινικά πρωτόκολλα.
Σημειώνεται ότι καμία από τις υπηρεσίες (υπουργείο Ανάπτυξης, υπουργείο Υγείας και ΕΟΦ) δεν διέθετε ολοκληρωμένα συστήματα και την απαραίτητη τεχνογνωσία. Με το πρώτο δελτίο τιμών το 2010 επιβλήθηκαν οριζόντιες μειώσεις, χωρίς όμως να διενεργηθεί ετήσια ανατιμολόγηση που θα έριχνε κι άλλο την τιμή. Στη συνέχεια διαπιστώθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις μέχρι την οριστικοποίηση των τιμών.
■ Τον Σεπτέμβριο του 2012 (υπουργός Ανδρέας Λοβέρδος) επελέγη η συγκρότηση ομάδας εργασίας για την έκδοση του πρώτου Δελτίου Τιμών Φαρμάκου, που εκδόθηκε από τον ΕΟΦ, χωρίς ωστόσο αυτός να υποστηρίζεται από ειδικό προς τούτο λογισμικό. Το 2011 και 2012 στο υπουργείο Υγείας λειτουργούσε ηλεκτρονική εφαρμογή με σκοπό τον υπολογισμό της χονδρικής τιμής των φαρμάκων για την Ελλάδα από τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών των χωρών της Ε.Ε., την οποία χειριζόταν ο Ν. Μανίας, χωρίς να κατέχει τυπικά οποιαδήποτε θέση και χωρίς να έχει υπάρξει οποιαδήποτε σύμβαση.
Στην έκθεση του κλιμακίου αναφέρεται ότι δηλώθηκε απώλεια της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας των λογαριασμών της Διεύθυνσης Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου Υγείας για τα έτη 2011 και 2012. Από την έρευνα των Υ.Α. που διαβιβάστηκαν από την αρμόδια Διεύθυνση Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου Υγείας προέκυψε ότι υπάρχουν σχέδια Υ.Α. χωρίς όλες τις απαιτούμενες ιεραρχικά υπογραφές αλλά και «ορφανά» (από Υ.Α. ) δελτία τιμών.
■ Σε συνεδρίαση της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκου (ΕΤΦ) το 2011 υπήρχαν σε πίνακα με τίτλο «Διορθώσεις» –και αφού είχε οριστεί το πλαφόν– 45 σκευάσματα μεταξύ των οποίων και του ακριβού EUCREAS (Novartis), για το οποίο όμως δεν έγινε διόρθωση στο νέο δελτίο τιμών. Το πρακτικό της συνεδρίασης είναι ανυπόγραφο, ενώ προκύπτει ότι παρευρέθησαν εκεί και οι εκπρόσωποι των φαρμακοβιομηχάνων. Οι τελικοί πίνακες υπογράφονται με δυσανάγνωστες υπογραφές.
Η χονδρική τιμή ενός σκευάσματος του GΙLENYA, που αναρτήθηκε στο ΔΤΦ τον Αύγουστο του 2011, ήταν 1.930 ευρώ και δεν είχε τηρηθεί η διάταξη για τον μέσο όρο τιμής από τρεις χώρες τη Ε.Ε. που ήταν κατά 152 ευρώ χαμηλότερος. Ενώ στα Πρακτικά της ΕΤΦ, σχετικά με την πρώτη τιμολόγηση του TASIGNA 150 mg, αναφέρεται ότι υπήρχε πολιτική απόφαση για τη μη ένταξη νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων στη χώρα, στην πρώτη συνεδρίαση της ΕΤΦ, αφού τιμολογήθηκε το TASIGNA 150 mg (3.753 ευρώ), αίρεται η ανωτέρω απαγόρευση.
Παρ’ όλα αυτά, άλλα νέα πρωτότυπα φάρμακα τιμολογούνται έναν χρόνο αργότερα. Στα Πρακτικά της ΕΤΦ, με ημερομηνία 30.3.2012 δεν γίνεται ωστόσο καμία αναφορά για τιμολόγηση του σκευάσματος TASIGNA 150 mg, ούτε γίνεται αναφορά για τιμολόγηση νέων σκευασμάτων.
■ Στο διάστημα από τις 8.10.2012 έως και τις 19.10.2012 (υπουργός Ανδρέας Λοβέρδος) «είχαν εκδοθεί διαδοχικά τρεις (3) διαφορετικές Υ.Α. με αποτέλεσμα με την έκδοση της κάθε μιας εξ αυτών να αναπροσαρμόζεται κάθε φορά η εργασία των μελών της Ομάδας περί την τιμολόγηση. Επισημαίνεται ότι από το οικείο Πρακτικό της ΕΤΦ προέκυψε ότι υπήρξαν, λόγω σωρείας λαθών, αλλεπάλληλες εκδόσεις του Δελτίου τιμών, μία εκ των οποίων είναι η 19.10.2012, ημερομηνία η οποία συμπίπτει (!) με την ημερομηνία δημοσίευσης της Υ.Α. (ΦΕΚ 2825/Β/19.10.2012) περί διατάξεων τιμολόγησης».
■ Διαπιστώθηκε ότι η αρχική αίτηση της εταιρείας Novartis για τιμολόγηση νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων κατετίθετο στην Υπηρεσία αμέσως μετά την ευρωπαϊκή έγκριση κυκλοφορίας του φαρμάκου, πριν ακόμα εγκριθεί η κυκλοφορία του από τον ΕΟΦ και πριν τιμολογηθεί σε χώρες της Ε.Ε.
Στα έγγραφα που κατέθετε η εταιρεία για την τιμολόγηση δεν καταγράφονταν οι τιμές άλλων χωρών –όπως όριζε ο Νόμος–, ενώ στα αρχεία της εταιρείας βρέθηκαν καταγεγραμμένες τιμές από επόμενο διάστημα και αφού ήδη είχε τιμολογηθεί το φάρμακο στην Ελλάδα. Σε δύο περιπτώσεις ακριβών φαρμακευτικών σκευασμάτων που ερευνήθηκαν, η εταιρεία Novartis έλαβε την τιμή που ζήτησε. Το GILENYA έφτασε να τιμολογηθεί το 2011 με τιμή μεγαλύτερη ακόμα και από αυτήν που ζητούσε η εταιρεία.
■ Παρά το γεγονός ότι με τις ετήσιες ανατιμολογήσεις και με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία του φαρμάκου σε όλες τις χώρες οι τιμές έπρεπε να μειώνονται ειδικά στην Ελλάδα, η τιμή των σκευασμάτων της Novartis παρέμενε ίδια. Από τον φάκελο απουσίαζαν τα Φύλλα Ερευνας και Επαλήθευσης Τιμών για την ετήσια ανατιμολόγηση του ακριβού φαρμάκου LUCENTIS.
Στην κατάθεση του μάρτυρα Ν. Μανία καταγράφεται ότι δεν του ζητήθηκε να αναζητήσει τιμές για το σκεύασμα TASIGNA 150 mg που τιμολογήθηκε στις 10.4.2012. Από στοιχεία της εταιρείας διαπιστώνεται ότι η αιτούμενη χονδρική τιμή για το σκεύασμα ήταν 3.754 ευρώ (αίτηση με ημερομηνία 30.9.2011) και η αναρτηθείσα στις 10.4.2012 ήταν 3.753 ευρώ!
Οι ποσοστιαίες διαφορές υπέρ της εταιρείας ξεπερνούσαν το 10% και άρα δεν μπορούσαν να δικαιολογηθούν ως λάθη π.χ. λόγω συναλλαγματικών ισοτιμιών κ.λπ.
■ Σύμφωνα (και) με την ένορκη κατάθεση του Σ. Ευαγγελάτου, κατά το διάστημα της θητείας του, ως προϊστάμενος Διεύθυνσης Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου Υγείας (Ιούλιος 2013 έως Ιούνιος 2014) και ενώ η Διεύθυνση ήταν αρμόδια κατά τον νόμο για τη σύνταξη σχεδίων Υπουργικών Αποφάσεων σχετικών με την τιμολόγηση φαρμάκων, τα σχέδια αυτά δεν αποτελούσαν εισήγηση της Υπηρεσίας.
Αντίθετα, στην Υπηρεσία διαβιβαζόταν (είτε μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας είτε εγγράφως) εντολή του υπουργού Υγείας (Αδωνις Γιωργιάδης) με συνημμένο έτοιμο το σχέδιο της Υ.Α. στη Διεύθυνση προκειμένου να εκδώσει σχετική υπουργική απόφαση. Τα μέιλ με τις Υ.Α. που περιέχονται στο παράρτημα επιβεβαιώνουν την κατάθεση. Ενδεικτικά το 2014 όπου υπάρχει νέα μείωση της δραστικής ουσίας του LUCENTIS, η ΕΤΦ δεν αποδέχεται τη σχετική γνωμοδότηση του ΕΟΦ για αναλογική μείωση της τιμής του.
■ Από τη σύγκριση που έγινε ανάμεσα στο Δελτίο Τιμών Φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης (30.04.2013) και στο Διορθωτικό Δελτίο Τιμών Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης (28.9.2013) βρέθηκαν διακόσια εξήντα επτά (267) σκευάσματα που πήραν αύξηση. Η επιβάρυνση από αυτά τα σκευάσματα της δαπάνης ΕΟΠΥΥ στις καταναλώσεις Οκτωβρίου 2013 ξεπέρασαν το 1,6 εκατ. ευρώ (σε επίπεδο έτους με αναγωγή φτάνουν τα 19 εκατ. ευρώ).
Οπως καταθέτει το πρώην μέλος της ΕΤΦ Κ. Ράνος, που παρέδωσε τους πίνακες τιμών: «Δυστυχώς όλα αυτά γίνονται βάσει υπουργικών αποφάσεων, δηλαδή γίνονται νομότυπα και αποτελούν ένα διαρκές σκάνδαλο […] Επί υπουργίας Λοβέρδου, όπως και επί υπουργίας Γεωργιάδη, που γνωρίζω, υπήρχε πάντα ένας ενδιάμεσος που διευκόλυνε την επαφή μεταξύ των ενδιαφερόμενων και των υπουργών […] Υπήρχε ουρά εκπροσώπων των φαρμακευτικών εταιρειών έξω από το γραφείο του κ. Μανία, που στεγαζόταν στο υπουργείο Υγείας, ακόμα και εκτός ωρών γραφείου. Επιπλέον, υπήρχε διαχρονικά δεξαμενή άντλησης συμβούλων από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, όπως ο κ. Κυριόπουλος και ο κ. Μανιαδάκης, που επενέβαιναν απροκάλυπτα στη διαμόρφωση πολιτικής και ζούσαν αποκλειστικά από την παραγγελία μελετών των φαρμακοβιομηχάνων και οι οποίοι ήταν άμισθοι, αλλά παρόντες σε όλες τις συναντήσεις με τους φαρμακοβιομηχάνους».
Ο ρόλος του Νίκου Μανιαδάκη
Κατάθεση Ελ. Ράικου: «118 εκατ. ευρώ οι πληρωμές της Νοvartis: Μόνο στην εν λόγω τράπεζα (Alpha Bank) είχαν γίνει πληρωμές 28 εκατ. Ευρώ. Εντοπίστηκαν πληρωμές και σε βασικά πρόσωπα της υπόθεσης, όπως τους Φρουζή, Μανιαδάκη, Βουλκίδη και Μαυρίκο».
Πανταχού παρών και στο πόρισμα -με ξεχωριστό κεφάλαιο- ο τηλεοπτικός «υπουργικός» σύμβουλος και καθηγητής της ΕΣΔΥ, Νίκος Μανιαδάκης. Σύμφωνα με τους επιθεωρητές και μετά από τις διασταυρώσεις όλων των στοιχείων προκύπτει ότι ο κ. Μανιαδάκης συμμετείχε στη σύνταξη σχεδίων νόμου (διατάξεις τιμολόγησης ΜΗΣΥΦΑ, ογκολογικά φάρμακα και clawback). Σε 16 μέιλ με παραλήπτη τον υπουργό Υγείας (σ.σ. Αδ. Γεωργιάδη) προκύπτει ότι ο αποστολέας των σχεδίων των Υ.Α. ήταν ο κ. Μανιαδάκης, ο οποίος τυπικά δεν είχε οποιαδήποτε σχέση εργασίας με το υπουργείο Υγείας.
