Του Νίκου Μακράκη*
Στις 12/10/19 κυκλοφόρησε ευρύτατα η είδηση ότι “έσπασε το φράγμα των 2 ωρών στον μαραθώνιο”. Ο κάτοχος του παγκόσμιου ρεκόρ (2:01:39 το 2016) των ανδρών Eliud Kipchoge έκανε χρόνο 1:59:40. Κάποια από τα μέσα ανέφεραν ότι ο χρόνος δεν μετράει σαν επίσημο ρεκόρ γιατί δεν έγινε σε ανοιχτό αγώνα. Τι σημαίνει, όμως, αυτό;
Η συγκεκριμένη επίδοση δεν έγινε σε αγώνα, αλλά σε ένα event που ονομάστηκε Ineos 1:59 Challenge. Το διοργάνωνε η εταιρεία χημικών ειδών Ineos και ο μόνος διαγωνιζόμενος ήταν ο Kipchoge. Μάλιστα, έτρεχαν και 42 άλλοι δρομείς, οι λεγόμενοι και “λαγοί”. Ο ρόλος τους ήταν να τρέχουν μπροστά από τον Kipchoge σε σχήμα V, να τον βοηθήσουν να κρατάει συγκεκριμένο ρυθμό και να του κόβουν την αντίσταση του αέρα. Με ποιον σκοπό; Να κάνει ο Kipchoge χρόνο κάτω από δύο ώρες.
Όπως και έκανε. Με την δεύτερη, καθώς παρόμοιο event διοργάνωσε και η Nike στις 6/5/17, το Breaking2, στο οποίο δεν τα κατάφερε, καθώς έκανε 2:00:25.
Θα μπορούσαν, άραγε, να είχαν εμφανιστεί διοργανώσεις όπως σε παλιότερες εποχές; Τι θα απαντούσε, άραγε, ο Σπύρος Λούης αν του ζητούσαν να τρέξει σε έναν αγώνα μόνος του με σκοπό να κάνει έναν συγκεκριμένο χρόνο ώστε να διαφημιστεί μια εταιρία που πουλάει ακουαφόρτε; Μάλλον θα γελούσε.
Τι σημαίνει μια τέτοια διοργάνωση;
Μια ιδιωτική εταιρία, για λόγους διαφήμισης διοργανώνει ένα αθλητικό γεγονός με μόνο έναν συμμετέχοντα και με σκοπό μια πολύ συγκεκριμένη προδιαγεγραμμένη επίδοση. Είναι αυτό κανονικό ρεκόρ; Φυσικά και όχι. Μπορεί να χαρακτηριστεί αθλητική διοργάνωση ένα διαφημιστικό event που οργανώνεται από μια εταιρία χωρίς ανοιχτές συμμετοχές; Όχι.
Μια διοργάνωση σαν αυτή προωθεί το ακριβώς αντίθετο από την αξία της αθλητικής συμμετοχής. Στην θέση της βάζει μια φετιχοποίηση και έναν αυτοσκοπό της επίδοσης. Δηλαδή, η επίδοση είναι το μόνο που μετράει, δηλαδή είναι, όχι μόνο ο σκοπός, αλλά και η μόνη ουσία της διοργάνωσης και μάλιστα τόσο πολύ που αποτελεί και το όνομα της διοργάνωσης (το Enios1:59, Breaking2). Η επίδοση είναι προδιαγεγραμμένη και ο αθλητής, σαν καλοκουρδισμένη μηχανή, απλά έρχεται και την εκτελεί, προσαρμόζεται και σφηνώνεται σε αυτήν.
Χωρίς καμιά αναφορά σε ανταγωνισμό με άλλους συναθλητές του. Δηλαδή, ο αθλητής αγωνίζεται εν κενώ. Οι άλλοι δρομείς, δηλαδή οι λαγοί, που ήταν και αυτοί γνωστοί αθλητές, αποτελούν απλά τις γλάστρες της διοργάνωσης.
Ποιος οργανώνει, όμως, τις αθλητικές διοργανώσεις και με ποιο σκοπό; Τι σημαίνει πια αυτή η κλισέ φράση “ο αθλητισμός είναι πολιτισμός”;
Δεν θα ξεχάσω μια φράση ενός προπονητή μου στο ποδόσφαιρο, ο οποίος ήταν από ένα χωριό γνωστό για πρόσφατες δολοφονίες, ο οποίος είπε: “Από τότε που έκλεισε η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού, είναι που άρχισαν τα φονικά”. Τι μπορεί να σημαίνει μια τέτοια φράση;
Ο αθλητισμός έχει σημαντική κοινωνική προσφορά, ιδιαίτερα για την νεολαία. Πόσους χώρους έχει ένας σύγχρονος νέος για να εκφραστεί με το σώμα του; Σίγουρα όχι στο σχολείο, στο οποίο ένας μαθητής αντιμετωπίζεται σαν ένα γνωστικό υποκείμενο που μόνο ρόλο έχει να αφομοιώνει γνώσεις, με το σώμα του καθισμένο σε ένα θρανίο με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Δηλαδή σαν να μην υπάρχει το σώμα του, παρά μόνο το μυαλό του. Και τι συμβαίνει όταν δεν έχει διέξοδο να εκφράσει το σώμα του; Πάρα πολλά φαινόμενα κοινωνική βίας όπως bullying και άλλα.
Ο αθλητισμός είναι ένα ολοκληρωμένο σωματικό κοινωνικό και πολιτισμικό βίωμα μιας κοινότητας και συμβάλει στην κοινωνική κίνηση και την συλλογικότητα. Και με αυτόν τον τρόπο, ο αθλητισμός είναι, όντως, πολιτισμός. Το βλέπουμε και από πάρα πολλές τοπικές διοργανώσεις, όμως ο Ημιμαραθώνιος Κρήτης και πολλές άλλες πλέον, στις οποίες ο αθλητισμός βιώνεται με πραγματικούς κοινωνικούς όρους και είναι εμφανές το αποτύπωμά του στις τοπικές κοινωνίες. Διοργανώσεις που αυτοσκοπός είναι η συμμετοχή αντί για την επίδοση. Δηλαδή, πραγματικές αθλητικές διοργανώσεις που κάνουν πραγματικά “κοινωνικά” ρεκόρ.
*Ο Νίκος Μακράκης είναι μαθηματικός
